Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Dorota Apostolidis Sędziowie WSA Magdalena Durzyńska (spr.) WSA Elżbieta Sobielarska Protokolant specjalista Aleksandra Borkowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 września 2018 r. sprawy ze skargi K. D., J. P., K. D., M. D. i T. D. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] stycznia 2018 r. nr [...] w przedmiocie reformy rolnej oddala skargę.

Decyzją [...] z dnia [...] czerwca 2017r. Wojewoda [...], po rozpatrzeniu wniosków K. D., T. D., K. D., M. D. i J. P. (dalej jako skarżący) stwierdził, że majątek ziemski "[...]", położony w powiecie [...] o pow. [...] ha podpadał pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e dekretu PKWN o przeprowadzeniu reformy rolnej. W uzasadnieniu organ wskazał, że wbrew temu co podnoszą wnioskodawcy, majątek "[...]" nie składał się z dwóch prawnie wyodrębnionych części, stanowiących odrębną własność H. K. oraz odrębną własność jego żony S. K., lecz stanowił jedną nieruchomość. Organ podał, że jedynym dokumentem pozwalającym na ustalenie kto i w jakiej części był właścicielem nieruchomości "[...]" przed dniem 1 września 1939r. jest wypis z właściwej księgi wieczystej a wobec jego braku (gdyż księga uległa zniszczeniu) uznał za nieudowodnione, że sporny majątek został podzielony i stanowił odrębną własność dwóch różnych osób. W konsekwencji wobec tego, że zawierał ponad [...] ha użytków rolnych, majątek ten wg organu podpadał pod działanie przepisów dekretu (w uzasadnieniu wskazano na dokumenty, z których wynika powierzchnia majątku).

Jak podał organ, podstawą przejęcia majątku "[...]" był art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu PKWN z dnia 6 września 1944r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (dalej jako dekret). Pod działanie dekretu podpadały nieruchomości ziemskie stanowiące własność albo współwłasność osób fizycznych lub prawnych, jeżeli ich rozmiar łączny przekraczał bądź 100 ha powierzchni ogólnej, bądź 50 ha użytków rolnych.

Z akt wynika, iż w 1917r. H. K. stał się właścicielem ww majątku ziemskiego, a w dniu [...] stycznia 1918r. w celu uregulowania stosunków majątkowych pomiędzy nim i przyszłą żoną S. P. zawarł z nią umowę majątkową. Jak stanowi jej § 3 H. K. za sumę [...] tys. marek na nieograniczoną własność przyszłej żony S. P. sprzedał dobra ziemskie o ogólnej powierzchni około [...] morgi i następnie zezwolił na niezwłoczne przepisanie tytułu własności sprzedanych dóbr w wykazie hipotecznym. Wg ministra dokument ten dowodzi, że co do połowy z nabytych w 1917r. nieruchomości przez H. K. - jedynym właścicielem stała się jego przyszła żona B. P..

Powołując się na ówcześnie obowiązujące przepisy organ rozważał możliwości zmiany umowy przedmałżeńskiej w trakcie trwania małżeństwa ewentualnie obrót nieruchomością i nie wykluczył dokonania takich czynności prawnych podnosząc, że pomiędzy zawarciem związku małżeńskiego w dniu [...] lutego 1918r. a wejściem w życie w dniu 13 września 1944r. dekretu minęło ponad 26 lat. Z tego powodu organ uznał, że umowa przedmałżeńska z 1918r. nie wykluczała, że H. K. mógł być jedynym właścicielem całej spornej nieruchomości w 1944r. Tu organ wskazał na inne dokumenty, z których wynikało, iż w dacie wejścia w życie dekretu cały ww majątek obejmował około [...] ha. Wskazał w szczególności na dowód w postaci "[...]", w którym w rubryce "Imię i nazwisko podatnika" wskazano H. K., a następnie nad imieniem "H." nadpisano imię "S.", zaś w rubryce "Ilość posiadanej ziemi w ha" przekreślony wpis "[...]", nad którym następnie nadpisano "[...]" i [...]". Zdaniem ministra pozwala to przyjąć, iż każde z małżonków opłacało oddzielnie podatek od określonej w dokumencie części nieruchomości. Uznał jednak, że fakt ten nie może przesądzać o podziale prawnym nieruchomości gdyż zgodnie z art. 7 ust. 2 dekretu Prezydenta RP z dnia 4 listopada 1936r. o zmianie przepisów o państwowym podatku gruntowym (Dz.U. Z 1936R. Nr 85, poz. 593 z późn. zm.) ustalano odrębny wymiar podatku dla tych współwłaścicieli posiadłości ziemskich, którzy samodzielnie gospodarowali na faktycznie wydzielonej części nieruchomości. Wydzielenie części nieruchomości do samodzielnego gospodarowania było podziałem quoad usum, na skutek którego każdy ze współwłaścicieli obejmował część nieruchomości w samodzielne posiadanie, jednakże w sensie prawnym nieruchomość pozostawała nadal współwłasnością kilku osób. Organ wskazał też na dokument pochodzący z "Księgi kontroli regulacji hipotek powiatu [...]Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w W. Wydziału Prawnego Oddziału regulacji hipotek", gdzie w rubryce przy nazwie jednostki hipotecznej [...] o obszarze [...] ha jako jedynego właściciela wskazano H. K.. Również szkic projektowanego podziału majątku [...] wykonany w dniach [...] marca 1945r. i na którym widnieją podpisy przedstawicieli ówczesnych organów administracji, którzy go zatwierdzili - obejmuje całe [...] ha bez podziału na dwa różne gospodarstwa.

Minister wskazał też na notarialnie potwierdzone oświadczenia świadków z dnia [...] grudnia 1946r. K. S. i L. L. podających, że "właścicielami majątku ziemskiego [...], położonego w powiecie [...] i przejętego na cele reformy rolnej przez Skarb Państwa, byli: w jednej połowie H. K., niewiadomy z miejsca pobytu, a w drugiej połowie jego żona, S. z P. R., oboje niepodzielnie, przy czym ta ostatnia posiadała wspomnianą połowę powyższego majątku z nabycia od męża swego, przed ślubem, w 1918r." Wskazano też na oświadczenie Z. Z., który z kolei podał, że majątek należał w równych niepodzielnych połowach do obydwojga małżonków, a jego podział nastąpił przed ich ślubem w 1918r. Obok innych dowodów minister wskazał także na pismo Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w W. do Powiatowego Urzędu Ziemskiego w P. z dnia [...] października 1946r. Nr. [...], gdzie jako właściciela wymieniono tylko H. K. oraz pismo Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w W. z dnia [...] września 1946r. Nr. [...] do Sądu Grodzkiego Oddział Hipoteczny w P., które jest zaświadczeniem, że nieruchomość ziemska pod nazwą [...], której właścicielem był H. K., podlega przejęciu na cele reformy rolnej. Jednocześnie pismo to jest wnioskiem o skreślenie z listy właścicieli H. K. i wpisanie w jego miejsce Skarbu Państwa.

Zdaniem ministra najistotniejsze są dokumenty wytworzone najbliżej daty przejęcia nieruchomości na cele reformy rolnej, a z tych (stanowiących dokumenty urzędowe) wynika, że cała nieruchomość stanowiła wyłączną własność H. K. przy czym zgodnie ze szkicem projektowanego podziału majątku [...] wykonanym w dniach [...] marca 1945r. powierzchnia ogólna majątku wynosiła [...] ha, z czego grunty orne to [...] ha łąki to [...] ha, pastwiska to [...] ha, sady owocowe to [...] ha, pod zabudowaniami to [...] h, wody to [...] ha, nieużytki to [...] ha, drogi to [...] ha i rowy to [...] ha - zatem powierzchnia użytków rolnych przekraczała [...] ha. W konsekwencji organ uznał, że ww majątek ziemski podpadał pod działanie przepisów dekretu.

Odnosząc się do zarzutów odwołania organ analizował m.in. treść art. 209 i 210 Kodeksu Cywilnego Królestwa Polskiego dotyczący umów małżeńskich i możliwości ich zmiany.

Decyzję ministra z dnia [...] stycznia 2018 r. skarżący zakwestionowali w całości. Zarzucili organowi naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, w postaci:

1. art. 7 kpa, art. 76 § 1 i 3 kpa, art. 77 § 1 kpa, art. 80 kpa i art. 107 § 3 kpa poprzez brak wyczerpującego, rzetelnego i wszechstronnego rozpatrzenia zebranego materiału dowodowego oraz braku wyciągnięcia logicznych wniosków z każdego dowodu z osobna, jak i z wszystkich łącznie, polegającego na:

a. obaleniu domniemania zgodności z prawdą dokumentu urzędowego w postaci intercyzy zawartej w formie aktu notarialnego w dniu [...] stycznia 1918 r. mimo braku przeprowadzenia przez organ przeciwdowodu przeciwko jego treści, albowiem minister oparł się tylko o przypuszczenia i założenia jakoby H. i S. małż. K. znajdowali się w formalnej separacji, a po jej zniesieniu zawarli nową intercyzę, na mocy której właścicielem całej spornej nieruchomości stał się H. K., a które to hipotezy nie zostały poparte żadnymi dowodami.

b. błędnej ocenie dokumentu w postaci ,, [...]", skutkującego uznaniem, że dokument ten nie może przesądzać o podziale prawnym nieruchomości, w sytuacji gdy wszelkie zmiany w ewidencji gruntów prowadzonej przez ówczesne organy skarbowe musiały być uwzględniane na podstawie dowodów potwierdzających tytuł prawny do nieruchomości,

c. błędnym uznaniu, że pismo Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w W. z dnia [...] września 1946 r. Nr. [...] oraz pismo Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w W. z dnia [...] października 1946 r. Nr. [...] są dokumentami urzędowymi, w sytuacji gdy z dniem [...] września 1946 r. wojewódzkie urzędy ziemskie zostały zlikwidowane, a ich kompetencje przejęli wojewodowie, co skutkuje w konsekwencji uznaniem, że dokumentom tym nie można przypisać statusu dokumentu urzędowego,

d. dowolnym uznaniu, że dokumenty wytworzone najbliżej daty przejęcia spornej nieruchomości na cele reformy rolnej są najistotniejsze w ustaleniu stanu prawnego nieruchomości, w sytuacji gdy dokumenty te, tj, pismo Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w W. z dnia [...] września 1946 r. Nr. [...], "Księga kontroli regulacji hipotek powiatu [...] Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w W. Wydziału Prawnego Oddziału regulacji hipotek " oraz pismo Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego w W. z dnia [...] października 1946 r. Nr. [...], zostały wydane po zniszczeniu księgi hipotecznej założonej dla spornej nieruchomości, czyli bez uwzględnienia źródłowych dokumentów własnościowych, a przede wszystkim nie stanowią dokumentów potwierdzających prawo własności nieruchomości, a jedynie zaświadczają przejście określonej nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa na podstawie dekretu z 1944 r. stanowiąc podstawę wpisu w księdze gruntowej prawa własności na rzecz Skarbu Państwa,

e. braku oceny dowodów z dokumentów w postaci pisemnego oświadczenia z dnia [...] grudnia 1946 r. z podpisami notarialnie poświadczonymi K. S. i L. L., z którego wynika, iż właścicielami majątku ziemskiego "[...]", położonego w powiecie [...] i przejętego na cele reformy rolnej przez Skarb Państwa byli H. K. oraz S. K., oraz w postaci pisemnego oświadczenia Z. Z. w przedmiocie położenia poszczególnych części majątku ziemskiego [...]

f. dowolnej a nie swobodnej ocenie zeznań świadków S. B., J. B. oraz Z. S., którzy zgodnie zeznali, iż ostatnimi przed reformą rolną właścicielami przedmiotowego majątku byli H. K. oraz S. R., w sytuacji gdy ich zeznania są zgodne z treścią podstawowego dokumentu własnościowego w postaci intercyzy z dnia [...] stycznia 1918 r. oraz w sytuacji gdy do przeprowadzenia dowodu własności nie zawsze konieczne jest, by świadkowie wiedzieli, kiedy i na podstawie jakich dokumentów prawo własności, o które chodzi w sprawie, zostało przez określoną osobę nabyte co doprowadziło Ministra do błędnej konstatacji, iż majątek ziemski "[...]" położony w powiecie przasnyskim, zarówno na dzień [...] września 1939 r., jak i na dzień [...] września 1944 r., nie składał się z dwóch prawnie wyodrębnionych części: jednej o powierzchni [...] ha, będącej wyłączną własnością H. K., oraz drugiej o powierzchni [...] ha, będącej wyłączną własnością S. z P. K., a w konsekwencji spowodowało błędne przyjęcie, że sporna nieruchomość podpadała pod działanie dekretu z 1944 r.;

g. art. 15 kpa w zw. z art. 107 § 3 kpa poprzez brak odniesienia się przez ministra do argumentacji zawartej w odwołaniu z dnia [...] lipca 2017 r., w którym wskazano, że na podstawie rozporządzenia Ministra Skarbu z dnia 31 marca 1937 r. wydanego w porozumieniu z Ministrami: Spraw Wewnętrznych oraz Rolnictwa i Reform Rolnych o wymiarze i poborze państwowego podatku gruntowego wszelkie zmiany w ewidencji gruntów prowadzonej przez ówczesne organy skarbowe musiały być uwzględniane na podstawie dowodów potwierdzających tytuł prawny do nieruchomości, oraz że z uwagi na wcielenie powiatu [...] do III Rzeszy Niemieckiej w latach 1939-1944 ludność polska była pozbawiona możności dokonywania czynności prawnych w sprawie przeniesienia własności nieruchomości;

2. art. 138 § 1 pkt 1 kpa poprzez błędne utrzymanie w mocy decyzji I instancji, w sytuacji gdy decyzja ta w zaskarżonym zakresie została wydana z naruszeniem przepisów prawa procesowego i prawa materialnego, i jako taka pozostawała wadliwa w stopniu przesądzającym jej uchylenie i orzeczenie co do istoty sprawy.

Skarżący zarzucili też ministrowi naruszenie przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, w postaci:

1. art. 209 ustawy z dnia 13 czerwca 1825 r. Kodeksu cywilnego Królestwa Polskiego (Dz.P.K.P 1825.10.41.3), poprzez jego błędne niezastosowanie i art. 210 KCKP poprzez jego błędne zastosowanie, w sytuacji gdy w zgromadzonym w niniejszej sprawie materiale nie ma żadnego dowodu, z którego wynikałoby, ażeby H. i S. małż. K. pozostawali w separacji i że zmieniali ustanowiony na podstawie intercyzy z [...] stycznia 1918 r ustrój majątkowy, co powinno prowadzić do uznania przez Ministra, że wiążący na dzień [...] września 1944 r. jest stan prawny nieruchomości uregulowany na podstawie ww. intercyzy, która nie podlegała zmianom i możliwości odwołania;

2. art. 2 ust. 1 lit. e dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej poprzez odmowę stwierdzenia, że majątek ziemski "[...]" nie podpadał pod działanie dekretu z 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej, w sytuacji gdy prawidłowa ocena zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego powinna doprowadzić Ministra do konstatacji, iż ww. majątek składał się z dwóch prawnie wyodrębnionych części: jednej o powierzchni [...] ha, będącej wyłączną własnością H. K., oraz drugiej o powierzchni [...] ha, będącej wyłączną własnością jego żony, a w konsekwencji, że nie mógł podpadać pod przepisy ww. dekretu.

Wskazując na powyższe skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonej decyzji i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Sporny dekret PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. 1945 Nr 3 poz. 13; dalej jako dekret) został uchylony, pomimo to, jak wynika z uchwały 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 stycznia 2011 r. sygn. akt I OPS 3/10, a także uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2011 r. sygn. akt III CZP 21/11 - w przedmiocie objęcia danej nieruchomości dyspozycją art. 2 ust. 1 lit e dekretu PKWN z dnia 6 grudnia 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej nadal właściwe do orzekania w tego typu sprawach są organy administracji a podstawę prawną w tym zakresie stanowi § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U Nr 10 poz.51 ze zm.; dalej jako: rozporządzenie).

Stosownie do art. 2 ust.1 lit. e) dekretu na cele reformy rolnej przeznaczone zostały nieruchomości ziemskie stanowiące własność albo współwłasność osób fizycznych lub prawnych, jeżeli ich rozmiar łączny przekraczał bądź 100 ha powierzchni ogólnej, bądź 50 ha użytków rolnych, a na terenie województw poznańskiego, pomorskiego i śląskiego, jeśli ich rozmiar łączny przekraczał 100 ha powierzchni ogólnej, niezależnie od wielkości użytków rolnych tej powierzchni. Jak wskazał Sąd Najwyższy w przywołanej wyżej uchwale, zarówno § 5 rozporządzenia wykonawczego, jak i powołana w nim podstawa ustawowa w postaci art. 2 ust. 1 lit. e dekretu o reformie rolnej nadal powinny stanowić podstawę prawną do orzekania na drodze administracyjnej, czy w sprawach wątpliwych dana nieruchomość odpowiada zakresowi pojęcia nieruchomości ziemskiej we wskazanym przepisie tego dekretu. Trzeba jednak podkreślić, że ewentualne orzekanie na podstawie ww przepisu miało (i ma) miejsce jedynie w kwestiach związanych z zaprzeczeniem wystąpienia skutku, jaki z mocy dekretu następował w dacie jego wejścia w życie, tj. skutku w postaci przejścia prawa własności objętych jego normą nieruchomości na rzecz Państwa. Zarówno bowiem dekret "o reformie rolnej", jak i wydane na jego podstawie przepisy wykonawcze nie zawierały uregulowań, które uzależniałyby przejście na własność Skarbu Państwa wymienionych w art. 2 ust. 1 lit e) nieruchomości ziemskich, a w szczególności nie przewidywały wydawania w tym zakresie aktów o charakterze deklaratoryjnym. Przejście nieruchomości ziemskiej na własność Państwa następowało z mocy prawa, bez potwierdzania tego faktu w formie decyzji administracyjnej lecz co najwyżej nie mającego jej mocy zaświadczenia. Rozporządzenie w sprawie wykonania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944r. w § 6 przewiduje dopuszczalność złożenia wniosku o stwierdzenie, że dana nieruchomość jest wyłączona spod działania postanowień zawartych w art. 2 ust. 1 lit. e dekretu a rozstrzygnięcie w tego typu sprawach następuje na podstawie § 5 omawianego rozporządzenia w formie decyzji administracyjnej.

Podstawową kwestią istotną dla wyniku kontrolowanego postępowania było ustalenie czy sporny majątek [...] o pow. około [...] ha w dacie wejścia w życie dekretu stanowił własność jednego podmiotu tj. H. K., wspólność majątkową małżeńską H. K. i S. K., współwłasność w częściach ułamkowych po ½ części H. K. i S. K., czy też był podzielony na dwie osobne i zbliżone obszarowo nieruchomości i stanowił w części majątek odrębny H. K. i w drugiej części majątek odrębny S. K..

W ocenie skarżących zasadne jest twierdzenie, iż na dzień [...] września 1944 r., majątek [...] składał się z dwóch prawnie wyodrębnionych części: jednej o powierzchni [...] ha, będącej wyłączną własnością H. K., oraz drugiej o powierzchni [...] ha, będącej wyłączną własnością S. z P. K.. Zdaniem skarżących kluczowe znaczenie dla wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy ma umowa majątkowa z 1918r.; dla organu natomiast istotne znaczenie w tym zakresie mają dokumenty powstałe w okresie zbliżonym do daty wejścia w życie dekretu. Nie ma przy tym wątpliwości, iż nie odnaleziono dotychczas żadnych wypisów z ksiąg wieczystych, gdyż te zostały zniszczone. Istotne jest także zastrzeżenie, że kontrolowane postępowanie toczyło się ponad [...] ([...]) lat od daty wejścia w życie przepisów dekretu a zarzuty skargi sprowadzają się do błędnej oceny zgromadzonego w aktach archiwalnego materiału dowodowego oraz niezasadnego przyjęcia, iż pomiędzy umową majątkową małżeńską z 1918r. a 1944r. doszło do zmiany stosunków majątkowych między małżonkami.

Uwzględniając powyższe Sąd uznał, iż organ dokonując oceny materiału dowodowego nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów. Uzasadnienie zaskarżonej decyzji jest obszerne i rzeczowe i odnosi się do każdego z dokumentów znajdujących się w aktach, a także do pisemnych oświadczeń świadków.

W sprawie istotnie mamy do czynienia z umową przedmałżeńską rozszerzającą wspólność majątkową małżonków K. a także dowodzącą, iż w 1918r., czyli sto lat temu, poprzednik skarżących przeniósł na swoją przyszłą żonę część swojego majątku, jednak dokumenty z lat czterdziestych ubiegłego wieku ww majątek traktowały jako jedną całość o powierzchni zbliżonej do [...] ha a nie dwie osobne nieruchomości. W ocenie Sądu zasadnie organ przyjął, iż miarodajne w tym zakresie winny być dokumenty zbliżone datą do wejścia w życie przepisów o reformie rolnej a nie dokumenty powstałe ponad ćwierć wieku wcześniej. Nie może też ujść z pola widzenia, iż postępowanie prowadzone w trybie § 5 rozporządzenia jest postępowaniem wnioskowym, jak wskazano wyżej, negującym następujący z mocy samego dekretu skutek, a zatem i inicjatywa dowodowa winna pozostawać domeną tego, kto twierdzi iż dana nieruchomość nie została objęta przepisami dekretu. Tym niemniej w kontrolowanej sprawie organ przeprowadził obszerne postępowanie wyjaśniające, a poczynione kwerendy w stosownych archiwach państwowych nie doprowadziły do odnalezienia dowodów potwierdzających stanowisko skarżących co do istnienia w 1944r. dwóch osobnych majątków o pow. po około [...] ha. Przeciwnie majątek ten nadal funkcjonował jako jeden (pod jedną nazwą) a nie dwa odrębne.

W kontrolowanej sprawie powołując się na tę samą umowę majątkową z 1918r. organ przyjął, że w 1918r. H. K. na poczet przyszłego małżeństwa sprzedał swojej przyszłej żonie część majątku odkupionego od ojca. Ponieważ ponad [...] lat później, tj. w dacie wejścia w życie reformy rolnej, jak wynika ze zbliżonych datą a powołanych przez organ dokumentów majątek ten uznawany był jako jeden (o łącznej powierzchni przekraczającej [...] ha użytków rolnych) – zasadnie zdaniem Sądu minister przyjął, iż w braku przeciwdowodu na powyższą okoliczność należało przyjąć, iż podlegał on pod działanie przepisów dekretu. Nie bez znaczenia dla wyniku sprawy, a zatem traktowania ww nieruchomości ziemskiej jako jedna zorganizowana całość jest też interpretacja intercyzy zawartej pomiędzy małżonkami K.. Jej podstawowy wydźwięk sprowadza się do wniosku, iż wolą małżonków było generalnie rozszerzenie wspólności majątkowej małżeńskiej poprzez przyjęcie, iż każdy nabyty majątek niezależnie od tytułu czy podjętych starań, a więc i z nabycia w drodze czynności prawnej, i z dziedziczenia czy darowizny, będzie stanowił ich majątek wspólny. W 1918r. intencją późniejszych małżonków było zatem wspólne gospodarowanie wspólnie nabywanym majątkiem. Powyższe nie wyklucza zatem, a wręcz sprzyja koncepcji, iż w 1944r. ww majątek stanowił jedną całość, niezależnie od tego czy stanowił on wspólność majątkowa małżeńską czy też współwłasność małżonków po ½ części. Warto jednak zwrócić uwagę, iż z akt sprawy w żadnej mierze nie wynika, że po 1918r. doszło do faktycznego (geodezyjnego) i prawnego (w sensie wieczystoksięgowym) jakiegokolwiek wydzielenia części ww majątku "sprzedanego" przyszłej żonie przez H. K..

Bez znaczenia dla wyniku sprawy pozostają zatem rozważania zarówno skarżących jak i organu (a w konsekwencji i zarzuty skargi) odnośnie do treści (i zastosowania bądź niezastosowania przez ministra) art. 209 i 210 Kodeksu cywilnego Królestwa Polskiego z dnia 13 czerwca 1825 r. Przepisy te regulowały kwestie umów majątkowych małżeńskich i kwestie dopuszczalności zmiany tego rodzaju umów. W kontrolowanej sprawie nie ma jednak jakiegokolwiek dowodu na to, że ww umowa z 1918r. rozszerzająca wspólność majątkową małżeńską została kiedykolwiek zmieniona czy też że doszło do separacji między małżonkami. W umowie z 1918r. H. K. sprzedał część swojego majątku swojej przyszłej żonie i w tej samej umowie kolejne jej postanowienia regulują kwestie stosunków majątkowych między małżonkami wskazując jednoznacznie, iż każdy majątek będzie stanowił ich wspólność majątkową małżeńską w równych częściach.

Jakkolwiek zatem organ dywagował czy w okresie następnego ćwierćwiecza doszło do zamiany stosunków majątkowych miedzy małżonkami i czy prawnie było to dopuszczalne, to w braku jakichkolwiek ku temu dowodów nie sposób przyjąć czy i co w istocie miało miejsce, a w konsekwencji i zarzuty skargi co do tych dywagacji organu, niczym niepotwierdzonych a także i nie stanowiących jakichkolwiek tez odnośnie do zaistniałego w sprawie stanu faktycznego – są bezprzedmiotowe. W konsekwencji nie można uznać za zasadne zarzutów skargi, iż organ naruszył w jakikolwiek sposób art. 209 czy 210 KCKP, gdyż przepisów tych organ nie stosował. Minister pozostawał jedynie na stanowisku, uzasadnionym dokumentacją z lat 40-tych ubiegłego wieku, iż w dacie wejścia w życie dekretu majątek [...] traktowany był jako jedna całość o pow. około [...] ha a nie dwie osobne nieruchomości. W szczególności, wbrew zarzutom skargi, nie można przyjąć, iż organ negował prawdziwość ww intercyzy jako dokumentu urzędowego. Przeciwnie, organ przyjął ww umowę jako wiarygodną, dokonał we własnym zakresie jej wykładni, wskazał jednak, iż [...] lat później podczas czynności przejmowania i dokumentowania użytków rolnych na potrzeby przepisów dekretu nie istniały jednoznaczne dokumenty, które strony ówczesnych czynności mogłyby przedstawić jako argument na poparcie tezy, iż nie był to jeden majątek ziemski a dwa osobne. Sąd nie neguje ani ustaleń organu ani dokonanej przez niego oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego. Tym niemniej analiza całokształtu ww umowy z 1918r. może też prowadzić do wniosku, iż rozszerzenie wspólności majątkowej małżeńskiej między przyszłymi małżonkami obejmowało także sporny majątek [...] a owa "sprzedaż" stanowiła podstawową część intercyzy. Umowa z 1918r. tak została zresztą odnotowana w rejestrze notarialnym – mianowicie pod nr [...] wskazano strony umowy i jej nazwę jako "intercyzę" a nie umowę sprzedaży i intercyzę. Innymi słowy wykładnia tejże umowy intercyzy w prostej linii prowadzi do wniosku, iż od daty małżeństwa cały majątek małżonków K. miał stanowić ich wspólnotę majątkową, a umowa "sprzedaży" została dokonana w ramach planowanego sformalizowania związku małżeńskiego. Powyższej interpretacji w żadnej mierze nie wykluczają notarialnie poświadczone zeznania świadków przywołanych tak przez organ jak i przez skarżących. Oświadczenia te wskazują, iż majątek ten stanowił współwłasność ww małżonków. Dla wyniku sprawy pozostaje bez znaczenia na jakich zasadach (czy po połowie czy na zasadach wspólności majątkowej - jak wskazywała na to intercyza), bo to kwestia wykładni zarówno ww umowy jak i zeznań świadków (które to dowody co do zasady się nie wykluczają). Istotne jednak pozostaje, a to ma kluczowe znaczenie dla wyniku sprawy, iż majątek ten w latach 40-tych traktowano jako jedną całość.

Powyższe prowadzi do wniosku, iż organ nie dopuścił się obrazy wyartykułowanych w skardze przepisów postępowania. W odniesieniu do poczynionych wyżej uwag, ustaleń organu nie zmienia także analiza dokumentu podatkowego, w którym małżonków wskazano jako płatników co do konkretnych areałów.

Za niezasadne Sąd uznał też zarzuty co do braku legitymacji urzędów ziemskich w prowadzeniu postępowań związanych z reformą rolną. Negowane przez skarżących (jedynie gdy chodzi o ich legalność) dokumenty urzędowe zgromadzone w aktach sprawy a uznawane przez nich za dokumenty prywatne - w połączeniu z zeznaniami świadków, których wiarygodności organ nie negował, tworzą spójny obraz stanu majątku przejętego przez państwo w ramach przepisów dekretu. Ocena całokształtu materiału dowodowego została dokonana przez ministra w sposób rzetelny i rzeczowy, uzasadnienie spełnia wymogi z art. 107 § 3 kpa. Istotne jest, że ani te dokumenty ani oświadczenia świadków ani żadne inne dowody nie przesądzają kwestii artykułowanych w skardze. W sprawie nie odnaleziono dowodów świadczących o prawnym podzieleniu majątku [...] na dwie osobne i niezależne nieruchomości. Wbrew zarzutom skargi dowodem na prawo własności nie mogą być sporządzone przez osoby trzecie i napisane klarownym współczesnym językiem oświadczenia – jedynie podpisane przez osoby w zdecydowanie podeszłym wieku. W konsekwencji ocena dowodów, jaką przeprowadził organ i wnioski z tego wyciągnięte, jako spójne i logiczne, nie naruszają prawa.

W tym stanie rzeczy skarga podlegała oddaleniu na podstawie art. 151 ppsa.