Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Marek Stojanowski Sędziowie sędzia NSA Iwona Bogucka sędzia del. WSA Ewa Kręcichwost-Durchowska (spr.) po rozpoznaniu w dniu 26 sierpnia 2021 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej A. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 23 lipca 2020 r., sygn. akt III SA/Kr 93/20 w sprawie ze skargi A. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] listopada 2019 r., nr [...] w przedmiocie zasiłku okresowego oddala skargę kasacyjną.

Wyrokiem z 23 lipca 2020 r., sygn. akt III SA/Kr 93/20, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, po rozpoznaniu skargi A. B., na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z [...] listopada 2019 r., nr [...], w przedmiocie zasiłku okresowego, oddalił skargę.

Wyrok został wydany w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Decyzją wydaną z upoważnienia Burmistrza Miasta i Gminy W. z [...] września 2019 r., nr [...], Kierownik Zespołu ds. Pomocy Środowiskowej MGOPS orzekł o:

1) przyznaniu A. B. zasiłku okresowego z powodu długotrwałej choroby i ubóstwa w wysokości 350,50 zł miesięcznie, od [...] maja 2019 r. do [...] sierpnia 2019 r.;

2) zaliczeniu na poczet przyznanego świadczenia kwoty 350,50 zł wypłaconej w dniach [...] maja 2019 r. za maj 2019 r., [...] czerwca 2019 r. za czerwiec 2019 r., [...] lipca 2019 r. za lipiec 2019 r., [...] sierpnia 2019 r. za sierpień 2019 r. w Filii [...] Banku Spółdzielczego w W. ul. [...], zgodnie z uchyloną decyzją nr [...] z [...] maja 2019 r.;

3) nadaniu decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że na podstawie wywiadu środowiskowego ustalono, że A. B. prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, znajduje się w trudnej sytuacji życiowej i nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić niezbędnych potrzeb życiowych, a jego dochód za miesiąc poprzedzający złożenie wniosku wynosił 350,50 zł.

Ponadto, w okresie od [...] lipca 2018 r. do [...] sierpnia 2019 r. skarżącemu udzielano systematycznej pomocy finansowej w łącznej kwocie 10 278,79 zł. Skarżący nie podjął żadnej aktywności zarobkowej i nie wykazywał żadnej inicjatywy w kierunku pozyskiwania środków na bieżące, podstawowe potrzeby.

W okresie od [...] stycznia 2019 r. do [...] czerwca 2019 r. skarżący został objęty wsparciem finansowym w formie zasiłku okresowego w łącznej kwocie 2 103 zł, zasiłków celowych z przeznaczeniem na zakup żywności w ramach wieloletniego programu rządowego "Posiłek w szkole i w domu" w łącznej kwocie 905 zł oraz zasiłków celowych na inne potrzeby w łącznej kwocie 1 795,41 zł. Zatem łączne wsparcie w tym okresie wynosiło, miesięcznie, średnio 800,57 zł.

Organ podkreślił, że skarżący otrzymuje zasiłek okresowy w wysokości 350,50 zł od [...] października 2018 r. i do maja 2019 r. nie kwestionował wysokości zasiłku okresowego przyznawanego wcześniej również w wysokości 350,50 zł. Pozwala to przyjąć, że otrzymywane w tym okresie środki finansowe zaspokajały niezbędne potrzeby bytowe skarżącego. Wobec tego brak było uzasadnionego powodu, dla którego wysokość przyznanego zasiłku okresowego od maja 2019 r. miałaby ulec zmianie.

Organ podkreślił, że skarżący nie skorzystał ze swoich uprawnień określonych w art. 10 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2020 r., poz. 256, dalej "k.p.a.") pomimo prawidłowego zawiadomienia w tym zakresie, natomiast rygor natychmiastowej wykonalności decyzji nadano w oparciu o art. 108 k.p.a. ze względu na wyjątkowo ważny interes strony.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył A. B.

Decyzją z [...] listopada 2019 r., nr [...], Samorządowe Kolegium Odwoławczego w K. utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

W uzasadnieniu Kolegium wskazało m.in., że organ pierwszej instancji zdecydował o przyznaniu stronie minimalnej wysokości zasiłku okresowego w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa i w granicach uznania administracyjnego, jakie pozostawia ustawa o pomocy społecznej zarówno w kwocie przewyższającej minimalną wysokość zasiłku okresowego, jak również okresu, na jaki przyznany zostanie zasiłek okresowy. W ocenie Kolegium organ pierwszej instancji nie przekroczył granic uznania administracyjnego, przyznając świadczenie jedynie na 4 miesiące, a w przypadku dalszego spełniania warunków określonych w art. 38 ustawy o pomocy społecznej strona uprawniona będzie do złożenia kolejnego wniosku o przyznanie zasiłku okresowego. Kolegium wskazało również, że świadczenia z pomocy społecznej stanowią jedynie wsparcie i pomoc w wyjściu z trudnej sytuacji, nie mogą zaś stanowić źródła dochodu czy też formy utrzymania. Organ odwoławczy dodał, że organy pomocy społecznej są upoważnione do limitowania rozmiaru przyznawanych świadczeń (z uwagi na ograniczone środki finansowe i postępujące zubożenie społeczeństwa), a ponadto skarżący jest systematycznym beneficjentem pomocy społecznej. Organ wskazał również zakres pomocy, jaki strona otrzymała w okresie, na który przyznany został zasiłek okresowy, tj. od maja do sierpnia 2019 r.:

1. maj 2019 r. - 808,50 zł (zasiłek okresowy - 350,50 zł, zasiłek celowy: na dofinansowanie do zakupu środków czystości - 30,00 zł, na dofinansowanie do zakupu biletu [...] - 40,00 zł; na dofinansowanie do opłat za media i czynsz - 100,00 zł, na dofinansowanie do fryzjera - 20,0 zł, dofinansowanie do ksera dokumentów - 20,00 zł, pomoc na zakup posiłku lub żywności - 248,00 zł);

2. czerwiec 2019 r. - 860,50 zł (zasiłek okresowy - 350,50 zł, zasiłek celowy: na dofinansowanie do zakupu środków czystości - 30,00 zł, na dofinansowanie do zakupu biletu [...] - 40,00 zł; na dofinansowanie do opłat za media i czynsz - 100,00 zł, na częściowy zwrot kosztów zakupu szkieł korekcyjnych - 100,00 zł, pomoc na zakup posiłku lub żywności - 240,00 zł);

3. lipiec 2019 r. - 768,50 zł (zasiłek okresowy - 350,50 zł, zasiłek celowy: na dofinansowanie do zakupu środków czystości - 30,00 zł, na dofinansowanie do zakupu biletu [...] - 40,00 zł; na dofinansowanie do opłat za media i czynsz - 100,00 zł, pomoc na zakup posiłku lub żywności - 248,00 zł);

4. sierpień 2019 r. - 768,50 zł (zasiłek okresowy - 350,50 zł, zasiłek celowy: na dofinansowanie do zakupu środków czystości - 30,00 zł, na dofinansowanie do zakupu biletu [...] - 40,00 zł; na dofinansowanie do opłat za media i czynsz - 100,00 zł, pomoc na zakup posiłku lub żywności - 248,00 zł).

Kolegium podkreśliło, że przyznanie zasiłku okresowego jedynie w wysokości 350,50 zł stanowi wynik rozważenia z jednej strony sytuacji odwołującego się, rozmiaru jego potrzeb oraz zakresu systematycznie świadczonej na jego rzecz pomocy społecznej, a z drugiej – interesu społecznego i uwzględnia konieczność zaspokojenia potrzeb innych uprawnionych do korzystania z pomocy społecznej.

Dalej organ odwoławczy podkreślił, że kryterium dochodowe określone w ustawie o pomocy społecznej (701,00 zł dla gospodarstwa jednoosobowego) stanowi podstawę oceny sytuacji finansowej strony, a MGOPS w W. udziela skarżącemu znacznej pomocy finansowej, zwłaszcza że nie posiada on żadnego własnego dochodu. Mając to na uwadze, w ocenie Kolegium nie można zarzucić organowi pierwszej instancji naruszenia art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2019 r., poz. 1507 ze zm., dalej jako "u.p.s."). Co więcej, przerzucanie przez skarżącego na MGOPS obowiązku ponoszenia wszystkich swoich wydatków nie znajduje uzasadnienia w ustawie o pomocy społecznej.

A. B. zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie ww. decyzję Kolegium, zarzucając jej naruszenie prawa procesowego, mające istotny wpływ na wynik sprawy:

1. art. 7, 77 i 80 k.p.a. przez niedokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy, w szczególności poprzez niewyjaśnienie zakresu niezaspokojonych potrzeb skarżącego oraz jego możliwości majątkowych;

2. art. 11 k.p.a. przez zaniechanie przez organ wyjaśnienia skarżącemu zasadności przesłanek, którymi kierował się przy załatwieniu sprawy, co doprowadziło do naruszenia zasady przekonywania;

3. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydania decyzji, a mający istotny wpływ na wynik sprawy, polegający na przyjęciu założenia, że organ orzekający w pierwszej instancji zna sytuację majątkową skarżącego i prawidłowo ustalił stan faktyczny, przyznając zasiłek okresowy w wysokości 350,50 zł miesięcznie, podczas gdyż z materiału zebranego w sprawie wynika, że skarżący znajduje się w sytuacji niepozwalającej na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych przy pomocy tej kwoty;

4. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydania decyzji, a mający istotny wpływ na wynik sprawy, polegający na samozaprzeczeniu własnej wydanej decyzji z [...] lipca 2019 r., polegającej na stwierdzeniu, że zaskarżona decyzja nie jest prawidłowa, gdyż została wydana z naruszeniem przepisów o postępowaniu, w szczególności art. 7 i 77 k.p.a., wskutek czego istotne dla sprawy okoliczności nie zostały ustalone, co skutkuje to uchyleniem zaskarżonej decyzji i przekazaniem sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji.

W odpowiedzi na skargę Kolegium wniosło o jej oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko z zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny, oddalając skargę, stwierdził, przywołując orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, m.in., że organy administracji, rozstrzygając w ramach uznania administracyjnego, w wystarczający sposób uzasadniły przyznanie skarżącemu zasiłku celowego, a podjęte rozstrzygnięcie nie nosi cech dowolności. Wysokość świadczenia została ustalona przy rozważeniu z jednej strony przedstawionych przez stronę potrzeb, z drugiej zaś ograniczonych środków finansowych będących w dyspozycji organów pomocowych. Tym samym należy uznać, że strona otrzymała pomoc przeznaczoną na pokrycie niezbędnych potrzeb życiowych. Sąd podkreślił przy tym, że potrzeby skarżącego zaspokajane są ze środków pomocowych także poprzez przyznawanie innych świadczeń. Przedmiotowy zasiłek celowy został zatem przyznany z uwzględnieniem słusznego interesu strony i przez to wydane rozstrzygnięcie nie przekroczyło ram uznania administracyjnego.

Sąd wojewódzki przypomniał, że z regulacji ustawy o pomocy społecznej wynika podstawowa zasada, wedle której każda osoba ma obowiązek pełnego wykorzystania własnych uprawnień, zasobów i możliwości w celu pokonania trudnej sytuacji życiowej, a jeżeli nie wykonuje takiego obowiązku, to nie występuje podstawowa przesłanka udzielenia takiej osobie pomocy ze środków publicznych. Jednym z podstawowych celów określonych w omawianej ustawie jest zatem aktywizacja świadczeniobiorców, a przyznawana pomoc w żadnym wypadku nie może zamieniać się w stałe i jedyne źródło utrzymania dla osób o nią występujących.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł A. B., zaskarżając go w całości.

Na podstawie art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a. zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

• naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik postępowania, a to art. 7, 8, 11, 77, 80 k.p.a. w związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. przez oddalenie skargi z uwagi na uznanie, że organ drugiej instancji orzekł zgodnie z regułami określonymi przez prawo materialne i procesowe, i prawidłowo ustalił wysokość zasiłku przy dokładnym wyjaśnieniu stanu faktycznego w sprawie, zebraniu i rozpatrzeniu w sposób wyczerpujący materiału dowodowego, podczas gdy postępowanie nie zostało przeprowadzone w sposób prawidłowy, a organ wydał decyzje w oparciu o niewłaściwie ustalony stan faktyczny, a ponadto nie wyjaśnił w sposób wyczerpujący motywów decyzji, co z kolei doprowadziło do nieprawidłowego wniosku, że wysokość przyznanych zasiłków nie narusza zasad przyznawania prawa pomocy określonych w ustawie o pomocy społecznej,

• naruszenie przepisów postępowania, a to art. 141 p.p.s.a. mające istotny wpływ na wynik sprawy przez brak należytego uzasadnienia wyroku przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, uniemożliwiający dokonanie prawidłowej kontroli toku rozumowania sądu.

Na podstawie przywołanych zarzutów skarżący kasacyjnie wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu do ponownego rozpoznania oraz o przyznanie kosztów pomocy prawnej z urzędu.

W piśmie z [...] listopada 2020 r. skarżący kasacyjnie oświadczył, że zrzeka się przeprowadzenia rozprawy w sprawie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm. - dalej jako: "p.p.s.a."), Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W sprawie nie występują, enumeratywnie wyliczone w art. 183 § 2 p.p.s.a., przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego. Z tego względu, przy rozpoznaniu sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej.

Przed odniesieniem się do zarzutów skargi kasacyjnej należy podkreślić, że jeden z nich jest tożsamy z zarzutami, jakie zostały sformułowane w skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie. Naczelny Sąd Administracyjny zgadza się ze stanowiskiem Sądu pierwszej instancji co do wyników przeprowadzonej kontroli, a w szczególności z przedstawionym stanowiskiem prawnym.

Zgodnie z art. 38 ust. 1 pkt 1 u.p.s. zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej. Zasiłek okresowy ustala się w przypadku osoby samotnie gospodarującej – do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie ( art. 38 ust. 2 pkt 1 u.p.s.). Kwota zasiłku okresowego ustalona zgodnie z ust. 2 nie może być niższa niż 50% różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby (art. 38 ust. 3 pkt 1 u.p.s.), nie może być też niższa niż 20 zł miesięcznie (art. 38 ust. 4 u.p.s.).

Z wyżej wskazanych przepisów wynika, że w razie stwierdzenia, że wnioskodawca spełnia ustawowe kryteria przyznania zasiłku okresowego, właściwy organ wydaje decyzję o przyznaniu takiego zasiłku. Natomiast, jak wskazuje się w orzecznictwie sądów administracyjnych, organ, ustalając wysokość zasiłku okresowego pomiędzy wskazanymi w ustawie widełkami, działa w tym zakresie w granicach uznania administracyjnego. Może swobodnie ustalić, na podstawie materiału dowodowego, jaki wymiar zasiłku na dany okres będzie optymalny dla osoby samotnie gospodarującej, w trudnej sytuacji życiowej. Powinien zatem przyznać to świadczenie w wysokości adekwatnej do sytuacji osoby, jej potrzeb i możliwości ich zaspokojenia we własnym zakresie z uwzględnieniem posiadanych przez organ środków finansowych na realizację zadań pomocowych, kierując się przy jego ustaleniu między minimalną i maksymalną kwotą, również kryterium wynikającym z ogólnych zasad pomocy społecznej oraz ogólnych zasad postępowania administracyjnego (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 15 maja 2018 r., sygn. akt I OSK 2681/17, LEX nr 2 551 163).

Zatem kontrola sądu administracyjnego, prowadzona z punktu widzenia legalności decyzji administracyjnych jest, w stosunku do zakresu takiej decyzji, ograniczona. O tym, czy zasiłek okresowy będzie przyznany w rozmiarze wyższym czy niższym decyduje organ, kierując się ogólnymi zasadami przyznawania pomocy społecznej wyrażonymi w art. 3 ust. 3 i 4 u.p.s., to znaczy dostosowywania rodzaju, formy i rozmiaru świadczeń do okoliczności konkretnej sprawy, jak również uwzględniania potrzeb osób korzystających z pomocy, jeżeli potrzeby te odpowiadają celom i możliwościom pomocy społecznej, a także możliwościami finansowymi, jakimi dysponuje organ (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 15 maja 2019 r., sygn. akt I OSK 3714/18, LEX nr 2 687 255). Sąd pierwszej instancji, kontrolując wydaną w rozpoznawanej sprawie decyzję, powinien zatem zbadać czy w toku postępowania w sposób wyczerpujący zebrano materiał dowodowy, czy dokładnie zostały wyjaśnione istotne w sprawie okoliczności, oraz czy organ dokonał prawidłowej oceny istnienia przesłanek warunkujących zastosowanie art. 38 u.p.s.

Podkreślić przy tym należy, że organy administracji w zakresie pomocy społecznej działają w oparciu o środki finansowe, których wysokość jest ściśle określona i w tak wyznaczonych granicach muszą realizować zadania z zakresu pomocy społecznej. Organy pomocy społecznej są więc upoważnione do limitowania rozmiaru przyznawanych świadczeń z uwagi na ograniczone środki finansowe, a posiadane fundusze muszą rozdzielać pomiędzy stale rosnącą liczbę osób wymagających wsparcia. W ramach pomocy społecznej nie jest zatem możliwe zaspokojenie wszystkich, nawet uzasadnionych, potrzeb osób uprawnionych do przedmiotowych świadczeń. W takich sytuacjach odmowa ich przyznania osobie ubiegającej się o tego rodzaju świadczenia może być podyktowana wyłącznie brakiem dostatecznych środków na ich pokrycie i to nawet wówczas, gdy potencjalny beneficjent, z uwagi na swoją sytuację osobistą i majątkową, spełnia kryteria niezbędne do ich otrzymania (zob. wyrok NSA z 16 marca 2021 r., sygn. akt I OSK 2661/20; wyrok NSA z 4 kwietnia 2019 r., sygn. akt I OSK 3404/18 - wyroki dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem internetowym: orzeczenia.nsa.gov.pl – dalej jako "CBOSA").

W niniejszej sprawie organy ustaliły, na podstawie przeprowadzonego [...] sierpnia 2019 r. wywiadu środowiskowego oraz zgromadzonej dokumentacji, że skarżący kasacyjnie prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, a w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku, uzyskał 350,50 zł dochodu.

Organy prawidłowo uwzględniły także otrzymane już przez skarżącego kasacyjnie wsparcie, podkreślając fakt przyznania mu w drodze decyzji, w okresie, na który został przyznany zasiłek okresowy, tj. od maja do sierpnia 2019 r., łącznej pomocy finansowej: za maj 2019 r. – 808,50 zł, za czerwiec 2019 r. – 860,50 zł, za lipiec 2019 r. – 768,50 zł i za sierpień 2019 r. – 768,50 zł. Skarżący kasacyjnie otrzymuje więc systematycznie pomoc finansową.

Powyższe oznacza, że organy, rozpatrując sprawę, zebrały wyczerpująco cały materiał dowodowy i poddały go ocenie zgodnie z regułami wynikającymi z przepisów art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a., uwzględniając fakt, że skarżący jest osobą znajdującą się w niedostatku, samotną, niepełnosprawną i wymagającą wsparcia.

Podobnie, w sprawie nie doszło do naruszenia art. 11 k.p.a. Organ odwoławczy wskazał na potrzeby innych osób zgłaszających się do ośrodka pomocy społecznej i możliwości zaspokojenia przez tę instytucję potrzeb jej podopiecznych. Pamiętać również trzeba, że przepisy u.p.s. nie przewidują obowiązku zawarcia w uzasadnieniu decyzji szczegółowych danych dotyczących możliwości finansowych organu pomocy społecznej oraz ilości środków finansowych jakimi organ dysponuje, wysokości zasiłków udzielanych na jednego uprawnionego i ilości osób korzystających z tej formy pomocy (zob. wyrok NSA z 25 maja 2016 r. sygn. akt I OSK 698/16, wyrok NSA z 28 kwietnia 2020 r., sygn. akt I OSK 2360/19, CBOSA). Zresztą okoliczność posiadania zbyt małych środków przez ośrodki pomocy społecznej na pomoc dla osób domagających się pomocy społecznej jest okolicznością powszechnie znaną.

W konsekwencji, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, w okolicznościach niniejszej sprawy nie można stwierdzić, aby zaskarżona decyzja przekraczała, we wskazanym wyżej zakresie, granice uznania administracyjnego.

Natomiast w odniesieniu do redakcji zarzutu naruszenia art. 141 p.p.s.a. należy przede wszystkim przypomnieć, że przytoczenie podstaw kasacyjnych oraz ich uzasadnienie musi być precyzyjne. Przepis art. 141 p.p.s.a. składa się z czterech paragrafów. Obowiązkiem profesjonalnego pełnomocnika jest precyzyjne wskazanie zarzutu według najmniejszej jednostki redakcyjnej, a więc wskazanie, które przepisy prawa materialnego, i w jaki sposób, zostały naruszone, oraz które przepisy prawa procesowego zostały naruszone i jaki wpływ na wynik sprawy miało to naruszenie. Oczywiste jest bowiem, że Naczelny Sąd Administracyjny, związany granicami skargi kasacyjnej, nie jest powołany do jej samodzielnej konkretyzacji i uzupełniania o brakujące, istotne elementy. Sąd kasacyjny nie powinien też domyślać się intencji skarżącego kasacyjnie i zastępować go, formułując za niego zarzuty pod adresem skarżonego wyroku (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 grudnia 2012 r., sygn. akt II OSK 1426/11, LEX nr 1 367 261 i z 12 marca 2019 r., sygn. akt II OSK 1011/17, LEX nr 2 657 233). Biorąc jednak pod uwagę treść uzasadnienia ww. zarzutu, należy przyjąć, że został on ograniczony do art. 141 § 4 p.p.s.a.

Zarzut ten jest niezasadny. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego nie budzi wątpliwości, że przepis art. 141 § 4 p.p.s.a. może stanowić samodzielną podstawę kasacyjną, jeżeli uzasadnienie orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego nie zawiera stanowiska co do stanu faktycznego przyjętego za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia. Kwestię tę przesądziła uchwała siedmiu sędziów NSA z dnia 15 lutego 2010 r., sygn. akt II FPS 8/09 (ONSAiWSA z 2010 r. Nr 3 (36), poz. 39). Ponadto, aby zarzut taki mógł stanowić samodzielną podstawę skargi kasacyjnej, wskazana wada uzasadnienia musi być na tyle istotna, że może to mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a samo uchybienie musi uniemożliwiać kontrolę kasacyjną zaskarżonego wyroku (zob. wyroki NSA z 28 września 2010 r., sygn. akt I OSK 1605/09, LEX nr 745 098; z 13 października 2010 r., sygn. akt II FSK 1479/09, LEX nr 745 670). Uzasadnienie zaskarżonego w niniejszej sprawie wyroku sporządzone zostało w sposób umożliwiający zapoznanie się ze stanowiskiem Sądu pierwszej instancji, jak również zawiera wszystkie elementy wymienione w tym przepisie. Polemika z merytorycznym stanowiskiem Sądu pierwszej instancji nie może sprowadzać się do zarzutu naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a., poprzez który nie można skutecznie zwalczać ani prawidłowości przyjętego za podstawę orzekania stanu faktycznego, ani stanowiska sądu co do wykładni bądź zastosowania prawa (zob. np. wyrok NSA z 26 listopada 2014 r. sygn. akt II OSK 1131/13, LEX nr 1 658 325 czy wyrok NSA z 10 kwietnia 2018 r. sygn. akt II GSK 1995/16, LEX nr 2 475 293).

Z uwagi na powyższe, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji wyroku.

Naczelny Sąd Administracyjny nie orzekł o kosztach pomocy prawnej udzielonej z urzędu, ponieważ przepisy art. 209 i 210 p.p.s.a., mają zastosowanie tylko do kosztów postępowania pomiędzy stronami, zaś wynagrodzenie dla pełnomocnika ustanowionego z urzędu za wykonaną pomoc prawną, należne od Skarbu Państwa (art. 250 p.p.s.a.), przyznawane jest przez wojewódzki sąd administracyjny w postępowaniu określonym w przepisach art. 258-261 p.p.s.a.