drukuj    zapisz    Powrót do listy

6550, Środki unijne, Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Uchylono zaskarżony wyrok i przekazano sprawę do ponownego rozpoznania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, II GSK 1209/11 - Wyrok NSA z 2012-01-18, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

II GSK 1209/11 - Wyrok NSA

Data orzeczenia
2012-01-18 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2011-06-09
Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie
Andrzej Kisielewicz /przewodniczący/
Andrzej Kuba
Zofia Borowicz /sprawozdawca/
Symbol z opisem
6550
Hasła tematyczne
Środki unijne
Sygn. powiązane
V SA/Wa 1797/10 - Wyrok WSA w Warszawie z 2011-03-08
Skarżony organ
Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
Treść wyniku
Uchylono zaskarżony wyrok i przekazano sprawę do ponownego rozpoznania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny
Powołane przepisy
Dz.U.UE.L 2001 nr 327 poz 11 art. 49 ust. 1, ust. 3, ust. 4, ust. 5
Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 2419/2001 z dnia 11 grudnia 2001 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli niektórych wspólnotowych syystemów pomocy ustanowionych rozporządzeniem Rady (EWG) nr 3508/92
Dz.U. 2002 nr 153 poz 1270 art. 106 § 3
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Andrzej Kisielewicz Sędziowie Zofia Borowicz (spr.) NSA Andrzej Kuba Protokolant Michał Stępkowski po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2012 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 8 marca 2011 r. sygn. akt V SA/Wa 1797/10 w sprawie ze skargi M. K. na decyzję Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dnia [...] czerwca 2010 r. nr [...] w przedmiocie ustalenia kwoty nienależnie pobranych płatności z tytułu wspierania działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania 1. uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w W. do ponownego rozpoznania, 2. zasądza od M. K. na rzecz Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa kwotę 220 (słownie: dwieście dwadzieścia) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem objętym skargą kasacyjną Wojewódzki Sąd Administracyjny w W., po rozpoznaniu sprawy ze skargi M. K. na decyzję Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dnia [...] czerwca 2010 r. w przedmiocie ustalenia kwoty nienależnie pobranych płatności z tytułu wspierania działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, uchylił zaskarżoną decyzję oraz zasądził od organu na rzecz skarżącego zwrot kosztów postępowania sądowego.

Przedstawiając stan sprawy Sąd I instancji podał, że M. K. czterokrotnie w latach 2004-2007 zwracał się do Biura Powiatowego ARiMR w T. o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych oraz z tytułu wspierania działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Decyzjami z dnia [...] grudnia 2004 r. (za rok 2004), z dnia [...] stycznia 2006 r. (za rok 2005), z dnia [...] kwietnia 2007 r. (za rok 2006), z dnia [...] grudnia 2007 r. (za rok 2007) Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w T. przyznał wnioskodawcy płatności z tytułu wspierania działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW). W dniu [...] maja 2008 r. M. K. po raz piąty złożył wniosek kontynuacyjny na rok 2008. We wniosku zadeklarował powierzchnię 1,11 ha, obejmującą działki rolne A (0,77 ha), B (0,16 ha) oraz C (0,18 ha) o numerze ewidencyjnym [...], położone w miejscowości P., gmina Z., powiat [...], województwo [...].

Po rozpatrzeniu wniosku Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w T. w dniu [...] lutego 2009 r. wydał decyzję, którą odmówił przyznania M. K. wnioskowanej płatności za 2008 rok. Uzasadniając wskazał, że w wyniku przeprowadzonej w dniu [...] lipca 2008 r. kontroli ustalono, że działka A ma powierzchnię wykorzystywaną rolniczo o wielkości 0,49 ha, działka C 0,08 ha, zaś cała powierzchnia użytkowana rolniczo wynosi 0,65 ha, zamiast deklarowanej 1,11 ha. Wnioskodawca nie spełnił tym samym jednego z warunków koniecznych do otrzymania płatności ONW, wynikającego z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 kwietnia 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW)", objętej Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz.U. Nr 68, poz. 448 ze zm.), dalej jako: rozporządzenie ONW z 2007 r., z którego wynika, że płatność ONW jest przyznawana rolnikowi, jeżeli łączna powierzchnia posiadanych przez niego działek rolnych położonych na obszarach ONW wynosi co najmniej 1 ha.

Od tej decyzji M. K. złożył odwołanie. Postanowieniem z dnia [...] maja 2009 r. Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR w T. stwierdził na mocy art. 134 k.p.a. uchybienie terminu do wniesienia odwołania od decyzji Kierownika Biura Powiatowego ARiMR w T. z dnia [...] lutego 2009 r.

Następnie Prezes ARiMR decyzją z dnia [...] marca 2010 r. ustalił M. K. kwoty nienależnie pobranych płatności z tytułu wspierania działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW). Uzasadniając wskazał, że w wyniku kontroli ustalono, że obszar objęty ONW w rzeczywistości był mniejszy niż wnioskowany 1,00 ha, a tym samym nie został przez wnioskodawcę spełniony warunek wynikający z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz.U. Nr 73, poz. 657 ze zm.), z którego wynika, że płatność ONW jest udzielana producentowi rolnemu, który zobowiąże się do przestrzegania wymagań, o których mowa w art. 14 ust. 2 i 3 rozporządzenia Rady 1257/1999/WE z 17 maja 1999 r. w sprawie wsparcia rozwoju wsi przez Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) oraz jeżeli łączna powierzchnia działek rolnych położonych na obszarach ONW wynosi co najmniej hektar. Organ stwierdził ponadto, że zgodnie z treścią § 9 ust. 1 pkt 1 lit. b/ rozporządzenia ONW z 2007 r. beneficjent zwraca całość płatności ONW, za cały okres jej pobierania, jeżeli zaniechał prowadzenia tej działalności na części działki rolnej lub działek rolnych położonych na obszarach ONW, a ich łączna powierzchnia, na której nadal jest prowadzona działalność rolnicza, wynosi mniej niż 1 ha.

Prezes ARiMR decyzją z dnia [...] czerwca 2010 r. utrzymał w mocy decyzję z dnia [...] marca 2010 r.

Od powyższej decyzji skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. złożył M. K. W uzasadnieniu skargi wskazał, iż decyzja Prezesa ARiMR wydana została na podstawie nierzetelnych pomiarów na jego działkach. Na rozprawie w dniu 8 marca 2011 r. złożył do akt sprawy wydruki map dotyczące spornej nieruchomości i podniósł, że trawa pod drzewami może być koszona, natomiast poprzez rosnące drzewa została zaniżona powierzchnia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. uzasadniając uchylenie zaskarżonej decyzji podał, że organy bez przeprowadzenia postępowania dowodowego przyjęły, że skarżący działał w złej wierze, a także nie zastosowały wobec M. K. ograniczenia czasowego dotyczącego zwrotu nienależnych płatności.

Sąd przyjął za organem, że w przypadku dokonania nienależnej płatności rolnik zwraca daną kwotę powiększoną o odsetki obliczone zgodnie z przepisami. Jednocześnie jednak zauważył, że obowiązek zwrotu nie ma zastosowania, jeżeli okres między datą płatności pomocy a datą pierwszego powiadomienia beneficjenta przez organ o nieuzasadnionym charakterze płatności jest dłuższy niż 10 lat. Jednocześnie okres ten może zostać ograniczony do 4 lat, jeśli beneficjent działał w dobrej wierze [art. 49 ust. 1 i 5 rozporządzenia Komisji (WE) nr 2419/2001 z dnia 11 grudnia 2001 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli niektórych wspólnotowych systemów pomocy ustanowionych rozporządzeniem Rady (EWG) nr 3508/92 (Dz.Urz. UE Nr L 327 z dnia 12 grudnia 2001 r., s. 11 ze zm.), odnoszące się do pomocy za 2004 r. oraz art. 73 ust. 1 i 5 rozporządzenia Komisji (WE) nr 796/2004 r. z dnia 21 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wdrażania zasady współzależności, modulacji oraz zintegrowanego systemu administracji i kontroli przewidzianych w rozporządzeniach Rady (WE) nr 1782/2003 i (WE) nr 73/2009 oraz wdrażania zasady współzależności przewidzianej w rozporządzeniu Rady (WE) nr 479/2008 (Dz.Urz. UE Nr L 141 z dnia 30 kwietnia 2004 r., s. 18) odnoszące się do pomocy za lata 2005-2009].

Według Sądu, z ustaleń wynikających z akt sprawy i z wyjaśnień skarżącego złożonych na rozprawie można wywnioskować, że M. K. nieświadomie zadeklarował powierzchnię działek A i C w wysokości podanej Agencji bez dokonania odliczenia powierzchni zajmowanej przez rosnące na działkach drzewa, gdyż, w jego mniemaniu, skoro trawa rosła pod drzewami, dokonywał na tych obszarach wszystkich prac rolnych, wykaszał itd., to był to obszar podlegający zadeklarowaniu we wniosku o płatności. Co więcej, obecnie na przedmiotowych działkach drzewa zostały wycięte, a obszar zajęty pod uprawę jest zgodny z zadeklarowanym. W takiej sytuacji WSA nie zgodził się z organem, że beneficjent działał w złej wierze, a skoro organ nie przeprowadził postępowania mającego na celu ustalenie takich okoliczności, nie mógł również powoływać się na nie w swojej decyzji, takie bowiem działanie pozostawało w sprzeczności z zasadami wynikającymi z przepisów art. 7, 77 i 80 k.p.a.

Sąd I instancji podkreślił też, że organ nie zastosował wskazanych przepisów prawa materialnego, odnoszących się do wyłączenia obowiązku zwrotu nienależnych płatności, które – ze względów czasowych – mogły wystąpić w sprawie, gdyż płatności objęte postępowaniem odnoszą się do lat wcześniejszych niż okres czterech lat od wszczęcia postępowania, tj. [...] marca 2010 r. Biorąc powyższe pod uwagę WSA orzekł powołując w podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a/ i c/ oraz art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej jako: p.p.s.a.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł Prezes ARiMR zaskarżając to orzeczenie w całości wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie art. 106 ust. 3 p.p.s.a. w zw. z art. 49 ust. 5 Rozporządzenia Komisji Nr 2419/2001, poprzez niewłaściwe zastosowanie poprzez przyjęcie, że w świetle zebranego materiału dowodowego organ nie był w stanie zbadać i należycie ocenić, czy skarżący działał w dobrej czy w złej wierze.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej organ zarzucił, że WSA w W. dokonał błędnej wykładni regulacji dotyczących przyznania płatności ONW. Błędna wykładnia opierała się na założeniu, że organ w sprawie o zwrot nienależnie pobranych płatności był zobowiązany do przeprowadzania dodatkowego postępowania w kwestii dobrej lub złej wiary beneficjenta płatności. Jednocześnie zarzucono, że obowiązujące przepisy prawa nie zawierają ogólnego określenia pojęcia dobrej lub złej wiary. Przyjmuje się, że w dobrej wierze jest ten kto powołując się na określone prawo lub stosunek prawny jest przekonany o przysługiwaniu mu tego prawa lub istnieniu określonego stosunku prawnego, gdy w rzeczywistości jest on w błędzie co do istotnego stanu rzeczy. Aby przyjąć dobrą wiarę, błędne przekonanie o istnieniu prawa lub stosunku prawnego musi być w konkretnych okolicznościach usprawiedliwione. O usprawiedliwionym przekonaniu można mówić, gdy dana osoba nie wie o okolicznościach decydujących o zastosowaniu normy prawnej uzależniającej istnienie skutku prawnego od dobrej lub złej wiary oraz gdy nie mogła się ona o tym dowiedzieć mimo zachowania należytej staranności. W konsekwencji zarzucono, że Sąd I instancji dokonując błędnej wykładni mających w sprawie zastosowanie przepisów prawa wadliwie uznał, iż organ przepisy te niewłaściwie stosował. Zdaniem organu zebrany w sprawie materiał dowodowy był wystarczający do oceny istnienia dobrej bądź złej wiary beneficjenta przyznanej płatności.

W tej sytuacji zdaniem organu kwota płatności ONW za lata 2004-2007 przekazana na rzecz M. K. na podstawie wydanych decyzji o przyznaniu płatności jest płatnością nienależnie pobraną w rozumieniu art. 49 ust. 1 Rozporządzenia Komisji Nr 2419/2001 i nie zachodzą negatywne przesłanki obowiązku zwrotu tej płatności, o których mowa w art. 49 ust. 4 i ust. 5 tego Rozporządzenia.

M. K. na rozprawie w dniu 18 stycznia 2012 r. złożył do akt sprawy zdjęcia oraz odpisy map ewidencyjnych, które jego zdaniem wskazywały, iż wniosek o oddalenie skargi kasacyjnej jest zasadny.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zakres kontroli Sądu kasacyjnego w stosunku do zaskarżonego orzeczenia jest zdeterminowany, poza przypadkami nieważności, które w niniejszej sprawie nie występują, granicami środka zaskarżenia. Stosownie bowiem do art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania.

Treść podstaw kasacyjnych oraz ich uzasadnienie wskazuje, że w istocie rzeczy skarga kasacyjna oparta została na obu podstawach kasacyjnych wymienionych w art. 174 p.p.s.a., aczkolwiek bez właściwego ich rozróżnienia. Zgodnie z art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.) lub na naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.).

Prawidłowe sformułowanie podstawy kasacyjnej wskazanej w art. 174 pkt 2 p.p.s.a. winno sprowadzać się do zarzutu i argumentacji obejmującej adekwatne przepisy ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz przepisy postępowania administracyjnego. Przy czym niepełne wskazanie tego rodzaju przepisów postępowania nakłada na Naczelny Sąd Administracyjny stosownie do art. 174 pkt 1 i 2 oraz art. 183 § 1 p.p.s.a. obowiązek odniesienia się do wszystkich zarzutów przytoczonych w podstawach kasacyjnych (por. uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego w pełnym składzie z dnia 26 października 2009 r. I OPS 10/09, ONSAiWSA 2010, nr 1, poz. 1).

Wady skargi kasacyjnej dotyczące sytuowania naruszonych przepisów same przez się nie stanowią podstawy uznania zarzutów za niezasadne (por. wyrok NSA z dnia 21 marca 2007 r., II GSK 938/06).

Przedstawienie powyższych uwag ogólnych co do sposobu konstruowania skargi kasacyjnej było niezbędne z uwagi na występujące w tej kwestii mankamenty w rozpoznawanej skardze kasacyjnej.

W związku z powyższym należy zauważyć, że wskazany w podstawie kasacyjnej jako naruszony przepis art. 106 § 3 p.p.s.a. (błędnie określony jako art. 106 ust. 3) jest przepisem prawa procesowego, a nie prawa materialnego. W myśl art. 106 § 3 p.p.s.a. sąd może z urzędu lub na wniosek stron przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie. Przepis ten reguluje więc zakres postępowania dowodowego przed sądem administracyjnym. W podstawie kasacyjnej wskazano jedynie na niewłaściwe zastosowanie powołanego przepisu bliżej nie wyjaśniając na czym naruszenie tego przepisu przez Sąd I instancji polegało. Argumentacja zawarta w uzasadnieniu skargi kasacyjnej nie jest w tym zakresie precyzyjna i jedynie wskazywałaby, iż wnoszący skargę kasacyjną upatruje naruszenie tego przepisu poprzez odwoływanie się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku do wyjaśnień skarżącego złożonych na rozprawie. W tak sformułowanym zakresie zarzut ten nie jest zasadny. Z art. 106 § 3 p.p.s.a. wynika, że przed sądem administracyjnym możliwe jest jedynie uzupełniające postępowanie dowodowe ograniczone do możliwości przeprowadzenia dowodu z dokumentu, co oznacza, iż sąd ten nie jest uprawniony do przeprowadzania dowodu z innych środków dowodowych. Z protokołu z rozprawy przed Sądem I instancji z dnia 8 marca 2011 r. nie wynika, aby Sąd ten dopuścił dowód w trybie art. 106 § 3 p.p.s.a. Trudno więc mówić o naruszeniu tego przepisu przez Sąd. To, że Sąd I instancji w swej argumentacji odwołuje się do wyjaśnień skarżącego nie należy oceniać w kontekście naruszenia art. 106 § 3 p.p.s.a., lecz mieć na względzie, że w ten sposób Sąd wskazał na stanowisko prezentowane przez skarżącego. Zatem zarzut dotyczący naruszenia art. 106 § 3 p.p.s.a. należało uznać za bezzasadny.

Przechodząc do oceny pozostałych zarzutów skargi kasacyjnej należy wskazać, że przepis art. 174 pkt 1 p.p.s.a. przewidujący oparcie skargi kasacyjnej na naruszeniu prawa materialnego jednocześnie określa postacie, w jakich to naruszenie może nastąpić, a mianowicie przez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie. Naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię to mylne zrozumienie treści zastosowanego przepisu, a naruszenie prawa przez niewłaściwe zastosowanie to zagadnienie prawidłowego odniesienia normy prawa materialnego do ustalonego stanu faktycznego czy też do wadliwego wyboru przez sąd normy prawnej lub mylnej subsumcji. Dopuszczalne jest także zarzucenie w ramach podstawy kasacyjnej z art. 174 pkt 1 p.p.s.a. obydwu form naruszenia prawa materialnego, w sytuacji gdy niewłaściwe zastosowanie przepisu prawa było konsekwencją jego błędnej wykładni. W takiej sytuacji w pierwszej kolejności wymaga rozpatrzenia zarzut błędnej wykładni, gdyż prawidłowa wykładnia pozwoli na ocenę, czy zbadano i oceniono wszystkie istotne – w granicach przesłanek wynikających z prawa materialnego – okoliczności sprawy.

Naczelny Sąd Administracyjny analizując zarzuty skargi kasacyjnej oraz ich uzasadnienie i uznając, że w świetle powołanej wyżej uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego w pełnym składzie o sygn. akt I OPS 10/09 jest zobowiązany do odniesienia się do wszystkich zarzutów uznał, iż w istocie zarzut dotyczący naruszenia art. 49 ust. 5 Rozporządzenia Nr 2419/2001 dotyczy jego błędnej wykładni oraz niewłaściwego zastosowania.

W związku z powyższym stwierdzić należy, że przepis art. 49 Rozporządzenia Nr 2419/2001 reguluje kwestie związane ze zwrotem nienależnych płatności. Zgodnie z ust. 1 tego przepisu, w przypadku dokonania nienależnej płatności, rolnik zwraca daną kwotę powiększoną o odsetki obliczone zgodnie z ust. 3. W ust. 4 powołanego przepisu, określono przesłanki, których wystąpienie powoduje, że obowiązek zwrotu nienależnej płatności nie ma zastosowania. Z kolei w ust. 5 tego przepisu określono wyłączenie zastosowania obowiązku zwrotu nienależnie pobranej płatności z uwagi na upływ czasu. W myśl art. 49 ust. 5 akapit 1 Rozporządzenia nr 2419/2001 obowiązek zwrotu, określony w ust. 1, nie ma zastosowania, jeżeli okres między datą płatności pomocy a datą pierwszego powiadomienia beneficjenta przez właściwe władze o nieuzasadnionym charakterze danej płatności jest dłuższy niż dziesięć lat. W akapicie drugim tej normy prawnej stwierdzono, że jednakże jeśli beneficjent działał w dobrej wierze, okres wskazany w akapicie pierwszym jest ograniczony do czterech lat. Z przepisu tego wynika, że jako zasadę przyjmuje się dziesięcioletni okres przedawnienia liczony od przyznania płatności do pierwszego powiadomienia o niezasadnym charakterze płatności, z wyjątkami w sytuacji gdy beneficjent działał w dobrej wierze. Taka treść przepisu oznacza, że okoliczności dobrej wiary ustalające ten okres na cztery lata podnoszone przez zainteresowanego powinny być przez organ rozważone. To, czy w określonej sytuacji faktycznej występuje dobra lub zła wiara wiąże się ze sferą faktów i ich oceną. Kwestia zaś właściwego określenia działania beneficjenta w dobrej lub w złej wierze wymaga wskazania, że obowiązujące przepisy prawa w tej mierze nie zawierają żadnych definicji. Pojęcia te wiąże się z tzw. klauzulami generalnymi w prawie. Ich istotą jest możliwość uwzględnienia w ocenie stanu faktycznego różnych okoliczności faktycznych, które w oderwaniu od konkretnej sprawy nie mogą być ocenione raz na zawsze i w jednakowy sposób wg schematu o walorze bezwzględnym. Dla oceny dobrej lub złej wiary istotna jest świadomość beneficjenta. Generalnie przyjmuje się, że dobra wiara polega na usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu, że podmiotowi przysługuje prawo czyli, że działał zgodnie z prawem.

Może to być więc błędne, ale w danych okolicznościach usprawiedliwione przekonanie, że działa zgodnie z prawem. Dobra wiara jest oparta na przesłankach obiektywnych, wywodzących się ze stosunku będącego podstawą i przyczyną konkretnego stanu faktycznego. W dobrej wierze jest ten kto powołuje się na pewne prawo lub stosunek prawny mniemając, że to istnieje, choćby mniemanie to było błędne jeżeli tylko błędność mniemania należy w danych okolicznościach uznać za usprawiedliwioną. W złej wierze jest ten kto powołując się na pewne prawo lub stosunek prawny wie, że owo prawo lub stosunek prawny nie istnieje, albo też wprawdzie tego nie wie, ale jego braku wiedzy w danych okolicznościach nie można uznać za usprawiedliwiony. Określenie dobrej lub złej wiary oparte jest więc na istnieniu mniemania, wiedzy o prawie, przy uwzględnieniu usprawiedliwionego błędu. Zła wiara występuje gdy brak świadomości o nieistnieniu pewnego prawa lub stosunku jest "wynikiem niedbalstwa, niezachowania normalnej w danych okolicznościach stosowności". Zła wiara nie wie o prawie, ale przyjąć należy, że wiedziałaby gdyby się zachowała należycie, a więc gdyby w konkretnej sytuacji postępowała rozsądnie i zgodnie z zasadami współżycia społecznego. Ocena okoliczności konkretnej sytuacji (np. co do uznania błędu za usprawiedliwiony) i zasadności postępowania z ogólnie przyjętymi normami postępowania powinna być poddana bardzo surowym i ostrym kryteriom. Oczywiście szczególny przepis prawa może wprowadzić w sposób wyraźny lub dorozumiany pewne modyfikacje w rozumieniu pojęcia dobrej wiary. Analizowany przepis tego rodzaju unormowań nie zawiera. Zatem obowiązujące w tym względzie powinny być ogólnie przyjęte pojęcia co do rozumienia dobrej i złej wiary z uwagi na zasadę jednolitości systemu prawa.

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że zasadny jest zarzut co do tego, iż Sąd I instancji dokonał błędnej wykładni art. 49 ust. 5 Rozporządzenia Nr 2419/2001, gdyż nie uwzględnił należytego rozumienia tychże pojęć zawartych w tej normie prawnej. To zaś oznacza, że zarzut ten stanowi usprawiedliwioną podstawę kasacyjną. Sąd I instancji będzie zobowiązany ponownie dokonać kontroli legalności zaskarżonej decyzji przy uwzględnieniu powyższych rozważań Naczelnego Sądu Administracyjnego. Nie zachodzi w tej sytuacji potrzeba odnoszenia się do oceny zarzutu niewłaściwego zastosowania wskazanego przepisu prawa materialnego.

Z tych zatem przyczyn Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji na podstawie art. 185 § 1 p.p.s.a. Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego uzasadnia treść art. 203 pkt 2 p.p.s.a.



Powered by SoftProdukt