Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Sławomir Antoniuk (spr.), Sędziowie WSA Adam Lipiński, Jacek Fronczyk, Protokolant Starszy sekretarz sądowy Sylwia Mikuła, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 kwietnia 2014 r. sprawy ze skargi M. R. – redaktora naczelnego kwartalnika "[...]" na bezczynność Ministra Infrastruktury i Rozwoju w przedmiocie udzielenia informacji prasowej na wniosek z dnia [...] sierpnia 2013 r. postanawia: 1. odrzucić skargę, 2. zwrócić skarżącemu M. R. – redaktorowi naczelnemu kwartalnika "[...]" kwotę 100 (słownie: sto) złotych, tytułem zwrotu wpisu sądowego.

M. R. redaktor naczelny kwartalnika [...] (dalej jako Redaktor Naczelny) wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na odmowę Ministra Transportu Budownictwa i Gospodarki Morskiej (dalej jako Minister TBiGM) w przedmiocie udzielania informacji prasie w trybie art. 4 ust. 3 ustawy - Prawo prasowe.

W uzasadnieniu skargi Redaktor Naczelny podnosił, iż ze względu na planowany udział delegacji polskiego ministerstwa TBiGM, przedstawicieli Transportowego Dozoru Technicznego oraz PKP Cargo w pracach grupy roboczej ONZ w dniach 17-27 września 2013 r. w Genewie, podczas których to obrad, zgodnie z dokumentami roboczymi ONZ, miały zapaść decyzje odnośnie zmian przepisów obowiązujących także Polskę od 2015 r., a mianowicie umowy ADR, regulaminu RID oraz umowy ADN, zwrócił się do Ministra TBiGM oraz Ministra Spraw Zagranicznych z zapytaniem prasowym w zakresie stanowiska polskiej delegacji wobec planowanych do dyskusji kwestii, a także w zakresie instrukcji wyjazdowej. Ministerstwo TBiGM nie udzieliło odpowiedzi, a także nie uzasadniło w terminie przewidzianym w przepisach prawa prasowego odmowy.

Do skargi Redaktor Naczelny załączył wniosek z dnia [...] sierpnia 2013 r. stanowiący zapytanie prasowe skierowane m.in. do Ministra TBiGM o udzielenie informacji o stanowiskach polskiej delegacji oraz treści instrukcji wyjazdowej w zakresie dyskutowanych spraw związanych ze zmianami przepisów RID, ADR, SDN na konferencji w Genewie w dniach od 17 do 27 września 2013 r. - Joint meeting of the RID Committee of Experts and Working Party on the Transport of Dangerous Goods. W przypadku odmowy wnioskujący zwrócił się o podanie uzasadnienia.

W odpowiedzi na skargę Minister TBiGM wniósł o odrzucenie skargi z uwagi na jej niedopuszczalność, a w przypadku uznania, że odrzucenie skargi nie jest zasadne, umorzenie postępowania w związku z jego bezprzedmiotowością.

W uzasadnieniu pisma procesowego Minister podnosił, iż pismem z dnia [...] października 2013 r. nr [...] Rzecznik Prasowy Ministra TBiGM udzielił odpowiedzi skarżącemu na ww. zapytanie. Zgodnie z art. 3a ustawy - Prawo prasowe, w zakresie prawa dostępu prasy do informacji publicznej stosuje się przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej. Termin udzielenia odpowiedzi na zapytanie prasowe, zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej w zw. z art. 3a Prawa prasowego, wynosi 14 dni od dnia złożenia zapytania. Ww. zapytanie prasowe zostało doręczone do Ministra TBiGM w dniu 28 sierpnia 2013 r., a więc ustawowy termin na udzielenie odpowiedzi upłynął w dniu 11 września 2013 r. Zatem, skoro skarżący wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie przedmiotową skargę w dniu 9 września 2013 r., a do tego dnia skarżącemu nie doręczono odpowiedzi, ani "decyzji odmawiającej udzielenia informacji", to w ocenie Ministra TBiGM uznać należy, że skarga ta jest przedwczesna i jako taka podlega odrzuceniu na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Nadto Minister podnosił, iż zgodnie z art. 4 ust. 3 Prawa prasowego, w przypadku odmowy udzielenia informacji, na żądanie redaktora naczelnego odmowę doręcza się w formie pisemnej. Dopiero taka odmowa, spełnia wymagania formalne określone w tym przepisie i może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego (art. 4 ust. 4 tej ustawy). W przedmiotowym postępowaniu, aktywność skarżącego w stosunku do Ministra TBiGM ograniczyła się do wniesienia ww. zapytania prasowego. Minister zaś nie odmówił udzielenia informacji, ani też skarżący nie żądał doręczenia mu odmowy na piśmie (żądanie takie i tak byłoby bezprzedmiotowe, ponieważ odmowa udzielenia informacji nie miała miejsca).

W piśmie procesowym z dnia 28 stycznia 2014 r. skarżący uzupełnił skargę wyjaśniając, iż jego celem jest bezczynność Ministra TBiGM w przedmiocie udzielenia informacji na wniosek z dnia [...] sierpnia 2013 r.

W uzupełnieniu odpowiedzi na skargę Minister Infrastruktury i Rozwoju (następca prawny Ministra TBiGM) wniósł o oddalenie skargi jako w całości niezasadnej. Odnosząc się do zarzutów Redaktora Naczelnego w zakresie bezczynności Ministra TBiGM, wyrażonych w piśmie z dnia 28 stycznia 2014 r. organ wskazał, iż skarżącemu została udzielona odpowiedź na zapytanie prasowe. W piśmie z dnia 25 października 2013 r. zostały zawarte informacje odnośnie prezentowanego przez stronę polską stanowiska oraz propozycje zmian do przepisów RID, ADR, ADN w trakcie posiedzenia [...], w dniach 17-27 września 2013 r. w Genewie. Odpowiedź na wniosek z dnia [...] sierpnia 2013 r. została udzielona w terminie przewidzianym w art. 35 § 3 k.p.a. (załatwienie sprawy szczególnie skomplikowanej powinno nastąpić nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania). Udzielenie odpowiedzi pismem z dnia 25 października 2013 r. potwierdza wykonanie ww. terminu. Potratowanie przedmiotowej sprawy jako szczególnie skomplikowanej wynikało z zakresu informacji o jakie wnioskował skarżący. Z uwagi na interes Polski, udostępnienie instrukcji wyjazdowych przed posiedzeniem mogło mieć wpływ na przebieg prac podczas przedmiotowego posiedzenia. Dlatego też udzielenie odpowiedzi skarżącemu zostało poprzedzone konsultacjami i uzgodnieniami wewnątrzresortowymi, co do możliwości udostępniania takich informacji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24 ze zm.) zapewnia ochronę sądowoadministracyjną w sprawach odmowy udzielenia informacji prasowej i w sytuacji niezachowania wymogów formy tej odmowy. W myśl art. 4 ust. 3 powołanej ustawy, w przypadku odmowy udzielenia informacji, na żądanie redaktora naczelnego, odmowę doręcza się zainteresowanej redakcji w formie pisemnej, w terminie trzech dni; odmowa powinna zawierać oznaczenie organu, jednostki organizacyjnej lub osoby, od której pochodzi, datę jej udzielenia, redakcję, której dotyczy, oznaczenie informacji będącej jej przedmiotem oraz powody odmowy. Z kolei, stosownie do ust. 4 tego przepisu, odmowę, o której mowa w ust. 3, lub niezachowanie wymogów określonych w tym przepisie, można zaskarżyć do sądu administracyjnego w terminie 30 dni; w postępowaniu przed sądem stosuje się odpowiednio przepisy o zaskarżaniu do sądu decyzji administracyjnych.

Z powołanego przepisu wynika, że skarga do sądu administracyjnego, wnoszona w trybie ustawy – Prawo prasowe, przysługuje w sytuacji, gdy – po pierwsze – został złożony wniosek o udzielenie informacji przez podmiot należący do kategorii pojęciowej "prasa", po drugie – gdy wniosek ten dotyczył informacji prasowej (określonej przedmiotowo w art. 3a lub 4 ust. 1) i po trzecie – gdy odmówiono udzielenia informacji w formie pisemnej, ewentualnie odmówiono udzielenia informacji prasowej, nie zachowując wymogów formy tej odmowy (przedmiot zaskarżenia).

W rozpoznawanej sprawie Redaktor Naczelny jest podmiotem mieszczącym się w kategorii pojęciowej "prasa". Także żądanie udostępnienia informacji prasowej (spełniające walor informacji publicznej) zawarte w piśmie z dnia [...] sierpnia 2013 r. skierowanym do Ministra TBiGM, zważywszy na treść jej art. 3a Prawa prasowego, spełnia kryterium przedmiotowe stosowania tej ustawy. Wniosek skarżącego stanowi zapytanie prasowe. Informacja prasowa jest zaś pojęciem szerszym od pojęcia "informacji publicznej", zawierającym informacje o szeroko pojętej działalności podmiotu zobowiązanego do udzielenia informacji prasowej, w tym także informacji o podjętych w sprawie czynnościach przez podmiot zobowiązany.

W myśl art. 4 ust. 3 powołanej ustawy – Prawo prasowe, jeśli podmiot zobowiązany do udzielenia informacji prasowej odmówi jej udzielenia, to – na żądanie redaktora naczelnego – ma obowiązek doręczenia odmowy zainteresowanej redakcji w formie pisemnej, zgodnie z wymogami określonymi w tym przepisie, czyniąc to w terminie trzech dni. Z przepisów ustawy – Prawo prasowe jednoznacznie wynika, że ustawodawca nie określił terminu udzielenia informacji prasowej przez podmioty obowiązane do jej udostępnienia, jak uczynił to w odniesieniu do informacji publicznej, wskazując w art. 13 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, że udostępnienie informacji na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, z wyjątkiem sytuacji przewidzianej w art. 13 ust. 2 i art. 15 ust. 2 ustawy. Przyjąć zatem należy, że informacja prasowa powinna zostać udzielona bez nieuzasadnionej zwłoki, a więc niezwłocznie, co ma przede wszystkim umożliwić prasie działanie możliwie szybkie, zgodnie z przepisami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jak i ustawy – Prawo prasowe (art. 1 ustawy). Jeśli natomiast podmiot obowiązany ignoruje złożony wniosek, nie zamierza udzielić informacji prasowej, ewentualnie odmawia jej udostępnienia, wówczas materializuje się uprawnienie redaktora naczelnego do wystąpienia z żądaniem doręczenia odmowy na piśmie. Zgłoszenie żądania otwiera trzydniowy termin na udzielenie odmowy w formie pisemnej. Doręczenie pisemnej odmowy otwiera z kolei trzydziestodniowy termin do wniesienia skargi do sądu administracyjnego. Analogicznie jest w przypadku niezachowania wymogów formy odmowy, a więc także wówczas, gdy podmiot zobowiązany do udzielenia informacji prasowej w ogóle niezachowuje pisemnej formy odmowy, tzn. milczy wobec żądania redaktora naczelnego doręczenia odmowy na piśmie, nie rozpoznając jego wystąpienia. Ma to znaczenie dla wyjaśnienia problemu ewentualnej bezczynności podmiotu obowiązanego do udzielenia informacji prasie. W takim bowiem przypadku bezskuteczny upływ trzydniowego terminu na wydanie pisemnej odmowy otwiera trzydziestodniowy termin do wniesienia skargi do sądu administracyjnego. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 11 grudnia 2001 r. o sygn. akt II SAB 254/01 (publ. http://orzeczenia.nsa.gov.pl) stwierdził, że zważywszy na istotę bezczynności organu, polegającą na braku reakcji procesowej na żądanie strony postępowania oraz cel skargi na bezczynność, polegający na uzyskaniu wyroku sądu administracyjnego zobowiązującego organ do wydania stosownego aktu, należy przyjąć, że w sprawach o udzielenie informacji prasowej (w sprawach prasowych) taka bezczynność nie istnieje, lecz oznacza odmowę udzielenia informacji, w rozumieniu art. 4 ust. 3 i 4 ustawy – Prawo prasowe. Wynika z tego, że w sprawach o udzielenie informacji prasowej nie ma podstaw prawnych, by przedmiotem skargi czynić bezczynność podmiotu zobowiązanego do jej udzielenia (patrz postanowienie WSA w Warszawie z dnia 22 stycznia 2013 r. sygn. akt II SA/Wa 1893/12, wyrok NSA z dnia 25 kwietnia 2012 r. sygn. akt I OSK 284/12). Warto także zwrócić uwagę, że wspomniany trzydniowy termin na wydanie pisemnej odmowy na żądnie redaktora naczelnego ma w tych sprawach podwójne znaczenie prawne. Ma nie tylko służyć dyscyplinowaniu podmiotów obowiązanych do udzielania informacji prasowej (z pewnością z tego względu ustawodawca zrezygnował z określenia terminów, w jakich winno dojść do udzielenia informacji prasowej), ale także – jako tryb zmierzający do uruchomienia środka zaskarżenia – stanowi kryterium czasowe, mające wpływ na liczenie terminu do wniesienia skargi, jako że jej przedmiotem może być tylko odmowa udzielenia informacji prasowej, względnie niezachowanie wymogów formy odmowy, które tworzą w tego rodzaju sprawach przedmiot zaskarżenia, w których to sprawach ustawodawca zdecydował o odpowiednim stosowaniu w postępowaniu przed sądem administracyjnym przepisów o zaskarżaniu do sądu decyzji administracyjnych.

Powyższe oznacza, że w postępowaniu tym sąd administracyjny może dokonać merytorycznej oceny zasadności skargi na odmowę udzielenia informacji prasowej (odmowę wyrażoną w formie pisemnej, jak i odmowę, której wymogów formy nie zachowano), jeśli w sprawie doszło do odmowy i został wyczerpany tryb z art. 4 ust. 3 ustawy – Prawo prasowe, jako warunek dopuszczalności skargi.

W niniejszej sprawie Redaktor Naczelny czyniąc przedmiotem skargi do Sądu odmowę (art. 4 ust. 3 Prawa prasowego) udzielenia informacji prasowej, działał w mylnym przekonaniu, że Minister TBiGM odmówił mu udzielenia takowej informacji. Z akt sprawy nie wynika, aby organ przed wniesieniem skargi do Sądu w jakikolwiek sposób wyraził wolę odmowy udostępnienia wnioskowanej informacji prasowej. Przeciwnie pismem z dnia 25 października 2013 r. udzielił wnioskodawcy żądnej informacji prasowej, choć nie uczynił tego bezzwłocznie, lecz po upływie 2 miesięcy od złożenia przez Redaktora Naczelnego wniosku.

Składając do Sądu skargę na odmowę udzielenia informacji prasowej wnioskowanej pismem z dnia [...] sierpnia 2013 r. Redaktor Naczelny nie zażądał w formie pisemnej odmowy udzielenia informacji prasowej, jak tego wymaga art. 4 ust. 3 ustawy – Prawo prasowe. Niezgłoszenie przedmiotowego żądania sprawia, że nie został otwarty trzydniowy termin na udzielenie pisemnej odmowy, toteż nie doszło do otwarcia trzydziestodniowego terminu do wniesienia skargi na odmowę udzielenia informacji prasowej, względnie niezachowania wymogów formy odmowy. Tym samym skarżący pominął całkowicie tryb umożliwiający mu skuteczne wniesienie skargi do sądu administracyjnego, nie zażądał bowiem pisemnej odmowy udzielenia informacji, co po jej doręczeniu, względnie po bezskutecznym upływie trzydniowego terminu, określonego w art. 4 ust. 3 ustawy – Prawo prasowe, otworzyłoby trzydziestodniowy termin do wniesienia skargi do sądu administracyjnego – odpowiednio – na odmowę udzielenia informacji prasowej lub niezachowanie wymogów formy odmowy.

Skoro zatem Redaktor Naczelny nie wyczerpał trybu poprzedzającego wniesienie skargi w sprawach prasowych, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy – Prawo prasowe, to wniesioną skargę należy uznać za niedopuszczalną i podlegającą odrzuceniu.

Z tych względów, stosując art. 58 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł, jak w punkcie pierwszym sentencji postanowienia.

Na podstawie art. 232 § 1 pkt 1 ww. ustawy – Prawo o postępowaniu przed sadami administracyjnymi, Sąd zwrócił M. R. – redaktorowi naczelnemu [...] kwotę 100 zł, tytułem zwrotu wpisu sądowego od wniesionej skargi.