Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Donata Starosta po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2023 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi A. W. prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą G. na bezczynność Burmistrza Miasta i Gminy M. w przedmiocie udostępnienia danych przestrzennych dla planów miejscowych oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania Gminy M. za pośrednictwem usługi pobierania postanawia odrzucić skargę.

Pismem z dnia 13.01.2023 r. A. W. wniosła skargę na podstawie art. 50 § 1 oraz art. 54 § 1 w zw. z art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.) oraz art. 101 ust. 1, w zw. z art. 101a ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 559 ze zm.), na Burmistrza Miasta i Gminy M. w związku z niewykonywaniem przez niego czynności nakazanych prawem, polegających udostępnieniu zbioru danych przestrzennych dla planów miejscowych oraz studium uwarunkowań kierunków zagospodarowania Gminy M. za pośrednictwem usługi pobierania, które obecnie odbywa się z naruszeniem następujących przepisów:

- art. 67c ust. 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 503 ze zm.),

- art. 9 ust. 1 pkt 3 oraz ust. 2 ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze

informacji przestrzennej (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 214),

- Rozporządzenia Komisji Europejskiej (UE) NR 1088/2010 z dnia 23 listopada 2010 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 976/2009 w zakresie usług pobierania i usług przekształcania.

Skarżąca wniosła o:

1) uznanie – na podstawie artykułu 146 paragraf 2 p.p.s.a. uprawnienia skarżącej wynikającego z wyżej przytoczonych przepisów prawa do uzyskania dostępu do kompletnych zbiorów danych przestrzennych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium i kierunków zagospodarowania organu, spełniających wymagania nałożone przepisami prawa, czyli uzyskania bezpośredniego dostępu do kompletnych zbiorów danych przestrzennych (zawierających trzy a nie jeden obiekt przestrzenny) poprzez usługę pobierania WFS, co jest wykonalne mimo nieposiadania reprezentacji przestrzennej przez dwa z tych obiektów (tj. rysunku aktu planowania przestrzennego (app:RysunekAktuPlanowaniaPrzestrzennego) oraz dokument powiązany z aktem planowania przestrzennego (app:DokumentFormalny)

2) na podstawie art. 101a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym wniosła o nakazanie organowi nadzoru wykonania niezbędnych czynności na rzecz skarżącej, na koszt i ryzyko gminy

3) zasądzenie od strony przeciwnej kosztów postępowania według norm przepisanych.

Pismem z dnia 08 grudnia 2022 r. A. W. złożyła wniosek do Burmistrza Miasta i Gminy M. o udostępnienie jej poprzez usługę pobierania o której mowa w art. 9 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 04 marca 2010 r. o infrastrukturze przestrzennej zbioru danych przestrzennych dla planów miejscowych oraz zbioru danych przestrzennych dla studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

W odpowiedzi, pismem z dnia 09 grudnia 2022 r. Organ poinformował, że udostępnia zbiory danych przestrzennych MPZP i SUIKZP zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 04 marca 2010 r. o infrastrukturze przestrzennej za pomocą usługi danych przestrzennych pobierania wskazując, że Gmina udostępnia zbiór danych za pomocą usługi pobierania oraz, że zbiór danych zawiera wymagane typy obiektów i jest zgodny ze specyfikacją.

Skarżąca wskazała w skardze, że organ nie zapewnia dostępu do zbioru danych przestrzennych dla planów miejscowych za pośrednictwem usługi pobierania, zgodnie z obowiązkiem nałożonym w/w przepisami prawa.

Według skarżącej brak zapewnienia przez Organ dostępu do zbioru danych przestrzennych dla planów miejscowych, zgodnie z ww. przepisami, narusza jej prawa materialne pozbawiając możliwości przeprowadzania analiz przestrzennych poprzez usługi danych przestrzennych, co gwarantuje mi art. 5 pkt 1 ustawy z dnia 11 sierpnia 2021 r. o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego (Dz. U. z 2021 r. poz. 1641 ze zm.) “Każdemu przysługuje prawo do ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego: 1) udostępnianych w Biuletynie Informacji Publicznej podmiotu zobowiązanego lub w portalu danych, lub w innym systemie teleinformatycznym podmiotu zobowiązanego". Powoduje to dla skarżącej wyższe koszty prowadzenia działalności gospodarczej. Nieudostępnianie przez Organ zbioru danych przestrzennych dla planów miejscowych, w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami prawa, powoduje konieczność ponoszenia wielokrotnie wyższych nakładów w ramach wykonywanej działalności. Skarżąca wskazała, że Firma G. m.in. świadczy usługi związane z analizami przestrzennymi, w tym oferując dostęp do aktualnych map z terenami inwestycyjnymi wyznaczonymi w uchwalonych aktach planowania przestrzennego oraz z terenami objętymi przystąpieniami do sporządzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z terenu całej Polski. Mapy te dedykowane są głównie inwestorom poszukującym terenów inwestycyjnych. Dzięki nim inwestorzy mogą mieć łatwy i szybki dostęp do aktualizowanych co miesiąc informacji, w tym gdzie warto kupić tereny zanim wzrośnie ich wartość (przed uchwaleniem planu cena nieruchomości jest na ogół niższa, a ponadto nie ma opłaty planistycznej od wzrostu wartości nieruchomości, która jest pobierana w ciągu 5 lat po uchwaleniu planu) lub do takich, które w stosunkowo krótkim terminie staną się terenami budowlanymi albo są już terenami budowlanymi zgodnie z obowiązującymi aktami planowania przestrzennego. Według skarżącej powoduje to, że koszt pozyskania danych jest ok. 200 razy wyższy, niż byłby gdyby dane te były udostępnianie zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.

Skarżąca podkreśliła, że jej skarga dotyczy indywidualnej relacji między skarżącą a organem, tj. odmowy udostępnienia skarżącej danych przestrzennych przez organ, zatem negatywnego rozpatrzenia indywidualnego, pisemnego wniosku Skarżącej w tym względzie. Nie są przedmiotem wniosku czynności o charakterze ogólnym, takie jak samo prowadzenie danych przestrzennych.

W dalszej części uzasadnienia skarżąca podkreśliła natomiast, że przedmiotem skargi nie jest bezczynność Burmistrza Miasta i Gminy M. , ale jego niezgodne z prawem czynności.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o oddalenie skargi, a w razie nieodrzucenia o oddalenie jako oczywiście bezzasadnej oraz o zasądzenie kosztów postępowania. Burmistrz Miasta i Gminy M. wskazał, że skarga powinna zostać odrzucona na podstawie art. 58 paragraf 1 i 6 p.p.s.a. jako skarga niedopuszczalna – w zakresie żądania skarżącej brak jest stosownego przepisu prawa z którego wynikałoby uprawnienie skarżącej oraz skorelowany z nim obowiązek organu odnoszący się do załatwienia konkretnej, indywidualnej sprawy. Wedle organu z uwagi na charakter kwestionowanych przez skarżącą działań organu w żaden sposób nie można uznać, że odnoszą się one do jej prawnego interesu indywidualnego – mają one bowiem charakter indywidualny. Skarżąca nie posiada legitymacji skargowej z uwagi na brak indywidualnego interesu prawnego. Skarżone działania Gminy nie mogą stanowić przedmiotu skargi, gdyż mają charakter indywidualny niedotyczący indywidualnej sfery skarżącej. W uzasadnieniu odpowiedzi na skargę organ wskazał również, że nie istnieje przepis prawa, który uprawniałby skarżącą do żądania zamieszczenia lub usunięcia ze zbiorów danych przestrzennych informacji publicznej (postanowienie WSA w Gdańsku z dnia 30 września 2022 r., sygn. akt II SAB/Gd 96/22, a także podobnie WSA w Białymstoku – postanowienie z dnia 29 września 2022 r., sygn. akt II SA/Bk 658/22 i w Gdańsku postanowienie z dnia 20 września 2022 r., sygn. akt II SAB/Gd 92/22).

W odpowiedzi na skargę odnośnie art. 101 ust. 1 u.s.g. organ wyjaśnił, że skarga wnoszona w tym trybie nie ma charakteru skargi obywatelskiej (postanowienie WSA w Poznaniu z dnia 29listopada 2022 r., sygn. akt IV SAB/Po 170/22 oraz postanowienie WSA w Olsztynie z dnia 16 listopada 2022 r., sygn. akt II SA/Ol 765/22).

Organ podkreślił również, że Gmina nie ogranicza w żaden sposób dostępu do informacji publicznej, opisane zbiory danych oraz usługi są dostępne publicznie, bez żadnych ograniczeń i nie wymagają jakiejkolwiek interakcji klienta z urzędem.

Do odpowiedzi na skargę dołączono również opinię sporządzoną przez mgr inż. Z. M. – [...] z dnia 20 stycznia 2023 r., w której wskazano m.in., że: "temat był już dwukrotnie przedmiotem skarg: 1) w lipcu szereg skargo do WSA (ponad 100 odrzuconych); 2) w grudniu szereg skarg do Rad Gmin (już blisko 100 odrzuconych), a także, że w ocenie sporządzającego opinię: "jednostka zapewnia prawidłowy i kompletny dostęp do danych zgodnie z obowiązującymi przepisami tj. za pomocą usługi pobierania oraz w postaci zgodnej ze specyfikacją".

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje

Skarga podlegała odrzuceniu.

Na wstępie należy zauważyć, że do skargi nie zostało dołączone wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jako podstawy skargi wskazano art. 50 § 1 oraz art. 54 § 1 w zw. z art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.) oraz art. 101 ust. 1, w zw. z art. 101a ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 559 ze zm.).

Przedmiotem skargi zostało natomiast uczynione niewykonywanie czynności nakazanych prawem, polegających na zapewnieniu dostępu do zbioru danych przestrzennych dla planów miejscowych Miasta i Gminy M. za pośrednictwem usługi pobierania.

Obowiązek organu polegający na utworzeniu, prowadzeniu i udostępnianiu zbiorów danych przestrzennych, którego realizacji domaga się skarżąca, nie stanowi żadnej z władczych form działania administracji publicznej wymienionych w art. 3 § 2 pkt 1–7 P.p.s.a. W szczególności nie jest to czynność z zakresu administracji publicznej dotycząca uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa - określona w art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a. Przywołany przepis obejmuje czynności lub akty, które dokonywane są w sprawach indywidualnych, w których nie orzeka się w drodze decyzji administracyjnej lub postanowienia. Podobnie jak decyzja czy postanowienie, akty lub czynności te są kierowane przez organ administracji publicznej do konkretnych, zindywidualizowanych podmiotów, niepodporządkowanych organizacyjnie ani służbowo organowi wydającemu dany akt lub podejmującemu daną czynność. Akt lub czynność muszą mieć charakter publicznoprawny. Podejmowane są w sprawie indywidualnej w tym znaczeniu, że jej przedmiotem jest określony i zindywidualizowany stosunek administracyjny (uprawnienie lub obowiązek), którego źródłem jest przepis prawa powszechnie obowiązującego. W orzecznictwie i literaturze przedmiotu przyjmuje się, że stosowanie art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a. może mieć miejsce, gdy spełnione są następujące przesłanki: 1) akt lub czynność nie mają charakteru decyzji lub postanowienia, 2) są podejmowane w sprawach indywidualnych, skierowane do konkretnego podmiotu, 3) mają charakter publicznoprawny oraz 4) dotyczą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa (por. J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Komentarz, LexisNexis, Warszawa 2012, s. 31-32; T. Woś, H. Knysiak-Molczyk, A. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Komentarz, Warszawa 2009, s. 29-31). Ostatnia przesłanka oznacza, że musi istnieć ścisły i bezpośredni związek między działaniem lub zaniechaniem określonego działania organu administracji, a możliwością realizacji uprawnienia (obowiązku) wynikającego z przepisu prawa przez podmiot niepowiązany organizacyjnie z organem wydającym dany akt lub podejmującym daną czynność (J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Komentarz, Warszawa 2012, s. 32).

Opisywana w skardze przez skarżącą czynność nie posiada wymienionych cech, ponieważ nie ma charakteru indywidualnego, gdyż czynności podejmowane w tym zakresie nie są skierowane do indywidualnie oznaczonego adresata. Obowiązek organu ma tu jedynie ogólny charakter i nie odpowiada mu uprawnienie niepowiązanych z nim organizacyjnie podmiotów do żądania opublikowania określonych informacji, bądź też zmiany sposobu publikacji informacji już udostępnionych. Podzielić należy stanowisko WSA w Gdańsku, że sama czynność utworzenia zbiorów danych przestrzennych, czy też czynność zamieszczenia tam określonej informacji publicznej nie dotyczy uprawnień lub obowiązków skarżącej. Nie istnieje też przepis prawa, który uprawniałby skarżącą do żądania zamieszczenia lub usunięcia z tych zbiorów danych przestrzennych informacji publicznej (postanowienie WSA w Gdańsku z dnia 30 września 2022 r., sygn. akt II SAB/Gd 96/22, a także podobnie Wojewódzkie Sądy Administracyjne w: Białymstoku postanowienie z 29 września 2022 r., sygn. akt II SA/Bk 658/22 i Gdańsku postanowienia z 20 września 2022 r., sygn. akt II SAB/Gd 92/22 i z 30 września 2022 r., sygn. akt II SAB/Gd 96/22). Natomiast sam obowiązek wynikający z przepisów ustawy dotyczący utworzenia zbiorów danych przestrzennych nie rodzi w tym przypadku po stronie skarżącej uprawnień (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 listopada 2008 r., sygn. akt I OSK 611/08, dostępny na stronie https://orzeczenia.nsa.gov.pl). Sama czynność utworzenia zbiorów danych przestrzennych, czy też czynność zamieszczenia tam określonej informacji publicznej nie dotyczy uprawnień lub obowiązków skarżącej. Nie istnieje też przepis prawa, który uprawniałby skarżącą do żądania zamieszczenia lub usunięcia z tych zbiorów danych przestrzennych informacji publicznej. Sam obowiązek utworzenia zbiorów danych przestrzennych wynikający z przepisów ustawy, nie rodzi w tym przypadku po stronie skarżącej uprawnień. W przypadku rejestrów, zbiorów czy baz prowadzonych przez organ zgodnie z kompetencjami, nie zachodzi przesłanka indywidualności i konkretności stosunku administracyjnego ze stroną skarżącą.

W dalszej kolejności należy wskazać, że stosownie do treści art. 101 ust. 1 u.s.g., każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem, podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego. Przepisy art. 101 stosuje się odpowiednio, gdy organ gminy nie wykonuje czynności nakazanych prawem albo przez podejmowane czynności prawne lub faktyczne narusza prawa osób trzecich (art. 101a ust. 1 u.s.g.). Jak wynika z normy art. 101a ust. 2, w przypadkach, o których mowa w ust. 1, sąd administracyjny może nakazać organowi nadzoru wykonanie niezbędnych czynności na rzecz skarżącego, na koszt i ryzyko gminy.

Te właśnie przepisy skarżąca wskazała jako podstawę zaskarżenia niewykonywania przez organ czynności nakazanych prawem. Należało zatem rozważyć, czy skarga, w której strona kwestionuje prawidłowość prowadzenia rejestru publicznego, zawierającego zbiory danych przestrzennych oraz jego merytoryczną zawartość podlega kontroli sądu administracyjnego. Rozważając ten aspekt sprawy należy mieć na uwadze, że skarga wnoszona w trybie art. 101a ust. 1 u.s.g. nie ma charakteru actio popularis. Podstawą jej wniesienia jest naruszenie przez organ interesu prawnego strony skarżącej przez m.in. niepodejmowanie czynności nakazanych prawem, co oznacza obowiązek wykazania, że działania organu naruszają konkretny, indywidualny i aktualny interes prawny wnoszącego skargę, którego źródło wynika z konkretnych przepisów prawa. Kryterium interesu prawnego, o którym mowa w art. 101 ust. 1 u.s.g., musi być bowiem oceniane w płaszczyźnie materialnoprawnej i wymaga stwierdzenia związku między sferą indywidualnych praw i obowiązków strony skarżącej, a zaskarżonym aktem (lub jego niepodejmowaniem) – por. postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 16 listopada 2022 r., sygn. akt II SA/Ol 765/22.

Ponadto, koniecznym warunkiem do skutecznego wniesienia skargi na podstawie art. 101 ust. 1 u.s.g. jest uprzednie wezwanie organu gminy, który wydał zaskarżoną uchwałę lub zarządzenie do usunięcia naruszenia interesu prawnego lub uprawnienia skarżącego, dokonanego poprzez wydanie zaskarżonego aktu. Przepisy art. 101 stosuje się odpowiednio, gdy organ gminy nie wykonuje czynności nakazanych prawem albo przez podejmowane czynności prawne lub faktyczne narusza prawa osób trzecich (art. 101a ust. 1). Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa stanowi warunek konieczny złożenia nie tylko skargi na uchwałę w trybie art. 101 u.s.g. czy też zarządzenia podjętego przez organ gminy, ale także skargi na bezczynność, o której mowa w art. 101a u.s.g.

Natomiast w rozpatrywanej sprawie do skargi nie zostało załączone wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.

Dodatkowo, należy podzielić stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu w sprawie II SA/Op 288/22 – postanowienie z dnia 18 listopada 2022 r., (wydane w sprawie zainicjowanej przez skarżącą), że za naruszenie wskazanego powyżej interesu prawnego nie może być uznane, podnoszone przez skarżącą, utrudnienie w pozyskiwaniu danych przestrzennych i przeprowadzeniu analiz przestrzennych poprzez usługi danych przestrzennych oraz ponoszenie przez skarżącą wyższych kosztów z tym związanych. To może być bowiem uznane jedynie za jej interes faktyczny, a nie interes prawny (por. postanowienie WSA w Olsztynie z 16 listopada 2022 r., sygn. akt II SA/Ol 662/22). Tym samym, dodatkowo wskazać należy, że skarżąca nie wykazała także swego interesu prawnego w świetle art. 101 ust. 1 w związku z art. 101a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, stanowiącego wskazaną przez skarżącą podstawę jej skargi. Nie budzi wątpliwości, że skarżąca nie posiada interesu prawnego w świetle przywołanych przepisów ustawy o samorządzie gminnym. Wynika z nich bowiem, że prawo do wniesienia skargi, w trybie art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym ma wyłącznie podmiot, którego indywidualny interes prawny został naruszony. Interes prawny, do którego nawiązuje art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, musi z kolei wynikać z normy prawa materialnego kształtującej sytuację prawną osoby wnoszącej skargę. Dla skutecznego wniesienia skargi, w trybie art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, konieczne jest wykazanie przez stronę, że wskutek podjęcia zaskarżonej uchwały został naruszony jej interes chroniony konkretnym przepisem prawa, bądź ukształtowany aktem stosowania prawa, tj. np. decyzją (por. wyrok NSA z 12 marca 2019 r., sygn. akt II OSK 231/19).

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 58 § 1 pkt 1 i 6 p.p.s.a., uznał skargę za A. W. za niedopuszczalną i odrzucił ją, co orzekł jak w sentencji.