Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący SWSA Paweł Zaborniak Sędziowie WSA Elżbieta Mazur - Selwa AWSA Maria Mikolik /spr./ Protokolant specjalista Anna Mazurek–Ferenc po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 września 2022 r. sprawy ze skargi A. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Rzeszowie z dnia 18 lutego 2022 r. nr SKO.4171/150/2021 w przedmiocie nakazu usunięcia gruntu nawiezionego na działkę - skargę oddala -

II SA/Rz 497/22

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 18 lutego 2022 r. nr SKO.4171/150/2021, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Rzeszowie (dalej: SKO, Kolegium), po rozpoznaniu odwołania A. P. (dalej: Skarżąca), utrzymało w mocy decyzję Burmistrza [...] z dnia 17 grudnia 2021 r. nr OŚ.6331.17.9.2020.GE w przedmiocie odmowy uwzględnienia żądania dotyczącego usunięcia gruntu nawiezionego na działkę nr [...] przez jej właścicieli.

Jak wynika z akt sprawy, A. P. wystąpiła do Burmistrza [...] z wnioskiem o interwencję w sprawie zmiany spływu wód na działce nr [...] w W. We wniosku podała, że prace ziemne wykonane na działce nr [...] powodują powstawanie szkód na działkach nr [...], które są zalewane przy każdych większych opadach deszczu, a rosnące na nich zboża i warzywa nie nadają się do spożycia.

Po weryfikacji złożonego wniosku ustalono, iż zgłaszane szkody odnoszą się jedynie do działek nr [...] i nr [...].

Burmistrz [...], decyzją z dnia 25 stycznia 2021 r. nr OŚ.6331.17.5.2020.GE odmówił uwzględnienia żądania zawartego we wniosku.

Po rozpoznaniu odwołania A. P., Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Rzeszowie, decyzją z dnia 23 marca 2021 r. nr SKO.4171/19/2021 uchyliło zaskarżoną decyzję i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji.

W uzasadnieniu decyzji Kolegium wskazało, że ocena zmiany stosunków wodnych w niniejszej sprawie wymaga wiadomości specjalnych i odpowiedniej wiedzy z zakresu hydrologii i gospodarki wodnej oraz ewentualnego przeprowadzenia analiz, badań pomiarów lub obliczeń.

Realizując wytyczne organu odwoławczego, Burmistrz [...] zlecił wykonanie Ekspertyzy hydrologicznej dotyczącej spływu wód opadowych i zmiany stosunków wodnych na działkach nr [...] oraz [...] w miejscowości W. Ekspertyzę tą wykonał mgr S. M., posiadający uprawnienia geologiczne i hydrogeologiczne, będący biegłym Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w zakresie sporządzania ocen oddziaływania na środowisko oraz w zakresie postępowań wodnoprawnych.

W trakcie postępowania, Skarżąca zażądała usunięcia ziemi, która została nawieziona na działkę nr [...]. Zdaniem Skarżącej nawiezienie ziemi i podniesienie poziomu działki w jej części południowej na wysokości zabudowań spowodowało zmianę kierunku spływu wód opadowych oraz powstawanie szkód we wschodniej części należących do niej działek.

Strony występujące w niniejszym postępowaniu, tj. K. i A. Z. nie zgodzili się z twierdzeniami Skarżącej. Strony przyznały, że dokonały nawiezienia gruntu na południową część należącej do nich działki nr [...], na wysokości istniejących na niej zabudowań, przy czym grunt został nawieziony w miejscu po zlikwidowanej piwnicy ziemnej. Istniejące w tym miejscu zagłębienie terenu zostało wypełnione do poziomu terenu otaczającego, natomiast ukształtowanie terenu i jego nachylenie zostało dostosowane do ukształtowania terenu istniejącego przy zabudowaniach i w północnej części działki. Zdaniem stron wykonane prace ziemne na części działki nr [...] nie spowodowały ani zmiany kierunku spływu wód opadowych, ani zwiększenia ilości wody spływającej po terenie należącej do nich działki.

K. Z. przyznała, że we wschodniej części terenu obejmującego część działki nr [...] oraz inne działki przylegające do niej od strony północnej i południowej, w czasie powodzi oraz podczas roztopów stagnuje woda. W jej ocenie wynika to z istniejącego ukształtowania terenu i braku jego odwodnienia, natomiast nie jest to skutkiem prac wykonanych w południowo-zachodniej części działki nr [...].

W sporządzonej Ekspertyzie biegły ustalił, że wody opadowe z działki nr [...] spływają zgodnie z ukształtowaniem jej powierzchni, tj. od drogi powiatowej w kierunku wschodnim, po powierzchni trawiastej w obszar wypłaszczonej części działki. W części północnej działki nr [...], gdzie nie miała miejsca ingerencja jej właścicieli i teren jest w stanie pierwotnym, wody opadowe spływają po powierzchni między ogrodzeniem a budynkami mieszkalnym i gospodarczym w kierunku wschodnim. Zdaniem biegłego brak rowu przydrożnego przy drodze powiatowej po jej wschodniej stronie oraz ukształtowanie nawierzchni drogi i jej pobocza ze spadkiem w kierunku wschodnim, powoduje, że wody opadowe spływają powierzchniowo na działkę nr [...] i dalej w kierunku wschodnim.

Po dokonaniu pomiarów, oględzin i wyliczeń biegły ustalił, że zarzuty dotyczące lokalizacji obszaru, na którym miał zostać zdeponowany materiał nasypowy oraz nawieziona ziemia również są sprzeczne ze stanem faktycznym. Biegły w wykonanej Ekspertyzie ustalił, że na działce nr [...] zlikwidowana została piwnica ziemna a miejsce po niej wypełnione zostało gruntem do poziomu terenu otaczającego. Z Ekspertyzy wynika również, że podniesiona została nieznacznie część powierzchni działki przy drodze powiatowej, co złagodziło zjazd z drogi powiatowej na działkę nr [...]. Biegły ustalił, że na działkę nr [...] nawieziony został grunt ziemny (gleba zmieszana z gliną pylastą) zbliżony do gruntu podłoża na przedmiotowej działce. Na podstawie oględzin terenu, przeprowadzonych pomiarów i wyliczeń ustalił, że nawieziony grunt zdeponowany został w miejscu po zlikwidowanej piwnicy ziemnej oraz na części działki przy drodze powiatowej.

Zdaniem biegłego likwidacja piwnicy ziemnej oraz zasypanie zagłębienia po niej, jak również domniemana niwelacja terenu zachodniej części działki nie doprowadziły do zmiany pierwotnych stosunków wodnych (kierunku i ilości spływu wód opadowych) ze szkodą dla działek nr [...] i nr [...]. W ocenie biegłego aktualne ukształtowanie powierzchni terenu działki nr [...] odpowiada jej ukształtowaniu pierwotnemu z okresu co najmniej 10 lat wstecz. Biegły ustalił ponadto, że wody opadowe z działki nr [...] spływają zgodnie z ukształtowaniem jej powierzchni w kierunku wschodnim na wschodnią część działki nr [...] oraz na działkę nr [...], gdzie z uwagi na bardzo płaską powierzchnię w ich części wschodniej oraz brak rowu odwadniającego, stagnują na powierzchni.

Biegły sporządzający ekspertyzę ustalił, że w okresach wiosennych oraz w okresach intensywnych opadów atmosferycznych wody gromadzą się w formie zastoiska w części wschodniej działki. W przypadku dużego ich napływu i zapełnienia obniżenia wschodniej części działki nr [...], w sposób naturalny i zgodnie z warunkami pierwotnymi nadmiar ich spływa na powierzchnie działek nr [...] i wschodnią część działki nr [...]. Zdaniem biegłego zjawisko to jest podyktowane brakiem rowu po wschodniej stronie działek nr [...] oraz istniejącego podniesienia powierzchni drogi gruntowej biegnącej wzdłuż wschodniej granicy tych działek. Stagnowanie wody na wschodniej części działki nr [...] oraz na wschodniej części działek przylegających do niej zarówno od strony północnej jak i od strony południowej oraz niedrożność i brak rowu wzdłuż wschodniej granicy działek nr [...] i [...] nie są objęte niniejszym postępowaniem. Prace ziemne wykonane w południowo-zachodniej części działki nr [...] w żaden sposób nie wpływają na stan utrzymania i miejscowy brak rowu przy wschodniej granicy działek nr [...] i [...]. Na podstawie aktualnego ukształtowania powierzchni działki biegły ustalił również, że nieznacznie podniesiona została część jej powierzchni przy drodze powiatowej.

Decyzją z dnia 17 grudnia 2021 r. nr OŚ.6331.17.9.2020.GE, Burmistrz [...] odmówił uwzględnienia żądania zawartego we wniosku Skarżącej dotyczącego usunięcia gruntu nawiezionego na działkę nr [...] przez jej właścicieli.

W uzasadnieniu decyzji, organ I instancji wskazał, że mając na uwadze treść art. 80 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 735 ze zm.; dalej: k.p.a.), dokonał oceny wykonanej Ekspertyzy. Zdaniem Burmistrza, ekspertyza została wykonana przez osobę posiadającą stosowną wiedzę i uprawnienia. Autor na potrzeby opracowania wykonał niezbędnie pomiary i wyliczenia, uwzględnił uwarunkowania lokalne oraz uwagi i wyjaśnienia składane przez strony postepowania. Dokument wykonany został w formie opisowej i graficznej z należytą wiedzą i starannością.

Burmistrz wyjaśnił, że w oparciu o zebrane dowody, tj. protokoły, dokumentację fotograficzną, Ekspertyzę oraz zeznania stron postępowania i świadków uznał, że w południowo-zachodniej części działki nr [...] wykonane zostały prace ziemne, a w miejscu wykonywania prac ziemnych teren działki ukształtowany został z zachowaniem spadku pierwotnego. Powierzchnia działki, zarówno w jej części południowej gdzie wykonywane były prace ziemne, jak i w części północnej gdzie prac ziemnych nie wykonywano, gdzie teren jest w stanie pierwotnym kształtuje się ze spadkiem z zachodu na wschód, podobnie kształtuje się powierzchnia działek przylegających do działki nr [...] zarówno od strony południowej, jak i od strony północnej. Zatem pomimo wykonania na części działki nr [...] prac ziemnych nie doszło do zmiany kierunku jej nachylenia ani wartości spadku podłużnego.

Organ I instancji wskazał, że na podstawie ww. dowodów, zeznań świadków i stron uznał, że pomimo nawiezienia gruntu na teren działki nr [...] i wypełnienia istniejącego tam zagłębienia po rozebranej piwnicy ziemnej, nie doszło ani do zmiany kierunku spływu wód opadowych, ani do zmiany natężenia spływu tych wód. Wody opadowe spływają tak jak było to w stanie pierwotnym po terenie działki nr [...] z zachodu na wschód.

W związku z powyższym, Burmistrz nie dał wiary zeznaniom Skarżącej, dotyczącym skierowania spływu wód z działki nr [...] na wschodnią część działki nr [...] oraz na działkę nr [...], gdyż zgromadzony w toku postępowania materiał dowodowy przeczy twierdzeniom Skarżącej, dotyczącym zmiany kierunku spływu wód opadowych.

Organ I instancji wyjaśnił, że zgodnie z wnioskiem i zeznaniami Skarżącej wykonanie prac ziemnych na działce nr [...] spowodowało zalewanie należących do niej działek uprawnych i gnicie rosnących tam roślin. Na potwierdzenie tego nie przedłożyła ona jednak żadnych dowodów, a występujący w sprawie świadkowie nie wypowiedzieli się na temat ewentualnych szkód powstających rzekomo na działkach Skarżącej. Właściciele działki nr [...] nie potrafili stwierdzić czy na działkach Skarżącej szkody występowały. Podczas przeprowadzanych w terenie kilkukrotnych oględzin nie stwierdzono występowania szkód na działkach Skarżącej. W związku z powyższym, organ I instancji odrzucił zeznania Skarżącej dotyczące szkód powstających na należących do niej działkach nr [...] i nr [...]. Szkody nie były widoczne w terenie, Skarżąca natomiast nie przedstawiła na ich istnienie żadnych dowodów a wypowiadający się w sprawie świadkowie nie potwierdzili ich wystąpienia.

Zdaniem Burmistrza ww. brak zaistnienia zarówno zmiany kierunku spływu wód, jak i brak szkód rzeczywistych na działce Skarżącej wyklucza możliwość zbadania sprawy w kontekście związku przyczynowo - skutkowego zmian dokonanych na gruncie ze szkodą, tym samym wyklucza możliwość zastosowania art. 234 ustawy z dnia 20 lipca 2017 roku Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 2233, ze zm.; dalej: P.w.).

Od powyższej decyzji Skarżąca złożyła odwołanie, w którym zakwestionowała poprawność wydanego rozstrzygnięcia oraz wskazała, że organ tuszuje wszystkie sprawy związane z rodziną Radnej i wydaje rozstrzygnięcia na korzyść jej rodziny.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze, opisaną na wstępie decyzją z dnia 18 lutego 2022 r. nr SKO.4171/150/2021, działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. oraz art. 234 ust. 3 P.w., utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji.

Organ odwoławczy weryfikując ustalenia organu I instancji stwierdził, że wydana przez organ I instancji decyzja odpowiada prawu. Z ekspertyzy sporządzonej przez biegłego wynika, że warunki spływu wód opadowych z działki nr [...] i ich ilość nie uległy zmianie na przestrzeni co najmniej 10 lat wstecz w stosunku do stanu obecnego na 2021 r. Wody opadowe z działki nr [...] spływają w całości zgodnie z ukształtowaniem powierzchni i jej spadku w kierunku wschodnim. W okresach wiosennych oraz intensywnych odpadów atmosferycznych gromadzą się w formie zastoisk w części wschodniej działki, przylegającej do lokalnej drogi gruntowej tworzącej powierzchniowe zastoiska wodne. W przypadku dużego ich napływu i zapełnienia obniżenia wschodniej części działki nr [...] w sposób naturalny zgodnie z warunkami pierwotnymi, ich nadmiar spływa na powierzchnię działek nr [...] i wschodnią część działki nr [...]. Powyższe zjawisko podyktowane jest brakiem rowu po stronie wschodniej działek nr [...] i istniejącego podniesienia gruntowej drogi biegnącej wzdłuż wschodniej granicy działek. Rów ziemny odprowadzający wody na powyższym odcinku istniał w przeszłości, jednak został zasypany. Obecnie rów istnieje, ale w formie zaniedbanej na działce nr [...] oraz przy granicy wschodniej działek nr [...] i nr [...]. Spływające wody opadowe z działki [...], w tym wody napływające na jej powierzchnię z drogi powiatowej nie spływają bezpośrednio na działkę nr [...]. Likwidacja piwnicy ziemnej na działce nr [...] i wypełnienie gruntem zagłębienia po niej, nie zmieniło pierwotnych warunków spływu wód opadowych w obrębie działki nr [...], a tym samym nie miało wpływu na zmianę stosunków wodnych na działkach nr [...] i nr [...].

Organ odwoławczy podał, że biegły stwierdził podniesienie powierzchni przy betonowym ogrodzeniu w granicy działki [...] i [...] różnica w wysokości 0,1 m. Powyższa różnica uniemożliwia spływ wód opadowych z działki [...] na działkę [...] (twierdzenie przeciwne byłoby sprzeczne z warunkami topografii terenu oraz prawami fizyki w zakresie spływu grawitacyjnego). Biegły nie stwierdził zmian nachylenia działki między stanem pierwotnym, a obecnym wynoszącym 4,2 m, co oznacza, że nie uległy zmianie warunki spływu wód opadowych w jej obszarze, zarówno pod względem ilości spływu i kierunków. Wobec powyższego biegły stwierdził, że aktualny stan zagospodarowania działki [...] i gospodarka wodami opadowymi w jej obszarze nie mają żadnego wpływu na stosunki wodne na działkach [...] i [...].

Kolegium uznało, że przedmiotowa opinia biegłego jest wiarygodna, rzetelna, zupełna, logiczna i służyła dokładnemu wyjaśnieniu sprawy i usunięciu wszelkich nasuwających się wątpliwości. Poddając analizie opinię biegłego, SKO uznało za wiarygodne jego twierdzenia, że likwidacja piwnicy ziemnej na działce nr [...] i wypełnienie gruntem zagłębienia po niej, nie zmieniło pierwotnych warunków spływu wód opadowych w obrębie działki [...], a tym samym nie miały wpływu na zmianę stosunków wodnych na działkach [...] i [...].

Końcowo SKO uznało, że organ I instancji w sposób wyczerpujący zebrał i rozpatrzył cały materiał dowodowy, natomiast przy wydawaniu decyzji organ wyjaśnił przesłanki, które przemawiają za odmową uwzględnienia wniosku o uregulowanie stosunków wodnych na gruncie. Organ w sposób wyczerpujący wskazał również, którym dowodom dał wiarę, a które w jego ocenie nie zasługiwały na uwzględnienie.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, A. P. wskazała, że na działce nr [...] powstał dom, natomiast działka została podniesiona o ok. 1 m. Aktualnie K. i A. Z. wyrównują działkę nr [...], aby miała ona taką samą wysokość jak działka nr [...].

Skarżąca zarzuciła, że sporządzona w sprawie ekspertyza jest niezgodna ze stanem faktycznym, została sfałszowana. Pomimo wniesienia zastrzeżeń do opinii, organ I instancji wydał decyzję. Ponadto podała, że rów od wschodniej strony działek został wykopany bez zgody właścicieli tylko po to, aby Państwo Z. mieli gdzie odprowadzać swoje ścieki.

W odpowiedzi na skargę SKO w Rzeszowie wniosło o jej oddalenie, podtrzymując twierdzenia i argumentacją zawartą w zaskarżonej decyzji.

W piśmie procesowym z 12 sierpnia 2022 r. K. i A. Z. odnieśli się do złożonej przez A. P. skargi i stwierdzili, że jest ona bezzasadna. Ich zdaniem skarga nie zawiera zarzutów merytorycznych, a jedynie jest nacechowana niechęcią do nich i ich matki, która jest radną. Podnieśli, że nie jest zgodne z prawdą twierdzenie Skarżącej dotyczące podniesienia działki nr [...] o 1 m. Uczestnicy postępowania wskazali, że Skarżąca zasypała rów na swojej działce, który odprowadzał wodę z dalszego jej odcinka.

Zdaniem Państwa Z. obie decyzje organów są prawidłowe, materiał dowodowy został prawidłowo zebrany, a opinia biegłego jest spójna i logiczna. Z opinii wynika jednoznacznie, że w miejscu wykonywania prac ziemnych teren działki został ukształtowany w taki sposób, że pierwotny spadek terenu został zachowany. Prace te zostały wykonane na ich działce nr [...], aby mieć możliwość lepszego dojazdu na działkę, jednak nie ma to w żaden sposób wpływu na działkę Skarżącej.

W piśmie z 7 września 2022r. A. P. zakwestionowała twierdzenia Państwa Z. wskazując, że są niezgodne z prawdą. Ponowiła swoje twierdzenia co do tego, że Państwo Z. chcą wyrównać poziom działki nr [...] i [...], gdyż granica działek przebiega pod ich domem z tego powodu została nawieziona ziemia do wysokość 1 metra. Ponadto Z. S. wykopując rów weszła bez jej zgody na jej działkę oraz na działkę sąsiadów, niszcząc działki i podnosząc przebiegającą obok drogę. Rów wykopała po to, ażeby puścić odpływ szamba z działki jej córki. Mimo braku rozgraniczenia Państwo Z. stawiają ogrodzenie pomiędzy działkami Ponadto grodzenie z płyt betonowych zasłania wyjazd z działki od strony drogi powiatowej, powodując ryzyko wypadku.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie zważył, co następuje:

W myśl art. 1 ustawy z 25 lipca 2002r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 137) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2022r., poz. 329 ze zm., dalej: P.p.s.a.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, a kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem. Decyzja administracyjna podlega uchyleniu, jeśli Sąd stwierdzi naruszenie prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania lub inne naruszenie przepisów postępowania mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a-c P.p.s.a.). Stosownie do art. 134 P.p.s.a., co do zasady sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Rozpoznając niniejszą sprawę w wyżej wskazanych granicach Sąd stwierdził, że skarga – jako niezasadna – nie zasługuje na uwzględnienie.

Sprawa będąca przedmiotem skargi rozpoznana była w oparciu o przepis art. 234 ust. 1 P.w., który reguluje zakaz oraz konsekwencje zmiany stanu wody i odprowadzania wody na gruncie, które odbywa się ze szkodą dla gruntów sąsiednich.

Zgodnie z art. 234 ust. 1 P.w., właściciel gruntu, o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej, nie może:

1) zmieniać kierunku i natężenia odpływu znajdujących się na jego gruncie wód opadowych lub roztopowych ani kierunku odpływu wód ze źródeł - ze szkodą dla gruntów sąsiednich;

2) odprowadzać wód oraz wprowadzać ścieków na grunty sąsiednie.

Na właścicielu gruntu ciąży obowiązek usunięcia przeszkód oraz zmian w odpływie wody, powstałych na jego gruncie na skutek przypadku lub działania osób trzecich, ze szkodą dla gruntów sąsiednich (art. 234 ust. 2 P.w.).

Jeżeli spowodowane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie, wójt, burmistrz lub prezydent miasta, z urzędu lub na wniosek, w drodze decyzji, nakazuje właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom, ustalając termin wykonania tych czynności (art. 234 ust. 3 P.w.). Nakaz, o którym mowa w ust. 3, nie zwalnia z obowiązku uzyskania pozwolenia wodnoprawnego albo dokonania zgłoszenia wodnoprawnego, jeżeli są wymagane (art. 234 ust. 4 P.w.). Postępowania w sprawie decyzji, o której mowa w ust. 3, nie wszczyna się, jeżeli upłynęło 5 lat od dnia, w którym właściciel gruntu sąsiedniego dowiedział się o szkodliwym oddziaływaniu na jego grunt (art. 234 Pr. wod).

Na gruncie brzmienia art. 234 ust. 1 P.w. w orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że nie każda zmiana stosunków wodnych na gruncie będzie skutkowała zastosowaniem art. 234 ust. 3 P.w. Musi to być zmiana szkodliwie wpływająca na grunty sąsiednie. Sama więc zmiana stanu wody na gruncie nie uprawnia jeszcze organu do tego aby uwzględnił on żądania strony (zob. wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 28 maja 2019 r. II SA/Rz 276/19). Zastosowanie przepisu art. 234 ust. 3 Prawa wodnego uzależnione jest od wystąpienia skutku w postaci szkody, zatem pomiędzy zmianą stanu wody na gruncie, a szkodliwym oddziaływaniem musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy. Ustalenie wspomnianego wyżej związku przyczynowo-skutkowego wymaga odpowiedniej wiedzy z zakresu gospodarki wodnej, hydrologii, postępowań wodnoprawnych i melioracji wodnych, tj. wiedzy specjalistycznej, wykraczającej poza wiedzę pracowników organu (zob. wyrok NSA z dnia 16 grudnia 2020 r., sygn. akt II OSK 2983/20).

W związku z powyższym, dokonując rozstrzygnięcia na podstawie art. 234 ust. 1 i ust. 3 P.w. organy powinny jednoznacznie ustalić, czy właściciel terenu dokonał zmiany stanu wód na swoim gruncie, i czy zmiana ta powoduje szkody na gruncie czy gruntach sąsiednich tj., czy istnieje bezpośredni związek przyczynowo - skutkowy pomiędzy zmianą stanu wód na gruncie sprawcy naruszenia, a szkodą występującą na gruncie sąsiednim. Grunt sąsiedni, to grunt nie należący do sprawcy naruszeń (por. wyroki WSA w Szczecinie z dnia 4 kwietnia 2012 r. II SA/Sz 1381/11, WSA w Gliwicach z dnia 22 marca 2012 r. II SA/Gl 890/11, wyrok WSA w Białymstoku z dnia 6 lutego 2020 r. II SA/Bk 56/20, http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Ustaleń tych organ winien dokonać zgodnie z ogólnymi regułami postępowania dowodowego, określonymi w art. 7, art. 77 § 1 k.p.a., z których wynika obowiązek podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy zgodnego z rzeczywistością, a w szczególności zobowiązują do wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego. Ocena czy dana okoliczność została udowodniona następuje na podstawie całokształtu materiału dowodowego (art. 80 k.p.a.).

Dodatkowo zaznaczyć należy, że ustalenie opisanego wyżej związku przyczynowo - skutkowego wymaga odpowiedniej wiedzy z zakresu gospodarki wodnej, hydrologii, postępowań wodnoprawnych i melioracji wodnych, tj. wiedzy specjalistycznej, wykraczającej poza wiedzę pracowników organu. Z tego powodu co do zasady w postępowaniu takim przeprowadzany jest dowód z opinii biegłego z zakresu postępowania wodno-prawnego, a treść opinii stanowi materiał dowodowy pozwalający organowi na poczynienie prawidłowych dla sprawy ustaleń. Opinia biegłego jest szczególnie istotna w sytuacji, gdy - tak jak w sprawie niniejszej - istnieje różnica stanowisk pomiędzy właścicielką gruntów sąsiednich, tj. Skarżącą a jej sąsiadami: K. i A. Z. (dalej: jako uczestnicy postępowania) w przedmiocie zakłócenia tych stosunków, a także w sytuacji istniejących wątpliwości co do istotnych w sprawie okoliczności faktycznych lub ich ocen merytorycznych.

Skarżąca w niniejszej sprawie twierdziła, że w wyniku działań uczestników postępowania, tj. prac ziemnych polegających na podniesieniu poziomu terenu na działce nr [...] w wyniku nawiezienia ziemi doszło do powstania szkód na jej działkach nr [...] i [...], które są zalewane przy większych opadach deszczu a rosnące zboża i warzywa gniją w wyniku stagnowania wody. Zdaniem Skarżącej w wyniku podniesienia terenu działki nr [...] na wysokości zabudowań w jej części południowej zmieniony został kierunek spływu wód. Woda nie płynie już do rzeki ponieważ jest fosa w wyniku czego woda spływa na jej działki. Powyższy stan powoduje zalewanie jej działek i gniecie upraw. Skarżąca domagała się usunięcia ziemi nawiezionej przez Państwo Z. (zgodnie z twierdzeniami zawartymi w protokole oględzin z 14 grudnia 2020r.). Uczestnicy postępowania konsekwentnie kwestionowali ww. twierdzenia Skarżącej.

Rozstrzygnięcie przedmiotowego sporu niewątpliwie wymagało wiadomości specjalnych, stąd zasadnie organ I instancji rozpoznając sprawę ponownie, przeprowadził dowód z opinii biegłego – hydrogeologa, który sporządził opinię hydrologiczną dotyczącą spływu wód opadowych i zmiany stosunków wodnych na działkach nr [...] i [...].

Odnośnie spływu wody na działce nr [...] biegły ustalił, że wody opadowe spływają od strony drogi powiatowej w kierunku wschodnim po powierzchni trawiastej w obszar wypłaszczonej części działki a z niej do płytkiego rowu wodnego, znajdującego się przy wschodniej granicy działki nr [...]. Przy drodze powiatowej brak jest fosy a ukształtowanie nawierzchni drogi i jej pobocza powoduje, że woda z drogi spływa na działkę nr [...] i dalej po jej powierzchni w kierunku wschodnim. W północnej części tej działki na odcinku istniejącego ogrodzenia wody opadowe spływają wzdłuż powierzchni pomiędzy ogrodzeniem a budynkiem mieszkalnym i gospodarczym. Bezpośrednio przy ogrodzeniu powierzchnia działki jest podwyższona o 10-15 cm przez podsypanie gruntem ziemnym, przez co woda z dz. [...] nie spływa na dz. [...], gdyż ogrodzenie blokuje spływ. Spływające wody po działce nr [...] wpływają do rowu bezodpływowego, znajdującego się przy wschodniej granicy a po jego wypełnieniu stagnują na powierzchni. W okresach wiosennych i podczas gwałtownych opadów atmosferycznych spływające wody opadowe po wypełnieniu rowu i powierzchni do niego przyległej spływają zgodnie z aktualnym i pierwotnym nachyleniem terenu w kierunku dz. nr [...] i [...], przy czym biegły ustalił, że powyższy spływ wymuszony jest przez brak rowu (tj. zasypanie pierwotnego rowu odwadniającego od granicy działki nr [...] do granicy działek nr [...] i [...]). Zjawisko to jest również spowodowane podniesieniem drogi gruntowej biegnącej wzdłuż wschodniej granicy działek. Biegły powołując się na wykonane przekroje morfologiczne, obrazujące ukształtowanie powierzchni działki nr [...] stwierdził, że likwidacja piwnicy oraz zasypanie zagłębienia po niej, jak również podniesienie nieznaczne zachodniej części działki przy drodze powiatowej w celu złagodzenia nachylenia działki nr [...] przy drodze powiatowej nie doprowadziły do zmiany kierunku i ilości spływu wód opadowych ze szkodą dla działek nr [...] i [...]. Biegły stwierdził, że twierdzenia Skarżącej o zdeponowaniu i podniesieniu powierzchni działki nr [...] w jej zachodniej części, poprzez zdeponowanie gruntów nasypowych i zmiany w wyniku tego warunków spływu wód ze szkodą dla działek nr [...] i [...] mijają się z rzeczywistym stanem wód.

Zdaniem biegłego aktualne ukształtowanie terenu odpowiada jego ukształtowaniu pierwotnemu z okresu co najmniej 10 lat wstecz. Biegły przy tym zaznaczył, że nie został zmieniony kąt nachylenia działki nr [...], który nadal wynosi 4,2 m, co wynika jednoznacznie z różnicy wysokości pomiędzy wskazanymi tam punktami pomiarowymi (s. 10 ekspertyzy). Biegły wskazał również, że różnica pomiędzy rzędnymi punktów pomiarowych wzdłuż granicy działek nr [...] i [...] uniemożliwia spływ wód opadowych z działki nr [...] na działkę nr [...]. Powyższe zdaniem biegłego oznacza, że nie uległy zmianie warunki spływu powierzchniowego wód opadowych w obszarze działki nr [...] zarówno pod względem ilości, spływu i kierunku. Zdaniem biegłego aktualny stan zagospodarowania działki nr [...] i gospodarka wodami opadowymi nie mają żadnego wpływu na stosunki wodne na działkach nr [...] i [...].

Odnośnie działek nr [...] i [...] biegły ustalił, że we wschodniej ich części tworzą się zastoiska wodne, co jest spowodowane słabą przepuszczalnością gruntów. Biegły za sposób rozwiązania tego problemu uznał wykonanie rowu wodnego o wskazanych parametrach wzdłuż wschodniej granicy działek nr [...], tj. od końca rowu istniejącego na dz. nr [...] do istniejącego przy przepuście drogowym, co oznaczałoby odtworzenie stanu pierwotnego rowu, które nie był ewidencjonowany na mapach

W ocenie Sądu organy dysponując dowodem z opinii biegłego jako osoby, posiadającej odpowiednie kompetencje z zakresu hydrologii, prawidłowo uznały, że nie ma podstaw do nałożenia na uczestników postępowania obowiązku, o którym mowa w art. 234 ust. 3 P.w. Organ nie jest wprawdzie związany opinią biegłego, gdyż to od jego woli zależy ostateczny kształt decyzji, jednak trzeba zaznaczyć, że nie dysponuje on wiadomościami specjalnymi, które posiada biegły. Opinia biegłego jest dla organu materiałem, który powinien mu pomóc w rozstrzygnięciu kwestii faktycznej. Zgodnie z art. 84 § 1 k.p.a. dowód z opinii biegłego może być przeprowadzony, gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne. Chodzi zatem o przypadki, gdy do rozstrzygnięcia sprawy potrzebna jest szczególna wiedza z jakiejś dziedziny, przedmiotem opinii są okoliczności dotyczące stanu faktycznego sprawy. Biegły nie ustala faktów mających znaczenie dla sprawy, ale udziela organowi informacji specjalnych (opartych o posiadaną specjalistyczną wiedzę), dotyczących tych okoliczności faktycznych, udziela wyjaśnień koniecznych do rozstrzygnięcia sprawy. Opinia biegłego ułatwia zatem ocenę zebranego materiału dowodowego, gdy są do tego potrzebne wiadomości specjalne. Organ administracji swobodnie ocenia opinię biegłego na podstawie zasad, wiedzy i doświadczenia życiowego. Dlatego przyjmuje się, że opinia biegłego ze swej istoty powinna zawierać uzasadnienie, które pozwala dokonać analizy spójności i poprawności wniosków bez wkraczania w sferę wiedzy specjalistycznej. Z opinii powinno wynikać czym kierował się specjalista, wskazując określone tezy, z jakich materiałów źródłowych i opracowań korzystał (por. wyrok NSA z 14 kwietnia 2021r., sygn. III OSK 314/21). Te wymogi analizowana opinia biegłego spełnia.

Należy podkreślić, że w ekspertyzie hydrologicznej wyjaśniono wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy kwestie, które pozostają spójne z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Ustalenia biegłego zostały przekonująco przedstawione w części opisowej ekspertyzy oraz należycie udokumentowane dołączonymi do niej załącznikami w postaci mapy ewidencyjnej i zasadniczej, obrazującej wzajemne położenie działek objętych postępowaniem; mapy aktualnego zagospodarowania terenu; mapy z zaznaczeniem kierunku spływu wód na analizowanych działkach. Uwagę należy zwrócić na mapę dokumentacyjną, która obrazuje miejsca, w których tworzą się zastoiska wodne, przebieg istniejących rowów odwadniających i przydrożnych oraz odcinek wschodnich granic działek nr [...], na których nie ma rowu odwadniającego. Uwidoczniony przebieg rowów wskazuje, że gdyby doszło do wykonania brakującego odcinka rowu wzdłuż wymienionych wyżej działek, w tym działek należących do Skarżącej, zostałby on połączony z istniejącymi już rowami. Zatem możliwość odpływu stagnującej wody, m.in. na działkach Skarżącej znacząco uległaby poprawie. Na mapie dokumentacyjnej zaznaczono również miejsca przekrojów morfologicznych. Ma to istotne znaczenie, gdyż to właśnie z wykonanych przez biegłego przekrojów morfologicznych wynikają istotne dla sprawy ustalenia. Wykonane przez biegłego przekroje morfologiczne potwierdzają zawarte w ekspertyzie wnioski co do tego, że wypełnienie zagłębienia po piwnicy gruntem, jak również nawiezienie gruntu w celu złagodzenia spadku terenu na działce nr [...] od strony drogi powiatowej nie zmieniło finalnie wartości spadku działki, który pierwotnie i aktualnie wynosi 4,2m.

Należy pokreślić, że nałożenie na właściciela nieruchomości obowiązku, o którym mowa w art. 234 ust. 2 P.w. jest możliwe jedynie wobec jednoznacznego stwierdzenia, że jego działania spowodowały zmianę stosunków wodnych na gruncie sąsiednim i zmiany te szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie. W niniejszej sprawie nie zachodzą podstawy do tego rodzaju stwierdzenia.

Ustalenia zawarte w opinii biegłego, poparte dołączonymi do niej załącznikami wskazują, że w istocie przyczyną stagnowania wody w części wschodniej działek nr [...] i [...], nie są działania na działce nr [...], związane z niwelacją terenu, lecz przyczyną tą jest brak rowu odwadniającego wzdłuż wschodniej granicy ww. działek Skarżącej, przez co odpływ wody w części wschodniej tych działek jest znacznie utrudniony z uwagi na panujące tam warunki gruntowo-wodne.

Wobec ustalenia braku związku pomiędzy działaniem uczestników postępowania a opisywanymi przez Skarżącą szkodami, organy obu instancji miały podstawę do wydania decyzji w przedmiocie odmowy uwzględnienia żądania Skarżącej usunięcia gruntu nawiezionego na działkę nr [...] przez jej właścicieli. Ustalony w sprawie stan faktyczny odpowiada zgromadzonym dowodom, które zostały przez organy zgodnie z wymogami procedury administracyjnej wszechstronnie rozpatrzone. Organy podjęły wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy oraz jej załatwienia (art. 7 k.p.a.), zbierając i rozpatrując w sposób wyczerpujący cały materiał dowodowy (art. 77 § 1 k.p.a.) oraz dokonując jego oceny w sposób zgodny z art. 80 k.p.a. W niniejszej sprawie został bowiem wykluczony związek pomiędzy niwelacją terenu na działce nr [...] a stagnowaniem wody na działkach nr [...] i [...]. Twierdzenia Skarżącej nie zostały potwierdzone ustaleniami biegłego. Wbrew twierdzeniom skargi, z uwagi na kompletność i fachowość sporządzonej opinii biegłego nie można odmówić jej wiarygodności.

Mając na względzie powyższe Sąd oddalił skargę na podstawie art. 151 P.p.s.a.