Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Andrzej Czarnecki Sędziowie Sędzia WSA Ewa Frąckiewicz Asesor WSA Piotr Borowiecki (spr.) Protokolant Jan Czarnacki po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 lutego 2007 r. sprawy ze skargi P. Spółka jawna z siedzibą w J. na decyzję Urzędu Patentowego RP z dnia [...] kwietnia 2006 r. nr [...] w przedmiocie unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy oddala skargę

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] kwietnia 2006 r. nr [...], Urząd Patentowy RP – działając na podstawie art. 246 i art. 247 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm., dalej także p.w.p.) oraz art. 7 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych (Dz.U. z 1985 r. Nr 5, poz. 17 ze zm.; dalej także u.z.t.) w zw. z art. 315 ust. 3 p.w.p. – na skutek sprzeciwu wniesionego przez L. sp. z o.o. z siedzibą w J. – unieważnił prawo ochronne na znak towarowy CYJANOPAN R-158371 udzielone na rzecz skarżącego P. spółka jawna z siedzibą w J. (pkt 1 decyzji) oraz przyznał spółce L. sp. z o.o. od skarżącej spółki kwotę 2.000,- zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt 2 decyzji).

Z akt sprawy wynika, iż w dniu [...] września 2005 r. spółka L. sp. z o.o. z siedzibą w J. – działając na podstawie art. 246 p.w.p. w zw. z art. 7 i art. 8 pkt 1 u.z.t. - złożyła sprzeciw wobec decyzji Urzędu Patentowego RP z dnia [...] lutego 2005 r. w przedmiocie udzielenia prawa ochronnego na słowny znak towarowy CYJANOPAN R-158371 na rzecz skarżącej spółki P. spółka jawna z siedzibą w J., zgłoszonego w dniu [...] sierpnia 2000 r., a przeznaczonego do oznaczania "klejów innych niż do papieru lub do użytku domowego" (kl. 01) oraz "klejów do papieru lub do użytku domowego" (kl. 16). Zdaniem wnioskodawcy w dacie zgłoszenia przedmiotowy znak towarowy był pozbawiony znamion odróżniających w zwykłych warunkach obrotu gospodarczego, informując jedynie o rodzaju oferowanego na rynku kleju. Wnioskodawca stwierdził, iż klej opatrywany oznaczeniem CYJANOPAN został opracowany i wdrożony do produkcji w Polsce w 1971 r. przez Zakład [...] "C.", zaś począwszy od 1976 r., był powszechnie stosowany w Polsce przez niezależnych przedsiębiorców. W uzasadnieniu swego stanowiska spółka L. sp. z o.o. powołała szereg publikacji oraz przedstawiła szereg dokumentów, z których wynikać miało to, iż sporny znak towarowy CYJANOPAN pozbawiony jest zdolności odróżniającej. Podnosząc zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego (art. 8 pkt 1 u.z.t.) wnioskująca spółka wskazała, iż uprawniony z rejestracji zgłosił znak CYJANOPAN działając w celu jego zawłaszczenia, mimo świadomości stosowania od lat przedmiotowego oznaczenia przez inne, konkurencyjne podmioty.

Skarżąca spółka w piśmie z dnia [...] stycznia 2006 r., ustosunkowując się merytorycznie do zgłoszonego sprzeciwu - stwierdziła, iż zarzuty stawiane przez spółkę L. sp. z o.o. są bezzasadne, albowiem oznaczenie CYJANOPAN nie jest nazwą rodzajową. Podważając wartość dowodową przedstawionych przez wnioskodawcę publikacji, uprawniona z rejestracji przedłożyła szereg dowodów świadczących – jej zdaniem – o tym, iż sporne oznaczenie ma charakter fantazyjny. Zdaniem uprawnionej ze spornego prawa ochronnego oznaczenie CYJANOPAN nigdy nie było powszechnie używane dla klejów cyjanoakrylowych, zaś dokonane przez nią zgłoszenie wynikało z długoletniego i intensywnego używania przedmiotowego znaku dla produkowanych klejów i podyktowane było koniecznością zabezpieczenia swojego słusznego interesu gospodarczego. Zdaniem uprawnionej okoliczności powoływane przez wnioskodawcę w uzasadnieniu zarzutu naruszenia zasad współżycia społecznego dotyczą okresu sprzed dwudziestu lat i dlatego też nie mogą mieć wpływu na sytuację prawną zgłoszenia dokonanego w 2000 r.

W konsekwencji, po przeprowadzeniu w dniu [...] kwietnia 2006 r. rozprawy w postępowaniu spornym, Urząd Patentowy RP decyzją z dnia [...] kwietnia 2006 r. nr [...] – działając na podstawie art. 246 i art. 247 p.w.p. oraz art. 7 ust. 1 i 2 u.z.t. w zw. z art. 315 ust. 3 p.w.p. – unieważnił prawo ochronne na znak towarowy CYJANOPAN R-158371 udzielone na rzecz skarżącego P. spółka jawna z siedzibą w J. W uzasadnieniu decyzji organ stwierdził, iż zdolność odróżniania oznaczenia jest warunkiem koniecznym spełnienia przez znak towarowy w obrocie gospodarczym funkcji oznaczenia pochodzenia. Według Urzędu Patentowego RP bezspornym w niniejszej sprawie jest fakt, iż począwszy od lata siedemdziesiątych ubiegłego stulecia, oznaczeniem CYJANOPAN opatrywano klej cyjanoakrylowy, produkowany w różnych okresach przez co najmniej pięciu niezależnych przedsiębiorców. W ocenie organu z akt sprawy wynika, iż w latach 1971 – 1990 klej cyjanoakrylowy pod nazwą CYJANOPAN produkowało pięć firm: Zakład [...] "C.", Zakłady F. "T.", J.S., G. Z. prowadząca L. oraz Z. M. G. i B. D. s.c. Organ stwierdził ponadto, iż – jak przyznał sam uprawniony ze spornej rejestracji – w 2000 r. produkcję przedmiotowego kleju prowadziły jednocześnie dwa podmioty, tj.: Z. M. G. i B. D. s.c. oraz G. Z. prowadząca L. W tej sytuacji – zdaniem organu – uznać należało, iż omawiane oznaczenie CYJANOPAN, w dacie jego zgłoszenia w Urzędzie Patentowym RP w dniu [...] sierpnia 2000 r., nie nadawało się do odróżniania w obrocie towarów objętych wnioskiem o rejestrację. W ocenie organu znak CYJANOPAN był wówczas oznaczeniem deskryptywnym, łączonym w świadomości przeciętnego odbiorcy z produktem (klejem) i jego cechami (błyskawiczne działanie), bez jednoczesnego realizowania funkcji wskazywania pochodzenia od konkretnego producenta. Urząd Patentowy wskazał m.in., iż w okresie od 1986 r. do chwili zgłoszenia spornego znaku towarowego kleje opatrywane członem CYJANOPAN były produkowane i oferowane zarówno przez G. Z. prowadzącą L., jak i przez P. "C." s.c. M. G., B. D. Stan taki uniemożliwiał przeciętnemu odbiorcy skojarzenie rozpatrywanego znaku z jednym i zawsze tym samym przedsiębiorstwem. Zdaniem organu o braku zdolności rejestrowej spornego znaku towarowego świadczy również publikacja "Klejenie jako nowa technologia łączenia" (Instytut Tele i Radiotechniczny, Warszawa 1976) z zawartymi w niej artykułami na temat CYJANOPANU, z których wynika, iż sporne oznaczenie już w drugiej połowie lat siedemdziesiątych traktowane było w ogólnodostępnych fachowych opracowaniach jako synonim kleju cyjanoakrylowego. Organ powołując się ponadto na treść publikacji "Słownik Chemii praktycznej" (Wiedza Powszechna, Warszawa 1992) – stwierdził, iż termin CYJANOPAN, wbrew twierdzeniom uprawnionego ze spornego prawa ochronnego, został użyty w charakterze nazwy rodzajowej, w oderwaniu od konkretnego producenta, odnosząc się wyłącznie do cech produktu, jako zastępcza nazwa cyjanoakrylanu. Urząd Patentowy RP podniósł, iż nie ma znaczenia w niniejszej sprawie fakt, że uprawniony jest największym producentem kleju CYJANOPAN. Według organu istotne jest to, iż w dacie zgłoszenia spornego oznaczenia równolegle z produktami uprawnionego z rejestracji na rynku dostępne były kleje opatrzone nazwą CYJANOPAN pochodzące od innego konkurencyjnego przedsiębiorcy mającego siedzibę w tym samym mieście, co powoduje, że przynajmniej część odbiorców mogła kojarzyć produkt opatrywany spornym oznaczeniem z wnioskodawcą, a nie z podmiotem uprawnionym z udzielonego prawa ochronnego. Urząd Patentowy RP powołał się również na wydane dotychczas decyzje w przedmiocie odmowy udzielenia prawa ochronnego na sporny znak towarowy, które zapadły w wyniku rozpatrzenia zgłoszeń dokonanych przez trzech niezależnych przedsiębiorców, którzy już wcześniej próbowali zarejestrować znak towarowy słowny CYJANOPAN. Organ wskazał, iż w przypadku tych decyzji Urząd konsekwentnie kwestionował znamiona odróżniające CYJANOPANU, przyjmując jednolicie, że oznaczenie to nie może zostać zawłaszczone przez któregokolwiek z uczestników obrotu. Organ powołał się również na umowy cywilnoprawne przedstawione w toku postępowania spornego, stwierdzając, iż G. Z. – jako poprzednik prawny spółki wnioskującej o unieważnienie spornego znaku, uzyskała prawa do produkcji CYJANOPANU w dniu [...] marca 1985 r., natomiast M. G. – nabył umową z dnia [...] listopada 1986 r. Zdaniem Urzędu Patentowego w przypadku obu analizowanych umów, prawo do wytwarzania technologii kleju wiąże się nierozerwalnie z określoną nazwą, której podstawowym i dominującym członem jest oznaczenie CYJANOPAN, co wynika wprost z brzmienia powołanych umów z dnia [...] marca 1985 r. i [...] listopada 1986 r., w których omawiane oznaczenie występowało jako nazwa kleju. Konkludując organ stwierdził, iż utrzymanie ochrony znaku CYJANOPAN na rzecz P. "C." M. G., B. D. sp. jawna z siedzibą w J., prowadziłoby do nieuzasadnionej monopolizacji tego oznaczenia w sytuacji braku jego zdolności odróżniania w stosunku do towarów, do oznaczania których został on przeznaczony. Urząd Patentowy RP uznał, iż w tej sytuacji, z uwagi na występującą przeszkodę rejestracyjną z art. 7 u.z.t., przyjąć należało brak możliwości jednoczesnego zastosowania art. 8 pkt 1 u.z.t., jako podstawy unieważnienia prawa ochronnego, albowiem przepis ten służy wyeliminowaniu z ochrony tych oznaczeń, które odpowiadają warunkom z art. 4, 6 i 7 u.z.t., czyli posiadającym zdolność odróżniającą. W uzasadnieniu organ powołał się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 lutego 2004 r., sygn. akt 6 II SA 419/02. Organ stwierdził jednocześnie, iż ustalając wysokość niezbędnych kosztów postępowania oparł się m.in. na przepisie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 256 ust. 2 p.w.p.

Od powyższej decyzji Urzędu Patentowego RP skarżąca spółka P. spółka jawna z siedzibą w J., reprezentowana przez pełnomocników – działając za pośrednictwem organu - wniosła w dniu [...] września 2006 r. skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji Urzędu Patentowego RP z dnia [...] kwietnia 2006 r. skarżąca spółka zarzuciła:

1) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 7 ust. 2 ustawy o znakach towarowych – poprzez przyjęcie, iż znak towarowy CYJANOPAN nie ma zdolności odróżniającej pomimo, że nie jest nazwą rodzajową,

2) naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 7, art. 77 § 1, art. 107 § 3 oraz art. 80 w zw. z art. 75 § 1 k.p.a. – poprzez:

- przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów przez uznanie za dowody użycie znaku CYJANOPAN w wydawnictwach, które oznaczenie to umieszczały obok innych znaków towarowych,

- uznanie, że nazwa "cyjanopan" wiąże się nierozerwalnie z technologią wytwarzania,

- rozpoznanie sprawy w oparciu o wycinek materiału dowodowego oraz nieuwzględnienie i nieustosunkowanie się do dowodów wskazujących na okoliczność posiadania własnej zdolności odróżniającej ze względu na wielkość produkcji i zakres kampanii reklamowej.

Strona skarżąca podniosła w uzasadnieniu, iż dzięki wieloletniej intensywnej promocji towarów oznaczanych znakiem towarowym CYJANOPAN, a zwłaszcza systematycznej dbałości o wysoką jakość swoich produktów, P. spółka jawna uzyskało status największego producenta klejów cyjanoakrylowych. Zdaniem strony skarżącej w okresie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku promocja przedmiotowego znaku odbywała się poprzez udział w targach i spotkaniach handlowych o zasięgu międzynarodowym, a także przez inną szeroko stosowaną formę, tj. reklamowanie kleju CYJANOPAN w katalogach, informatorach, prasie, Internecie, na pojazdach firmy, czy też za pośrednictwem różnego rodzaju wielkonakładowych ulotek reklamowych. Skarżąca spółka wskazała, iż również po roku 2000 kontynuowała zabiegi o utrzymanie i podwyższenie renomy znaku CYJANOPAN oraz jego prawne zabezpieczenie. Skarżąca podniosła, iż dokonała szeregu zgłoszeń celem otrzymania ochrony na znaki towarowe zawierające oznaczenie słowne "cyjanopan", w wyniku których uzyskała prawa ochronne na szereg znaków towarowych, w tym w ramach rejestracji w polskim Urzędzie Patentowym RP, jak i w ramach rejestracji wspólnotowego znaku towarowego oraz rejestracji w zagranicznych urzędach patentowych. Skarżąca wskazując na przykłady działań marketingowych podjętych po 2000 r., w tym m.in. na koszty przeprowadzonych kampanii reklamowych – stwierdziła, iż należy uznać, że w ostatnim okresie sporny znak towarowy CYJANOPAN stał się z całą pewnością powszechnie znany, zaś owa powszechna znajomość kojarzona jest w oczywisty sposób z przedsiębiorstwem skarżącej spółki P. spółka jawna, jako producenta klejów CYJANOPAN. Skarżąca wskazała, iż porównując istniejące poziomy produkcji skarżącej oraz przedsiębiorstwa L. w dacie zgłoszenia spornego znaku w 2000 r., to należy podnieść, że ich wzajemny stosunek przedstawiał się 40-50 krotny na korzyść skarżącej spółki P. Zdaniem strony udział skarżącej w całym rynku klejów CYJANOPAN kształtował się na poziomie ok. 97-98%. Odnosząc się do powołanych przez Urząd Patentowy RP umów, strona skarżąca stwierdziła, iż G. Z. nie miała na ich podstawie żadnego tytułu prawnego do znaku towarowego CYJANOPAN, a więc takiego prawa nie nabyła również spółka L. sp. z o.o. z siedzibą w J. Ustosunkowując się do zarzutu braku zdolności odróżniającej spornego znaku skarżąca spółka stwierdziła m.in., iż okoliczność jego używania wcześniej przez różnych producentów wynika z szeregu przyczyn, w tym z charakterystycznych warunków dla gospodarki planowanej cechujących były ustrój. Zdaniem skarżącej w przypadku znaków towarowych nie ma konieczności wykazywania nowości oznaczenia, a zatem prawnie irrelewantna może być sytuacja, w której – ze względu np. na upływ czasu lub wielkość produkcji – używanie danego oznaczenia przez kilka podmiotów nie wpływa na utratę jego zdolności odróżniającej. W ocenie skarżącej dla przekształcenia się znaku towarowego w nazwę rodzajową konieczne jest równoczesne zaistnienie szeregu okoliczności. W tym kontekście – zdaniem strony - nie musi mieć decydującego znaczenia dla przedmiotowej sprawy ani fakt, iż w różnych okresach czasu kilku producentów, w określonych warunkach prawno-ustrojowych, wprowadzało na rynek klej pod nazwą "Cyjanopan", jak również nie jest przesądzająca treść publikacji, które zresztą dla degeneracji znaku w tym przypadku nie mają znaczenia. Zdaniem skarżącej wskazanie kilku publikacji sprzed lat, w których używa się zarejestrowanego znaku towarowego CYJANOPAN, jako oznaczenia produktu, to za mało, żeby wykazać, iż doszło do degeneracji znaku przed datą zgłoszenia. Ponadto strona podkreśliła, iż zarówno P. "C." M. G. i B. D. s.c., jak i L., jako jedyni producenci używający nazwy "Cyjanopan", oznaczali równocześnie swoje kleje cyjanoakrylowe znakiem firmowym oraz danymi identyfikującymi producenta. W ten sposób uczestnicy rynku nie kojarzyli nazwy "Cyjanopan" z nazwą rodzajów klejów. W ocenie skarżącej spółki nazwa ta ze względu na rozmiar produkcji kojarzona była z głównym wytwórcą, czyli P. "C.". Nadto skarżąca podkreśliła, iż w trakcie intensywnej (wykazanej i udokumentowanej) kampanii reklamowej, poprzez udział w targach branżowych, a także zwiększającej się z roku na rok sprzedaży, znak mógł nabrać wtórnej zdolności odróżniającej, której to problematyki Urząd Patentowy RP w ogóle nie dostrzegł, pomijając odpowiednie dowody złożone przez skarżącego. Zarzucając organowi naruszenie przepisów postępowania administracyjnego, skarżąca spółka wskazała, iż Urząd Patentowy RP rozpatrzył jedynie wycinek materiału dowodowego, nie ustosunkowując się do załączonych do sprawy dokumentów, w tym do wielkości udziału w rynku kleju produkowanego pod oznaczeniem "Cyjanopan". Zdaniem skarżącej spółki wzięcie pod uwagę tych okoliczności zmusiłoby Urząd Patentowy RP do rozważenia, czy aby w sytuacji, w której przyjmuje się brak pierwotnej zdolności odróżniającej - nie doszło do nabycia przez przedmiotowy znak towarowy tzw. wtórnej zdolności odróżniającej. Według strony jednym z zasadniczych czynników wskazujących na nabycie przez znak zdolności odróżniania towarów, jest udział w rynku towarów nim opatrzonych, a także sposób i intensywność odróżniania znaków. W przekonaniu skarżącej spółki wprowadzanie w ogromnych ilościach do obrotu na terytorium Polski klejów oznaczonych spornym znakiem, stanowi wystarczający dowód nabycia przez znak wtórnej zdolności odróżniającej. Zdaniem skarżącej wielkość udziału przedsiębiorcy w wielce konkurencyjnym rynku określonego produktu jest dla znajomości znaku istotna, a zatem organ błędnie pominął dowody w postaci ścisłych danych wskazujących na udział skarżącej spółki w rynku.

W odpowiedzi na skargę Urząd Patentowy RP – podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko - wniósł o jej oddalenie. W uzasadnieniu organ podniósł, że możliwość pomylenia przez potencjalnego odbiorcę pochodzenia towarów opatrzonych spornym oznaczeniem uznana została za jedną z podstawowych przesłanek oceny zdolności odróżniającej spornego znaku. Według organu z akt sprawy wynika bezspornie, że począwszy od lat siedemdziesiątych znak CYJANOPAN był stosowany równolegle przez różne, niezależne od siebie podmioty. Stan ten utrzymywał się także w dacie zgłoszenia kwestionowanego oznaczenia, tj. w dniu [...] sierpnia 2000 r. oraz w dacie wydania zaskarżonej decyzji. Urząd Patentowy RP podtrzymał swoje stanowisko, iż okoliczność taka uniemożliwiała potencjalnym odbiorcom łączenie towarów opatrzonych rozpatrywanym znakiem z jednym, zawsze tym samym przedsiębiorstwem. Stanowisko to jest – zdaniem organu - uzasadnione również w świetle innych zgromadzonych dowodów, z których wynika, że oznaczenie to było powszechnie traktowane jako nazwa zastępcza kleju cyjanoakrylowego. Urząd Patentowy RP zauważył ponadto, iż – wbrew twierdzeniom strony skarżącej – przedmiotem rozważań w postępowaniu spornym nie była kwestia degeneracji znaku towarowego, która to instytucja ma zastosowanie w postępowaniu o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy na skutek utraty znamion odróżniających. Organ zaznaczył w związku z tym, iż nie mają znaczenia dla niniejszej sprawy przytoczone przez stronę skarżącą poglądy i orzecznictwo odnoszące się do kwestii degeneracji znaku. Organ wskazał ponadto, iż niezasadny jest zarzut naruszenia przepisów postępowania, w tym przede wszystkim zarzut pominięcia dowodów wskazujących na okoliczność posiadania własnej zdolności odróżniającej ze względu na wielkość produkcji i zakres kampanii reklamowej. Organ stwierdził, iż – wbrew stanowisku skarżącej spółki – wzięto pod uwagę powyższe dowody, przy czym równocześnie uwzględniono również dowody przedstawione przez stronę przeciwną, ustalając fakt funkcjonowania na rynku polskim, w dacie zgłoszenia spornego znaku do rejestracji, towarów (klejów) opatrzonych oznaczeniem CYJANOPAN pochodzących od innego przedsiębiorcy w skali, która uzasadnia stanowisko, iż w opinii części odbiorców znak ten nie był kojarzony ze skarżącą spółką. W konsekwencji organ uznał, iż nie pominął dowodów przedstawionych przez stronę skarżącą na okoliczność znajomości znaku, lecz doszedł jedynie do odmiennych wniosków, niż skarżący. Ustosunkowując się do zarzutów związanych z interpretacją umów dotyczących przeniesienia praw dotyczących technologii wytwarzania kleju CYJANOPAN Urząd Patentowy RP podtrzymał swoje stanowisko. Organ stwierdził jednakże, iż nawet gdyby uznać, że stanowisko Urzędu w tym zakresie jest wadliwe, to i tak podkreślić należy, iż zasadniczym powodem unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy CYJANOPAN R-158371 nie był sam fakt uznania przejścia praw do takiego znaku, lecz okoliczność rzeczywistego stosowania oznaczenia w obrocie przez różne podmioty, w długotrwałym okresie, co znalazło odzwierciedlenie w powszechnym odbiorze tego znaku jako nazwy rodzajowej.

Na rozprawie przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie w dniu 16 lutego 2007 r. pełnomocnik strony skarżącej – popierając skargę – podniósł, iż w sierpniu 2000 r. G. Z. używała równolegle ze stroną skarżącą określenia "cyjanopan" do oznaczania klejów, a więc towarów objętych zgłoszeniem skarżącej spółki. Pełnomocnik podniósł również, iż – zdaniem strony skarżącej – wielkość produkcji ma znaczenie dla oceny odróżniającej, a dowodem na to jest przepis art. 160 ustawy – Prawo własności przemysłowej. Podniósł także, że dowody na okoliczność zdolności odróżniającej dotyczące okresu po sierpniu 2000 r. nie mają w sprawie przesądzającego znaczenia, niemniej stanowią tło dla wskazania dynamiki sprzedaży i związanego z tym kojarzenia znaku przez kupujących.

Obecni na rozprawie pełnomocnicy uczestnika postępowania, podtrzymując dotychczasowe stanowisko spółki L. sp. z o.o. z siedzibą w J. - wnieśli o oddalenie skargi. Uczestnik stwierdził, że od 1974 r. słowem "cyjanopan" były nieprzerwanie oznaczane kleje produkowane przez różnych przedsiębiorców. Uczestnik wskazał, iż produkty pani G. Z. wprowadzane były do obrotu nie tylko lokalnie, ale na terenie całego kraju. Zdaniem uczestnika postępowania o ile oznaczenie ogólnoinformacyjne może uzyskać teoretycznie wtórną zdolność odróżniającą, o tyle nie może takowej zdolności uzyskać oznaczenie w sytuacji, w której używane jest ono w obrocie również przez innych przedsiębiorców. Pełnomocnicy uczestnika stwierdzili również, że kwestia, czy sporne oznaczenie ma charakter opisowy (ogólnoinformacyjny), czy też jest oznaczeniem rodzaju towaru, ma w tej sprawie charakter drugorzędny. Zdaniem uczestnika art. 160 p.w.p. nie daje w niniejszej sprawie podstaw do przyjęcia tezy, iż sporne oznaczenie jest odróżniające.

W złożonym dodatkowo na rozprawie piśmie procesowym z dnia 15 lutego 2007 r. pełnomocnicy uczestnika postępowania ustosunkowując się do zarzutów skargi – stwierdzili m.in., iż oznaczenie "cyjanopan" w chwili zgłoszenia go do ochrony nie dawało wystarczających podstaw odróżniających pochodzenie towaru z uwagi na fakt używania tego oznaczenia w dobrej wierze przez różnych przedsiębiorców działających niezależnie od siebie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

W świetle powołanego przepisu ustawy Wojewódzki Sąd Administracyjny w zakresie swojej właściwości ocenia zaskarżoną decyzję administracyjną z punktu widzenia jej zgodności z prawem materialnym i przepisami postępowania administracyjnego, według stanu faktycznego i prawnego obowiązującego w dacie wydania tej decyzji.

Ponadto, co wymaga podkreślenia, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (vide: art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz.U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

Zaznaczyć należy przy tym, iż dokonując oceny zarzutów stawianych przez skarżącą spółkę, Sąd zobowiązany był wziąć pod uwagę fakt, iż od daty uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r., na terytorium Polski obowiązuje prawo wspólnotowe. W konsekwencji oznacza to przede wszystkim, iż przepisy chroniące własność przemysłową powinny być stosowane przez organy administracji publicznej i sądy w taki sposób, by ich interpretacja odpowiadała celom i treści Pierwszej Dyrektywy Rady EWG nr 89/104 z dnia 21 grudnia 1988 r. mającej na celu zbliżanie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych (Dz.Urz. WE z 1989 r. Nr L 40, s. 1, oraz Dz.Urz. UE – wyd. specjalne, rozdz. 17, t. 1, s. 146 ze zm. – dalej: dyrektywa o znakach) oraz orzecznictwu Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

W ocenie Sądu analizowana pod tym kątem skarga P. spółka jawna z siedzibą w J. nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżona decyzja Urzędu Patentowego RP z dnia [...] kwietnia 2006 r., nr [...] – nie narusza prawa.

Zdaniem Sądu unieważniając prawo ochronne na znak towarowy CYJANOPAN R-158371 udzielone na rzecz skarżącej spółki, Urząd Patentowy RP nie dopuścił się zarówno naruszenia przepisów ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych, w tym w szczególności art. 7 ust. 1 i 2 u.z.t. w zw. z art. 315 ust. 3 p.w.p., jak również nie uchybił przepisom postępowania, a w szczególności normom wyrażonym w art. 7, art. 8, art. 77 § 1, art. 80 k.p.a. i art. 107 § 3 k.p.a., w stopniu mogącym mieć jakikolwiek istotny wpływ na ostateczny wynik sprawy.

Na wstępie należy podnieść, iż ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej w art. 315 ust. 3 stanowi, iż ustawowe warunki wymagane do uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy ocenia się według przepisów obowiązujących w dniu zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym. Przepis ten wyraża więc zasadę, w myśl której zdolność ochronną znaków towarowych zarejestrowanych lub zgłoszonych do rejestracji przed dniem 22 sierpnia 2001 r. ocenia się na podstawie dotychczasowych przepisów.

W związku z tym uznać należy, iż organ zasadnie przyjął w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, że przepisami, stanowiącymi podstawę do oceny zdolności rejestracyjnej spornego znaku towarowego, będącego przedmiotem niniejszego postępowania, są przepisy ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych, skoro zgłoszenie spornego znaku do rejestracji nastąpiło w dniu [...] sierpnia 2000 r.

Zgodnie z przepisem art. 4 ust. 1 u.z.t. znakiem towarowym może być znak nadający się do odróżniania towarów lub usług określonego przedsiębiorstwa od towarów lub usług tego samego rodzaju innych przedsiębiorstw.

Powyższy przepis jest wyrazem funkcji znaku towarowego jako właściwego gospodarce instrumentu komunikacji między przedsiębiorcą a konsumentem towarów lub usług. Znak towarowy, pozostając w fizycznym lub jedynie pojęciowym związku z konkretnym egzemplarzem towaru, przekazuje bowiem nabywcom informację, że wszystkie towary tak oznaczone pochodzą z jednego i tego samego źródła podporządkowanego przedsiębiorcy, który jest uprawniony do używania znaku towarowego. Z przepisu art. 4 ust. 1 ustawy o znakach towarowych wynika także, że wskazaną funkcję wyróżniania towarów i usług na podstawie ich pochodzenia może realizować tylko taki znak, który ma zdolność odróżniającą w odniesieniu do konkretnych towarów lub usług. Wyróżniający charakter znaku polega na wyposażeniu znaku w takie cechy, które w świadomości uczestników obrotu gospodarczego w sposób niebudzący wątpliwości wskazując, że towar w ten sposób oznaczony pochodzi od określonego, tego samego przedsiębiorstwa (tak m.in. /w:/ wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 marca 2002 r., sygn. akt II SA 3847/01, Monitor Prawniczy z 2002, nr 10, poz. 436).

Z kolei, przepis art. 7 ust. 1 ustawy o znakach towarowych przewiduje, że powyższą zdolnością odróżniania (dostatecznymi znamionami odróżniającymi) znak towarowy powinien legitymować się w zwykłych warunkach obrotu gospodarczego. Należy przyjąć, że zdolnością odróżniania w rozumieniu cytowanych przepisów jest zdolność danego oznaczenia do przekazywania informacji o pochodzeniu towaru z określonego przedsiębiorstwa. Zdolność odróżniania może być zdolnością pierwotną, wynikającą z natury oznaczenia, względnie zdolnością wtórną, nabytą poprzez używanie danego oznaczenia jako znaku towarowego w obrocie gospodarczym.

Przepis art. 7 ust. 2 ustawy o znakach towarowych przewiduje, że nie ma dostatecznych znamion odróżniających znak, który stanowi tylko nazwę rodzajową towarów lub informuje jedynie o właściwości, jakości, liczbie, ilości, masie, cenie, przeznaczeniu, sposobie, czasie lub miejscu wytworzenia, składzie, funkcji, przydatności towaru, bądź inne podobne oznaczenie nie dające wystarczających podstaw odróżniających pochodzenie towaru.

W literaturze przyjmuje się zgodnie, iż całokształt działań znaku towarowego w obrocie gospodarczym określa się mianem funkcji znaku towarowego. Jedną z podstawowych funkcji znaku w obrocie jest niewątpliwie funkcja oznaczania pochodzenia (funkcja odróżniająca). Aby prawidłowo realizować tę funkcję znak towarowy musi odróżniać towar pochodzący z jednego przedsiębiorstwa od towaru tego samego rodzaju pochodzącego z innego przedsiębiorstwa. Imienna wskazówka (nośnik znaku towarowego) nazywa konkretne przedsiębiorstwo (źródło), które wytwarza lub wprowadza do obrotu towary z tym znakiem, a więc potencjalny nabywca uzyskuje informację o konkretnym przedsiębiorstwie, które "odpowiada" za towar z tym znakiem (tak m.in.: R. Skubisz, Funkcje znaku towarowego, /w:/ Księga pamiątkowa z okazji 80-lecia rzecznictwa patentowego w Polsce, Polska Izba Rzeczników Patentowych, Warszawa 2001, s. 167).

Zdaniem Sądu bezsprzecznie podstawową i najważniejszą funkcją znaku towarowego jest funkcja odróżniająca, która umożliwia wskazywanie pochodzenia wyrobu opatrzonego danym oznaczeniem od określonego wytwórcy. Niewątpliwie funkcję tę znak musi spełniać w szczególności w dacie zgłoszenia, a zatem jeśli w dacie zgłoszenia dany znak cechy tej nie posiada, to nie powinno w ogóle dojść do jego ochrony.

Niewątpliwie znak posiada zdolność odróżniania, jeżeli nadaje się do odróżniania towarów pochodzących z określonego przedsiębiorstwa. Znak musi mieć więc cechy, które mogą utkwić w świadomości przeciętnego odbiorcy jako wskazania, że towar w ten sposób oznaczony pochodzi od pewnego, zawsze tego samego przedsiębiorstwa (vide: R. Skubisz /w:/ Prawo znaków towarowych. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1997, s. 60).

Należy zauważyć, iż również według utrwalonego orzecznictwa wspólnotowego, podstawowa funkcja znaku towarowego polega na zagwarantowaniu konsumentowi lub użytkownikowi finalnemu identyczności pochodzenia oznaczonego towaru lub oznaczonej usługi, przez umożliwienie mu odróżnienia tego towaru lub tej usługi od towarów lub usług o innym pochodzeniu (vide: m.in. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 29 września 1998 r., w sprawie C-39/97, Canon, pkt 28, czy też wyrok z dnia 4 września 2001 r., C-517/99, Merz i Krell, pkt 22; zwrócił na to uwagę również: W. Włodarczyk /w:/ Zdolność odróżniająca znaku towarowego, Oficyna Wydawnicza VERBA, Lublin 2001, s. 23 i nast. oraz powołane tam przykłady orzeczeń ETS).

Zdaniem Sądu wskazać należy, iż na gruncie przepisu art. 7 ustawy o znakach towarowych przyjęto w doktrynie, że używanie znaku towarowego przez dłuższy okres przez kilku lub więcej przedsiębiorców, uniemożliwia wykonywanie przez znak towarowy jego podstawowej funkcji – funkcji oznaczania pochodzenia Przyjmowano zgodnie, że taka sytuacja musi prowadzić do utraty zdolności odróżniającej przez zgłoszony następnie do ochrony znak, z uwagi na fakt, iż nabywcy zostali przyzwyczajeni do tego, że dany produkt pochodzi od różnych wytwórców. W takim przypadku znak towarowy staje się tzw. znakiem wolnym, który nie informuje prawidłowo o pochodzeniu towaru (tak m.in. R. Skubisz Prawo znaków towarowych. Komentarz, s. 64).

W dotychczasowym orzecznictwie, opartym na przepisach poprzednio obowiązującej ustawy o znakach towarowych, również zgodnie przyjmowano, iż kwestia braku zdolności odróżniającej danego znaku w dacie zgłoszenia ze względu na jego używanie przez kilku przedsiębiorców może być rozważana jedynie na podstawie art. 7 u.z.t. (tak m.in. /w:/ wyroku NSA z dnia 20 lutego 2003 r., sygn. akt II SA 4029/01, nie publik.).

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie należy uznać, iż Urząd Patentowy RP prawidłowo przyjął w niniejszej sprawie, iż sporny znak towarowy CYJANOPAN, nr R-158371, przeznaczony do oznaczania "klejów innych niż do papieru lub do użytku domowego" (kl. 01) oraz "klejów do papieru lub do użytku domowego" (kl. 16), nie posiadał w dacie zgłoszenia zdolności odróżniającej, albowiem zarówno przez wiele lat przed datą zgłoszenia kwestionowanego oznaczenia do ochrony, jak i przede wszystkim w tej dacie, tj. w dniu [...] sierpnia 2000 r., był stosowany w obrocie równolegle, nieprzerwanie i spokojnie przez różnych, niezależnych od siebie przedsiębiorców, co – jak zasadnie stwierdził organ - uniemożliwiało potencjalnym odbiorcom łączenie towarów opatrzonych rozpatrywanym znakiem z jednym, zawsze tym samym przedsiębiorstwem.

W ocenie Sądu organ słusznie przyjął w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, iż sporny znak CYJANOPAN był wówczas oznaczeniem, które nie mogło realizować swojej podstawowej funkcji wskazywania pochodzenia towaru (kleju) od konkretnego, zawsze tego samego producenta.

Według Sądu dla oceny zdolności odróżniającej spornego znaku towarowego nie mają jakiegokolwiek istotnego znaczenia zarówno kwestia stosunku wielkości produkcji, jak i stopień zaangażowania skarżącej spółki w promocję swojego oznaczenia, albowiem – wbrew twierdzeniom strony - istotne jest w tym zakresie wyłączanie to, iż w dacie zgłoszenia spornego oznaczenia, równolegle z produktami uprawnionego z rejestracji, na rynku dostępne były kleje opatrzone nazwą CYJANOPAN pochodzące od innego, konkurencyjnego przedsiębiorcy mającego siedzibę w tym samym mieście. Jak zasadnie wskazał więc Urząd Patentowy RP w decyzji z dnia [...] kwietnia 2006 r., taki stan mógł powodować, że przynajmniej część odbiorców mogła kojarzyć produkt opatrywany spornym oznaczeniem z prowadzonym przez G. Z. L. w J., a nie z podmiotem uprawnionym z udzielonego prawa ochronnego. Zdaniem Sądu taki znak nie spełniał w konsekwencji prawidłowo funkcji odróżniającej, ponieważ nie pozwalał zindywidualizować danego towaru na rynku wśród towarów tego samego rodzaju, ale pochodzących z różnych przedsiębiorstw.

W ocenie Sądu organ zasadnie uznał, iż utrzymanie w takiej sytuacji ochrony słownego znaku CYJANOPAN, przyznanego na rzecz skarżącego P. sp. jawna z siedzibą w J., prowadziłoby do niczym nieuzasadnionej monopolizacji tego oznaczenia, w sytuacji braku jego zdolności odróżniania w stosunku do towarów, do oznaczania których został on przeznaczony.

Uznać należy, iż sporne słowne oznaczenie "cyjanopan", z uwagi na utrwalenie jego stosowania przez różnych przedsiębiorców w uczciwych i prowadzonych w dobrej wierze praktykach handlowych, powinno zostać wyłączone od możliwości jego "zawłaszczenia" przez jednego z konkurentów (podobnie: na gruncie przepisu art. 129 ust. 2 pkt 3 p.w.p., U. Promińska /w:/ E. Nowińska, U. Promińska, M. du Vall, Prawo własności przemysłowej, wyd. 2, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2005, s. 196-197; patrz także: art. 3 ust. 1 pkt d) Pierwszej Dyrektywy Rady EWG nr 89/104).

Ustosunkowując się do zarzutu nierozpatrzenia przez Urząd Patentowy RP kwestii wtórnej zdolności odróżniającej - stwierdzić należy, iż brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych do przyjęcia tezy, że możliwe jest nabycie takiej wtórnej zdolności odróżniającej przez znak towarowy w przypadku, gdy dane oznaczenie używane jest długotrwale i równolegle także przez innych, niż podmiot zgłaszający znak do ochrony, niezależnych od siebie przedsiębiorców.

W tym miejscu wskazać trzeba, iż w wyroku z dnia 8 listopada 2002 r., sygn. akt II SA 76/02, dotyczącym znaku towarowego "Podlaski", Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że znak nie może nabyć wtórnej zdolności odróżniania, jeśli nie jest identyfikowany z towarami pochodzącymi z określonego przedsiębiorstwa. Taka identyfikacja – według NSA - nie jest zaś z reguły możliwa, jeśli znak używany jest także przez innych producentów. W ocenie NSA samo wieloletnie używanie określonego znaku przez przedsiębiorcę nie wystarczy, by znak nabył wtórną zdolność odróżniania.

Również w orzecznictwie wspólnotowym przyjmuje się, że jedynie znak towarowy, który w znaczący sposób odbiega od norm lub zwyczajów danego sektora i w związku z tym spełnia swoją podstawową funkcję wskazania pochodzenia, nie jest pozbawiony charakteru odróżniającego (tak m.in. /w:/ wyrok ETS z dnia 29 kwietnia 2004 r., w sprawach połączonych C-468/01 P do C-472/01 P, Procter&Gamble v. OHIM, pkt 21).

Według Sądu niezależnie od powyższego uznać trzeba jednakże, iż okoliczność związana z wielkością udziału w rynku wyrobów skarżącej oznaczanych znakami zawierającymi słowo "cyjanopan" oraz jego proporcją w stosunku do udziału w rynku uczestnika postępowania, nie może sama w sobie przesądzać o nabyciu przez sporne oznaczenie wtórnej zdolności odróżniającej, tym bardziej, że skarżąca spółka nie była pierwszym, ani też jedynym podmiotem, który zastosował sporne oznaczenie.

W tej sytuacji trudno mówić o możliwości nabycia przez skarżącą spółkę poprzez używanie zdolności odróżniającej znaku w postaci elementu słownego "cyjanopan" w sytuacji, w której również inne podmioty gospodarcze posługiwały się wcześniej w obrocie handlowym tym oznaczeniem dla oznaczania tych samych towarów, co zgłoszone do ochrony.

W związku z powyższym Sąd uznał, że nie mogły mieć jakiegokolwiek istotnego znaczenia w niniejszej sprawie również wszelkie rozważania strony skarżącej dotyczące zarówno kwestii degeneracji znaku towarowego, jak i kwestii mylnego przyjęcia przez organ opisowego charakteru spornego oznaczenia.

Urząd Patentowy RP zasadnie wskazał w odpowiedzi na skargę, iż przedmiotem rozważań w postępowaniu spornym nie była kwestia degeneracji znaku towarowego, gdyż instytucja ta ma zastosowanie w postępowaniu o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy na skutek utraty znamion odróżniających (vide: I. Wiszniewska /w:/ Przekształcenie znaku towarowego w nazwę rodzajową produktu, PiP nr 10 z 1992 r.; podobnie: Ł. Żelechowski, Degeneracja znaku towarowego, Glosa nr 4 z 2005 r.). Organ słusznie zaznaczył w konsekwencji, iż nie mają znaczenia dla niniejszej sprawy przytoczone przez stronę skarżącą poglądy i orzecznictwo odnoszące się do kwestii degeneracji znaku.

Natomiast, jeśli chodzi o rozważania dotyczące opisowego charakteru spornego znaku, to zauważyć należy, iż nawet przyjęcie za zasadną tezy przedstawionej przez skarżącą spółkę, że sporne oznaczenie ma charakter czysto fantazyjny, nie zaś opisowy, czy też – jak stwierdził organ - wskazujący wyłącznie na rodzaj kleju, nie prowadzi do unicestwienia podstawowego zarzutu stawianego spornej rejestracji, a mianowicie braku zdolności odróżniającej słownego znaku CYJANOPAN, wyrażającej się w braku możliwości spełniania przez ten znak zasadniczej jego funkcji gospodarczej, tj. identyfikacji pochodzenia spornego znaku towarowego z określonego przedsiębiorstwa.

Według Sądu nie można zgodzić się również z tezą postawioną przez pełnomocników strony skarżącej na rozprawie w dniu 16 lutego 2007 r., że o wadliwości zaskarżonej decyzji świadczy przepis art. 160 ustawy – Prawo własności przemysłowej. Pomijając sam fakt, iż unormowanie zawarte w tym przepisie nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, przyjąć należy, że przepis ten nie odnosi się do kwestii braku zdolności odróżniającej z uwagi na równoległe używanie w obrocie oznaczenia przez kliku niezależnych przedsiębiorców, a jedynie stanowi o prawie do bezpłatnego używania dotychczasowego oznaczenia zarejestrowanego na rzecz osoby trzeciej przez podmiot, który prowadzi lokalną działalność gospodarczą w niewielkim rozmiarze.

W ocenie Sądu trzeba uznać w konsekwencji, iż Urząd Patentowy RP, wydając zaskarżoną decyzję z dnia [...] kwietnia 2006 r., uwzględnił wszelkie rygory procedury administracyjnej, określające jego obowiązki w zakresie sposobu przeprowadzenia postępowania spornego, a następnie końcowego rozstrzygnięcia sprawy (vide: art. 256 ust. 1 p.w.p.). Związanie rygorami procedury administracyjnej oznacza, że Urząd Patentowy RP był obowiązany m.in. do przestrzegania zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa (art.8 k.p.a.).

Zdaniem Sądu organ uwzględniając powyższą zasadę dokładnie wyjaśnił wszelkie istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności sprawy, konkretnie ustosunkował się do żądań i twierdzeń strony oraz uwzględnił w decyzji zarówno interes społeczny, jak i słuszny interes strony. Ponadto organ administracji w sposób wyczerpujący zebrał i ocenił cały materiał dowodowy (art. 7, art.77 § 1 i art. 80 k.p.a.) oraz uzasadnił swoje rozstrzygnięcie według wymagań określonych w przepisie art. 107 § 3 k.p.a.

Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, iż w zaskarżonej decyzji brak jest jakichkolwiek istotnych uchybień formalnych, które organ poczyniłby w toku postępowania spornego, a które uniemożliwiłyby Sądowi przeprowadzenie prawidłowej oceny zarzutów skargi i wypowiedzenie się co do zasadności podjętego rozstrzygnięcia pod względem materialnoprawnym.

Wojewódzki Sad Administracyjny w Warszawie uznał, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji spełnia wymogi stawiane przez art. 107 § 3 k.p.a., albowiem Urząd Patentowy RP wyraźnie wskazał przesłanki zarówno faktyczne jak i prawne, z powodu których unieważnił prawo ochronne udzielone stronie skarżącej na słowny znak towarowy CYJANOPAN.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku, działając na podstawie przepisu art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.