drukuj    zapisz    Powrót do listy

6042 Gry losowe i zakłady wzajemne, Gry losowe, Dyrektor Izby Celnej, Oddalono skargę kasacyjną, II GSK 1218/18 - Wyrok NSA z 2021-07-13, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

II GSK 1218/18 - Wyrok NSA

Data orzeczenia
2021-07-13 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2018-06-19
Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie
Gabriela Jyż /przewodniczący/
Urszula Wilk /sprawozdawca/
Zbigniew Czarnik
Symbol z opisem
6042 Gry losowe i zakłady wzajemne
Hasła tematyczne
Gry losowe
Sygn. powiązane
V SA/Wa 881/17 - Wyrok WSA w Warszawie z 2017-10-26
Skarżony organ
Dyrektor Izby Celnej
Treść wyniku
Oddalono skargę kasacyjną
Powołane przepisy
Dz.U. 2015 poz 612 art. 89 ust. 1 pkt 2
Ustawa z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych - tekst jednolity.
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Gabriela Jyż Sędzia NSA Zbigniew Czarnik Sędzia del. WSA Urszula Wilk (spr.) po rozpoznaniu w dniu 13 lipca 2021 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej C (...)sp. z o.o. z siedzibą w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 października 2017 r.; sygn. akt V SA/Wa 881/17 w sprawie ze skargi C (...)sp. z o.o. z siedzibą w W. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w Warszawie z dnia (...) lutego 2017 r. nr (...) w przedmiocie kary pieniężnej za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z 26 października 2017 r., sygn. V SA/Wa 881/17 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę C. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w Warszawie z (...) lutego 2017 r. nr (...)w przedmiocie wymierzenia kary pieniężnej za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry.

Wyrok zapadł w następującym stanie sprawy:

30 marca 2016 r. funkcjonariusze Urzędu Celnego w R. w lokalu " (...), ujawnili sześć włączonych do zasilania i gotowych do eksploatacji automatów do gier: MAGIC GAMES/HOT SPOT nr (...), HOT SPOT PLATINUM nr (...) ENERGY HOT FUN nr (...), HOT FUN nr (...) ENERGY HOT FUN nr (...), BLACK HORSE nr (...).

W toku czynności dokonano: przesłuchania świadków, w tym pracownika lokalu oraz oględzin, w trakcie których stwierdzono, że automaty posiadają m.in. panel sterowania, wrzutnik monet i akceptor banknotów, przyciski do prowadzenia gier, kuwety do wypłaty wygranych. Przeprowadzono również eksperyment procesowy na 5 automatach (odstąpiono od przeprowadzenia eksperymentu na automacie, na którym grała osoba zastana w lokalu), który wykazał, że mogą na nich być urządzane gry niezgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2015 r., poz. 612, ze. zm., dalej: ustawa o grach hazardowych).

Na podstawie umowy dzierżawy z (...) listopada 2015 r. zawartej pomiędzy skarżącą (wydzierżawiającym), a P. sp. z o.o. z siedzibą we W. (dzierżawcą) ustalono, że skarżąca zobowiązała się wydzierżawić powierzchnię 10 m2 celem prowadzenia w tym miejscu działalności gospodarczej przez dzierżawcę.

Decyzją z (...) lutego 2017 r. Dyrektor Izby Celnej w Warszawie utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Celnego w R. z (...) września 2016 r. wymierzającą spółce karę pieniężną w wysokości 72.000 zł za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (obecnie tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 2325, dalej: p.p.s.a.).

Odnosząc się do kwestii uznania skarżącej za podmiot urządzający gry na automatach Sąd pierwszej instancji wskazał, że sankcja, o której mowa art. 89 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 89 ust. 2 pkt 2 u.g.h. może zostać nałożona na więcej niż jeden podmiot, w sytuacji gdy każdemu z nich można przypisać cechę "urządzającego gry" na tym samym automacie w tym samym miejscu i czasie. Sąd przyznał, że "urządzanie gier hazardowych" to ogół czynności i działań stanowiących zaplecze logistyczne dla umożliwienia realizowania w praktyce działalności w zakresie gier hazardowych, w szczególności: zorganizowanie i pozyskanie odpowiedniego miejsca na zamontowanie urządzeń, przystosowanie go do danego rodzaju działalności, umożliwienie dostępu do takiego miejsca nieograniczonej ilości graczy, utrzymywanie automatów w stanie stałej aktywności, umożliwiającym ich sprawne funkcjonowanie, wypłacanie wygranych, obsługa urządzeń, zatrudnienie i odpowiednie przeszkolenie personelu, zapewniające graczom możliwość uczestniczenia w grze.

Sąd pierwszej instancji podzielając w całości stanowisko organu uznał, że udział strony w urządzaniu gier na automatach wykraczał daleko poza sam fakt udostępnienia P. sp. z o.o. części lokalu należącego do skarżącej.

Sąd wskazał, że treść zeznań świadków jak i fakt zawarcia umowy dzierżawy z P. sp. z o.o. wskazuje na fakt, iż strona odpowiedzialna była zarówno za zapewnienie lokalu wyposażonego w niezbędne media do prowadzenia gier na automatach, jak również zorganizowała przeszkolonego pracownika do ich obsługi na miejscu.

Skargę kasacyjną wywiodła C. (...) sp. z o.o. zaskarżając powyższy wyrok w całości. Na podstawie art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a. zarzuciła Sądowi pierwszej instancji:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego, przez błędną ich wykładnię, tj.

- art. 89 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych, poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że urządzającym gry jest także podmiot, który na podstawie umowy dzierżawy udostępnia powierzchnię użytkową osobie trzeciej, na której to powierzchni osoba ta umieszcza i użytkuje w ramach prowadzonej działalności automaty do gier, a w konsekwencji jego niewłaściwe zastosowanie;

- art. 89 ust. 1 pkt 2, ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych, poprzez jego bezpodstawne zastosowanie i wymierzenie kary pieniężnej, pomimo braku notyfikacji tego przepisu, który wobec tego nie może być stosowany;

II. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

- art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 120 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz.U. z 2017 poz. 201, dalej: Ordynacja podatkowa) poprzez niesłuszne uznanie, że organ nie działał w niniejszej sprawie wbrew obowiązującym przepisom prawa, co miało istotny wpływ na wynik sprawy poprzez niezasadne oddalenie skargi;

- art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 121 Ordynacji podatkowej poprzez niesłuszne uznanie, że organ nie działał w sposób nie budzący zaufania do organów podatkowych, co miało istotny wpływ na wynik sprawy poprzez niezasadne oddalenie skargi;

- art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 122 Ordynacji podatkowej poprzez niesłuszne uznanie, że organ wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności w sprawie, co miało istotny wpływ na wynik sprawy poprzez niezasadne oddalenie skargi;

- art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 124 Ordynacji podatkowej poprzez niesłuszne uznanie, że organ wyjaśnił stronie wszystkie przesłanki, którymi się kierował w niniejszym postępowaniu, a które spowodowały wydanie zaskarżonej decyzji, co miało istotny wpływ na wynik sprawy poprzez niezasadne oddalenie skargi;

- art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 187 § 1 Ordynacji podatkowej poprzez niesłuszne uznanie, że organ zebrał w sposób wyczerpujący materiał dowodowy w niniejszej sprawie, co miało istotny wpływ na wynik sprawy poprzez niezasadne oddalenie skargi;

- art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 191 Ordynacji podatkowej poprzez niesłuszne uznanie, że organ w sposób prawidłowy ustalił, że w niniejszej sprawie zostało udowodnione, że C. Sp. z o.o. urządzała gry na automatach i że jest to działalność uzasadniająca wymierzenie kary pieniężnej, co miało istotny wpływ na wynik sprawy poprzez niezasadne oddalenie skargi.

Skarżąca kasacyjnie wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz decyzji organów obu instancji, a także o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych. Strona zażądała rozpoznania sprawy na rozprawie.

Dodatkowo skarżąca wniosła o zwrócenie się do Naczelnika Urzędu Celnego w R. o udzielenie informacji, czy organ ten prowadził również postępowanie w przedmiocie wymierzania kary pieniężnej przeciwko Spółce P. Sp. z o.o. w związku z kontrolą 29 marca 2016 r., jeśli tak to na jakim etapie jest aktualnie to postępowanie. W przypadku, gdy postępowanie to nie zostało jeszcze prawomocnie zakończone, wniosła o zawieszenie niniejszego postępowania do czasu prawomocnego zakończenia postępowania przeciwko Spółce P. Sp. z o.o.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej przedstawiono argumenty na poparcie przytoczonych zarzutów.

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał skargę kasacyjną na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów, na podstawie zarządzenia Przewodniczącej Wydziału II Izby Gospodarczej NSA z dnia 8 czerwca 2021 r. o skierowaniu sprawy do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym, na podstawie art. 15zzs4 ust. 3 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. Dz. U. poz. 1842).

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W niniejszej sprawie nie występują przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego enumeratywnie wyliczone w art. 183 § 2 p.p.s.a. Z tego względu Naczelny Sąd Administracyjny przy rozpoznaniu sprawy związany był granicami skargi kasacyjnej. Granice te są wyznaczone wskazanymi w niej podstawami, którymi może być naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.) albo naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.). Naczelny Sąd Administracyjny bada bowiem legalność wyroku Sądu pierwszej instancji jedynie w zakresie zakwestionowanym przez autora skargi kasacyjnej, a nie rozpoznaje sprawy ponownie w jej całokształcie.

Zaskarżony wyrok nie narusza prawa w sposób opisany tak w zarzutach kasacyjnych naruszenia przepisów postępowania (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.), jak i w zarzutach naruszenia prawa materialnego (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.).

W pierwszej kolejności zauważyć trzeba, że skarżąca kasacyjnie powołała się na brak notyfikacji art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych oraz "techniczny charakter" tej regulacji. Twierdziła, że skutkiem tego jest brak podstaw do stosowania - jako sprzężonej normy sankcjonującej - normy wynikającej z art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy o grach hazardowych. Zarzut zbudowany na tym założeniu jest oczywiście chybiony w świetle uchwały składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 maja 2016 r., sygn. II GPS 1/16. Nie powielając treści powoływanej uchwały stwierdzić należy, że art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy o grach hazardowych nie jest przepisem technicznym w rozumieniu art. 1 pkt 11 dyrektywy 98/34/WE oraz stanowi samodzielną podstawę prawną do wymierzenia kary pieniężnej za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry, niezależnie od jego ewentualnych związków z technicznym art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych, co NSA wielokrotnie tłumaczył w swym orzecznictwie, ukształtowanym jednolicie po podjęciu powyższej uchwały i nie dostrzega podstaw do odstąpienia od tego poglądu prawnego.

Nie są także zasadne pozostałe zarzuty skargi kasacyjnej. Z zarzutów tych wynika, że - zdaniem skarżącej – Sąd pierwszej instancji wadliwie uznał, że organy prawidłowo i dostatecznie wyczerpująco zebrały, rozpatrzyły i oceniły materiał dowodowy i na jego podstawie ustaliły, że skarżąca była urządzającym gry na automatach w rozumieniu art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy o grach hazardowych, za co wymierzono jej karę pieniężną w wysokości określonej w art. 89 ust. 2 pkt 2 tej ustawy.

Z punktu widzenia kontroli sądowoadministracyjnej należy przyjąć, że zakres ustaleń faktycznych, jakie należało w tej sprawie poczynić, aby możliwe było zastosowanie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy o grach hazardowych, wyznaczały wyniki wykładni zawartego w tym przepisie pojęcia "urządzający gry na automacie".

Naczelny Sąd Administracyjny w obecnym składzie podziela pogląd ugruntowany w orzecznictwie, że warunkiem przypisania odpowiedzialności administracyjnoprawnej na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy o grach hazardowych - w brzmieniu poprzedzającym nowelizację wprowadzoną na mocy ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o grach hazardowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r. poz. 88) - jest wykazanie, że dany podmiot aktywnie uczestniczył w procesie urządzania nielegalnych gier, a więc podejmował określone czynności nie tylko związane z procesem udostępniania automatu, lecz także z ich obsługą oraz stwarzaniem technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych warunków umożliwiających sprawne i niezakłócone funkcjonowanie samego urządzania oraz jego używanie do celów związanych z zasadniczo komercyjnym procesem organizowania gier hazardowych. Stanowisku temu odpowiada pogląd zaprezentowany przez Sąd pierwszej instancji.

Wbrew zarzutom skargi kasacyjnej Sąd ten nie przyjął, że za urządzającego gry na automatach może być uznany podmiot, którego czynności sprowadzały się wyłącznie do udostępniania - na podstawie umowy dzierżawy - powierzchni użytkowej osobie trzeciej, na której to powierzchni osoba ta umieszcza i użytkuje w ramach prowadzonej działalności automaty do gier.

Wojewódzki Sąd Administracyjny wyraźnie wskazał, na podstawie jakich okoliczności zaakceptował ustalenie, że skarżąca była podmiotem urządzającym gry w rozumieniu art. 89 ust. 1 ustawy o grach hazardowych. Stwierdził mianowicie, że ze zgormadzonych dowodów, w tym ze znajdujących się w aktach administracyjnych sprawy protokołów zeznań świadków, a także z zawartej przez skarżącą umowy ze spółką Profimatik wynika, że strona odpowiedzialna była za zapewnienie lokalu wyposażonego w niezbędne media do prowadzenia gier na automatach, jak również zorganizowała przeszkolonego pracownika do ich obsługi na miejscu. Przesłuchana w charakterze świadka pracownica skarżącej B. K. nie twierdziła, że to inny podmiot niż pracodawca, przekazał jej klucze do automatów i zlecił czynności związane z ich obsługą. Natomiast świadek M. P. potwierdził, że pracownica lokalu posiadała klucze do przedmiotowych automatów, a także wypłacała wygrane, na co słusznie zwrócił uwagę Dyrektor IC przypisując stronie rolę podmiotu organizującego gry na automatach. Powyższe, pozwala na uznanie, że udział strony w urządzaniu gier na automatach wykraczał daleko poza sam fakt udostępnienia P. Sp. z o.o. części lokalu należącego do skarżącej.

Sąd pierwszej instancji słusznie zaaprobował zatem stanowisko organów, że skarżąca stworzyła uczestnikom gier odpowiednie warunki do przeprowadzania gier na automatach - umożliwiła ustawienie automatów w lokalu, zapewniała dostęp do urządzeń osobom chętnym do przeprowadzenia gier oraz obsługę automatów.

Powołane okoliczności uzasadniają tezę, że aktywność skarżącej nie ograniczała się wyłącznie do obowiązków wynikających z klasycznej umowy dzierżawy lokalu, w którym urządzane były gry na automatach. Tym samym Sąd pierwszej instancji słusznie zaakceptował stanowisko organów, że skarżąca stała się podmiotem podlegającym karze, stosownie do art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy o grach hazardowych.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, w świetle całokształtu okoliczności sprawy, dokonane przez organy ustalenia były wystarczające do uznania skarżącej za urządzającą gry w rozumieniu art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy o grach hazardowych, co przemawiało za brakiem przesłanek do dalszego prowadzenia postępowania dowodowego w tym zakresie. Wynikający z art. 122 i art. 187 § 1 Ordynacja podatkowa obowiązek organów podatkowych co do gromadzenia materiału dowodowego nie jest nieograniczony i bezwzględny. Obciąża on organy podatkowe tylko do chwili uzyskania pewności co do stanu faktycznego sprawy (wyroki NSA z: 15 listopada 2011 r., sygn. II FSK 886/10; 2 września 2011 r., sygn. I FSK 1255/10; z 27 lipca 2011 r., sygn. akt I GSK 421/10). Postępowanie dowodowe w sprawach podatkowych nie jest celem samym w sobie, lecz stanowi poszukiwanie odpowiedzi, czy w określonym stanie faktycznym sytuacja podatnika podpada pod hipotezę (a w konsekwencji i dyspozycję) określonej normy materialnego prawa podatkowego (por. wyrok NSA z 28 lutego 2008 r., sygn. I FSK 256/07), czyli w sprawie zakończonej zaskarżoną decyzją, określenie czy spółka urządzała gry na automatach do gier poza kasynem gry.

Z powyższego wynika również, że wbrew twierdzeniom skarżącej kasacyjnie, ustalenia organów w omawianym zakresie były zgodne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, ich ocena przebiegała z uwzględnieniem całego zgromadzonego materiału dowodowego. Działanie organów odpowiadało więc standardom wynikającym z art. 120, art. 121 § 1, art. 122, art. 124, art. 187 § 1 oraz art. 191 Ordynacji podatkowej.

Biorąc pod uwagę prawidłowo ustalony i niepodważony przez autorkę skargi kasacyjnej stan faktyczny sprawy oraz przeprowadzoną w sposób prawidłowy wykładnię przepisów prawa materialnego znajdujących zastosowanie w sprawie, Sąd pierwszej instancji zasadnie przyjął, że zostały spełnione przesłanki pociągnięcia skarżącej, będącej adresatem zaskarżonej decyzji, do odpowiedzialności na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy o grach hazardowych i wymierzenie jej w związku z tym kary pieniężnej, a w konsekwencji oddalił skargę.

Jak trafnie przyjął Sąd pierwszej instancji sankcja, o której mowa art. 89 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 89 ust. 2 pkt 2 ustawy o grach hazardowych może zostać nałożona na więcej niż jeden podmiot, w sytuacji gdy każdemu z nich można przypisać cechę "urządzającego gry" na tym samym automacie w tym samym miejscu i czasie. Wynika to z szerokiego zakresu definicji podmiotu "urządzającego gry na automatach", jaką należy przyjąć na potrzeby tego rodzaju postępowań. Wykładnia tego pojęcia, umożliwiająca nakładanie kar administracyjnych na więcej niż jeden podmiot jest niezbędna, jeżeli system kontroli i skuteczność przewidzianych przez ustawodawcę sankcji ma mieć realny charakter, eliminując sytuacje obejścia bądź nadużycia prawa przez podmioty uczestniczące w działalności hazardowej. Nie do pogodzenia bowiem z zasadą skuteczności stanowionego prawa byłaby taka wykładnia przepisów ustawy o grach hazardowych, która w istocie pozostawiałaby bez kontroli i sankcji np. sytuacje tworzenia pozorów urządzania gier na automatach przez jeden podmiot, a więc też jego nominalnej odpowiedzialności, podczas gdy w rzeczywistości gry na automacie urządzane byłyby również na rachunek innego podmiotu jako element wspólnego przedsięwzięcia (zob. np. wyroki NSA z: 9 listopada 2016 r. sygn. II GSK 2736/16, 22 lutego 2019 r. sygn. II GSK 228/17 i 20 listopada 2020 r. sygn. II GSK 3625/17).

Z tych też względów ewentualne wymierzenie spółce Profimatik kary pieniężnej za urządzanie gier na automatach ujawnionych w lokalu skarżącej nie jest zagadnieniem, które mogłoby wpływać na wynik toczącego się postępowania i tym samym uzasadniać celowość wstrzymania czynności w postępowaniu sądowoadministracyjnym w rozpatrywanej sprawie do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia tej kwestii. Nie było więc powodu do uwzględnienia wniosku skarżącej kasacyjnie o podjęcie dodatkowych ustaleń w tym zakresie, zmierzających do zawieszenia postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.

Wobec powyższego Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że zarzuty skargi kasacyjnej są nieusprawiedliwione i na podstawie art. 184 p.p.s.a. oddalił skargę kasacyjną.



Powered by SoftProdukt