drukuj    zapisz    Powrót do listy

6042 Gry losowe i zakłady wzajemne, Gry losowe, Dyrektor Izby Administracji Skarbowej, Uchylono decyzję I i II instancji, III SA/Łd 857/20 - Wyrok WSA w Łodzi z 2021-10-07, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

III SA/Łd 857/20 - Wyrok WSA w Łodzi

Data orzeczenia
2021-10-07 orzeczenie nieprawomocne
Data wpływu
2020-10-28
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi
Sędziowie
Janusz Nowacki /przewodniczący/
Krzysztof Szczygielski
Małgorzata Kowalska /sprawozdawca/
Symbol z opisem
6042 Gry losowe i zakłady wzajemne
Hasła tematyczne
Gry losowe
Sygn. powiązane
II GZ 97/21 - Postanowienie NSA z 2021-04-14
Skarżony organ
Dyrektor Izby Administracji Skarbowej
Treść wyniku
Uchylono decyzję I i II instancji
Powołane przepisy
Dz.U. 2017 poz 88 art. 2 ust. 1, ust. 3 i ust. 4, art. 6 ust. 1, art. 14 ust. 1, art. 23a ust. 1, art. 89 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2
Ustawa z dnia 15 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o grach hazardowych oraz niektórych innych ustaw
Dz.U. 2018 poz 800 art. 120, art. 122, art. 124, art. 180 par. 1, art. 181, art. 187 par. 1, art. 188, art. 191, art. 210 par. 4
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - t.j.
Dz.U. 2019 poz 2325 art. 145 par. 1 pkt 1 lit. a i c
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - t.j.
Sentencja

Dnia 7 października 2021 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział III w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Janusz Nowacki, Sędziowie Asesor WSA Małgorzata Kowalska (spr.), Sędzia WSA Krzysztof Szczygielski, , po rozpoznaniu w dniu 7 października 2021 roku na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi M. O. na decyzję Dyrektora Administracji Skarbowej w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie wymierzenia kary pieniężnej z tytułu urządzania gier na automatach poza kasynem gry uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Urzędu Celnego II w Ł. z dnia [...] nr [...].

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją z [...] Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Ł. utrzymał w mocy decyzję Naczelnika [...] Urzędu Celnego [...] w Ł. z [...] w przedmiocie wymierzenia M. O. kary pieniężnej w wysokości 12.000,00 zł z tytułu urządzania gier na automacie: HOT WHEEL.

Z akt sprawy wynika, że 9 września 2015 r. w lokalu Sklep Spożywczo-Przemysłowy położonym w miejscowości C. 24A, należącym do M. O. przeprowadzona została kontrola w zakresie przestrzegania przepisów regulujących urządzanie i prowadzenie gier hazardowych, o których mowa w ustawie z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 612) - dalej "u.g.h.". W lokalu znajdowało się jedno włączone i udostępnione dla grających urządzenie HOT WHEEL bez numeru. W związku z podejrzeniem naruszenia przepisów ustawy o grach hazardowych, funkcjonariusze przystąpili do przeprowadzenia eksperymentu, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 13 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej obowiązującej w dniu zdarzenia (t.j. Dz.U. Nr 168, poz.1323 ze zm.) - dalej "u.s.c.", który został szczegółowo opisany w protokole kontroli z 10 września 2015 roku. We wnioskach końcowych kontrolujący stwierdzili, iż gry prowadzone na kontrolowanym urządzeniu są grami na automatach w rozumieniu art. 2 ust. 3 u.g.h.

Naczelnik Urzędu Celnego [...] w Ł. postanowieniem z [...] wszczął wobec M. O., na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h., postępowanie w sprawie wymierzenia kary pieniężnej z tytułu urządzania gier na automacie poza kasynem gry. Postanowieniem z [...] dopuścił jako dowód w sprawie materiały z kontroli przeprowadzonej 9 września 2015 roku w postaci: protokół kontroli nr [...] z 10 września 2015r., umowy najmu powierzchni, bez daty, protokołu oględzin urządzenia i protokołu zatrzymania rzeczy.

Decyzją z [...] Naczelnik Urzędu Celnego [...] w Ł. wymierzył M. O. karę pieniężną w wysokości 12.000 zł z tytułu urządzania gier na automacie poza kasynem gry. Organ I instancji stwierdził, że dowód z eksperymentu odtworzenia przebiegu gry na automacie w lokalu kontrolowanego jednoznacznie potwierdza, iż gry prowadzone na zakwestionowanym urządzeniu, są grami na automatach w rozumieniu art. 2 ust. 3 u.g.h., bowiem zawierają element losowości, wyniki gry są nieprzewidywalne i niezależne od możliwości zręcznościowych gracza. Skoro gry na urządzeniu były odpłatne i urządzane w ogólnie dostępnym lokalu, a więc niewątpliwie nastawione na osiągnięcie zysku, to fakt ten pozwala na wyprowadzenie wniosku, iż gry prowadzone były w celach komercyjnych.

Strona odwołała się od powyższej decyzji, wnosząc o uchylenie zaskarżonego rozstrzygnięcia w całości i umorzenie postępowania w sprawie, zarzucając naruszenie:

1) art. 133 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2018 r., poz.800 ze zm.), dalej "O.p." w związku z art. 89 ust. 2 oraz art. 91 u.g.h. poprzez wydanie decyzji wymierzającej karę pieniężną za urządzanie gier automatycznych poza kasynem gry na rzecz skarżącego, którego nie można uznać za podmiot urządzający gry w rozumieniu art. 89 ust 1 pkt 2 u.g.h.

2) art. 121 § 1 i art. 122 O.p. w związku z art. 89 ust 1 pkt 2 oraz art. 91 u.g.h. poprzez niepodjęcie przez organ podatkowy niezbędnych działań, mających na celu dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy, dokonanie oceny materiału dowodowego w sposób dowolny, co doprowadziło do błędnego przyjęcia przez organ, że odwołujący dokonywał czynności związanych z organizowaniem gier, a tym samym objaśniał ich zasady w sytuacji, gdy skarżący zawarł jedynie umowę najmu powierzchni swojego lokalu, za co otrzymywał czynsz w kwocie 200 zł.

3) art. 89 ust 1 pkt 2 w związku z art. 14 ust 1 u.g.h. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na pociągnięciu skarżącego do odpowiedzialności administracyjnej i wymierzeniu mu kary pieniężnej za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry w sytuacji, gdy skarżący był wyłącznie podmiotem umowy najmu powierzchni 2 m², za co pobierał czynsz, a z treści umowy jednoznacznie wynika, że nie wykonywał on jakichkolwiek czynności, które mogą spełniać przesłanki do uznania go za podmiot urządzający gry hazardowe.

Przywołaną na wstępie decyzją z [...] Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Ł. utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wyjaśnił, że z dniem 1 kwietnia 2017 r. przepis art.89 u.g.h. został zmieniony przez art. 1 pkt.67 ustawy z dnia 15 grudnia 2016r. o zmianie ustawy o grach hazardowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017r. poz.88), dalej ustawa nowelizująca. Ustawa z 15 grudnia 2016 r. weszła w życie z dniem 1 kwietnia 2017 r. i zmieniła ona zasadniczo treść art.89 u.g.h. Organ odwoławczy zastosował przepis art.89 u.g.h. w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 marca 2017r. czyli w wersji już nie obowiązującej w dacie orzekania.

Przytaczając treść art. 129 ust. 3, art. 2 ust. 3, ust. 4 i ust. 5, art. 23a ust. 1 oraz art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h. organ odwoławczy uznał stronę za podmiot urządzający gry na automatach, gdyż jest dysponentem lokalu, w którym znajdował się automat, a więc udostępniła lokal, co wynika z umowy najmu powierzchni. Strona czerpała zyski - korzyści materialne z najmu 2 m² powierzchni sklepu, co wynika wprost z treści § 4 umowy, który stanowi, że z tytułu najmu najemca będzie zobowiązany do zapłaty na rzecz Wynajmującego miesięcznego czynszu w wysokości 200 zł, a podstawą dokonania zapłaty będzie wystawiona przez wynajmującego faktura VAT. Reasumując w ocenie organu odwoławczego strona zawierając umowę stworzyła warunki do organizowania gier hazardowych, bowiem gdyby nie udostępniła lokalu, gry w tym lokalu nie byłyby organizowane. Poprzez wyrażenie zgody na zainstalowanie automatów do gier w swoim lokalu, wskazanie optymalnego miejsca na zainstalowanie automatów, aby był widoczny i atrakcyjny dla klientów, otwieranie tego lokalu dla swoich klientów, w tym także dla osób grających na automatach strona była urządzającym gry na automatach poza kasynem gry, w związku z czym podlega karze pieniężnej z art. 89 ust. 2 pkt 2 u.g.h. w wysokości 12.000 zł od automatu. Nie sposób bowiem pominąć znaczącego udziału w urządzeniu gier hazardowych na ww. automacie do gier.

Organ odwoławczy szczegółowo przedstawił przebieg eksperymentu procesowego wykonanego w dniu kontroli na ujawnionym w lokalu kontrolowanego automacie do gier. W wyniku opisanego eksperymentu stwierdzono, że urządzenie eksploatowane jest w celach komercyjnych, o czym świadczyła konieczność użycia środków finansowych do jego uruchomienia. Gra na urządzeniu zawierała element losowości. Grający nie maił wpływu na wynik gry, a jego percepcja i sprawność nie dawały gwarancji wpłynięcia w pożądany sposób na ten wynik. O odpowiedniej konfiguracji bębnów i kart decydował bowiem mechanizm urządzenia, a nie działanie gracza. Wynik gry był nieprzewidywalny dla grającego. Ponadto ustalono, że urządzenie wypłacało pieniądze. Organ wyjaśnił, iż bezsprzecznie powyższy eksperyment wykazał, że w grach występował element losowości, w grze padały wygrane pieniężne, gry miały charakter komercyjny, a zainstalowany automat nie był urządzeniem zręcznościowym.

W dalszej kolejności Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Ł., przytoczył treść uchwały siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 maja 2016r. sygn. akt II GPS 1/16 oraz wyroku Trybunał Konstytucyjny z dnia 21 października 2015r., w sprawie P 32/12 szczegółowo wskazując powody dla których art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h. nie należy traktować jako przepisu technicznego w rozumieniu art. 1 pkt 11 dyrektywy 98/34/WE. Organ odwoławczy wskazał, że według Naczelnego Sądu Administracyjnego w powiększonym składzie, dla rekonstrukcji znamion deliktu administracyjnego opisanego w art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h. oraz stosowalności tego przepisu w sprawach o nałożenie kary pieniężnej nie ma znaczenia techniczny - w rozumieniu dyrektywy 98/34/WE - charakter art. 14 ust. 1 tej ustawy oraz okoliczność nieprzekazania projektu tego przepisu Komisji Europejskiej, zgodnie z art. 8 ust. 1 tej dyrektywy

Organ II instancji wskazał następnie, iż w rozpoznawanej sprawie ustalono, iż strona nie posiada ani koncesji, ani zezwolenia na urządzanie gier na automatach, pomimo powszechnej w Polsce wiedzy, że działalność w zakresie gier hazardowych jest rodzajem działalności koncesjonowanej, a więc podlegającej ścisłej kontroli państwowej Strona podjęła działalność w zakresie urządzania takich gier, pomijając wszelkie procedury prawne, nie starając się ani uzyskać właściwych zezwoleń, ani nawet nie inicjując jakichkolwiek działań w kierunku ich legalizacji. W ocenie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Ł. w sprawie został zgromadzony potrzebny do rozstrzygnięcia materiał dowodowy. Dokonana ocena posiadanych i zgromadzonych dowodów, w szczególności dowodów z dokumentów - nie nosi znamion dowolności. Zebrany w sprawie materiał został wszechstronnie rozważony i wyprowadzono z niego logiczne wnioski, co znalazło wyraz w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Powyższa decyzja została uznana za doręczoną M. O. w trybie doręczenia zastępczego 18 października 2018 r.

25 września 2020 r. M. O. wystąpił do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego ze skargą na powyższą decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Ł. wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jej wniesienia. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego w szczególności art. 89 ust, 1 pkt 2 oraz art. 89 ust. 2 pkt 2 u.g.h. w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 marca 2017 r. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że urządzającym gry w rozumieniu tego przepisu jest podmiot wynajmujący lokal innemu podmiotowi, który wstawił do niego urządzenie do gier,

2. obrazę przepisów proceduralnych, mającą wpływ na treść zaskarżonej decyzji, tj. art. 191 O.p. poprzez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci umowy najmu zawartej przez strony i wyprowadzenie wniosków z niej niewynikających, w szczególności, iż treść umowy pozwala na ustalenie, że wynajmujący jest urządzającym gry na automatach.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości oraz poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji, umorzenie postępowania jako bezprzedmiotowego oraz o zasądzenie kosztów postępowania

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Ł. wniósł o jej odrzucenie bądź oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

Postanowieniem z dnia 22 stycznia 2021 r. sygn. akt III SA/Łd 857/20 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi odmówił M. O. przywrócenia terminu do wniesienia skargi.

Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 14 kwietnia 2021 r. sygn. akt II GZ 97/21 uchylił postanowienie sądu pierwszej instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Łodzi.

Postanowieniem z dnia 9 czerwca 2021 r. sygn. akt III SA/Łd 857/20 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi odrzucił wniosek M. O. o przywrócenie terminu do wniesienia skargi argumentując, iż doręczenie skarżącemu decyzji organu drugiej instancji w trybie zastępczym, nastąpiło w sposób nieprawidłowy. Z tego względu sąd przyjął, że doręczenie tej decyzji skarżącemu nastąpiło w dniu [...], w następstwie złożonego przez niego wniosku o jej doręczenie. W tej sytuacji skarga nadana przez skarżącego do sądu 25 września 2020 r. została złożona z zachowaniem ustawowego 30-dniowego terminu od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Skarga jest uzasadniona.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 167 ) oraz art. 3 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.), dalej "p.p.s.a.", sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola, o której mowa, sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Oznacza to, iż sąd bada legalność zaskarżonego aktu, tj. jego zgodność z prawem materialnym określającym prawa i obowiązki stron oraz prawem procesowym regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej. Stosownie do art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną. Sąd może zastosować przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach, prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia (art. 135 p.p.s.a.).

W ocenie sądu w rozpoznawanej sprawie doszło do naruszenia przepisów postępowania poprzez oparcie decyzji na nieprawidłowo ustalonym stanie faktycznym, który był niewystarczający do uznania, iż skarżący był podmiotem urządzającym gry na automacie poza kasynem gry, co w konsekwencji doprowadziło do niewłaściwego zastosowania wobec niego regulacji z art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h.

Na wstępie wyjaśnić należy, że 1 kwietnia 2017 r. weszła w życie ustawa z 15 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o grach hazardowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r., poz. 88), która zmieniła m.in. brzmienie art. 89 u.g.h. W niniejszej sprawie podstawę prawną decyzji obu instancji stanowił jednak art. 89 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 ustawy z 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. Nr 201, poz. 1540 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym do 31 marca 2017 r., tj. w brzmieniu obowiązującym w dniu kontroli przeprowadzonej 9 września 2015 r., pomimo iż decyzja organu II instancji została wydana po wejściu w życie ustawy zmieniającej ustawę o grach hazardowych.

Podkreślić należy, że zasada bezpośredniego działania nowego prawa polega na tym, że nowe przepisy należy stosować do wszelkich stosunków prawnych i zdarzeń, które powstaną po ich wejściu w życie, jak również tych, które powstały wcześniej, ale nadal - pod ich rządami - trwają. Stosowanie nowego prawa do stosunków prawnych i zdarzeń, które zostały w pełni ukształtowane w trakcie obowiązywania poprzedniej regulacji, jest zaś możliwe jedynie wtedy, gdy ustawodawca wprowadził stosowne przepisy przejściowe, czego nie uczynił odnośnie regulacji zawartej w art. 89 u.g.h. Co do zasady więc, w sytuacjach, kiedy ustawodawca nie wypowiada się wyraźnie w tej kwestii w przepisach przejściowych należy przyjąć, że nowa ustawa ma z pewnością zastosowanie do zdarzeń prawnych powstałych po jej wejściu w życie, jak i do tych, które miały miejsce wcześniej, ale trwają dalej - po wejściu w życie nowej ustawy (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 października 2012 r. sygn. akt II GSK 1354/11, dostępny w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem https://orzeczenia.nsa.gov.pl - dalej "CBOSA"). Z akt sprawy wynika, że taka sytuacja nie wystąpiła w rozpoznawanej sprawie, gdyż stwierdzone przez organ naruszenie przepisów u.g.h. zakończyło się w dniu kontroli, tj. 9 września 2015 r., w którym zatrzymano będący przedmiotem niniejszego postępowania automat do gier. Przyjęcie więc stanowiska, że w niniejszej sprawie mają zastosowanie przepisy nowej ustawy, które weszły w życie od 1 kwietnia 2017 r., prowadziłoby jak słusznie przyjął organ w kontrolowanej decyzji do naruszenia zasady lex retro non agit. W rozpoznawanej sprawie stan faktyczny i prawny dotyczący zarzucanego stronie naruszenia zasad prowadzenia gier hazardowych został ukształtowany w całości przed wejściem w życie ustawy o zmianie ustawy o grach hazardowych. W konsekwencji należy przyjąć, że Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Ł. prawidłowo zastosował w niniejszej sprawie - obowiązujący w dacie stwierdzenia naruszenia prawa - art. 89 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 u.g.h. stanowiący, że karze pieniężnej podlega urządzający gry na automatach poza kasynem gry oraz, że wysokość tej kary wynosi 12.000 zł od każdego automatu.

Następnie wskazać trzeba, że stosownie do art. 2 ust. 1 u.g.h. grami losowymi są gry o wygrane pieniężne lub rzeczowe, których wynik w szczególności zależy od przypadku, a warunki gry określa regulamin. Zgodnie z treścią art. 2 ust. 3 u.g.h. grami na automatach są gry na urządzeniach mechanicznych, elektromechanicznych lub elektronicznych, w tym komputerowych, o wygrane pieniężne lub rzeczowe, w których gra zawiera element losowości. W myśl art. 2 ust. 4 u.g.h. wygraną rzeczową w grach na automatach jest również wygrana polegająca na możliwości przedłużania gry bez konieczności wpłaty stawki za udział w grze, a także możliwość rozpoczęcia nowej gry przez wykorzystanie wygranej rzeczowej uzyskanej w poprzedniej grze. Z art. 6 ust. 1 u.g.h. wynika zaś, że warunkiem podstawowym prowadzenia działalności w zakresie gier na automatach jest uzyskanie koncesji na prowadzenie kasyna gry. Przepis art. 14 ust. 1 u.g.h. przewiduje natomiast, że urządzanie gier na automatach dozwolone jest wyłącznie w kasynach gry. W świetle przepisów powołanej ustawy zasadą jest więc prowadzenie działalności polegającej na urządzaniu gier na automatach na podstawie koncesji i wyłącznie w kasynach gry (art. 6 ust. 1 i art. 14 ust.1 u.g.h.).

W okolicznościach niniejszej sprawy bezspornie działalność w zakresie urządzania gier na zatrzymanym w niniejszej sprawie automacie prowadzona była w lokalu znajdującym się w sklepie spożywczo-przemysłowym zlokalizowanym w miejscowości C 24A, a więc poza kasynem gry, bez zezwolenia na urządzanie i prowadzenie gier hazardowych oraz rejestracji automatów do gier, tj. z pominięciem wymogów, o których mowa w art. 6 ust. 1 i art. 23a ust. 1 u.g.h. Przeprowadzony przez funkcjonariuszy celnych eksperyment odtworzenia przebiegu gier wykazał, że gry na spornym automacie miały charakter losowy, ponieważ grający nie miał wpływu na ich wynik, przebieg gry był niezależny od umiejętności i zręczności gracza, a o rezultacie gier decydował mechanizm urządzenia, a nie działanie gracza. Urządzenie eksploatowane było w celach komercyjnych, o czym świadczy konieczność użycia środków finansowych do jego uruchomienia. Gra na przedmiotowym automacie umożliwiała uzyskanie wygranych pieniężnych i rzeczowych w postaci punktów, które można było wykorzystać do dalszych gier. Zasadnie zatem organy w rozpoznawanej sprawie uznały, że na zakwestionowanych automatach rozgrywano gry, o których mowa w art. 2 ust. 3 u.g.h.

W ocenie sądu w składzie rozpoznającym sprawę niniejszą organy orzekające w sposób nieuzasadniony, bo co najmniej przedwczesny uznały skarżącego za osobę współurządzającą gry na ujawnionym w jego sklepie automacie, w konsekwencji czego doszło do błędnego przypisania mu odpowiedzialności za urządzanie gier na automacie i błędnego zastosowania art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h.

Przypomnieć trzeba, że zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h. karze pieniężnej podlega urządzający gry na automatach poza kasynem gry. Sama ustawa o grach hazardowych nie zawiera legalnej definicji "urządzającego gry", jednak posługuje się tym określeniem w wielu przepisach, z których można wywnioskować zakres treściowy tego pojęcia. Na ich podstawie w orzecznictwie sądów administracyjnych przyjeto, że "urządzanie gier hazardowych na automatach" to ogół czynności i działań umożliwiających takie gry hazardowe, a w szczególności: udostępnienie potencjalnym graczom automatów do gier, zorganizowanie i pozyskanie odpowiedniego miejsca na zamontowanie urządzeń, przystosowanie go do danego rodzaju działalności, umożliwienie dostępu do takiego miejsca nieograniczonej ilości graczy, utrzymywanie automatów w stanie stałej aktywności, umożliwiającej ich sprawne funkcjonowanie, wypłacanie wygranych, obsługa urządzeń, zatrudnienie i odpowiednie przeszkolenie personelu, zapewniające graczom możliwość uczestniczenia w grze. W konsekwencji warunkiem przypisania odpowiedzialności na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h. jest wykazanie, że dany podmiot aktywnie uczestniczył w procesie urządzania nielegalnych gier hazardowych, a więc podejmował określone czynności nie tylko związane z procesem udostępniania automatów, lecz także z ich obsługą oraz stwarzaniem technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych warunków umożliwiających sprawne i niezakłócone funkcjonowanie samego urządzenia oraz jego używanie do celów związanych z komercyjnym procesem organizowania gier hazardowych. Nie wyklucza to oczywiście możliwości współdziałania wielu podmiotów w nielegalnym procederze urządzania gier, a więc np. właściciela automatu i właściciela lokalu, którzy na podstawie zawartej umowy (porozumienia, niekoniecznie pisemnego) dokonują podziału zadań i funkcji związanych z procesem organizacji gier, jeżeli można im przypisać nawet niewielki wycinek z opisanej wyżej aktywności. Sankcja z art. 89 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 89 ust. 2 pkt 2 u.g.h. może zostać nałożona na więcej niż jeden podmiot, w sytuacji gdy każdemu z nich można przypisać cechę "urządzającego gry" na tym samym automacie w tym samym miejscu i czasie. Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 9 listopada 2016 r., sygn. II GSK 2736/16 (dostępny w CBOSA), wynika to z szerokiego zakresu definicji podmiotu "urządzającego gry na automatach", jaką należy przyjąć na potrzeby tego rodzaju postępowań. Wykładnia tego pojęcia, umożliwiająca nakładanie kar administracyjnych na więcej niż jeden podmiot, jest niezbędna jeżeli system kontroli i skuteczność przewidzianych przez ustawodawcę sankcji ma mieć realny charakter. Chodzi o eliminowanie sytuacji obejścia lub nadużycia prawa przez podmioty uczestniczące w działalności hazardowej. Nie do pogodzenia z zasadą skuteczności stanowionego prawa byłaby taka wykładnia przepisów u.g.h., która w istocie pozostawiałaby bez kontroli i sankcji sytuacje tworzenia pozorów urządzania gier przez jeden podmiot, a więc też jego nominalnej odpowiedzialności, gdy w rzeczywistości gry na automacie urządzane byłyby również na rachunek innego podmiotu jako element wspólnego przedsięwzięcia.

Zaznaczyć jednak należy, że istniejące powiązanie określonych podmiotów np. urządzającego gry na automacie w lokalu i wynajmującego lokal samo przez się nie świadczy jeszcze o tym, iż drugi z podmiotów jest również urządzającym gry na automacie. Granica ocen w tego rodzaju sytuacjach powinna uwzględniać złożoność sytuacji faktycznych i rzeczywiste powiązania istniejące pomiędzy podmiotami (por. wyroki NSA: z 9 listopada 2016 r. sygn. akt II GSK 2736/16, z 14 grudnia 2016 r. sygn. akt II GSK 2322/17, z 7 czerwca 2017 r. sygn. akt II GSK 5336/16, z 27 kwietnia 2018 r. sygn. akt II GSK 5329/16; wyroki WSA w Łodzi: z 14 lipca 2017 r. sygn. akt III SA/Łd 396/17, z 11 maja 2018 r. sygn. akt III SA/Łd 1199/17, dostępne w CBOSA). W sprawach dotyczących podmiotów, którym nie można wprost przypisać cechy "urządzającego gry na automacie" czyli niebędących właścicielami maszyn hazardowych, to jest np. w odniesieniu do podmiotów, które wynajmują powierzchnie w celu urządzania na nich gier hazardowych, organy prowadzące postępowanie w przedmiocie wymierzenia kary pieniężnej powinny dokładnie wyjaśnić ich udział w tego rodzaju przedsięwzięciu. W celu ustalenia odpowiedzialności takiego podmiotu istotne jest udowodnienie, że wykonywał on konkretne czynności pozwalające na przypisanie mu cechy "urządzającego gry na automatach".

W rozpoznanej sprawie za uznaniem, że skarżący urządzał gry na automacie przemawiało w ocenie organów to, że jest dysponentem lokalu w którym były one urządzane i zawarł- jak wynika z akt sprawy po raz pierwszy - umowę najmu powierzchni lokalu. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że samo wynajęcie lokalu lub jego części w celu urządzania gier hazardowych nie przesądza ani o urządzaniu tych gier przez wynajmującego, ani też takiej okoliczności nie wyłącza. Jak już wyżej wskazano, w celu przypisania cechy "urządzającego gry" konieczne jest udowodnienie wykonywania innych czynności wskazujących na zaangażowanie podmiotu w urządzanie gier. W ocenie sądu w realiach rozpoznawanej sprawy organy takich ustaleń nie dokonały.

Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 122 O.p. w toku postępowania organy podatkowe podejmują wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym. Zasada ta wyraża się m.in. w określonym w art. 187 § 1 O.p. obowiązku organu zebrania i rozpatrzenia w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego. Realizacji obowiązku, o którym mowa, służy regulacja z art. 180 § 1 O.p., zgodnie z którą jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem, oraz z art. 188 O.p., stanowiąca, że żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu są okoliczności mające znaczenie dla sprawy, chyba że okoliczności te wystarczająco są stwierdzone innym dowodem. Katalog środków dowodowych zawarty został w art. 181 O.p. Stosownie do art. 191 O.p. zebrane według powyższych reguł dowody organ winien ocenić w kontekście całokształtu zebranego materiału dowodowego, pod kątem ustalenia, czy dana okoliczność została udowodniona.

Jak wynika z treści zaskarżonej decyzji Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Ł. poczynił ustalenia co do podmiotu urządzającego gry na automatach na podstawie zapisów umowy najmu powierzchni zawartej pomiędzy skarżącym a P. K., z której zapisów wynika, że skarżący zobowiązał się do wynajęcia 2 m2 powierzani należącego do niego lokalu w celu wstawienia urządzenia rozrywkowego w zamian za na czynsz w wysokości 200 zł. Strona zobowiązała się także do oddania najemcy przedmiotu najmu w stanie przydatnym do umówionego użytku. Z powyższej umowy nie wynikają żadne inne obowiązki wynajmującego w stosunku do najemcy, czy też wstawionego urządzenia. W ocenie organu M. O., wynajmując powierzchnię w lokalu, zapewnił w ten sposób odpowiednie warunki, aby gry na automacie w ogóle mogły być prowadzone. Poprzez wyrażenie zgody na zainstalowanie automatów do gier w swoim lokalu, wskazanie optymalnego miejsca na zainstalowanie automatu, aby był widoczny i atrakcyjny dla klientów, otwieranie tego lokalu dla swoich klientów, w tym także dla osób grających na automatach Strona była urządzającym gry na automatach poza kasynem gry. (zaskarżona decyzja str. 48 akt adm.)

Odnosząc się do powyższych okoliczności świadczących w ocenie organu o urządzaniu przez skarżącego gier hazardowych, stwierdzić należy, że - wbrew twierdzeniom organu - w umowie najmu powierzchni użytkowej nie przewidziano dla skarżącego żadnych obowiązków, które wskazywałyby na jego aktywny udział w procederze urządzania gier na automacie. W tym miejscu wyjaśnić należy, że oddanie najemcy powierzchni lokalu w zamian za czynsz stanowi zobowiązanie typowe dla umowy najmu lokalu. Udostępnienie miejsca w lokalu w celu wstawienia urządzania rozrywkowego i oddanie tego lokalu w stanie przydatnym do umówionego użytku - zdaniem sądu - nie jest przejawem aktywnego uczestnictwa w udostępnianiu grającym samego automatu. Podkreślić należy, że w wyniku zawarcia umowy najmu wynajmujący powinien wydać najemcy rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku i utrzymywać ją w takim stanie przez czas trwania najmu (art. 662 § 1 k.c.). W ocenie sądu zatem żadne z postanowień umowy najmu w niniejszej sprawie nie stanowi o przyjęciu przez skarżącego obowiązków wykraczających poza typowe obowiązki wynikające z umowy najmu lokalu.

W ocenie sądu w niniejszej sprawie organ nie wyjaśnił, na czym miałaby polegać aktywność strony w stosunku do zatrzymanych automatów. Brak jest ustaleń, czy skarżący rzeczywiście wykonywał jakiekolwiek czynności związane z obsługą automatów do gier osobiście lub za pośrednictwem zatrudnionego w wynajmowanym lokalu personelu. Z materiału dowodowego sprawy nie wynika, aby strona skarżąca realizowała jakieś obowiązki w stosunku do automatów, w szczególności sprawowania pieczy i dbania o automat, aby podejmowała jakieś czynności w sytuacji, gdy w automacie zabrakło pieniędzy na wygrane, czy też zachęcała do rozgrywania gier, bądź tłumaczyła ich zasad, lub uczestniczyła w wypłacie wygranych. Wszystkie te kwestie nie zostały wyjaśnione przez organy administracji. W ocenie sądu dowody, na których oparł się organ wymierzając stronie karę pieniężną za urządzanie gier na automatach, nie potwierdzają faktu istnienia współdziałania w procederze nielegalnego urządzania gier pomiędzy P. K. a M. O. Organ prowadzący postępowanie nie wyjaśnił również, czy poza czynszem wynajmujący lokal miał zagwarantowany udział w dochodzie uzyskiwanym z automatów, mając na względzie, że umowa najmu określała miesięczny czynsz w sposób kwotowy, niezależnie od dochodów uzyskanych z gier na automatach. W sprawie nie poczyniono też ustaleń, kto faktycznie nadzorował eksploatację urządzenia i ponosił koszty jego działania. Organy nie dokonały również ustaleń co do podmiotu zajmującego się otwieraniem i zamykaniem lokalu, w którym umieszczony był kontrolowany automat do gier, i włączającego automat, co umożliwiłoby określenie podmiotu stwarzającego bezpośredni dostęp do automatów.

Wbrew stanowisku organów, w świetle dotychczas zebranego materiału dowodowego skarżący, poza wynajęciem powierzchni pod instalację automatu nie wykonywał jakichkolwiek czynności związanych z grami na nim ani też nie wziął na siebie obowiązków mogących wskazywać na jego rzeczywiste zaangażowanie w proces urządzania gier na spornym automacie. Przykładowo, nie wykazano, aby skarżący czy jej pracownicy mieli klucze do automatów, czy też, aby to do nich grający zgłaszali roszczenia reklamacyjne związane z funkcjonowaniem automatów, ani też że skarżący zasilał automaty w gotówkę do wypłaty wygranych, co mogłoby świadczyć o wykonywaniu czynności innych, niż wynikające z zawartej umowy najmu. Również wysokość ustalonego czynszu (200 zł) nie świadczy o tym, że strona urządzała gry, zwłaszcza, że z materiału dowodowego sprawy nie wynika aby była to kolejna umowa zawarta z właścicielem automatów, która mogłaby wskazywać na to, że proceder urządzania gier na automatach stanowił dla strony stałe, dodatkowe źródło dochodów. Jak już bowiem zostało powiedziane, samo zawarcie umowy nie jest wystarczające do zakwalifikowania danego podmiotu jako "urządzającego gry" w rozumieniu art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h.(por. wyrok NSA z15 czerwca 2021 r. sygn.. akt II GSK 372/19 dostępny w CBOSA).

Podsumowując sąd uznał, że skarga M. O. zasługuje na uwzględnienie. Rację ma bowiem skarżący, że w sprawie nie zostały zebrane dowody wystarczające do uznania go za urządzającego gry na automacie, zaś zebrane dowody zostały ocenione w sposób nieprawidłowy, ponieważ organ wyprowadził z nich zbyt daleko idące wnioski. W ocenie sądu organy orzekające, przypisując skarżącemu odpowiedzialność za urządzanie gier na automacie, w ogóle nie wykazały, iż czynnie uczestniczył on w procesie urządzania nielegalnych gier hazardowych, podejmując działania związane nie tylko z udostępnieniem lokalu oraz pobieraniem czynszu, lecz także z obsługą automatu do gier oraz stwarzaniem technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych warunków umożliwiających sprawne i niezakłócone funkcjonowanie samego urządzenia oraz jego używanie do celów związanych z komercyjnym procesem organizowania gier hazardowych. Powyższe stanowi zaś o naruszeniu przepisów postępowania tj. art.120,122, 124, 187 § 1, 191 i 210 § 4 O.p. Naruszenie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, bowiem w konsekwencji doszło do niewłaściwego zastosowania art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h.

Podsumowując, sąd stwierdza, że udostępnienie miejsca w lokalu w celu urządzania gier i utrzymywanie go w stanie do tego przeznaczonym nie jest przejawem aktywnego uczestnictwa w tym procesie i nie może być zakwalifikowane jako "urządzanie gier na automacie" w rozumieniu art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h.

Mając powyższe na uwadze sąd, na podstawie art.145 § 1 pkt.1 lit a i c p.p.s.a. uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji z 22 lipca 2016 r. r.

d.j.



Powered by SoftProdukt