Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych
|
drukuj zapisz |
645 Sprawy nieobjęte symbolami podstawowymi 601644 oraz od 646-652, , Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Oddalono skargę, II SA 2717/03 - Wyrok WSA w Warszawie z 2004-03-11, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA
II SA 2717/03 - Wyrok WSA w Warszawie
|
|
|||
|
2003-07-21 | |||
|
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie | |||
|
Andrzej Kołodziej Małgorzata Jaśkowska Maria Werpachowska /przewodniczący sprawozdawca/ |
|||
|
645 Sprawy nieobjęte symbolami podstawowymi 601644 oraz od 646-652 | |||
|
I OPS 2/05 - Wyrok NSA z 2005-06-06 | |||
|
Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych | |||
|
Oddalono skargę | |||
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maria Werpachowska (spr.), Sędziowie NSA (del.) Małgorzata Jaśkowska, Asesor WSA Andrzej Kołodziej, Protokolant Grzegorz Walczak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 marca 2004 r. sprawy ze skargi [...] w W. na decyzję Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] czerwca 2003 r. nr [...] w przedmiocie przetwarzania danych osobowych oddala skargę |
||||
Uzasadnienie
Stan sprawy przedstawiał się następująco: Do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych wpłynęła w dniu 17 września 2002r. prośba Z. C. o zbadanie legalności przetwarzania jego danych osobowych przez [...] z siedzibą w P.. Skarżący podniósł, że jego dane zostały tej Spółce udostępnione przez [...] z siedzibą w W.. Poinformował, że nie ma wobec [...] żadnych zobowiązań i uważa, że o przekazaniu danych osobowych w związku ze sprzedażą długu powinien być wcześniej powiadomiony. Generalny Inspektor ustalił w toku postępowania, że 14 maja 1999 r. została zawarta pomiędzy Z. C. a [...] umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych, następnie rozwiązana 7 lipca 2000 r. bez uregulowania wynikających z niej należności. W dniu 24 czerwca 2002r. [...] zawarła umowę o przelew, która dotyczyła również wierzytelności Z. C. i w wykonaniu tej umowy udostępniła [...] jego dane osobowe. Zarówno u podstaw udostępnienia jak i przekazania przedmiotowych danych wskazany został przepis art. 509 i następnych kodeksu cywilnego. Pismem z dnia 2 września 2002r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów poinformował Generalnego Inspektora, że w jego opinii, cesja długu abonenta pomiędzy przedsiębiorcą a firmą windykacyjną jest dopuszczalna jedynie za zgodą konsumenta, w przeciwnym razie - przyjęcie dopuszczalności takiej cesji na podstawie art. 3851 § 1 kc spełnia ogólne przesłanki niedozwolonego postanowienia umownego. Skarżący nie wyrażał zgody na przekazanie przez [...] osobie trzeciej uprawnień wynikających z zawartej z nim umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych decyzją z dnia [...] stycznia 2003 r. nr [...] nakazał [...] z siedzibą w W. nieudostępniania danych osobowych Pana Z. C. przetwarzanych w związku z przelewem wierzytelności, bez spełnienia warunków określonych w art. 3851 § 1 w związku z art. 3853 pkt 5 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) tj. bez zgody Pana Z. C.. W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r. Nr 11, poz. 926) przetwarzanie danych osobowych jest dopuszczalne gdy osoba, której dane dotyczą wyrazi na to zgodę (art. 23 ust. 1 pkt 1). [...] poprzez zawarcie z Panem C. umowy o świadczenie usług abonenckich nabyła prawo do decydowania o procesie przetwarzania jego danych osobowych w granicach określonych postanowieniami tej umowy i w celu jej realizacji, jak również w celu dochodzenia ewentualnych roszczeń z tytułu niewłaściwego wykonania przedmiotowej umowy. W ocenie Generalnego Inspektora przesłanka wskazana przez [...] (art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych) tj. istnienie przepisu art. 509 kc nie stanowi podstawy prawnej dla udostępnienia danych osobowych [...] w sytuacji, gdy skarżący pozbawiony był możliwości wyrażenia na powyższe zgody. Powołał się przy tym na treść art. 3851 § 1 kc zmieniony z dniem 1 lipca 2000 r. mocą ustawy z dnia 2 marca 2000r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. Nr 22, poz. 271) i art. 3853 § 5 kc. W kontekście rozpatrywanego stanu faktycznego i prawnego uznał, że niedopuszczalne jest udostępnianie przez [...] w drodze przelewu wierzytelności osobom (podmiotom) trzecim danych Pana Z. C. wyłącznie na podstawie art. 509 kc. Takie działanie - niepoprzedzone jego zgodą przyjmuje bowiem charakter niedozwolonych postanowień umownych, o których mowa w art. 3853 pkt 5 kc, te zaś zgodnie z art. 3851 § 1 kc nie są dla konsumenta wiążące. Jednocześnie decyzją z dnia [...] stycznia 2003 r. nr [...] nakazał [...] z siedzibą w P. usunięcie danych osobowych Pana Z. C., pozyskanych bez jego zgody w związku z zawarciem umowy przelewu wierzytelności od [...] z siedzibą w W.. We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy [...] zarzuciła niewłaściwą wykładnię przepisów kodeksu cywilnego i ustawy o ochronie danych osobowych oraz niewłaściwą ocenę stanu faktycznego. W szczególności wskazała na naruszenie: - art. 105 § 1 kpa, bowiem zachodziła podstawa do umorzenia postępowania, gdyż postępowanie to stało się bezprzedmiotowe. W chwili wydania decyzji [...] nie przysługiwała żadna wierzytelność w stosunku do Pana C., stąd nie ma przedmiotu, który mógłby podlegać przelewowi bez jego zgody. Wierzytelność ta została przelana na rzecz [...]. Brak jest zatem prawnej możliwości dokonania przelewu, a jednocześnie nie ma uzasadnienia dla przekazania jakiemukolwiek podmiotowi danych osobowych Pana C., - art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych w związku z art. 105 § 1 kpa, bowiem w myśl art. 18 ustawy o ochronie danych w razie stwierdzenia naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych Generalny Inspektor z urzędu lub na wniosek nakazuje administratorowi danych "przywrócenie stanu zgodnego z prawem". Z uwagi, że nie doszło do naruszenia przepisów ustawy, a przekazanie danych zostało dokonane zgodnie z art. 23 ust 1 pkt 2 i 5 ustawy, stąd brak jest ustawowej przesłanki do zastosowania przez GIODO wobec [...] środków sankcjonujących przewidzianych ustawą, - nieuwzględnienie podstawy działania wynikającej z przepisu art. 23 ust. 1 pkt 5 ustawy o ochronie danych osobowych - gdy jest to niezbędne do wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów administratorów danych, o których mowa w art. 3 ust. 2 lub osób trzecich, którym są przekazywane te dane - a przetwarzanie ich nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą. Windykację należności należy uznać za prawnie usprawiedliwiony cel. Zgodnie z art. 23 ust. 4 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych jako przykład prawnie usprawiedliwionego celu, o którym mowa w ust. 1 pkt 5 ustawodawca wskazał właśnie dochodzenie roszczeń z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Zatem przetwarzanie danych osobowych przez przedsiębiorcę w związku z dochodzeniem należności, w tym udostępnianie danych osobowych "osobie trzeciej" znajduje uzasadnienia w art. 23 ust. 1 pkt 5 powołanej ustawy. Działanie w oparciu o tę podstawę oznacza, że po stronie [...] nie istnieje obowiązek wskazania innej podstawy. Stąd brak jest uzasadnienia, że udostępnienie danych osobowych abonenta (konsumenta) firmie windykacyjnej może mieć miejsce jedynie w oparciu o uprzednią pisemną zgodę abonenta. Podstawę tę może stanowić także art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych. - art. 3851 § 1 i art. 3853 pkt 5 kc oraz art. 509 § 1 kc, bowiem brak jest podstaw do stwierdzenia, że stosunkom zobowiązaniowym z udziałem konsumentów ustawodawca nadał charakter szczególny (rozumiany jako lex specialis), i w odniesieniu do nich należy uznać za wyłączone inne przepisy kodeksu cywilnego, w tym m.in. regulujące zasady i podstawy przenoszenia praw i obowiązków z umów. Brak jest również przesłanek do uznania, że istnieją szczególne "właściwości zobowiązania" w rozumieniu przepisu art. 509 § 1 kc in fine, które przesądzałyby o zakazie dokonywania przelewu wierzytelności przysługującej przedsiębiorcy w stosunku do konsumenta. Zmiana podmiotowa w zakresie osoby wierzyciela w odniesieniu do ściśle określonej, jednostkowej wierzytelności pieniężnej, nie powoduje bowiem przekształcenia stosunku zobowiązaniowego pomiędzy stronami w takim stopniu, że zachodzi zmiana tożsamości tego stosunku, co ewentualnie mogłoby uzasadniać zastosowanie zakazu przenoszenia wierzytelności, ani też nie powoduje po stronie dłużnika (konsumenta) obciążeń i trudności tego rodzaju, że z punktu widzenia ochrony jego interesów należałoby takiej czynności zakazać. Zwróciła również uwagę, że w wyniku cesji wierzytelności charakter ani wysokość zobowiązania nie uległa zmianie. Różnica polega na tym, że ewentualna zapłata powinna zostać dokonana na rzecz [...]. Nie można zatem stwierdzić, że dokonanie przelewu na rzecz [...] spowodowało po stronie Pana C. powstanie szczególnych uciążliwości czy też dodatkowych obciążeń. Stąd brak jest podstaw do przyjęcia, że zmiana podmiotowa po stronie wierzyciela naruszałaby jego interesy, a naruszenie to miałoby charakter rażący. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych decyzją z dnia [...] czerwca 2003 r. nr [...] utrzymał w mocy swoją uprzednią decyzję z dnia [...] stycznia 2003r. Wskazał, że zgodnie z art. 105 § 1 kpa, gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania. Z powołanego przepisu wynika, że postępowanie administracyjne nie może toczyć się w sytuacji, gdy w jego toku przestał istnieć jego przedmiot, bądź przedmiot ten nie istniał już przed wszczęciem tego postępowania. Żadna z wymienionych okoliczności nie miała miejsca w niniejszej sprawie. Przyznał, że sam przelew wierzytelności nie pogarsza sytuacji dłużnika, gdyż treść zobowiązania nie ulega zmianie. Jednakże od chwili kiedy prawa wierzyciela zaczęła wykonywać [...] rażącemu pogorszeniu uległa jego sytuacja prawna. Skarżący pozostaje niejako w zawieszeniu pomiędzy [...] a [...], stąd nie jest zasadne twierdzenie, że zmiana podmiotowa po stronie wierzyciela nie naruszyła w sposób rażący interesów Pana C.. Podtrzymał argumenty przytoczone uprzednio i podkreślił, że zawarta umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych należy do grupy umów konsumenckich. W dniu 15 lipca 2003 r. [...] z siedzibą w W. wystąpiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego ze skargą na tę decyzję, żądając jej uchylenia z powodu naruszenia art. 23 ust 1 ustawy o ochronie danych osobowych w związku z art. 509 § 1 kc i art. 3851 § 1 i art. 3853 pkt 5 kc oraz zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego. Zarzuciła bezprzedmiotowość postępowania zakończonego wydaniem decyzji, bowiem [...] nie przysługuje już wierzytelność wobec Pana Z. C. z uwagi na dokonanie jej przelewu na rzecz [...] z siedzibą w P.. Wskazała, że Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych bezpodstawnie przyjął, że przelew wierzytelności między [...] i [...] był nieważny. Zgodnie z art. 509 § 1 kc wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Zgodnie z art. 513 § 1 kc dłużnikowi przysługują wobec nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty jakie miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie. Istnieje zatem zasada przelewu wierzytelności bez zgody dłużnika. Oznacza to, że wyjątki od tej zasady winny być traktowane ściśle. Treść art. 3851 § 1 kc dotyczy umowy zawieranej z konsumentem, chodzi o postanowienia takiej umowy, które nie zostały uzgodnione z konsumentem indywidualnie, a kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i jednocześnie rażąco naruszają jego interesy. Artykuł ten odnosi się do analizy umowy zawieranej z konsumentem, nie może być zatem brany pod uwagę przy analizie umowy zawieranej przez dwóch przedsiębiorców. Fakt, że w umowie z Panem C. nie znalazło się postanowienie odnoszące się do umowy przelewu między dwoma przedsiębiorcami oznacza, zdaniem skarżącej, że takie postanowienie nie istnieje, nie było objęte wolą stron, a zatem nie może być podstawą analiz. Nie jest tu właściwe posługiwanie się argumentacją a maiori ad minus, gdyż nie było tu w ogóle określonego cięższego obowiązku. GIODO pominął, zdaniem skarżącej, argumentację, że do oceny umowy przelewu może mieć zastosowanie art. 3853 § 5 kc, gdyż norma ta traktuje łącznie o dokonaniu przelewu i przekazaniu obowiązków z umowy na rzecz osoby trzeciej. Tymczasem w danej umowie nie zachodziła pozostała część hipotezy. Przepis art. 509 § 1 kc zezwala wierzycielowi na dokonanie przelewu bez zgody dłużnika i nie jest tu konieczne wprowadzenie jakiejkolwiek klauzuli. Z kolei na podstawie art. 519 § 2 kc przejęcie długu może nastąpić przez umowę za zgodą dłużnika i dlatego też wprowadzono art. 3853 § 5 kc. Skarżąca podniosła, że w decyzjach kierowanych do [...] stwierdzono, że umowa przelewu nie może rodzić skutków prawnych wobec Pana C., a nie stwierdzono, że jest dotknięta wadą nieważności. Podkreśliła, że organ nie wskazał na czym miałoby polegać rażące naruszenie interesów Pana C., gdy art. 3853 kc statuuje tylko domniemanie abuzywności klauzul, a zastosowanie tego przepisu wymaga badania in concreto. Sytuacja dłużnika z uwagi na przelew wcale się nie pogorszyła. Zdaniem skarżącej istotne jest też, że na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 5 ustawy o ochronie danych osobowych możliwe jest przekazywanie danych osobowych przez administratora osobie trzeciej, gdy jest to uzasadnione dla realizacji usprawiedliwionego interesu osoby trzeciej. Może to dotyczyć także egzekwowania nabytych wierzytelności. W odpowiedzi na skargę Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych wniósł o jej oddalenie. Odnośnie zarzutu błędnego zastosowania art. 385 i następnych kodeksu cywilnego oraz błędnej wykładni art. 509 § 1 kc podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko. Wskazał, że w konkretnej sytuacji nie wchodziło w grę umowne wyłączenie przelewu. Uznał jednak sprzeczność umowy przelewu z przepisem art. 3853 pkt 5 i 3851 § 1 kc. Pan C. zawarł bowiem umowę o świadczenie usług telekomunikacyjnych jako konsument. Nie wyrażał też zgody na przeniesienie wierzytelności. Przelew wierzytelności wobec konsumentów podlega szczególnym zasadom. Generalny Inspektor Danych Osobowych zbadał przy tym, czy umowa przelewu wierzytelności zawarta między [...] i [...] ukształtowała prawa i obowiązki P. C. w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Z dokumentacji wynika bowiem, że kwestionował on swoją należność i obecnie pozostaje w zawieszeniu między [...] a [...]. Na pogorszenie sytuacji dłużnika zwrócił też uwagę Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Pojęcie rażącego naruszenia, jak wskazuje prof. Ewa Łętowska, Prawo umów konsumenckich W-wa 2002 r. s. 341 nie może być sprowadzane do wymiaru ekonomicznego, lecz także niewygody organizacyjnej, mitręgi, straty czasu, nierzetelności traktowania itp. Dlatego Generalny Inspektor uznał, że umowa przelewu wierzytelności była nieważna, bo taki skutek wynika wprost z art. 58 § 1 kc (czynność prawna sprzeczna z ustawą). Podniósł także, że w literaturze wyrażany jest pogląd, iż zgoda konsumenta jest wymagana także a nawet zwłaszcza przy przekazaniu obowiązków. Podkreślił, że pozyskanie danych osobowych Pana C. nie znajdowało oparcia w art. 23 ustawy o ochronie danych osobowych, bowiem Spółka nie wykazała celu prawnie usprawiedliwionego, a cesja była sprzeczna z prawem. W świetle powyższego Generalny Inspektor zasadnie uznał, że skoro przedmiotowa umowa przelewu jest nieważna z powodu jej sprzeczności z przepisami prawa, to nie zmienił się w jej wyniku administrator danych osobowych Pana Z. C. i nadal jest nim Spółka. Uzasadnione było zatem nałożenie na Spółkę nakazu nieudostępniania w przyszłości danych osobowych, przetwarzanych w związku z przelewem wierzytelności bez zgody zainteresowanego. Stąd bezzasadny jest zarzut dotyczący naruszenia art. 18 ustawy o ochronie danych osobowych i art. 105 kpa i żądanie umorzenia postępowania albo stwierdzenia bezzasadności skargi złożonej przez Pana Z. C.. Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje: Na wstępie należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 97 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi /Dz.U. Nr 153, poz. 1271 i Nr 240, poz. 2052/ sprawy, w których skargi zostały wniesione przed dniem 1 stycznia 2004 r. i postępowanie nie zostało zakończone, podlegają rozpoznaniu przez właściwe wojewódzkie sądy administracyjne na podstawie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Stąd właściwym do rozpoznania niniejszej sprawy jest Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, bowiem na obszarze tego sądu znajduje się siedziba Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych - art.13 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem - art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych /Dz.U. Nr 153, poz. 1269/. Oznacza to, że jeżeli zaskarżona decyzja prawa nie narusza, sąd obowiązany jest skargę oddalić. W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że niniejsza sprawa dotyczy udostępniania danych osobowych, a nie ważności czy skuteczności umowy przelewu. Do decydowania o ważności czy skuteczności umowy właściwy jest sąd powszechny, natomiast ocena legalności przetwarzania danych osobowych należy do kompetencji Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych i sądu administracyjnego. Dlatego też podstawowe znaczenie dla rozstrzygnięcia ma rozważenie przesłanek określonych w przepis art. 23 ustawy o ochronie danych osobowych. Skarżący wskazuje jako podstawę przetwarzania danych osobowych pkt 2 i pkt 5 wyżej wskazanego przepisu. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r. Nr 11, poz. 926) przetwarzanie danych osobowych jest dopuszczalne gdy zezwalają na to przepisy prawa. (art. 23 ust. 1 pkt 2). Stąd przesłanką "legalizującą" przetwarzanie danych osobowych jest wyraźne upoważnienie ustawowe (takie, jak na przykład wynikające z ustawy o statystyce publicznej lub o policji). W tym przypadku przepis prawny musi mówić wyraźnie o przekazaniu danych osobowych. Artykuł 509 kc takiej dyspozycji nie zawiera, mówi jedynie o przelewie wierzytelności, zatem nie może być samoistną podstawą przekazania danych osobowych. Dlatego też, zdaniem Sądu, należy rozważyć podstawę przetwarzania danych osobowych na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 5, gdy jest to niezbędne do wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów administratorów danych, o których mowa w art. 3 ust. 2 lub osób trzecich, którym są przekazywane te dane - a przetwarzanie ich nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą. Umowa o przelewie wierzytelności podobnie jak działalność gospodarcza prowadzona w zakresie windykacji może powodować, że powstaje usprawiedliwiony cel administratora. Należy jednak pamiętać, że nie może nastąpić pogorszenie sytuacji właściciela danych. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych i sąd administracyjny oceniając czy nastąpiło pogorszenie sytuacji rozpatruje ją na tle całokształtu przepisów zarówno przepisów prawa administracyjnego jak i przepisów prawa cywilnego. W ten sposób nie wkracza w kompetencje sądu powszechnego, gdyż nie wypowiada się o ważności umowy przelewu czy też jej skuteczności, lecz o przekazaniu danych z uwzględnieniem obowiązujących przepisów. Z tego względu wypowiedzi Generalnego Inspektora na temat skuteczności czy ważności umowy przelewu mają charakter tylko prawnych dywagacji, które nie są w pełni adekwatne do przedmiotowej sprawy, lecz stanowią wyraz opinii organu. Oceniając sytuację prawną kontrahenta strony umowy konsumenckiej należy badać, czy nie nastąpiło pogorszenie jego sytuacji prawnej w świetle przepisów dotyczących umów konsumenckich. Sąd przyjął, że art. 509 kc mówi ogólnie o przelewach wierzytelności i pozwala na takie przelewy bez zgody dłużnika, pod warunkiem że nie sprzeciwia się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Sąd rozważał, czy przy umowach konsumenckich dokonanie takiego przelewu bez zgody dłużnika nie sprzeciwia się ustawie. Art. 3853 pkt 5 kc wskazuje na to, że niedozwolonym postanowieniem umownym jest takie zezwolenie, które pozwala kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i obowiązków bez zgody konsumenta. Oznacza to, że takie postanowienie nieuzgodnione z nim indywidualnie jeżeli byłoby zawarte we wzorcu umownym nie wiąże go. W konsekwencji takie postanowienie, łącząc go z treścią art. 3853 pkt 5 kc, musiałoby być określone w samej umowie indywidualnie uzgodnionej z konsumentem. Rację ma skarżący, że jeżeli zakazane jest coś czynić więcej to nie można przyjmować, że zakazane jest czynić coś mniej. W tym przypadku zachodzi jednak sytuacja odwrotna. Mianowicie, jeżeli zakazane jest czynić mniej, czyli nie można nawet we wzorcu umownym wyłączyć zgody konsumenta, to zakazane jest czynić więcej, zatem dokonywać takich czynności w ogóle bez zgody konsumenta. Na tle art. 3853 pkt 5 kc nie można zezwolić kontrahentowi na zawarcie we wzorcach umownych postanowienia zezwalającego na przeniesienie praw i obowiązków. Zdaniem Sądu, dokonana cesja wierzytelności wiąże się zarówno z przeniesieniem prawa jak i przeniesieniem obowiązków, co potwierdza treść art. 513 § 2 kc jak i treść umowy przelewu, w której nabywca zobowiązał się do wysłania dłużnikowi w imieniu zbywcy pisemnego zawiadomienia o przelewie wierzytelności - § 5 umowy przelewu. Natomiast art. 519 kc nie ma w sprawie znaczenia, bowiem dotyczy wstąpienia osoby trzeciej w miejsce dłużnika za zgodą dłużnika i odnosi się do wszelkich umów. Powołane zaś wyżej przepisy różnicują sytuację przelewu wierzytelności a nie przejęcia długu w zależności od charakteru umowy, w tym umowy konsumenckiej. Odnośnie zarzutu bezprzedmiotowości decyzji podjętej przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych już po dokonaniu cesji wierzytelności, Sąd uznał go za niezasadny. W świetle art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania. Bezprzedmiotowość postępowania, o której mowa w art. 105 § 1 kpa oznacza przy tym, że brak jest któregoś z elementów materialnego stosunku prawnego, a wobec tego nie można wydać decyzji przez rozstrzygnięcie co do jej istoty. Bezprzedmiotowość może wynikać z różnych przyczyn - podmiotowych oraz przedmiotowych. Mogą one powstać na skutek faktów naturalnych lub na skutek zdarzeń prawnych (śmierć strony, ustanie bytu prawnego jednostki, zmiana tytułu własności rzeczy, jej zniszczenie, zniesienie uprawnień lub obowiązków, uchylenie podstaw prawnych do działania administracji publicznej w formach władczych w określonych sprawach - B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego, Komentarz W-wa 2000 r s. 428-429). W sprawie nie ulegało wątpliwości, że nie mogły zachodzić przesłanki bezprzedmiotowości z przyczyn podmiotowych. Strona decyzji nie utraciła przymiotu osoby prawnej i mogła być wobec niej kierowana decyzja administracyjna. Zdaniem Sądu, nie zachodziły też przesłanki bezprzedmiotowości z przyczyn przedmiotowych. [...] nadal dysponowała danymi osobowymi Z. C., była zatem właścicielem danych i istniały władcze kompetencje do orzekania w drodze decyzji na podstawie art. 18 ustawy o ochronie danych osobowych. Generalny Inspektor zakazał przekazywania danych osobowych w związku z przelewem wierzytelności, bowiem wiązał to z zakresem stwierdzonego naruszenia. Z punktu widzenia art. 18 ustawy o ochronie danych osobowych nie jest zaś istotne, czy takie czynności były prawnie skuteczne czy nie oraz czy mogły być prawnie skuteczne w przyszłości. Czym innym jest bowiem skuteczność samej umowy, a czym innym przekazanie danych osobowych. Możliwa byłaby sytuacja, gdyby administrator danych przekazywał je bez podstawy prawnej, w związku z czynnościami prawnie nieskutecznymi. Gdyby wówczas Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych umarzał postępowanie, to poza zakresem jego kontroli pozostawałby cały obszar faktycznych działań administratora. Należy też podkreślić, że decyzja nie mogła przybrać innej sentencji, gdyż nakazy lub zakazy stawiane przez Generalnego Inspektora muszą być po pierwsze konsekwencją stwierdzonych naruszeń, po drugie nie mogą generalnie dotyczyć przekazania danych Z. C. na podstawie innych przesłanek i w innych sytuacjach faktycznych i prawnych. Z przytoczonych powodów Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że zaskarżona decyzja prawa nie narusza i stąd na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz art. 18 ust. 1 pkt 1 i art. 23 ust. 1 pkt 2 i 5 ustawy o ochronie danych osobowych orzekł jak w sentencji wyroku. |