Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Małgorzata Masternak – Kubiak po rozpoznaniu w dniu 18 listopada 2014 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia M. W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 2 października 2014 r., sygn. akt II SA/Łd 1016/13 o odmowie przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym w sprawie ze skargi M. W. na postanowienie Łódzkiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Łodzi z dnia [...] sierpnia 2013 r., nr [...] w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia postanawia: oddalić zażalenie.

Postanowieniem z dnia 2 października 2014 r., sygn. akt II SA/Łd 1016/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi odmówił M. W. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie z jej skargi na postanowienie Łódzkiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Łodzi z dnia [...] sierpnia 2013 r., nr [...], w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że ze złożonego oświadczenia o stanie rodzinnym i majątkowym, uzupełnionego pismem z dnia 4 listopada 2013 r., wynika iż skarżąca jest matką samotnie wychowującą dwoje dzieci w wieku szkolnym, nie pracuje, nie posiada żadnych oszczędności. Pozostaje w separacji faktycznej z mężem (nie orzeczonej przez sąd), który prowadzi oddzielne gospodarstwo domowe. Utrzymuje się z dobrowolnych alimentów od męża, w łącznej kwocie 1000 złotych, po 500 złotych na każde dziecko. Posiada dom o powierzchni ok. 100 m² i mieszkanie o powierzchni 47 m².

Postanowieniem z dnia 24 stycznia 2014 r., sygn. akt II OZ 34/14 Naczelny Sąd Administracyjny oddalił zażalenie M. W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 3 grudnia 2013 r. o odmowie przyznania skarżącej prawa pomocy.

Postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2014 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny odmówił skarżącej przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez zwolnienie od kosztów sądowych, po sprzeciwie od postanowienia referendarza sądowego z dnia 14 marca 2014 r.

Postanowieniami z dnia 3 lipca 2014 r., sygn. akt II OZ 651/14 Naczelny Sąd Administracyjny oddalił zażalenie strony na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Łodzi z dnia 23 maja 2014 r. o odmowie przyznania skarżącej prawa pomocy.

Postanowieniem referendarza sądowego z dnia 27 sierpnia 2014 r. kolejny raz odmówiono skarżącej przyznania prawa pomocy, poprzez zwolnienie od kosztów sądowych.

Pismem z dnia 16 września 2014 r. skarżąca wniosła sprzeciw, w jego uzasadnieniu wskazując, iż nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych. Ponownie wyjaśniła, że pozostaje w separacji z mężem, który płaci dobrowolne alimenty w kwocie 1000 złotych. Zwróciła także uwagę , że rozpoczął się rok szkolny i związane z tym wydatki na pomoce naukowe dla dzieci powodują, że nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uznając wniosek za niezasadny stwierdził, że w obecnie rozpoznawanym wniosku, skarżąca nie wskazała okoliczności potwierdzających, że jej sytuacja materialna uległa radykalnemu pogorszeniu. Taką okolicznością nie jest bowiem konieczność zakupu pomocy szkolnych dla dzieci w związku z rozpoczęciem roku szkolnego. Nadto wnioskodawczyni nie udzieliła informacji dotyczących sytuacji materialnej męża, których brak stanowił podstawę oddalenia jej poprzednich wniosków. Tym samym należy uznać, że nie przedstawiła żadnych nowych okoliczności, umożliwiających odmienną ocenę jej sytuacji materialnej i życiowej, niż dokonana we wcześniejszych orzeczeniach.

W zażaleniu na powyższe postanowienie M. W. wskazała, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Wyjaśniła, iż przebywa w separacji z mężem, z którym prowadzi oddzielne gospodarstwo domowe.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej zwana "P.p.s.a.") przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym – gdy osoba ubiegająca się o zwolnienie wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Z konstrukcji tego przepisu wynika, że to na wnioskodawcy ciąży obowiązek wykazania, iż znajduje się w sytuacji materialnej uprawniającej do przyznania prawa pomocy.

W przedmiotowej sprawie wniosek o przyznanie prawa pomocy rozpatrywany przez Sąd pierwszej instancji był kolejnym (czwartym) żądaniem strony. Aktualny formularz PPF zawierał przy tym informacje zbieżne z przedstawionymi na wcześniejszym etapie postępowania, które zostały już prawomocnie ocenione przez sądy administracyjne obu instancji. Jedyną nową okolicznością powołaną przez skarżącą był fakt konieczności zakupu pomocy szkolnych dla dzieci w związku z rozpoczęciem roku szkolnego.

Ze stanowiskiem skarżącej nie sposób się jednak zgodzić. W myśl art. 165 P.p.s.a. postanowienia niekończące postępowania w sprawie mogą być uchylane i zmieniane wskutek zmiany okoliczności sprawy, chociażby były zaskarżone, a nawet prawomocne. Cytowany przepis przewiduje możliwość weryfikacji określonych rozstrzygnięć wojewódzkiego sądu administracyjnego pod warunkiem, że zmianie uległ stan faktyczny sprawy w sposób na tyle istotny, że zachodzą przesłanki do zmiany wydanego uprzednio orzeczenia. Do kategorii postanowień niekończących postępowania w sprawie, objętych zakresem przytoczonej regulacji, należą między innymi postanowienia wydane w przedmiocie prawa pomocy. Podkreślenia wymaga, że złożenie przez stronę kolejnego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych nie obliguje sądu do dokonywania ponownej oceny sytuacji materialnej wnioskującego w kontekście przesłanek z art. 246 P.p.s.a. Rolą sądu jest bowiem w takim przypadku zbadanie, czy strona powołała nowe (zmienione) okoliczności, które mogłyby wpłynąć na zmianę dotychczasowego stanowiska sądu (por. postanowienie NSA z dnia 29 marca 2012 r., sygn. akt II FZ 282/12 [w:] CBOSA).

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, w zaskarżonym orzeczeniu prawidłowo stwierdzono, że podana przez stronę okoliczność nie uzasadniała zmiany uprzednio wydanego rozstrzygnięcia w sprawie prawa pomocy i nie dawała podstaw do skorzystania z instytucji zwolnienia od kosztów sądowych na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. Trafnie również wskazano, że wnioskodawczyni nie udzieliła informacji dotyczących sytuacji materialnej męża, których brak stanowił podstawę oddalenia jej poprzednich wniosków.

Mając powyższe na względzie, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 1 i 2 P.p.s.a. orzekł jak w sentencji postanowienia.