Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Wojciech Śnieżyński (sprawozdawca) Sędziowie: Sędzia WSA Olga Białek Sędzia WSA Gabriel Węgrzyn po rozpoznaniu w Wydziale II na posiedzeniu niejawnym w dniu 13 maja 2021 r. sprawy ze skargi D. C. na decyzję D. Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego we W. z dnia [...] stycznia 2021 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wydania wypisu z rejestru lokali dla nieruchomości oddala skargę w całości.

Wnioskiem z [...].10.2020 r. r. skarżąca D. C. (dalej jako: ″wnioskodawczyni″ lub ″skarżąca″) wystąpiła do Prezydenta W. o wydanie wypisu z ewidencji gruntów i budynków, dotyczącego lokalu mieszkalnego przy ul. [...] we W.. We wniosku wskazano, że interesem prawnym do pozyskania wypisu jest podyktowany koniecznością pozyskania informacji o nieruchomości wchodzącej w skład spadku celem wystąpienia o zachowek przeciwko aktualnej właścicielce nieruchomości. Do pisma załączono wypełniony formularz wniosku o wydanie wypisu lub wyrysu z operatu ewidencyjnego. W punkcie 9 wniosku, wnioskodawczyni wniosła o wydanie uproszczonego wypisu z rejestru gruntów dla nieruchomości położonej przy ul. [...]. W punkcie 10 wniosku zaznaczyła, że ma interes prawny w dostępie do danych objętych wnioskiem wynikający z art. 991 § 1 w zw. z art. 931 §1 k.c. w związku z prawem do zachowku.

Zawiadomieniem z [...].10.2020 r. Prezydent W. poinformował wnioskodawczynię o uprawnieniach wynikających z art. 10 k.p.a., jak również o regulacji wynikającej art. 79a § 1 k.p.a. Pismem z [...].11.2020 r. wnioskodawczyni wniosła o ponowne przeanalizowanie przez organ sprawy, w szczególności uwzględnienie tego, że przysługujące prawo wystąpienia z powództwem o zachowek stanowi o jej interesie prawnym do uzyskania numeru księgi wieczystej nieruchomości wchodzącej w skład spadku. Do pisma dołączono kopie orzeczeń sądowych.

Decyzją z [...].11.2020 r. Prezydent W. odmówił wydania wypisu z rejestru lokalu dla nieruchomości położonej we W. przy ul. [...] ze względu na brak interesu prawnego wnioskodawczyni do uzyskania konkretnych informacji (numeru księgi wieczystej) w trybie art. 24 ust. 5 pkt 3 ustawy z 17.05.1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2020 r., poz. 276 ze zm.) – dalej: u.p.g.k.

W odwołaniu od decyzji D. C. zarzuciła organowi I instancji naruszenie: art. 24 ust. 5 pkt 3 u.p.g.k. poprzez jego nieprawidłową wykładnię i w konsekwencji przyjęcie, że nie posiada ona interesu prawnego w uzyskaniu wypisu uproszczonego z rejestru lokali; art. 991 § 1 k.c. poprzez jego nieprawidłową wykładnię i w konsekwencji przyjęcie, że interes prawny wyrażający się w prawie do dochodzenia zachowku od zobowiązanego spadkobiercy nie aktualizuje po jej stronie interesu prawnego charakteryzującego się aktualnością, indywidualnością i obiektywną sprawdzalnością.

Zaskarżoną decyzją z [...].01.2021 r. D. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego odwołania nie uwzględnił. Utrzymując w mocy decyzję organu I instancji, organ odwoławczy wyjaśnił, że w ewidencji gruntów rozróżnia się dane o charakterze przedmiotowym, przedmiotowo-podmiotowym i podmiotowym. Dane o charakterze przedmiotowym jak informacje o gruntach, budynkach i lokalach są jawne i powszechnie dostępne. Jedynymi warunkami uzyskania tych informacji jest uiszczenie należnej opłaty oraz wskazanie konkretnego przedmiotu wniosku. Natomiast co do danych o charakterze podmiotowo-przedmiotowym i podmiotowym, podlegają one reżimowi udostępniania, o którym mowa w art. 24 ust. 5 u.p.g.k., a co za tym idzie, wydawane są wyłącznie na żądanie podmiotów wyszczególnionych w tym przepisie oraz podmiotów, które wykażą interes prawny związany z gruntami, budynkami lub lokalami będącymi przedmiotem wypisu. DWINGiK podkreślił przy tym, że w orzecznictwie sądowoadministracyjnym ukształtował się pogląd, że numer księgi wieczystej, jako dana ewidencyjna dotycząca działki ewidencyjnej, którą m.in. zawiera wypis z rejestru lokali, obejmuje dane o charakterze podmiotowo-przedmiotowym (tak WSA we Wrocławiu w wyroku z 31.05.2016 r., sygn. akt II SA/Wr 180/16). Za bezsporne w sprawie organ odwoławczy uznał fakt, że wnioskodawczyni nie należy do podmiotów wskazanych w art. 24 ust. 5 pkt 1, 2 i 2a u.p.g.k., którym udostępnia się wypisy z rejestru lokali (zawierające dane podmiotów) bez konieczności wykazania przez nie interesu prawnego. Zatem, zgodnie z art. 24 ust. 5 pkt 3 u.p.g.k., wnioskodawczyni w celu otrzymania wypisu z rejestru lokali (zawierającego dane osobowe właścicieli oraz nr księgi wieczystej) była zobowiązana wykazać posiadanie interesu prawnego w tym zakresie. W ocenie organu odwoławczego takiego interesu w sprawie nie wykazano. Odnosząc się bowiem do powołanego w odwołaniu argumentu, że wnioskodawczyni posiada uprawnienie do wystąpienia z powództwem o zachowek przeciwko właścicielowi nieruchomości i w celu ustalenia składników majątku spadkowego, w tym jego wartości, niezbędne jest ustalenie księgi wieczystej nieruchomości, która zawiera między innym informacje o charakterze prawnym, organ odwoławczy stwierdził, że posiada ona jedynie interes faktyczny, gdyż próbuje ustalić czy jest uprawniona do otrzymania zachowku. W ocenie organu odwoławczego nie można zatem wywodzić interesu uzasadniającego dostęp do ewidencji gruntów i budynków jedynie z zamiaru zainicjowania postępowania przed sądem powszechnym a nawet wtedy, gdy postępowanie takie już się toczy.

W skardze do sądu administracyjnego na decyzję odmawiającą udostępnienia żądanych danych z rejestru lokali skarżąca powtórzyła zawarty już w odwołaniu zarzut naruszenia: 1) art. 24 ust. 5 pkt 3 u.p.g.k. poprzez jego nieprawidłową wykładnię i w konsekwencji przyjęcie, że nie posiada ona interesu prawnego w uzyskaniu wypisu uproszczonego z rejestru lokali, podczas gdy wywodzi ona taki interes z treści art. 991 § 1 k.c.; 2) art. 991 § 1 k.c. poprzez jego nieprawidłową wykładnię i w konsekwencji przyjcie, że interes prawny wyrażający się w prawie do dochodzenia zachowku od zobowiązanego spadkobiercy nie aktualizuje po jej stronie interesu prawnego charakteryzującego się aktualnością, konkretności, indywidualnością i obiektywną sprawdzalnością, podczas gdy w rzeczywistości posiada on wskazane cechy. Na tej podstawie skarżąca wniosła o uchylenie decyzji organów obydwu instancji za zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu skargi pełnomocnik skarżącej podkreślił, że orzekające w sprawie organy wprost przyznały, że skarżąca posiada w niniejszej sprawie interes prawny w rozumieniu przepisów k.c. Tym samym nie zakwestionowały faktu udowodnienia przedmiotowych okoliczności, a jedynie możliwość ich kwalifikacji prawnej jako interesu prawnego w rozumieniu art. 24 ust. 5 pkt 3 u.p.g.k. Tym samym zakres zaskarżenia w niniejszej sprawie co do zasady wyznacza jedynie spór co do prawa. Odnosząc się do powołanych przez organy tez orzeczeń sądów administracyjnych autor skargi zauważył, że dotyczyły one rozumienia interesu prawnego w znaczeniu formalnym, tj. interesu do złożenia skargi, a nie w znaczeniu materialnym, tj. interesu w domaganiu się konkretnego rozstrzygnięcia w sprawie.

Tymczasem NSA wielokrotnie wskazywał w formułowanych przez siebie wyrokach, że normy prawa cywilnego mogą stanowić o interesie prawnym rozumianym zgodnie materialnymi przepisami administracyjnymi. Powołując się na wyrok NSA z 16.05.2018 r., sygn. akt I OSK 2663/17, w którym wyrażono tezę o możliwości wywiedzenia interesu prawnego bezpośrednio w myśl art. 24 ust. 5 pkt 3 u.p.g.k. z art. 415 k.c. poprzez poszukiwanie właściciela lokalu w związku z uprawnieniem do dochodzenia od niego zadośćuczynienia, pełnomocnik wskazał, że w niniejszej sprawie interes skarżącej jest refleksem jej uprawnienia do uzyskania zachowku z konkretnego przedmiotu, który stanowił własność spadkodawcy. Dalej wskazał, że za szerokim rozumieniem pojęcia interesu prawnego opowiedział się także NSA w wyroku z 07.06.2017 r., sygn. akt I OSK 2174/15, w którym interesu strony w rozumieniu art. 24 ust. 5 pkt 3 u.p.g.k. skład orzekający doszukał się w treści art. 331 § 1 k.c. Z kolei w wyroku WSA w Gliwicach z 17.06.2009 r., sygn. akt II SA/GI 101/09 skład orzekający orzekł, że poszukiwanie majątku dłużniczki na podstawie cywilnego tytułu wykonawczego stanowi o interesie prawnym rozumianym w myśl art. 24 ust. 5 pkt 3 u.p.g.k. Odnosząc powyższe tezy orzeczeń sądów administracyjnych do treści złożonego wniosku, autor skargi wskazał, że w niniejszej sprawie skarżąca wykazała, że posiada uprawnienie do wystąpienia z powództwem o zachowek przeciwko właścicielowi nieruchomości. W celu ustalenia składników majątku spadkowego, w tym jego wartości, niezbędne jest ustalenie księgi wieczystej nieruchomości, która zawiera między innymi informacje o jej charakterze prawnym. Wnioskodawczyni musi zatem ustalić, czy w skład majątku po zmarłym wchodził wskazany lokal oraz czy związane z nim prawa zostały przeniesione na spadkobiercę. W przeciwnym wypadku nie będzie mógł dochodzić przysługujących mu praw wynikających z powszechnie obowiązującego prawa.

Uzasadniając drugi z zarzutów skargi jej autor zauważył, że orzekające organy w sposób błędny ustaliły sens określenia interesu prawnego jako indywidualnego, aktualnego, konkretnego oraz sprawdzalnego obiektywniej. W konsekwencji błędnie ustaliły, że posiadanie uprawnienia do zachowku nie wyczerpuje powyższych przesłanek. Osoba uprawniona do zachowku nabywa bowiem przysługujące jej prawo podmiotowe z mocy prawa w wyniku ziszczenia się warunku w postaci dojścia do skutku dziedziczenia testamentowego spadkobiercy oraz pozostawania przez nią w gronie spadkobierców ustawowych. Jej uprawnienie ma zatem charakter indywidualny, ponieważ dotyczy tylko jej osoby. Ma również charakter konkretny, bowiem jej uprawnienie jest efektem aktualizacji jednostkowego stanu faktycznego oraz prawnego. Prawo do zachowku jest również aktualne tak długo, jak długo nie ulegnie przedawnieniu. Wreszcie jest obiektywnie sprawdzalne, bowiem nabywa się je z mocy prawa a jego wykazanie może nastąpić zwykłymi dowodami skutecznymi w toku postępowania. W niniejszej sprawie wnioskodawczyni wykazała, że była córką zmarłej K. K.. Wykazała również, że była uczestnikiem postępowania spadkowego po niej. W sprawie doszło do dziedziczenia na mocy testamentu i wreszcie składnikiem majątku po zmarłej był wskazany lokal przy ul. [...] we W.. Uzasadniając decyzję organ I instancji nie wskazał, że nieruchomość objęta wnioskiem nie stanowiła własności K. K. lub nie stanowi własności przywołanego we wniosku spadkobiercy – K. K.. Wywołany przez organ spór był sporem co do prawa. W niniejszej sprawie nikt przy tym nie zakwestionował przywołanego przez skarżącą stanu faktycznego. Co więcej, organ przyznał, że wnioskodawczyni posiada interes prawny w rozumieniu przepisów k.c., kwestionując jedynie możliwość jego przeniesienia na grunt art. 24 ust. 5 pkt 3 u.p.g.k. Organ I instancji błędnie dokonał zatem nie tylko wykładni samego art. 24 ust. 5 pkt 3 u.p.g.k., ale także źle zinterpretował sam art. 991 § 1 k.c., błędnie przyjmując, że wynikający z niego interes prawny nie ma charakteru indywidualnego, konkretnego, aktualnego oraz sprawdzalnego obiektywnie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie jest uzasadniona.

Zaskarżona decyzja nie narusza bowiem prawa materialnego, ani też organy administracji nie naruszyły reguł procedury administracyjnej w stopniu skutkującym wznowieniem tego postępowania, bądź mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Zdaniem sądu administracyjnego, prawidłowo organy administracji uznały, że skarżąca nie wykazała interesu prawnego do żądania wydania wypisu z rejestru lokali dla nieruchomości położonej we W. przy ul. [...].

Organy obu instancji trafnie zinterpretowały, że żądane dane przedmiotowo-podmiotowe z ewidencji gruntów i budynków nie są niezbędnym załącznikiem, czy elementem powództwa o zachowek. Abstrahując już od tego, że sprawa o zachowek jeszcze nie zawisła przed sądem powszechnym, przyjdzie wskazać, że brak pewności skarżącej o tym, czy w skład majątku po zmarłym wchodzi sporny lokal oraz czy związane z nim prawa zostały przniesione na spadkobiercę (obecnego właściciela tego lokalu), nie oznacza, że nie będzie ona mogła dochodzić przysługujących jej praw wynikających z powszechnie obowiązującego prawa. Po pierwsze takie stanowisko jest podyktowane tym, że sporządzając powództwo o zachowek można zastrzec możliwość rozszerzenia powództwa, gdyby wartość przedmiotu sporu okazała się większa. Po drugie, ustalenie składników majątku spadkowego, w tym jego wartości, w przypadku sporu w tym zakresie wymaga i tak sporządzenia zleconej przez sąd opinii biegłego, który dopiero określi jego wartość. Wycena lokalu ma zatem wtórne znaczenie dla wytoczenia powództwa o zachowek. Żądane dokumenty (numer KW) stanowić będą materiał dowodowy w postępowaniu cywilnym. Jednak o zakresie postępowania dowodowego decyduje wyłącznie sąd cywilny. Skarżąca zatem będzie mogła wnioskować o przeprowadzenie dowodu z dokumentów, których wydania domagał się w niniejszym postępowaniu administracyjnym. Jednak o dopuszczeniu dowodu rozstrzygnie sąd cywilny. Dopiero zobowiązanie przez sąd skarżącej do złożenia takich dokumentów stanowić będzie o legitymowanym interesie do złożenia wniosku w trybie art. 24 ust. 5 pkt 3 u.p.g.k. Wezwanie sądu stanowi bowiem dowód wykazania interesu prawnego w rozumieniu tego przepisu. Nie można przy tym wykluczyć, że sąd cywilny we własnym zakresie wystąpi do organu geodezji i kartografii o wydanie wypisu z ewidencji oraz kopii dokumentów uzasadniających wpisu do danych operatu ewidencyjnego. W takim przypadku organ będzie zobligowany do ich wydania, o ile dysponuje takim danymi.

Zatem interes prawny skarżącej może zostać skonkretyzowany dopiero w postępowaniu sądowym o zachowek. Dlatego organy rejestrowe na podstawie samej zapowiedzi wystąpienia z takim powództwem, nie mogły przyjąć, że skarżąca jest podmiotem uprawnionym do żądania dokumentów z ewidencji gruntów i budynków. Interes prawny musi być bowiem konkretny i wykazany okolicznościami faktycznymi. Zdaniem Sądu, w okolicznościach sprawy nie sposób zarzucić organom, aby dokonały dowolnej i arbitralnej wykładni interesu prawnego skarżącej w rozumieniu art. 24 ust. 5 pkt 3 u.p.g.k. i naruszyły art. 99 § 1 k.c. Organ I instancji dopełnił też powinności z art. 7 § 1, art. 8 § 1, art. 76, oraz 79a k.p.a., wzywając skarżącą do wykazania interesu prawnego w wyznaczonym terminie.

Z tych wszystkich względów Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu nie stwierdzając naruszenia prawa wymienionego w art. 145 § 1 ustawy z 30.08.2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.), skargę oddalił jako nieuzasadnioną na podstawie art. 151 tej ustawy.