Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie: Przewodniczący Sędzia WSA Diana Trzcińska (spr.) Sędziowie: Sędzia WSA Krzysztof Kaszubowski Asesor WSA Justyna Dudek - Sienkiewicz po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2024 r. w Gdańsku w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi D. V. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku z dnia 13 lipca 2023 r., nr SKO.421.537.2023 w przedmiocie świadczenia wychowawczego 1. uchyla zaskarżoną decyzję, 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku na rzecz skarżącej D. V. kwotę 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

D. V. zaskarżyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia wychowawczego.

Zaskarżone rozstrzygnięcie zapadło w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:

Wnioskiem z 1 kwietnia 2021 r. D. V. zwróciła się o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego na córkę, N. I., urodzoną 23 sierpnia 2020 r. Postanowieniem z 10 czerwca 2021 r. Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej w Rzepinie, działając z upoważnienia Burmistrza Rzepina, zawiesił z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia prawa do świadczenia wychowawczego na dziecko na okres zasiłkowy 2021/2022 do czasu przedstawienia karty pobytu z adnotacją "dostęp do rynku pracy" oraz decyzji o udzieleniu cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Z uwagi na zmianę miejsca zamieszkania wnioskodawczyni, Ośrodek Pomocy Społecznej w Rzepinie 30 sierpnia 2021 r. przekazał wniosek strony wraz z informacją o zawieszeniu postępowania administracyjnego do Gdańskiego Centrum Świadczeń. W dalszej kolejności z uwagi na zawiadomienie z 20 czerwca 2022 r. o zmianie adresu zamieszkania wnioskodawczyni, Gdańskie Centrum Świadczeń przekazało wniosek do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Chojnicach, jednocześnie informując, że w okresie od 1 grudnia 2021 r. do 31 maja 2022 r., świadczenie wychowawcze na N. I. pobierał ojciec I. I.

W dniu 17 marca 2023 r. D. V. przedstawiła organowi decyzję Wojewody Pomorskiego z 27 stycznia 2023 r. o udzieleniu zezwolenia na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do 29 grudnia 2025 r. oraz przedstawiła kartę pobytu z adnotacją "dostęp do rynku pracy", wydaną przez Wojewodę Pomorskiego 23 lutego 203 r. na okres do 29 grudnia 2025 r.

Postanowieniem z 21 marca 2023 r. Burmistrz Miasta Chojnice podjął z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia prawa do świadczenia wychowawczego. Następnie, decyzją z 15 maja 2023 r. Kierownik Działu Świadczeń Wychowawczych, Rodzinnych i Alimentacyjnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Chojnicach, działając z upoważnienia Burmistrza Miasta Chojnice, odmówił D. V. przyznania świadczenia wychowawczego na N. I. W ocenie organu wnioskodawczyni nie spełnia warunków wynikających z art. 1 ust. 2 pkt 2d ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, gdyż karta pobytu z adnotacja "dostęp do rynku pracy" została jej wydana 23 lutego 2023 r. W konsekwencji, organ I instancji uznał, że stronie nie przysługuje świadczenie wychowawcze na dziecko w okresie od 1 czerwca 2021 r. do 31 maja 2022 r.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku, po rozpoznaniu odwołania, decyzją z 13 lipca 2023 r. utrzymało w mocy rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu Kolegium wskazało, że ze znajdujących się w aktach sprawy dokumentów wynika, że wnioskodawczyni dopiero od 27 stycznia 2023 r. dysponowała uprawnieniem do legalnego pobytu i podjęcia pracy na terytorium RP, a od dnia 23 lutego 2023 r. kartą pobytu z adnotacją o dostępie do rynku pracy, co stanowi przesłankę warunkującą przyznanie cudzoziemcowi świadczenia wychowawczego. Tym samym, w okresie świadczeniowym, tj. od 1 czerwca 2021 r. do 31 maja 2022 r., strona nie spełniała jednego z zasadniczych warunków przyznania jej świadczenia wychowawczego. Końcowo Kolegium podkreśliło, że w sprawie nie znajdują zastosowania przepisy ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. 2023, poz. 103) z uwagi na fakt, że wnioskodawczyni przybyła na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przed 24 lutego 2022 r.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku wniesiono o uchylenie decyzji organów obu instancji oraz o zobowiązanie Burmistrza Chojnic do wydania decyzji ustalającej prawo skarżącej do świadczenia rodzicielskiego zgodnie z pierwotnie złożonym wnioskiem w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku. Strona skarżąca wniosła ponadto o przeprowadzenie postępowania dowodowego na okoliczność legalnego przebywania i wykonywania pracy przez skarżącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od 2019 r. i złożenia przez skarżącą w dniu 29 maja 2020 r. wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy z dokumentów w postaci umowy o pracę z 9 stycznia 2020 r., umowy o pracę z 16 marca 2020 r., oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, kserokopii strony w paszporcie wnioskodawczyni ze stemplem potwierdzającym złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, pisma Wojewody z 13 grudnia 2021 r. i decyzji Wojewody z 27 stycznia 2023 r.

Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie prawa materialnego, tj.: art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że skarżącej nie przysługuje świadczenie, ponieważ we wnioskowanym okresie nie legitymowała się kartą pobytu z adnotacją "dostęp do rynku pracy", podczas gdy prawidłowa wykładnia naruszonego przepisu prowadzi do wniosku, że cudzoziemcowi przysługuje prawo do świadczeń, jeżeli przebywa legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jest uprawniony do wykonywania na nim pracy niezależnie od możliwości legitymowania się adnotacją "dostęp do rynku pracy" w karcie pobytu. Zarzuciła ponadto naruszenie przepisów postępowania, tj.: art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na niepodjęciu przez organ wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy oraz niezebraniu w sposób wyczerpujący i nierozpatrzeniu całego materiału dowodowego. Dodatkowo zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na błędnym ustaleniu, że przed 27 stycznia 2023 r. nie była uprawniona do legalnego pobytu i podjęcia pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podczas gdy skarżąca nieprzerwanie od 2019 r. legalnie przebywała i pracowała na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W uzasadnieniu powtórzyła argumentację podnoszoną w odwołaniu od decyzji organu pierwszej instancji.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku w odpowiedzi na skargę wniosło o jej oddalenie, podtrzymując argumentację i stanowisko, jak w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 119 pkt 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1634 ze zm., dalej P.p.s.a.) sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie czternastu dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy. W takim też trybie rozpoznana została niniejsza skarga.

Orzekając w oparciu o kryterium legalności Sąd uznał, że skarga zasługiwała na uwzględnienie.

Materialnoprawną podstawą rozstrzygnięć organów obu instancji były przepisy ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 810, dalej jako "ustawa").

Kwestią sporną w niniejszej sprawie jest spełnianie przez skarżącą przesłanek podmiotowych niezbędnych do przyznania wnioskowanego świadczenia cudzoziemcowi, wynikających z art. 1 ust. 2 pkt 2 ustawy.

Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy, prawo do świadczenia wychowawczego przysługuje:

1) obywatelom polskim;

2) cudzoziemcom:

a) do których stosuje się przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego,

b) jeżeli wynika to z wiążących Rzeczpospolitą Polską dwustronnych umów międzynarodowych o zabezpieczeniu społecznym,

c) przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 127 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2021 r. poz. 2354, z późn. zm.), jeżeli zamieszkują z dziećmi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

d) posiadającym kartę pobytu z adnotacją "dostęp do rynku pracy", jeżeli zamieszkują z dziećmi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem obywateli państw trzecich, którzy uzyskali zezwolenie na pracę na terytorium państwa członkowskiego na okres nieprzekraczający sześciu miesięcy, obywateli państw trzecich przyjętych w celu podjęcia studiów lub pracy sezonowej oraz obywateli państw trzecich, którzy mają prawo do wykonywania pracy na podstawie wizy,

e) przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

– na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 139a ust. 1 lub art. 139o ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub

– w związku z korzystaniem z mobilności krótkoterminowej pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa na warunkach określonych w art. 139n ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach

- jeżeli zamieszkują z dziećmi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem cudzoziemców, którym zezwolono na pobyt i pracę na okres nieprzekraczający dziewięciu miesięcy, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej,

f) przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

– na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 151 lub art. 151b ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach,

– na podstawie wizy krajowej w celu prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych,

– w związku z korzystaniem z mobilności krótkoterminowej naukowca na warunkach określonych w art. 156b ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach

- z wyłączeniem cudzoziemców, którym zezwolono na pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres nieprzekraczający sześciu miesięcy, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej,

g) przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz członkom ich rodzin, o których mowa w art. 10 ust. 1 lit. b, d, e lub f umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Dz. Urz. UE L 29 z 31.01.2020, str. 7, ze zm.).

W orzecznictwie sądowym, podzielanym przez Sąd w składzie orzekającym, przyjmuje się, że prawo do uzyskania świadczenia wychowawczego przez cudzoziemca legitymującego się kartą pobytu uzależnione jest nie od wymaganej prawem adnotacji organu "dostęp do rynku pracy", lecz od posiadania przez niego uprawnienia do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Uprawnienie to może wynikać bądź z posiadanego zezwolenia na pracę lub z mocy przepisów zwalniających cudzoziemca z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę. (por. wyrok NSA z 12 lipca 2023 r. I OSK 1437/22, wyrok NSA z 18 maja 2022 r. I OSK 1732/21, CBOSA). Oznacza to, że dla ustalenia wobec cudzoziemca prawa do świadczenia wychowawczego wymagane jest spełnienie łącznie dwóch warunków. Po pierwsze, pobyt tego cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej musi być legalny. Po drugie, cudzoziemiec ten musi posiadać uprawnienie do wykonywania na terytorium Rzeczypospolitej pracy, w oparciu o stosowne zezwolenie na pracę lub wskutek zwolnienia ex lege cudzoziemca z obowiązku legitymowania się takim zezwoleniem.

Sąd w składzie orzekającym podziela także stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego, wyrażone w wyroku z 1 grudnia 2017 r., sygn. akt I OSK 2337/17, że przypadki, w których nie jest konieczne uzyskanie zezwolenia dla powierzenia cudzoziemcowi pracy są wyjątkami i jako takie muszą być interpretowane w sposób ścisły (zgodnie z regułą exceptiones non sunt extendendae). Oznacza to, że cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jest to legalna praca. Jak przy tym wynika z przywołanego wyroku, jeżeli cudzoziemcowi przysługuje z mocy prawa uprawnienie do wykonywania pracy w Polsce, to adnotacja na karcie pobytu jako potwierdzająca to uprawnienie, ma charakter jedynie informacyjny.

Z akt postępowania przeprowadzonego przez organy administracji publicznej wynika, że skarżąca jest obywatelką Ukrainy przebywającą od 2019 r. w Polsce. Trafnie zatem Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku przyjęło, że w sprawie nie znajdują zastosowania przepisy ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. poz. 583 ze zm.; dalej jako "u.p.o.u.") dotyczące obywateli Ukrainy, którzy wjechali do Polski po 24 lutego 2022 r. Zgodnie bowiem z art. 1 ust. 1 i 2 u.p.o.u. ustawa dotyczy każdego, kto jest obywatelem Ukrainy który przybył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa oraz obywatelem Ukrainy posiadającym Kartę Polaka, który wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań wojennych przybył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ust. 1) bądź też nieposiadającym obywatelstwa ukraińskiego małżonkiem obywatela Ukrainy, o ile przybył on na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa i nie jest obywatelem polskim ani obywatelem innego, niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej (ust. 2). U.p.o.u. została uchwalona w celu stworzenia szczególnej regulacji prawnej zapewniającej doraźną podstawę do legalnego pobytu obywatelom Ukrainy, którzy w wyniku działań wojennych zostali zmuszeniu do opuszczenia kraju swojego pochodzenia. Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy jest regulacją szczególną i z tego względu jej przepisy nie powinny być interpretowane rozszerzająco (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 29 czerwca 2023 r., sygn. akt III SAB/Wr 1523/22, CBOSA). Tym samym nie znajduje wobec skarżącej zastosowania art. 22 ust. 1 u.p.o.u., który stanowi, że obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie pobytu zgodnego z obowiązującymi przepisami, w przypadku gdy: 1) jego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 lub 2) jest obywatelem Ukrainy przebywającym legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - jeżeli podmiot powierzający wykonywanie pracy powiadomi w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi, a praca jest powierzana w wymiarze czasu pracy nie niższym niż wskazany w powiadomieniu lub liczbie godzin nie mniejszej niż wskazana w powiadomieniu oraz za wynagrodzeniem nie niższym niż ustalone według stawki określonej w powiadomieniu, proporcjonalnie zwiększonym w przypadku podwyższenia wymiaru czasu pracy lub liczby godzin pracy.

W konsekwencji, rozważenia wymagało zastosowanie reguł ogólnych ustanowionych dla cudzoziemców w zakresie uzyskania świadczenia wychowawczego, wynikających z art. 1 ust. 2 pkt 2 ustawy.

Ze względu na konieczność zastosowania regulacji ogólnej jaką stanowią przepisy ustawy, w pierwszej kolejności należy odnieść się do kwestii legalności pobytu skarżącej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Zdaniem organów administracji publicznej zalegalizowanie tego pobytu nastąpiło dopiero 27 stycznia 2023 r., to jest od momentu wydania przez Wojewodę zezwolenia na pobyt czasowy.

W ocenie Sądu organy administracji publicznej ustaliły stan faktyczny sprawy z naruszeniem art. 7 i art. 77 § 1 ustawy z dnia 4 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r., poz. 775 ze zm.; dalej jako: "k.p.a."). Pominęły bowiem dokumenty przedłożone przez stronę przy wniosku o ustalenie prawa do świadczenia rodzicielskiego i nie podjęły żadnych czynności celem wyjaśnienia legalności pobytu skarżącej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej od 2019 r. Już samo "Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi" z którego wynikało, że S. sp. z o.o. powierzy D. V. wykonywanie pracy, na okres od 1 grudnia 2019 r. do 28 maja 2020 r. powinno skłonić organy administracji publicznej do podjęcia czynności procesowych w zakresie ustalenia legalności pobytu. Materiał dowodowy był na etapie postępowania przed organem I instancji niekompletny, ale to na organie administracji publicznej ciąży obowiązek zgromadzenia go w sposób zupełny i kompletny. Służy temu nie tylko art. 10 § 1 k.p.a., ale także art. 79a § 1 k.p.a., zgodnie z którym w postępowaniu wszczętym na żądanie strony, informując o możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, organ administracji publicznej jest obowiązany do wskazania przesłanek zależnych od strony, które nie zostały na dzień wysłania informacji spełnione lub wykazane, co może skutkować wydaniem decyzji niezgodnej z żądaniem strony. Oba wymienione przepisy zostały przez organ I instancji pominięte co skutkowało zgromadzeniem niepełnego materiału dowodowego. Uchybienie to mogło zostać skorygowane w postępowaniu odwoławczym, ale dokumenty stanowiące załączniki do odwołania zostały pominięte przez organ II instancji, który skupił się na wykładni art. 1 ust. 2 pkt 2d ustawy.

W tym miejscu Sąd zaznacza, że pełnomocnik skarżącej w treści skargi wniósł o przeprowadzenie w toku postępowania sądowego dowodów na okoliczność legalnego przebywania i wykonywania przez skarżącą pracy od 2019 r. Ze względu na to, że dowody te zostały dołączone do akt postępowania administracyjnego stanowiły one akta sprawy w rozumieniu art. 133 § 1 p.p.s.a., na podstawie których orzeka sąd, nie zachodziła konieczność stosowania art. 106 § 3 P.p.s.a.

Okoliczność legalnego pobytu skarżącej na terenie RP od 2019 r. (w zasadzie w 2020 r.- moment złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy) jest niezbędna dla oceny wystąpienia w sprawie skutku prawnego, o którym mowa w art. 108 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r., poz. 519 ze zm.). Przepis ten stanowi, że jeżeli termin na złożenie wniosku o udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy został zachowany i wniosek nie zawiera braków formalnych lub braki formalne zostały uzupełnione w terminie pobyt cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się za legalny od dnia złożenia wniosku do dnia, w którym decyzja w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy stanie się ostateczna.

Z przywołanego przepisu art. 108 ustawy o cudzoziemcach wynika, że warunkiem uznania pobytu cudzoziemca za legalny od dnia złożenia wniosku o udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy jest to by kompletny wniosek o wydanie takiego zezwolenia został złożony w terminie. Art. 105 ust. 1 przywołanej ustawy stanowi natomiast, że cudzoziemiec powinien wniosek o udzielenie mu zezwolenia na pobyt czasowy złożyć nie później niż w ostatnim dniu jego legalnego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Innymi słowy, w pierwszej kolejności ustalić należy czy cudzoziemiec przebywał na terenie Rzeczypospolitej Polskiej legalnie, a następnie czy nie później niż w ostatnim dniu jego legalnego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej złożył wniosek o udzielenie mu zezwolenia na pobyt czasowy. Z uwagi na to, że w dotychczasowym postępowaniu został zgromadzony materiał dowodowy pozwalający na dokonanie tych ustaleń Sąd uznał za wystarczające uchylenie decyzji organu odwoławczego. Ewentualne uzupełnienie materiału dowodowego będzie możliwe w trybie art. 136 § 1 k.p.a., tak by ponowne rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło zgodnie z art. 77 § 1 k.p.a. w zw. z art. 80 k.p.a.

Podstawę materialnoprawną rozstrzygnięcia stanowił art. 1 ust. 2 pkt 2d ustawy, określający jeden z warunków przysługiwania cudzoziemcowi świadczenia wychowawczego (pozostałe warunki nie mają znaczenia dla sprawy zakończonej zaskarżoną decyzją). Zgodnie z tym przepisem świadczenie wychowawcze przysługuje cudzoziemcowi posiadającemu kartę pobytu a adnotacją "dostęp do rynku pracy" (z włączeniami, które nie miały zastosowania w sprawie.). Skarżąca taką kartą ze wskazaną adnotacją legitymowała się od 23 lutego 2023 r., co zdaniem organów administracji, wykluczało możliwość przyznania jej świadczenia, o które się ubiegała.

W ocenie Sądu karta pobytu jest jednym z dokumentów, które mogą być wydane cudzoziemcowi (art. 226 pkt 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, stan na dzień wydania karty pobytu: Dz. U z 2021 r., poz. 2354 ze zm. – dalej jako ustawa o cudzoziemcach). Karta pobytu w okresie swojej ważności potwierdza tożsamość cudzoziemca podczas jego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz uprawnia go, wraz z dokumentem podróży, do wielokrotnego przekraczania granicy bez konieczności uzyskania wizy (art. 242). Zgodnie z art. 244 ust. 1 pkt 11 ustawy o cudzoziemcach w karcie pobytu umieszcza się adnotację "dostęp do rynku pracy" - w przypadku zezwolenia udzielonego cudzoziemcowi, który jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę. Zatem, uwzględniając przywołane wcześniej poglądy orzecznictwa, przedmiotem badania powinno być ustalenie czy skarżąca posiadała zezwolenie na pracę lub czy była zwolniona z obowiązku jego posiadania. Brak przedstawienia przy wniosku wszczynającym postępowanie karty pobytu z adnotacją "dostęp do rynku pracy" nie zwalnia organu z konieczności czynienia takich ustaleń, bowiem jak wskazano powyżej – powyższa adnotacja ma charakter informacyjny. Jej brak nie oznacza, że cudzoziemiec jest automatycznie wykluczony z rynku pracy.

Warunki podjęcia pracy w RP przez cudzoziemca uregulowane zostały w art. 87 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r., poz. 735 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli spełnia warunki określone w tym przepisie (pkt 1 -13). Jednocześnie też w art. 87 ust. 2 przewidziano, że z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę jest zwolniony cudzoziemiec:

1) posiadający w Rzeczypospolitej Polskiej zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 144, art. 151 ust. 1, art. 151b ust. 1, art. 158 ust. 2 pkt 1 lub 2, art. 161 ust. 2, art. 176 lub art. 186 ust. 1 pkt 3, 4, lub 7-9 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub posiadający wizę krajową w celu prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych lub przebywający na tym terytorium na podstawie art. 21 ustawy z dnia 10 grudnia 2020 r. o zmianie ustawy o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2369);

2) będący małżonkiem obywatela polskiego lub cudzoziemca, o którym mowa w pkt 1 i ust. 1 pkt 1-6, posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone w związku z zawarciem związku małżeńskiego;

3) będący zstępnym, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 8 lit. b, obywatela polskiego lub cudzoziemca, o którym mowa w pkt 1 i 2 oraz ust. 1 pkt 1-6, posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

4) posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone na podstawie art. 159 ust. 1 lub art. 161b ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach;

5) przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 108 ust. 1 pkt 2 lub art. 206 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach lub na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku był zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na podstawie pkt 1-4;

6) posiadający ważną Kartę Polaka;

7) (uchylony);

8) uprawniony do przebywania i wykonywania pracy na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależącego do Unii Europejskiej lub Konfederacji Szwajcarskiej, który jest zatrudniony przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium tego państwa oraz czasowo delegowany przez tego pracodawcę w celu świadczenia usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

9) w stosunku do którego umowy międzynarodowe lub odrębne przepisy dopuszczają wykonywanie pracy bez konieczności posiadania zezwolenia.

Zdaniem Sądu, organy obu instancji, koncentrując się na kwestii karty pobytu, wydały swoje decyzje przedwcześnie, bez dokonania ustaleń w zakresie dotyczącym sprawdzenia posiadania przez skarżącą uprawnienia do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zwolnienia z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę. Kwestia spełnienia warunków podjęcia zatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wynika z wyżej zacytowanego art. 87 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i w konsekwencji wymaga od organów skrupulatnej analizy, czy wnioskodawca będący cudzoziemcem spełnia którąś z przesłanek wymienionych w punktach od 1- 13 art. 87 ust. 1 ustawy lub też spełnia warunki z art. 87 ust. 2 lub 3 tej ustawy. Dopiero stwierdzenie, że cudzoziemiec nie spełnia żadnej z tych przesłanek lub też nie jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę umożliwia uznanie, że nie jest on uprawniony do dostępu do rynku pracy w Polsce.

Powyższe wskazuje, że organ administracji przy wydawaniu kontrolowanej decyzji naruszył przepisy postępowania wadliwie ustalając stan faktyczny. W sprawie doszło do naruszenia art. 7, art. 77 § 1, art. 80 oraz art. 107 § 3 k.p.a. w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Ponownej ocenie z uwzględnieniem wytycznych zwartych w niniejszym uzasadnieniu poddać należy, czy skarżąca ze względów podmiotowych jest uprawniona do świadczenia wychowawczego, a w dalszej kolejności – jeśli organ odwoławczy uzna, że tak jest – w zakresie spełnienia pozostałych przesłanek wynikających z przepisów ustawy. W tym w szczególności organ ustali, czy w okresie od grudnia 2021 r. do 31 maja 2022 r. świadczenie wychowawcze na N. I. pobierał jej ojciec I. I., i jaki wpływ ma ta okoliczność na przyznanie prawa do tego samego świadczenia w tym samym okresie równolegle drugiemu z rodziców (wniosek skarżącej jest z 1 kwietnia 2021 r.). Dopiero ustalenia poczynione na podstawie pełnego materiału dowodowego uwzględniające całokształt okoliczności sprawy pozwolą na właściwe zastosowanie w sprawie prawa materialnego. Sąd uchylił jednak tylko decyzję organu II instancji uznając, że sprawa możliwa jest do rozstrzygnięcia przez organ odwoławczy ze względu na jego kompetencje reformatoryjne.

W odniesieniu do zarzutu skargi dotyczącego ograniczenia się przez orzekające organy wyłącznie do wyników wykładni literalnej art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. d ustawy, Sąd w składzie orzekającym podkreśla, że podziela linię orzeczniczą opartą o wykładnię systemową i celowościową tego przepisu. Stosownie do przywołanych w niniejszym uzasadnieniu orzeczeń brak karty pobytu z adnotacją o dostępie do rynku pracy nie jest równoznaczny z wykluczeniem możliwości ubiegania się o świadczenia wychowawcze. Istotnym jest czy pobyt cudzoziemca na terenie Rzeczypospolitej Polskiej jest legalny oraz może on wykonywać legalnie pracę (na podstawie zezwolenia na pracę lub ustawowego zwolnienia od jego posiadania).

Zdaniem Sądu, ten sposób wykładni przepisów odnieść należy do ogólnych zasad przyznawania cudzoziemcom świadczenia wychowawczego. Za niedopuszczalną uznać należy wykładnię przepisów prawa prowadzącą do ograniczania czy pozbawiania praw adresatów decyzji. Podzielić w tym miejscu należy pogląd pełnomocnika skarżącej, że literalna wykładnia art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. d ustawy prowadzi w okolicznościach rozpatrywanej sprawy do przerzucenia na skarżącą negatywnych konsekwencji kilkudziesięciomiesięcznego oczekiwania na wydanie przez wojewodę decyzji o zezwoleniu na pobyt czasowy.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) p.p.s.a. uchylił zaskarżoną decyzję. W ponownym postępowaniu organ administracji publicznej dokona oceny całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego dokonując ewentualnie uzupełniając go w trybie art. 136 § 1 k.p.a. Rozstrzygnięcie sprawy uwzględniać powinno ocenę prawną i wytyczne przedstawione w niniejszym uzasadnieniu.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku, zasądzając na rzecz skarżącej od organu odwoławczego, na podstawie art. 200 i 205 § 2 p.p.s.a., kwotę 480 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.