Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Krzysztof Sobieralski Sędziowie Sędzia WSA Elżbieta Kmiecik (spr.) Sędzia WSA Beata Kozicka po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 8 czerwca 2021 r. sprawy ze skargi W. Ż. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu z dnia 21 grudnia 2020 r., nr [...] w przedmiocie skierowana na kurs reedukacyjny uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Starosty Namysłowskiego z dnia 15 października 2020 r., nr [...].

Przedmiotem skargi wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu przez W. Ż., zwanego dalej także "skarżącym", jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Opolu, zwanego dalej także "organem odwoławczym" lub "Kolegium", z dnia 21 grudnia 2020 r., nr [...], utrzymująca w mocy decyzję Starosty [...] z dnia 15 października 2020 r., o skierowaniu ww. na kurs reedukacyjny w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii.

Wydanie zaskarżonej decyzji poprzedzał następujący stan faktyczny.

Wyrokiem z dnia 8 stycznia 2019 r., sygn. akt [...] Sąd Rejonowy w [...] u uznał skarżącego za winnego popełnienia przestępstwa polegających na prowadzeniu samochodu osobowego marki [...] o nr rejestracyjnym [...] w stanie nietrzeźwości. W wyroku tym w pkt VI orzeczono dożywotni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Przedmiotowy wyrok został w części obejmującej pkt V i VI wyroku utrzymany wyrokiem Sądu Okręgowego w [...] z dnia 28 sierpnia 2020 r., sygn. akt [...]. Odpisy wyroków przesłane zostały do wiadomości Starostwa Powiatowego w [...] .

Pismem z dnia 6 października 2020 r. Starosta [...] zawiadomił skarżącego o wszczęciu postępowania w sprawie wydania decyzji o skierowaniu go na kurs reedukacyjny w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii oraz zawiadomienie o wykonaniu środka karnego.

Decyzją z dnia 15 października 2020 r., nr [...] , Starosta[...] , działając na podstawie art. 104 k.p.a. oraz art. 99 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2020 r. poz. 1268, ze zm.), zwanej dalej: "ustawą", orzekł o skierowaniu skarżącego na kurs reedukacyjny w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii.

W uzasadnieniu decyzji organ podał, że wpłynął do niego prawomocny odpis wyroku Sądu Rejonowego w [...] z dnia 8 stycznia 2019 r., sygn.[...] , w którym orzeczono wobec skarżącego dożywotni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Wskazał, że skarżący nie skorzystał z możliwości odbycia tego kursu dobrowolnie, a zatem wystąpiły podstawy do wydania przedmiotowej decyzji, gdyż skarżący kierował samochodem będąc pod wpływem alkoholu. Wyjaśnił jednocześnie organ I instancji, że wydanie powyższej decyzji nie uzależnione od uznania administracyjnego.

Z treścią powyższej decyzji nie zgodził się skarżący. Wniósł od niej odwołanie, w którym podniósł, że brak jest podstaw do skierowania go na kurs reedukacyjny w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii. Uzasadniał, że w postępowaniu przed sądami powszechnymi ustalono, iż od momentu uchylenia aresztu nie nadużywa alkoholu i nigdy nie używał narkotyków, w związku z powyższym skierowanie go na ww. kurs w oddalonej o 60 km miejscowości narazi go na duże koszty i może spowodować utratę pracy.

Zaskarżoną decyzją z dnia 21 grudnia 2020 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Opolu utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. W uzasadnieniu przywołało ustalenia stanu faktycznego oraz podstawy prawne rozstrzygnięcia. Wyjaśnił, że w myśl art. 2 pkt 1 ustawy o kierujących pojazdami stroną podmiotową decyzji o skierowaniu na kurs reedukacyjny jest kierowca, a zatem z uwagi na fakt, że skarżący kierował samochodem osobowym znajdując się pod wpływem alkoholu i za powyższe przestępstwo skazany został prawomocnym wyrokiem sądu organ I instancji zobowiązany był wydać decyzję o skierowaniu na kurs reedukacyjny w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenia postępowania oraz o zwolnieni z kosztów sądowych, w tym i wpisu. Nadto wnioskował o dopuszczenie dowodu z akt Sądu Rejonowego w [...] o sygn.[...]. W uzasadnieniu podniósł, że złożone w postępowaniu karnym zeznania przez funkcjonariuszy Policji dowodzą, że od momentu odzyskania wolności prowadzi nienaganny tryb życia, ma stałe miejsce zamieszkania i pracy oraz, że nie nadużywa alkoholu, czy też narkotyków.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Opolu wniosło o jej oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Postanowieniem starszego referendarza sądowego w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Opolu z dnia 31 maja 2021 r., sygn. akt II SPP/Op 14/21, przyznano skarżącemu prawo pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata.

Okręgowa Rada Adwokacka w Opolu pismem z dnia 9 kwietnia 2021 r. poinformowała Sąd, że pełnomocnikiem z urzędu dla skarżącego wyznaczona została adwokat W. S.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2021 r., poz. 137) w związku z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej, stosując środki określone w ustawie. Kontrola sądu polega na zbadaniu, czy przy wydawaniu zaskarżonego aktu nie doszło do rażącego naruszenia prawa dającego podstawę do stwierdzenia jego nieważności, naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania, naruszenia prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy oraz naruszenia przepisów postępowania administracyjnego w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Badana jest zatem wyłącznie legalność aktu administracyjnego, czyli prawidłowość zastosowania przepisów prawa do zaistniałego stanu faktycznego, trafność wykładni tych przepisów oraz prawidłowość zastosowania przyjętej procedury. Sąd nie ma zatem możliwości merytorycznego orzekania w sprawie rozstrzygniętej przez organy administracji publicznej aktami administracyjnymi poddanymi jego kontroli.

Na zasadzie art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a., uwzględnienie skargi na decyzję następuje w przypadku naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (lit. a), naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (lit. b) lub innego naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (lit. c). W opisanych przypadkach sąd uchyla decyzję lub postanowienie. W razie nieuwzględnienia skargi sąd ją oddala na zasadzie z art. 151 p.p.s.a.

Sposób rozpoznania sprawy przez sąd administracyjny regulują przepisy art. 134 oraz art. 135 p.p.s.a. Stosownie do treści art. 134 § 1 p.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, co istotne, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz wskazaną podstawą prawną, z zastrzeżeniem art. 57a, który nie miał w sprawie zastosowania. Przy czym, przeprowadzając kontrolę, sąd bierze pod uwagę stan faktyczny oraz stan prawny istniejący w momencie podejmowania przez organ administracji kontrolowanego aktu administracyjnego. Natomiast zgodnie z art. 135 p.p.s.a., sąd stosuje przewidziane ustawą środki (w odniesieniu do decyzji sankcję wzruszalności lub sankcję nieważności) w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia.

Zarządzeniem Przewodniczącej Wydziału II tut. Sądu z dnia 20 kwietnia 2021 r. sprawa została skierowana do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym wyznaczonym na dzień 8 czerwca 2021 r. Z zarządzenia Przewodniczącej Wydziału wynika, że podstawą skierowania sprawy do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym był art. 15zzs 4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 374, ze zm.) oraz § 1 pkt 1 i 2 oraz § 3 Zarządzenia nr 39 Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 października 2020 r. w sprawie odwołania rozpraw oraz wdrożenia w Naczelnym Sądzie Administracyjnym działań profilaktycznych służących przeciwdziałaniu potencjalnemu zagrożeniu zakażenia wirusem SARS-CoV-2.

W tak określonym zakresie kognicji Sąd uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie, aczkolwiek z przyczyn innych niż podniesione przez skarżącego.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że w sprawie nie był sporny w istocie stan faktyczny, który organy obu instancji ustaliły prawidłowo i z poszanowaniem reguł procesowych. W jego granicach, przyjęto, że prawomocnym wyrokiem z dnia 8 stycznia 2019 r., sygn. akt [...], Sąd Rejonowy w [...] uznał skarżącego za winnego popełnienia przestępstwa polegającego na kierowaniu pojazdem mechanicznym na drodze publicznej w stanie nietrzeźwości (1,2 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu). W wyroku tym orzeczono dożywotni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. W konsekwencji skarżący został skierowany na kurs reedukacyjny w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii na podstawie decyzji Starosty [...] z dnia 15 października 2020 r. utrzymanej w mocy decyzją Kolegium z dnia 21 grudnia 2020 r. Jako podstawę prawną zapadłych rozstrzygnięć organy obu instancji wskazały przepis art. 99 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2020 r. poz. 1268, ze zm.), zwanej nadal: "ustawą". Przepis ten stanowi, że starosta wydaje decyzję o skierowaniu kierowcy na kurs reedukacyjny w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii, jeżeli kierował on pojazdem w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu.

Dostrzec w przedmiotowej sprawie należy jednak, że ww. wyrokiem sądu powszechnego orzeczono dożywotni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych przez skarżącego. Tej istotnej okoliczności faktycznej nie uwzględnił żaden z orzekających w sprawie organów. Wprawdzie organ I instancji odnotował ten fakt w ustaleniach faktycznych, a Kolegium go powieliło w uzasadnieniu, ale nie nadano mu żadnego znaczenia prawnego. Pomięcie tego istotnego elementu stanu faktycznego doprowadziło organy obu instancji do wadliwego zastosowania normy prawa materialnego. Z mocy prawomocnego wyroku karnego skarżący utracił uprawnienia do kierowania wszelkimi pojazdami mechanicznymi dożywotnio. Wyrok ten wywiera skutki prawne nie tylko na gruncie prawa karnego, ale również rodzi określone skutki na gruncie prawa administracyjnego. Stosownie bowiem do art. 182 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. z 2021 r. poz. 53, ze zm.) organ do którego przesłano orzeczenie zawierające zakaz prowadzenia pojazdów zobowiązany jest cofnąć uprawnienia do ich prowadzenia w orzeczonym zakresie oraz nie może wydać tych uprawnień w okresie obowiązywania zakazu. Z powyższego wynika zatem, że w przedmiotowej sprawie organy zobowiązane były do cofnięcia skarżącemu dożywotnio uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi, a nie do skierowania go na kurs reedukacyjny. W warunkach przedmiotowej sprawy organy winny dokonać wyłącznie ustalenia czy skarżącego można uznać na gruncie prawa administracyjnego za osobę posiadającą uprawnienia do kierowania pojazdami lub osobę mającą możliwość odzyskania utraconych uprawnień. Organy ustalenia w tym zakresie pominęły, co naruszyło przepis art. 7, art. 77 § 1 k.p.a., art. 80 k.p.a., a co z kolei mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Nadto wskazać należy, że celem przepisu art. 99 ust. 1 pkt 5 ustawy jest zwiększenie świadomości prawnej kierowcy i uświadomienie mu skutków spożywania alkoholu oraz używania narkotyków. Kurs ten jest elementem przygotowania danego kierowcy do ponownego korzystania z posiadanych uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi (odzyskania utraconych uprawnień). W sytuacji natomiast orzeczenia przez sąd powszechny dożywotniego zakazu kierowania wszelkimi pojazdami mechanicznymi przez skarżącego wystąpiła przeszkoda do skierowania go na kurs reedukacyjny w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii.

Zaaprobować należy stanowisko organów obu instancji, że podstawę do wszczęcia postępowania w sprawie stanowiła informacja sądu o wydaniu wobec skarżącego prawomocnego wyroku z dnia 8 stycznia 2019 r., sygn. akt [...] która to informacja została przesłana przez Sąd Rejonowy w [...] do Starosty [...] na podstawie art. 182 § 2 Kodeksu karnego wykonawczego. Trafnie Kolegium wskazało, że do momentu wydania zaskarżonej decyzji nie zostały wprowadzone rozwiązania techniczne umożliwiające przekazywanie danych na zasadach określonych w art. 100aa-100aq ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym i tym samym nie jest możliwe automatyczne przekazywanie informacji i danych w niej zgromadzonych organom orzekającym na podstawie art. 99 ust. 1 ustawy. Dlatego zastosowanie w sprawie znalazł art. 99 ust. 1 pkt 5 ustawy w brzmieniu dotychczas obowiązującym.

Wskazać należy, że obowiązująca od dnia 4 czerwca 2018 r. ustawa z dnia 9 maja 2018 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. z 2018 r. poz. 957) w przepisie przejściowym art. 14 postanowiła, że do czasu wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających przekazywanie danych na zasadach określonych w art. 100aa-100aq ustawy zmienianej w art. 1 (chodzi o przepisy ustawy Prawo o ruchu drogowym, regulujące działanie Centralnej Ewidencji Kierowców), w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą, przepisów art. 13 ust. 1 pkt 1 lit. b, art. 43 ust. 2 pkt 4, art. 44 ust. 3 pkt 2, art. 67 ust. 2 pkt 2, art. 82 ust. 1 pkt 4 lit. c, art. 98, art. 99 ust. 1 pkt 3 lit. c i pkt 4 oraz ust. 2 pkt 1 lit. b i ust. 3, art. 102 ust. 1b, art. 103 ust. 1 pkt 2 i 3 i ust. 2, art. 124 ust. 7, art. 125 pkt 10 lit. g i pkt 16 oraz przepisów rozdziału 14 ustawy zmienianej w art. 2 nie stosuje się (art. 14 ust. 1). Jednocześnie ustawa ta w art. 14 ust. 2 uzależniła możliwość rozpoczęcia stosowania przepisów w nowym brzmieniu od dokonania przez ministra właściwego do spraw informatyzacji ogłoszenia "terminu wdrożenia rozwiązań technicznych" umożliwiających działanie nowego systemu Centralnej Ewidencji Kierowców na zasadach określonych w art. 100aa-100aq ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym ("Minister właściwy do spraw informatyzacji ogłasza w swoim dzienniku urzędowym oraz na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej komunikat określający termin wdrożenia rozwiązań technicznych, o których mowa w ust. 1. Komunikat ogłasza się w terminie co najmniej 3 miesięcy przed dniem wdrożenia rozwiązań technicznych określonym w tym komunikacie").

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organy uwzględnią karę nałożoną na skarżącego w postaci pozbawienia go dożywotnio uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi, dokonają oceny wpływu wyroku sądu powszechnego na postępowanie administracyjne, a w szczególności czy skarżący jest osobą posiadającą uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi i ewentualnie kierowcą, który będzie miał możliwość odzyskania utraconych uprawnień.

Mając na względzie powyższe Sąd, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.