Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Anetta Makowska-Hrycyk, Sędziowie: Sędzia WSA Anetta Chołuj, Asesor WSA Dominik Dymitruk (sprawozdawca), Protokolant: specjalista Renata Pawlak, po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 9 sierpnia 2023 r. sprawy ze skargi D. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Wałbrzychu z dnia 16 marca 2022 r. nr SKO 4162/19/2022 w przedmiocie odmowy zwrotu prawa jazdy kat. A. I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Starosty Kłodzkiego z dnia 14 stycznia 2022 r. nr KTD.5430.949.20.2022.RB4; II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Wałbrzychu na rzecz strony skarżącej kwotę 697 (sześćset dziewięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Przedmiotem skargi D. G. (dalej jako: skarżący, strona) jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Wałbrzychu (dalej jako: organ) z dnia 16 marca 2022 r. (nr SKO 4162/19/2022) w przedmiocie odmowy zwrotu prawa jazdy kategorii A.

Jak wynika z akt sprawy, wyrokiem z dnia 28 lipca 2021 r. (sygn. akt II K 950/21) Sąd Rejonowy w Kłodzku II Wydział Karny uznał skarżącego winnym popełnienia czynu polegającego na kierowaniu samochodem osobowym znajdując się w stanie nietrzeźwości, tj. o przestępstwo z art. 178a § 1 k.k. i na podstawie art. 42 § 2 k.k. orzeczono wobec skarżącego zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych określonego rodzaju, do kierowania którymi uprawnia prawo jazdy kategorii B, B+E oraz T na okres 3 lat, zaliczając na podstawie art. 63 § 4 k.k. okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 27 lutego 2021 r. do dnia prawomocności wyroku. Powyższy wyroku uprawomocnił się 18 września 2021 r.

Następnie, wnioskiem z dnia 12 stycznia 2021 r. skarżący wystąpił do Starosty Kłodzkiego o zwrot zatrzymanego prawa jazdy kategorii A.

Starosta Kłodzki, decyzją z dnia 14 stycznia 2022 r. (nr KTD.5430.949.20.2022.RB4), działając na podstawie art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2021 r. poz. 1212 z późn. zm., dalej jak: u.k.p.), odmówił skarżącemu zwrotu prawa jazdy kategorii A.

Dokonując oceny zasadności złożonego wniosku organ pierwszej instancji wskazał na treść art. 12 ust. 1 pkt 2 u.k.p., zgodnie z którym prawo jazdy nie może być wydane osobie, w stosunku do której orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych - w okresie i zakresie jego obowiązywania. Podkreślił, że rozwinięcie powyższego zakazu stanowi art. 12 ust. 2 pkt 1 u.k.p., zgodnie z którym określony w art. 12 ust. 1 pkt 2 zakaz wydania prawa jazdy stosuje się także wobec osoby ubiegającej się o wydanie lub zwrot zatrzymanego prawa jazdy, a także przywrócenie uprawnienia w zakresie prawa jazdy kat. AM, A1, A2, A, C1, C, D1 lub D - w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B.

Uwzględniając powyższe, organ stwierdził, że brak jest podstaw prawnych do dokonania zwrotu wnioskowanego prawa jazdy, albowiem w dacie rozpoznania wniosku obowiązuje względem skarżącego prawomocny wyrok orzekający o zakazie prowadzenia pojazdów mechanicznych kategorii B.

W wyniku rozpatrzenia odwołania, opisaną na wstępie decyzją z dnia 16 marca 2022 r. organ odwoławczy utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu, odwołując się do treści art. 12 ust. 1 pkt 2 u.k.p oraz art. 12 ust. 2 pkt 1 u.k.p., stwierdzono, że z prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Kłodzku wynika dla skarżącego zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych konkretnej kategorii – a pośrednio przez obowiązujące organy administracji ww. przepisy u.k.p. – także zakaz prowadzenia pojazdów kat. AM, A1, A2, A, C1, C, D1 lub D. Tym samym – jak dalej wywiódł organ – decyzja organu pierwszej instancji konkretyzuje jedynie swą treścią obowiązujące wobec skarżącego zakazy z uwzględnieniem przepisów u.k.p., przy czym nie modyfikuje zastosowany środek karny.

W skardze do tutejszego Sądu strona zaskarżyła decyzję organu w całości, wskazując na naruszenie:

1) prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, tj. art. 12 ust. 2 pkt 2 u.k.p. poprzez jego zastosowanie i odmowę wydania (zwrotu) skarżącemu sprawa jazdy kat A, pomimo prawomocnego wyroku sądu karnego, na mocy którego na podstawie art. 42 § 2 k.k Sąd Rejonowy w Kłodzku wyrokiem z dnia 28 lipca 2021 r., sygn. akt II K 950/21, orzekł w stosunku do skarżącego wyłącznie zakaz prowadzenia pojazdów, do kierowania którymi uprawnia prawo jazdy kategorii B, B+E, T, w sytuacji gdy organ winien odstąpić od zastosowania ww. przepisu ustawy, który to pozostaje w oczywistej sprzeczności z art. 2, art. 8, art. 10 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 175 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 7 k.p.a. przez nieuwzględnienie słusznego interesu skarżącego, art. 8 § 1 k.p.a. przez wydanie decyzji podważające zaufanie do organów państwowych, polegające na odmowie wydania (zwrotu) prawa jazdy kategorii A, poprzez zastosowanie niekonstytucyjnego przepisu art. 12 ust. 2 pkt 2 u.k.p., który narusza w sposób oczywisty art. 2, art. 8, art. 10 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 175 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i w konsekwencji naruszenie prawa skarżącego i pozbawienie go dokumentu potwierdzającego posiadanie uprawnień do kierowania pojazdami kategorii A, wobec którego nie orzeczono środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów tej kategorii.

Mając powyższe na uwadze skarżący wniósł o uchylenie decyzji organu oraz poprzedzającej ją decyzji Starosty Kłodzkiego, a także zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Jednocześnie skarżący wniósł o zobowiązanie organu I instancji do wydania w określonym czasie decyzji z równoczesnym zobowiązaniem do niestosowania niekonstytucyjnego przepisu tj. art. 12 ust. 2 pkt 2 u.k.p., wskazując sposób rozstrzygnięcia sprawy poprzez uwzględnienie wniosku skarżącego z dnia 12 stycznia 2022 r. w przedmiocie wydania (zwrotu) prawa jazdy kategorii A.

W odpowiedzi na skargę organ, wnosząc o jej oddalenie, podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zważył, co następuje.

Stosownie do art. 3 § 2 pkt 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023, poz. 259, dalej: p.p.s.a.) kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty. W wyniku takiej kontroli postanowienie może zostać uchylona w razie stwierdzenia, że naruszono przepisy prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy lub doszło do takiego naruszenia przepisów prawa procesowego, które mogłoby w istotny sposób wpłynąć na wynik sprawy, ewentualnie w razie wystąpienia okoliczności mogących być podstawą wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a), b) i c) p.p.s.a ).

Z treści art. 134 § 1 p.p.s.a. wynika, że Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Przepis ten pozwala więc na uwzględnienie skargi także wtedy, gdy skarżący nie podnosi w trakcie toczącego się postępowania sądowoadministracyjnego zarzutów będących podstawą wyeliminowania z obrotu prawnego zaskarżonego indywidualnego aktu administracyjnego.

Kontrola przeprowadzona przez Sąd, według wskazanych kryteriów, daje podstawę do uwzględnienia skargi na podstawie art. 145 § 1 p.p.s.a.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była możliwość zwrotu skarżącemu dokumentu prawa jazdy kategorii A w sytuacji, gdy prawomocnym wyrokiem sądu karnego orzeczono wobec niego zakaz prowadzenia pojazdów innego rodzaju kategorii.

Materialnoprawną podstawę decyzji organów obu instancji stanowiły przepisy art. 12 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 u.k.p. Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 u.k.p., prawo jazdy nie może być wydane bądź zwrócone osobie w stosunku do której został orzeczony prawomocnym wyrokiem sądu zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych - w okresie i zakresie obowiązywania tego zakazu. Z kolei art. 12 ust. 2 pkt 2 u.k.p. wskazuje, że nie można wydać ani zwrócić prawa jazdy, ani przywrócić uprawnienia w zakresie prawa jazdy kategorii: AM, A1, A2, A, C1, C, D1 lub D – w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B.

W orzecznictwie sądowoadministracyjnym przeważający stał się pogląd, zgodnie z którym zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych kategorii B pozbawia wszelkich kategorii praw jazdy wymienionych w ustawie (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 listopada 2020 r., sygn. akt I OSK 1172/20, LEX nr 3114275). Za takim stanowiskiem przemawiała ochrona wartości jaką jest bezpieczeństwo w ruchu lądowym.

Prezentowane były jednakże również i poglądy przeciwne, akcentujące niezgodność cytowanego art. 12 ust. 2 pkt 1 i 2 u.k.p. z zasadną proporcjonalności, sprowadzające się do konkluzji, że wykonanie orzeczonego przez sąd karny zakazu ograniczonego do określonego rodzaju pojazdów zostaje przez organ administracji rozszerzone do całkowitego pozbawienia pozostałych uprawnień, nieobjętych zakazem (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 sierpnia 2021 r., sygn. akt II GSK 264/21, LEX nr 3252782). Także tego rodzaju stanowisko, zgodnie z którym wprowadzona przepisami art. 12 ust. 2 pkt 1 i 2 u.k.p. zasada dotycząca odmowy zwrotu dokumentu potwierdzającego posiadanie uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi, a sprowadzająca się do obligatoryjnego rozszerzenia zakresu dolegliwości poza granice określone prawomocnym orzeczeniem sądu powszechnego, narusza zasadę zakazującą ponownego karania obywatela za ten sam czyn, za jaki wymierzona mu została już uprzednio kara przez sąd powszechny (to jest zasadę ne bis in idem) (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 17 lutego 2022 r., sygn. akt II SA/Op 576/21, LEX nr 3321176).

Niezależnie od powyższych stwierdzeń trzeba mieć jednak na uwadze, jak słusznie zwrócił uwagę pełnomocnik skarżącego na rozprawie, że Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 4 lipca 2023 r., sygn. akt SK 23/21, orzekł, że art. 12 ust. 2 pkt 2 i 3 w związku z art. 12 ust. 1 pkt 2 u.k.p. w zakresie, w jakim pozbawia osoby posiadające uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi określonych kategorii prawa jazdy prawa do odzyskania dokumentu potwierdzającego posiadanie tego rodzaju uprawnień odnośnie do pojazdów mechanicznych, co do których nie orzeczono wobec nich środka karnego w postaci zakazu ich prowadzenia, jest niezgodny z art. 2 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Jak wynika to z uzasadnienia wskazanego orzeczenia, ze względu na zakresowy charakter wyroku Trybunału Konstytucyjnego jego skutkiem nie jest utrata mocy obowiązującej art. 12 ust. 2 pkt 2 i 3 w związku z art. 12 ust. 1 pkt 2 u.k.p., ale wyeliminowanie treści normatywnej, która została wskazana w sentencji jako niekonstytucyjna. W konsekwencji organ administracji nie może pozbawić osoby posiadającej uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi określonych kategorii prawa jazdy, prawa do odzyskania dokumentu potwierdzającego posiadanie tego rodzaju uprawnień odnośnie do pojazdów mechanicznych, co do których nie orzeczono wobec nich środka karnego w postaci zakazu ich prowadzenia.

W związku z wydaniem wyroku przez Trybunał Konstytucyjny ziściła się przesłanka wznowienia postępowania administracyjnego, o której mowa w art. 145a § 1 k.p.a. Przepis ten stanowi, że dopuszcza się wznowienie postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

Sąd stwierdza, że zaistnienie podstawy wznowieniowej z art. 145a § 1 k.p.a. po wydaniu zaskarżonej decyzji, obligowało Sąd do wyeliminowania tej decyzji z obrotu prawnego w oparciu o art. 145 § 1 pkt 1 lit. b p.p.s.a. Zgodnie z tym przepisem sąd administracyjny, uwzględniając skargę na decyzję, uchyla decyzję w całości albo w części, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego. Pojęcie "naruszenia prawa", o którym mowa w art. 145 § 1 pkt 1 lit b p.p.s.a., należy rozumieć w sposób zobiektywizowany – to jest w ten sposób, że samo wystąpienie jednej z przesłanek wznowienia postępowania jest równoznaczne z naruszeniem prawa i uzasadnia uchylenie decyzji (por. m.in. wyroki NSA z dnia 31 stycznia 2007 r., sygn. akt I FSK 511/06 oraz z dnia 11 kwietnia 2021 r., sygn. akt II OSK 591/11). Nie musi to być zatem przesłanka wznowienia postępowania równoznaczna z naruszeniem prawa przez organ administracji publicznej.

Ponownie rozpoznając wniosek skarżącego o zwrot prawa jazdy kategorii A organ uwzględni powyższe uwagi oraz rozstrzygnie wniosek pomijając regulacje art. 12 ust. 2 pkt 2 i 3 w zw. z art. 12 ust. 1 pkt 2 u.k.p. w zakresie, w jakim odnoszą się do osób ubiegających się o zwrot zatrzymanego prawa jazdy

Ze względu na powyższe, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. b oraz art. 135 p.p.s.a. Sąd orzekł, jak w punkcie I sentencji wyroku.

W pkt. II sentencji wyroku orzeczono o kosztach postępowania na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 § 2 p.p.s.a. oraz § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265 z późn. zm.). Na zasądzone koszty składają się: kwota 200 zł uiszczona tytułem wpisu od skargi, kwota 17 zł uiszczona tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz kwota 480 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika.

Z uwagi na to, że rozstrzygnięcie Sądu wydane zostało w oparciu o art. 145 § 1 pkt 1 lit. b p.p.s.a., Sąd nie mógł skorzystać z przysługującego mu na podstawie art. 145a § 1 p.p.s.a. uprawnienia do zobowiązania organu do wydania w określonym terminie decyzji administracyjnej.