Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Anna Łuczaj Sędziowie sędzia NSA Joanna Runge-Lissowska /spr./ sędzia del. WSA Jerzy Siegień Protokolant asystent sędziego Dorota Chromicka po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2010 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej [...] Sp. z o.o. we W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 28 stycznia 2009 r. sygn. akt III SA/Wr 499/08 w sprawie ze skargi [...] Sp. z o.o. we W. na decyzję Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu z dnia [...] czerwca 2008 r. nr [...] w przedmiocie nałożenia obowiązku ustalenia i udokumentowania gatunku konopii używanych do produkcji napoju [...] oddala skargę kasacyjną.

Wyrokiem z dnia 28 stycznia 2009 r. sygn. akt III SA/Wr 499/08, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, po rozpoznaniu skargi [...] Sp. z o.o. we Wrocławiu, uchylił decyzję Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu z dnia [...] czerwca 2008 r. nr [...] oraz utrzymaną nią w mocy decyzję Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego we Wrocławiu z dnia [...] kwietnia 2008 r. nr [...] – obie w części, w pozostałej części skargę oddalił.

W uzasadnieniu wyroku Wojewódzki Sąd wyjaśnił:

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny we Wrocławiu decyzją z dnia [...] kwietnia 2008 r. nakazał – [...] Sp. z o.o. wykonanie następujących obowiązków dot. napoju pn. [...] wprowadzonego przez Spółkę do obrotu:

1) ustalenie i udokumentowanie gatunku i podgatunku konopi użytych do produkcji syropu i ekstraktu z kwiatu konopi, zastosowanego w napoju pn. [...], wprowadzonego do obrotu przez [...] Sp. z o.o., ul. K. we W.,

2) umieszczenie na opakowaniu w bezpośrednim sąsiedztwie określenia "[...]" nazwę gatunku/podgatunku użytych konopi,

3) usunięcie z opakowania symbolu zielonego liścia, przypominającego liść konopi indyjskich,

4) przedłożenie dokumentacji uzasadnionej naukowo, która uprawnia producenta do umieszczenia na opakowaniu produktu sformułowania "Fantastic natural feeling",

5) umieszczenie na opakowaniu jednostkowym adresu siedziby producenta lub dystrybutora, wprowadzającego do obrotu na terenie Polski napój pn. [...],

6) usunięcie z opakowania jednostkowego napoju pn. [...] zapisu "Najlepiej spożyć przed końcem" i zastąpienie napisem "Najlepiej spożyć przed..",

7) umieszczenie na opakowaniu jednostkowym napoju pn. [...] zapisu "nr partii...".

wyznaczając termin wykonania obowiązków do dnia [...] maja 2008 r.

Na skutek odwołania Sp. z o.o. [...] Powiatowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny we Wrocławiu utrzymał w mocy tę decyzję, decyzją z dnia [...] czerwca 2008 r.

Nałożenie obowiązków zostało podyktowane tym, iż w trakcie kontroli stwierdzono niezgodność oznakowania ww. środka spożywczego z wymogami zdrowotnymi prawa żywnościowego, polegająca na tym, że mimo świadomości, iż w składzie produktu nie ma konopi indyjskich, dla zwiększenia popytu umieszczono liść tych konopi na opakowaniu, czym wprowadzono konsumenta w błąd. Zarzut Spółki, że znak umieszczony na opakowaniu podlega ochronie jako zarejestrowany w Światowej Organizacji Własności Intelektualnej został pozostawiony bez rozpoznania bowiem Spółka mimo wezwania nie dostarczyła dokumentacji w tej kwestii.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Spółka zarzuciła naruszenie przepisów postępowania polegające na niezebraniu i nierozważeniu całego materiału dowodowego oraz na uniemożliwieniu wypowiedzenia się co do zebranych dowodów, a także przepisów prawa materialnego o przeciwdziałaniu narkomanii oraz o bezpieczeństwie żywności i żywienia przez przyjęcie, że mają zastosowanie w sprawie i stanowią podstawę nałożenia obowiązków, pomimo tego że oznaczenie środka spożywczego jest znakiem towarowym zarejestrowanym w Światowej Organizacji Własności Intelektualnej i nie było podstaw do pozostawienia nierozpoznanym tego argumentu.

Przechodząc do rozważań Wojewódzki Sąd podkreślił, iż konieczne jest wyeliminowanie jedynie części obowiązku nałożonego na Spółkę poprzez uchylenie nakazu usunięcia symbolu zielonego liścia przypominającego liść konopi indyjskich, umieszczonego w górnej części opakowania, jako zbyt daleko idącego i stwierdził:

Organ odwoławczy naruszył reguły postępowania co do zebrania i rozpatrzenia materiału dowodowego, gdyż Spółka zwracała się do niego o uzyskanie z Urzędu Patentowego danych na temat znaku zarejestrowanego pod numerem [...], załączając dane ze strony Światowej Organizacji Własności Intelektualnej, z których wynikało, że symbol stanowiący część oznakowania środka spożywczego jest zarejestrowanym znakiem towarowym. Niewyjaśnienie tej kwestii było istotne, bowiem gdyby znak ten był objęty ochroną, Państwowa Inspekcja Sanitarna nie ma uprawnień do jej zniesienia, a przyjęcie, że znak ochrony takiej nie posiada jest przedwczesne.

Natomiast do pozostałych zarzutów należy je uznać za nieuzasadnione, bowiem Spółka aktywnie uczestniczyła w postępowaniu, z kolei przepisy prawa materialnego zastosowane przez organy mogły stanowić podstawę nałożenia obowiązków. W kompetencji organów Powiatowego Inspektora Sanitarnego mieści się nadzór nad warunkami zdrowotnymi żywności, a nadzór ten dotyczy jakości zdrowej żywności, co wynika z regulacji ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (art. 1 pkt 6, art. 4, ust. 1 pkt 3a), zatem mogły one w sprawie zastosować art. 46 ust. 1 pkt 1 lit. a/ ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Zgodnie z tym przepisem organy uznały, że określenie jakie zawiera oznakowanie środka spożywczego może wprowadzić w błąd konsumenta przez zasugerowanie, że jest to środek odurzający, co uzasadniało nałożenie obowiązków.

Reprezentowana przez radcę prawnego, [...] Sp. z o.o. we Wrocławiu wniosła skargę kasacyjną od tego wyroku, zaskarżając go w części dotyczącej oddalenia skargi, domagając się jego uchylenia w tej części i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu we Wrocławiu i zarzucając:

1) naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj. ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, dalej "p.p.s.a.":

– art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ p.p.s.a. poprzez częściowe oddalenie skargi w sytuacji, gdy skarżąca spółka wykazał, że postępowanie organów administracji publicznej dotknięte było wadami, które uniemożliwiły prawidłowe ustalenie stanu faktycznego w sprawie, to jest naruszenie przepisów art. 7, 77, 107, art. 78 § 1, art. 80 k.p.a. poprzez uznanie, że oznakowanie spornego środka spożywczego wprowadzało konsumenta w błąd poprzez zasugerowanie, że w składzie herbaty zawarty jest środek odurzający,

– art. 141 § 4 p.p.s.a. polegające na tym, że Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w treści uzasadnienia wyroku nie podał podstawy prawnej rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienia w zakresie uznania za zgodne z prawem stanowiska organów w odniesieniu do nakazania złożenia dokumentacji uzasadnionej naukowo, która uprawnia producenta do umieszczenia sformułowania "Fantastic natural feeling", mimo że taki obowiązek na nim spoczywał;

2) naruszenie prawa materialnego:

– art. 46 ust. 1 pkt 1 lit. a/ ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia,

– art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851 ze zm.)

poprzez niewłaściwe ich zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie przez Sąd, iż skarżąca Spółka przez błędne oznaczenie spornego produktu wprowadza konsumenta w błąd albowiem nie odpowiadało ono składowi produktu oraz przyjęcie za organami administracyjnymi, iż skarżąca jest zobowiązana do przedłożenia dokumentacji naukowej, o której mowa w pkt 4 decyzji drugoinstancyjnej bez podania podstawy prawnej upoważniającej do nałożenia takiego obowiązku oraz że naruszone zostały przez DMS zasady higieny i zdrowia.

Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny we Wrocławiu wniósł o oddalenie skargi kasacyjnej.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W skardze kasacyjnej zarzucono wyrokowi Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu zarówno naruszenie przepisów postępowania, jak i prawa materialnego, przy czym oba te zarzuty sprowadzają się właściwie do jednej kwestii, że Sąd nie miał podstaw do oddalenia skargi [...] w części nakazującej wykonanie obowiązków dot. udokumentowania gatunku konopi użytych do produkcji środka spożywczego – napoju, wprowadzonego przez Spółkę do obrotu i umieszczenia ich nazwy na opakowaniu i przedłożenia dokumentacji uzasadniającej naukowo, która uprawnia do umieszczenia na opakowaniu sformułowania "Fantastic natural feeling". Jednak zarzuty skargi nie są usprawiedliwione.

Zgodzić się bowiem należy z oceną Wojewódzkiego Sądu, że naruszenia przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, wskazanych w skardze kasacyjnej w zakresie w jakim oddalono skargę, organy się nie dopuściły. Z akt zgromadzonych w sprawie nie wynika bowiem jakiego gatunku konopi użyto do produkcji napoju, a omawiane opakowanie tego właśnie nie wyjaśnia. Umieszczenie symbolu liścia przypominającego liść konopi indyjskich, bez wskazania jakiego gatunku konopi użyto do produkcji może wprowadzić w błąd konsumenta co do składu napoju. W części dotyczącej umieszczenia liścia Wojewódzki Sąd zaskarżone decyzje uchylił, bowiem kwestia tego znaku nie została wyjaśniona przez organy w sposób wystarczający do rozstrzygnięcia. Ta kwestia powinna zostać wyjaśniona w ponownym postępowaniu, ale niewłaściwe też jest umieszczenie nazwy użytych do produkcji konopi, jeśliby miało się okazać, że znak liścia podlega ochronie, jak to twierdzi skarżąca Spółka w postępowaniu. Wojewódzki Sąd nie naruszył zatem art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej "p.p.s.a.", przez to, że uwzględnił skargę tylko w części dot. nakazu usunięcia znaku liścia, z uwagi na niewyjaśnienie istotnych okoliczności w tej kwestii, a w pozostałej ją oddalił.

Skarga została oddalona również w części dot. prawidłowości dokumentacji dot. umieszczenia na opakowaniu napisu "Fantastic natural feeling", a Spółka zarzuca Sądowi naruszenie w tej kwestii art. 141 § 4 P.p.s.a. Wojewódzki Sąd wyjaśnił w uzasadnieniu wyroku jakie przepisy materialne dawały podstawę organom do takiego rozstrzygnięcia, powołując tak przepisy ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851 ze zm.), dalej "ustawa o PIS", jak i ustawy z dnia 26 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225, ze zm.), którą nazywa "ustawą żywnościową", a która dalej tak będzie przywoływana. Zdaniem Wojewódzkiego Sądu organy Inspekcji Sanitarnej jako uprawnione do kontroli wymagań zdrowotnych, w tym warunków i jakości zdrowej żywności miały podstawę do nałożenia obowiązku dot. dostarczenia dokumentacji dot. napoju "Fantastic natural feeling" i z takim wnioskiem należy się zgodzić, zaś zarzut skargi kasacyjnej naruszenia art. 141 § 4 P.p.s.a. uznać za nieuzasadniony.

Za takie też należy uznać zarzuty naruszenia prawa materialnego, wskazane w skardze kasacyjnej.

Artykuł 27 ust. 1 ustawy o PIS stanowi, że w razie stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych, państwowy inspektor sanitarny nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień. Ten przepis miał właśnie zastosowanie w sprawie, bowiem uprawnia on organy państwowej inspekcji do zapobiegania naruszeniom co do wymagań higienicznych i zdrowotnych przez nałożenie określonych obowiązków. Powiatowa Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór nad warunkami zdrowotnymi żywności i żywienia, a także nad jakością zdrowotną żywności, jak wynika z art. 1 pkt 6 i art. 4 ust. 1 pkt 3a ustawy o PIS i w ramach tak ustalonych zadań została wyposażona w instrument nadzoru, o którym mowa w art. 27 ust. 1 tej ustawy.

Z kolei z art. 46 ust. 1 pkt 1 lit.a/ ustawy żywnościowej wynika, iż oznakowanie środka spożywczego nie może wprowadzać konsumenta w błąd, w szczególności co do charakterystyki środka spożywczego, w tym jego nazwy, rodzaju, właściwości, składu, ilości, trwałości, źródła lub miejsca pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji. Umieszczenie napisu "Fantastic natural feeling", gdy nie wiadomo jakiego gatunku konopi użyto do produkcji środka, zwłaszcza przy umieszczeniu na opakowaniu blisko liścia przypominającego liść konopi indyjskich może budzić wątpliwości i wprowadzać konsumenta w błąd, co do właściwości, składu itp. środka spożywczego. Uprawnienia organów Państwowej Inspekcji, nadane art. 27 ust. 1 ustawy o PIS, dają podstawę do nałożenia obowiązku przedłożenia dokumentacji co do umieszczenia tego napisu.

Wojewódzki Sąd właściwie zatem zastosował zarówno art. 27 ust. 1 ustawy o PIS, jak i art. 46 ust. 1 pkt 1 lit. a/ ustawy żywnościowej, oddalając skargę w zakresie jej uchylenia w części dot. umieszczenia liścia.

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji, na podstawie art. 184 p.p.s.a.