Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maciej Jaśniewicz Sędziowie Sędzia NSA Włodzimierz Zygmont Sędzia WSA Karol Pawlicki (spr.) Protokolant: st. sekr. sąd. Ewa Szydłowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 03 sierpnia 2012r. sprawy ze skargi M. L. na uchwałę Rady Gminy [...] z dnia [...]r. nr [...] w przedmiocie rozpatrzenia wniosku o przyznanie środków z funduszu sołeckiego I. stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały; II. zasądza od Rady Gminy [...] na rzecz skarżącej M. L. kwotę [...] zł [...] tytułem zwrotu kosztów sądowych.

Rada Gminy [...] uchwałą nr [...] z dnia [...] marca 2011 r., podjętą na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze. zm.) – dalej: u. s. g. oraz art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim (Dz. U. Nr 52, poz. 420 ze zm.) – dalej: u. f. s., wyraziła zgodę na wyodrębnienie w budżecie Gminy [...] środków stanowiących fundusz sołecki na 2012 rok. W uzasadnieniu uchwały wskazano, że art. 1 ust. 1 ustawy o funduszu sołeckim przewiduje dla rady gminy wyłączną kompetencję do rozstrzygnięcia czy taki fundusz będzie w budżecie gminy wyodrębniony.

W dniu [...] września 2011 r. Zebranie Wiejskie Sołectwa [...], na podstawie art. 4 ust. 2 u. f. s. w związku z § 1 uchwały nr [...] z dnia [...] marca 2011 r. , podjęło uchwałę nr [...] w sprawie przedsięwzięć do realizacji w ramach funduszu sołeckiego na rok 2012. Za przyjęciem uchwały głosowało [...] mieszkańców sołectwa, przeciwko było [...] mieszkańców, a [...] osób wstrzymało się od głosu. W Zebraniu Wiejskim uczestniczył Wójt Gminy [...], zastępca Wójta, przewodniczący Rady Gminy oraz trzech radnych.

Pismem z dnia [...] września 2011 r. Wójt Gminy [...] powiadomił Sołtysa wsi [...] o przyjęciu wniosku w sprawie przeznaczenia środków funduszu sołeckiego na rok 2012.

W dniu [...] grudnia 2011 r. Rada Gminy [...] uchwałą nr [...], na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 u. s. g. oraz art. 4 ust. 7 u. f. s., odrzuciła wniosek Sołectwa [...] z dnia [...] września 2011 r. o przyznanie środków z funduszu sołeckiego na rok 2012.

W uzasadnieniu uchwały wskazano, że ostatnim etapem badania zasadności wniosku sołectwa jest uprawnienie rady gminy do odrzucenia wniosku sołectwa w trakcie procedury budżetowej. Efektem tej oceny musi być włączenie zadań wskazanych we wniosku do budżetu gminy albo odrzucenie wniosku stosowną uchwałą rady gminy, wraz z uzasadnieniem takiego rozstrzygnięcia.

Uchwalając budżet rada gminy odrzuca wniosek sołectwa, w przypadku gdy zamierzone zadania nie spełniają wymogów określonych w art. 1 ust. 3 u. f. s. Według tego przepisu wniosek winien zawierać wskazanie przedsięwzięć przewidzianych do realizacji na obszarze sołectwa w ramach środków określonych dla danego sołectwa na podstawie informacji przekazanej przez Wójta Gminy wraz z oszacowaniem ich kosztów i uzasadnieniem.

Dalej w uzasadnieniu stwierdzono, że we wniosku sołectwo proponuje przedsięwzięcie pod nazwą wyjazd na wystawę rolniczo-ogrodniczą – [...] zł. Wyjazd taki służyłby wąskiemu gronu mieszkańców, co zamiast służyć integracji społeczności, będzie dezintegrować mieszkańców sołectwa. Dodatkowo za odrzuceniem wniosku sołectwa przemawia okoliczność braku wstępnego kosztorysu, który nie został dołączony do wniosku. Ponadto wartość przedsięwzięcia objętego wnioskiem - budowa sanitariatów, jest kilka razy wyższa od wartości środków funduszu sołeckiego, co wynika z kosztorysu dołączonego [...] grudnia 2011 r. Kosztorys opiewa na kwotę [...] zł.

Według uzasadnienia wniosek Sołectwa [...] budzi zbyt wiele kontrowersji i zastrzeżeń mieszkańców, co do zgodności ze Strategią Rozwoju Gminy, szczególnie w punkcie: budowa sanitariatów w parku w [...].

Pismem z dnia [...] stycznia 2012 r. sołtys Wsi [...] – [...] wezwała Radę Gminy [...] do usunięcia naruszenia interesu prawnego i przyznania środków z funduszu sołeckiego na rok 2012 dla Sołectwa w [...] poprzez uchylenie uchwały.

W uzasadnieniu wskazano, że zakres kontroli poprawności zgłaszanego wniosku w zakresie spełnienia warunków określonych w art. 4 ust. 2 - 4 u. f. s. należy do kompetencji wójta gminy. Dokonywanie oceny w tym zakresie przez radę gminy jest przekroczeniem uprawnień przysługujących ustawowo radzie i wchodzenie w kompetencje wójta gminy.

Wójt, dokonując analizy zgłoszonych wniosków na podstawie art. 4 ust. 7 u. f. s., przyjął wniosek Sołectwa w [...] o czym powiadomił pismem sołtysa wsi [...]. Rada Gminy [...] nie miała zatem podstaw do odrzucenia wniosku Sołectwa w [...] o przyznanie środków z funduszu sołeckiego na rok 2012.

Odpowiadając na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa przewodniczący Rady Gminy [...] pismem z dnia [...] stycznia 2012 r. poinformował sołtysa Wsi [...] o przekazaniu w trybie nadzoru Wojewodzie [...] uchwały z dnia [...] grudnia 2011 r.

Pismem z dnia [...] marca 2012 r., powołując się na art. 101 ust. 1 u. s. g., M. L. wniosła skargę na uchwałę Rady Gminy [...] z [...] grudnia 2011 r. nr [...].

W uzasadnieniu podniosła, że wszystkie przedstawione przez Sołectwo w [...] przedsięwzięcia należą do zadań własnych gminy, służą poprawie warunków życia mieszkańców gminy oraz są zgodne ze strategią rozwoju gminy przyjętą uchwałą nr [...] Rady Gminy [...] z dnia [...] czerwca 2008 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Gminy [...] na lata 2008 - 2017.

Przedsięwzięcie pod nazwą: "Budowa sanitariatów w Parku w [...]" jest zadaniem, które Sołectwo w [...] realizuje już trzeci rok z rzędu ( w latach 2010, 2011 i 2012 ). W grudniu 2011 r., kilka dni przed sesją Rady Gminy, Wójt Gminy, realizując przyjęte przedsięwzięcia Sołectwa w [...] na 2011 r., dokonał zakupu materiałów budowlanych związanych z budową sanitariatów w parku w [...]. Na rok 2012 Sołectwo w [...] przyjęło to przedsięwzięcie jako kontynuację zadania już realizowanego w ramach funduszu sołeckiego.

Zdaniem skarżącej podejmując przedmiotową uchwałę Rada Gminy [...] nie wykazała, że zaplanowane przedsięwzięcia nie są zadaniami własnymi gminy, że nie służą poprawie warunków życia mieszkańców gminy, ponadto że nie są zgodne ze strategią rozwoju gminy.

W dniu [...] marca 2012 r. Rada Gminy [...] podjęła uchwałę nr [...] o odrzuceniu skargi sołtysa wsi [...].

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, zważył co następuje:

Skarga jest zasadna.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej. Według art. 3 § 2 pkt 6 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. 2012 r., poz. 270) – dalej: P.p.s.a., zakres kontroli administracji publicznej obejmuje orzekanie m.in. w sprawach skarg na akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, innych niż określone w punkcie 5 w/w paragrafu. Na podstawie art. 147 § 1 P.p.s.a. sąd, uwzględniając skargę na uchwałę lub akt, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 6, stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności. Wprowadzając sankcję nieważności jako następstwo naruszenia prawa, ustawodawca nie określił rodzaju naruszenia prawa, które prowadziłoby do zastosowania tej sankcji. Podstawy stwierdzenia nieważności uchwały lub aktu organu gminy wyznaczają przepisy ustawy o samorządzie gminnym. Na podstawie art. 101 ust. 1 u. s. g., każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może - po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia - zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego.

Poza sporem pozostaje, że skarżąca, działająca również jako sołtys wsi [...], była uprawniona do złożenia skargi do sądu administracyjnego. Ponadto w niniejszej sprawie skarga dotyczy uchwały rady gminy o charakterze aktu indywidualnego z zakresu administracji publicznej, podlegającego kontroli sądowoadministracyjnej na podstawie powołanego wyżej art. 3 § 2 pkt 6 P.p.s.a.

Przedmiotem skargi w rozpatrywanej sprawie jest uchwała Rady Gminy [...] z dnia [...] grudnia 2011 r. nr [...], podjęta na podstawie :

- art. 18 ust. 2 pkt 15 u. s. g., zgodnie z którym do wyłącznej właściwości rady gminy należy stanowienie w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy, oraz

- art. 4 ust. 7 u.f.s., zgodnie z którym, uchwalając budżet rada gminy odrzuca wniosek sołectwa w przypadku gdy zamierzone zadania nie spełniają wymogów określonych w art. 1 ust. 3.

Utworzenie funduszu sołeckiego choć nie jest obligatoryjne, to możliwe jest jedynie w oparciu o procedurę zawartą w ustawie o funduszu sołeckim. Przepis art. 1 ust.1 u. f. s., zawiera upoważnienie ustawowe dla rady gminy do podjęcia uchwały, w której wyraża zgodę albo nie wyraża zgody na wyodrębnienie funduszu w roku budżetowym.

Na podstawie w/w przepisu rada gminy rozstrzyga o wyodrębnieniu w budżecie gminy środków stanowiących fundusz sołecki do dnia 31 marca roku poprzedzającego rok budżetowy. W tym też roku w przypadku podjęcia przez radę gminy uchwały o wyodrębnieniu środków funduszu sołeckiego wykonywane są dalsze czynności związane z uchwaleniem wniosku. Czy środki funduszu sołeckiego zostaną przyznane konkretnym sołectwom zależy od tego czy złożony zostanie stosowny wniosek odpowiadający warunkom formalnym zakreślonym w art. 4 u. f. s. oraz czy zadania określone we wniosku będą spełniały określone ustawą wymogi. Uchwała rady gminy w sprawie wyrażenia zgody bądź nie na utworzenie funduszu sołeckiego dotyczyć może tylko danego roku budżetowego. Termin 31 marca roku poprzedzającego rok budżetowy należy uznać za nieprzekraczalny. Po upływie tego terminu rada gminy traci uprawnienie do podjęcia uchwały, o której mowa w art. 1 ust. 1 u. f. s., co skutkuje brakiem możliwości wyodrębnienia funduszu w budżecie dotyczącym roku budżetowego, w odniesieniu do którego uchwała została podjęta.

Zgodnie z art. 1 ust. 2 u. f. s. fundusz nie jest funduszem celowym w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240). W świetle art. 1 ust. 3 u. f. s. środki funduszu przeznacza się na realizację przedsięwzięć, które zgłoszone we wniosku, o którym mowa w art. 4, są zadaniami własnymi gminy, służą poprawie warunków życia mieszkańców i są zgodne ze strategią rozwoju gminy.

Odnosząc powyższe rozważania do zaskarżonej uchwały należy stwierdzić, że wydana ona została z naruszeniem art. 4 ust. 7 w związku z art. 1 ust. 3 u. f. s.

Z treści powołanych przepisów wynika jednoznacznie, że odrzucenie wniosku sołectwa następuje w przypadku gdy zamierzone zadania nie spełniają określonych w ustawie wymogów tj. nie są zadaniem własnym gminy, nie służą poprawie warunków życia mieszkańców, nie są zgodne ze strategią rozwoju gminy.

W konsekwencji, aby adresat uchwały wiedział z jakich powodów rada gminy odrzuca konkretny wniosek, koniecznym jest, aby stosowny akt (uchwała) zawierała uzasadnienie, w którym znajdą się odniesienia do przywołanych kryteriów oceny wniosku. Takie uzasadnienie pozwoli również – w razie zaskarżenia uchwały – ocenić sądowi, czy zaskarżony akt jest zgodny z obowiązującym prawem.

Skład orzekający w niniejszej sprawie stwierdza, iż uzasadnienie zaskarżonej uchwały nie zawiera wyraźnego określenia, że każde z pięciu przedsięwzięć opisanych we wniosku z [...] września 2011 r. nie spełnia kryteriów wskazanych w art. 1 ust. 3 u. f. s. Precyzyjnego uzasadnienia w tym zakresie nie może zastąpić ogólnikowe sformułowanie, że – jak to ujęto w uzasadnieniu uchwały - wniosek budzi wiele kontrowersji i zastrzeżeń, co do zgodności ze Strategią Rozwoju Gminy. To właśnie upoważniony organ gminy ma rozstrzygnąć, czy konkretne postulaty mieszkańców danego sołectwa spełniają opisane wcześniej wymogi, a w konsekwencji czy zasługują na wsparcie finansowe.

Ponadto w uzasadnieniu nie można dokonywać ocen zastrzeżonych dla innego organu gminy. Zgodnie bowiem z art. 4 ust. 5 u. f. s . wstępną ocenę wniosku przeprowadza wójt gminy, co w niniejszej sprawie wynika z treści pisma Wójta Gminy [...] z [...] września 2011 r.

Stwierdzenie nieważności uchwały oznacza jej usunięcie z obrotu prawnego ex tunc, czyli od daty jej podjęcia. W tej sytuacji Rada Gminy, mając na uwadze powyższą ocenę prawną, powinna ponownie rozpoznać wniosek o przyznanie środków z funduszu sołeckiego.

W tych okolicznościach Sąd orzekł jak w p. 1 sentencji na podstawie art. 147

§ 1 P.p.s.a. Orzeczenie o kosztach znajduje uzasadnienie w treści art. 200 w/w ustawy.