Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Dorota Dąbek (spr.) Sędzia NSA Zbigniew Czarnik Sędzia del. WSA Jacek Czaja Protokolant Marzena Bal-Kuźniarska po rozpoznaniu w dniu 8 września 2022 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 8 sierpnia 2018 r. sygn. akt III SA/Kr 493/18 w sprawie ze skargi M. L., P. L. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie z dnia 8 marca 2018 r. nr SKO.NA/4130/1/2018 w przedmiocie cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie solidarnie na rzecz M. L., P. L. kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 8 sierpnia 2018 r., sygn. akt III SA/Kr 493/18, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w sprawie ze skargi M. L. i P. L. (skarżący), prowadzących działalność gospodarczą pod firmą "A" s.c. P. L. i M. L., na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie z dnia 8 marca 2018 r., nr SKO.NA/4130/1/2018, w przedmiocie cofnięcia zezwolenia na sprzedaż przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży napojów alkoholowych kat. B, tj. o zawartości alkoholu powyżej 4,5% do 18% za wyjątkiem piwa, uchylił zaskarżoną decyzję i utrzymaną nią w mocy decyzję organu I instancji oraz zasądził od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie (SKO, organ) na rzecz skarżących zwrot kosztów postępowania.

Sąd I instancji orzekał w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Skarżący wnioskiem z dnia 9 listopada 2016 r. wystąpili do Prezydenta Miasta Krakowa o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych kat. B, tj. o zawartości alkoholu powyżej 4,5 % do 18% za wyjątkiem piwa, przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży - w punkcie sprzedaży mieszczącym się w sklepie monopolowym w Krakowie pod wskazanym adresem.

Organ I instancji - Prezydent Miasta Krakowa – po uprzednim uzyskaniu pozytywnej opinii Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych o zgodności wnioskowanej lokalizacji przedmiotowego punktu sprzedaży, udzielił skarżącym w dniu 24 stycznia 2017 r. zezwolenia nr 1/99/B/79/2017 na sprzedaż przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży napojów alkoholowych kat. B, tj. o zawartości alkoholu powyżej 4,5 % do 18% za wyjątkiem piwa, w punkcie sprzedaży - sklepie branżowym mieszczącym się w Krakowie pod wskazanym adresem.

W dniu 17 sierpnia 2017 r. organ I instancji wszczął z urzędu postępowanie w sprawie cofnięcia udzielonego skarżącym zezwolenia z dnia 24 stycznia 2017 r. nr 1/99/B/79/2017 na sprzedaż napojów alkoholowych kat. B z powodu stwierdzenia, że skarżący dokonywali sprzedaży alkoholu przez Internet, a zatem poza miejscem sprzedaży wskazanym w zezwoleniu.

Decyzją z dnia 8 grudnia 2017 r., znak: SA-06.7340.7.51.2017, Prezydent Miasta Krakowa orzekł o cofnięciu skarżącym zezwolenia z dnia 24 stycznia 2017 r. nr 1/99/B/79/2017 z powodu stwierdzenia nieprzestrzegania warunku wykonywania działalności gospodarczej w zakresie objętym zezwoleniem tylko przez przedsiębiorcę w nim oznaczonego i wyłącznie w miejscu wymienionym w zezwoleniu (art. 18 ust. 7 pkt 6 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 487 ze zm., dalej w skrócie - u.w.t.p.a. lub ustawa) poprzez prowadzenie sprzedaży alkoholu przez Internet tj. nie w punkcie sprzedaży spełniającym wymogi określone przez radę gminy na podstawie art. 12 ust. 1-3 (art. 18 ust. 7 pkt 8 ustawy).

Po rozpoznaniu odwołania wniesionego przez skarżących, decyzja ta została utrzymana w mocy przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Krakowie, działające na podstawie art. 18 ust. 10 pkt 2 w zw. z art. 18 ust. 7 pkt 6 i 8 u.w.t.p.a. oraz art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1257, dalej w skrócie – k.p.a.).

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji Kolegium podkreśliło w szczególności, że zakaz sprzedaży napojów alkoholowych przez Internet wynika wprost z ustawy, gdyż ustawodawca nie przewidział prawnej możliwości takiej sprzedaży i mimo wielokrotnych nowelizacji tej ustawy nie wprowadził regulacji umożliwiających sprzedaż alkoholu za pośrednictwem Internetu. Organ zwrócił uwagę, że art. 96 u.w.t.p.a. wyraźnie wskazuje, że sprzedaż alkoholu może odbywać się wyłącznie we wskazanych w nim punktach sprzedaży. Wobec tego stosowanie wykładni in dubio pro libertate nie znajduje swojego uzasadnienia. Kolegium podzieliło stanowisko NSA, wypowiedziane w wyroku z dnia 21 kwietnia 2016 r., sygn. akt II GSK 2566/14, że alkohol jest rzeczą oznaczoną co do gatunku oraz że "...w sytuacji, gdy na skutek złożenia zamówienia przez Internet, sprzedający dostarcza alkohol do miejsca wskazanego przez kupującego i tam następuje wydanie nabywcy rzeczy oznaczonej co do gatunku, to w tym właśnie miejscu dochodzi do przeniesienia własności rzeczy, co stanowi realizację zawartej umowy sprzedaży. Ponieważ miejsce wydania rzeczy (alkoholu) nie jest miejscem, w którym prowadzony jest sklep dysponujący zezwoleniem na sprzedaż alkoholu, dochodzi do zrealizowania skutku rozporządzającego umowy sprzedaży poza tym sklepem, w istocie rzeczy w dowolnym miejscu wskazanym przez nabywcę".

Zdaniem Kolegium niezasadne były podniesione w odwołaniu i w dołączonych do akt pismach procesowych z dnia 28 sierpnia 2017 r. i z dnia 27 października 2017 r., zarzuty naruszenia art. 18 ust. 10 oraz art. 18 ust. 7 u.w.t.p.a. oraz art. 2, art. 20, art. 22 i art. 33 ust. 3 Konstytucji RP polegającego na braku spójnej, jednoznacznej i konsekwentnej wykładni przepisów prawa oraz braku należytego uzasadnienia decyzji organu I instancji.

Na ww. decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Krakowie skarżący wnieśli skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie (dalej: WSA) podnosząc, że uzasadnienie zaskarżonej decyzji w zasadzie nie odnosi się do argumentacji przedstawionej przez nich zarówno w odwołaniu od decyzji organu I instancji, jak i w pismach procesowych. Wnieśli zatem o uchylenie zaskarżonej decyzji i utrzymanej nią w mocy decyzji organu I instancji, wstrzymanie wykonania decyzji i zasądzenie kosztów postępowania.

W odpowiedzi na skargę, SKO w Krakowie wniosło o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

WSA w opisanym na wstępie wyroku uznał, że skarga zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu pierwszej instancji nie ulega wątpliwości, że postanowienia art. 18 ust. 10 u.w.t.p.a., określające przesłanki cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, są przepisami bezwzględnie obowiązującymi. Oznacza to, że w przypadku spełnienia danej przesłanki organ jest zobowiązany wydać decyzję o cofnięciu zezwolenia, w tym m. in. w sytuacji, gdy następuje nieprzestrzeganie warunku "wykonywania działalności gospodarczej w zakresie objętym zezwoleniem tylko przez przedsiębiorcę w nim oznaczonego i wyłącznie w miejscu wymienionym w zezwoleniu" (art. 18 ust. 7 pkt 6 ustawy) oraz warunku "prowadzenia sprzedaży" w punkcie sprzedaży "spełniającym wymogi określone przez radę gminy, na podstawie art. 12 ust. 1-3" (art. 18 ust. 7 pkt 8 ustawy). Wobec powyższego w postępowaniu w sprawie cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych właściwy organ powinien wykazać danemu podmiotowi, któremu udzielił zezwolenia, naruszenie określonych w ustawie ogólnych warunków i zasad sprzedaży alkoholu.

WSA nie podzielił stanowiska organów, że skoro ustawodawca w treści ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie przewidział formy sprzedaży "przez Internet", to oznacza a priori, iż taka forma jest zakazana na gruncie tej ustawy. Sąd pierwszej instancji argumentował, że żadnej formy sprzedaży ustawodawca nie uregulował, a jedynie określił, iż sprzedaż ma się odbywać w stricte wyliczonych punktach sprzedaży. Czym innym jest określenie formy czynności cywilnoprawnej, a czym innym jest, czy czynność ta dochodzi do skutku, a więc jest realizowana, w określonym punkcie sprzedaży detalicznej alkoholu. Tę okoliczność uznano za kluczową w niniejszej sprawie.

Sąd pierwszej instancji zgodził się z argumentami skarżących, że dopiero w przypadku, gdyby miejsce spełnienia świadczenia nie zostało określone w umowie, można ustalać miejsce świadczenia na podstawie przepisów ogólnych Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 155 § 2 k.c. przy rzeczach oznaczonych co do gatunku, przeniesienie własności rzeczy, które stanowi rozporządzający skutek zobowiązującej umowy sprzedaży, następuje w chwili przeniesienia posiadania rzeczy, czyli jej wydania nabywcy. Wynika z tego, że co do zasady sprzedaż rzeczy oznaczonych co do gatunku realizuje się z chwilą wydania rzeczy nabywcy w miejscu oznaczonym w umowie. Skoro z będącego wzorcem umownym Regulaminu Witryny (którego wydruk znajduje się w aktach administracyjnych, a na który wskazywali skarżący) wynika, że ustala się za miejsce spełnienia świadczenia punkt sprzedaży określony w udzielonym skarżącym zezwoleniu, to sprzedaż alkoholu następuje w tym punkcie, bo co do zasady sprzedaż rzeczy oznaczonych co do gatunku realizuje się z chwilą wydania rzeczy nabywcy w miejscu oznaczonym w umowie, najpóźniej w chwili wydania towaru kupującemu bądź, co również wynika z postanowień Regulaminu Witryny, upoważnionej przez kupującego osobie.

WSA uznał za trafne twierdzenia skarżących, że z punktu widzenia prawnego nie powinno mieć znaczenia, czy upoważnioną osobą do wydania towaru jest np. małżonek lub pracownik kupującego, czy też przedstawiciel firmy kurierskiej, skoro z Regulaminu Witryny wynika, że osoby te mogą odbierać towar pod pewnymi warunkami i co najważniejsze - w zgodzie z regulacjami ustawy. Chodzi tu o kwestie związane z pełnoletnością i stanem trzeźwości zamawiających, o których mówi art. 15 ustawy. Sąd pierwszej instancji wskazał, że postanowienia Regulaminu Witryny, dowodzą, że sprzedający przez Internet mają mechanizmy kontroli w tym zakresie – rejestracja i indywidualizacja zamawiającego (obowiązek podania danych osobowych i adresowych), a przy odbiorze kontrola dokumentów osoby odbierającej towar. Dostawca jest też obowiązany dokonać kontroli stanu trzeźwości osoby odbierającej towar. Sąd podniósł, że w przypadku wątpliwości co do czasu i miejsca zawarcia umowy sprzedaży przewidziano w art. 70 k.c. reguły interpretacyjne, pozwalające usunąć wątpliwości co do tych faktów. Chwila zawarcia umowy wyznaczona przez oferenta i oblata powinna mieścić się w granicach czasowych określonych przez przepisy art. 66 § 2, art. 67 i art. 69 k.c., normujących dojście umowy do skutku poprzez przyjęcie oferty. Zgodnie z regułą ogólną, umowa rodzi skutki prawne z chwilą jej zawarcia. Dopuszczalne jest jednak również wskazanie przez strony umowy innego momentu, z którym powstaną wszystkie lub niektóre jej konsekwencje prawne. Strony są uprawnione do korzystania z przedmiotowej kompetencji w granicach swobody umów. Jeżeli ofertę akceptuje się przez oświadczenie woli wymagające dojścia do oferenta, ofertę uważa się za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia oblata o jej przyjęciu. Decyduje tutaj chwila dojścia pozytywnej odpowiedzi adresata do oferenta (art. 61 § 1 k.c.). Natomiast w sytuacji, gdy oświadczenie o przyjęciu oferty ma postać elektroniczną, będzie to chwila wprowadzenia go do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, by składający mógł się zapoznać z treścią oświadczenia (art. 61 § 2 k.c.).

W ocenie WSA przyjęte w kwestionowanej decyzji stanowisko, że niedopuszczalne jest wykorzystywanie przy sprzedaży napojów alkoholowych nie tylko Internetu, ale generalnie "środków komunikacji na odległość", nie zostało w sposób dogłębny i wyczerpujący przez organy uzasadnione. Organy nie wyjaśniły pojęcia "sprzedaży przez Internet". Pominęły też w tej analizie przepis art. 38 pkt 7 ustawy o prawach konsumenta.

Sąd pierwszej instancji uznał, że "sprzedaż przez Internet", z określonego w zezwoleniu punktu sprzedaży, nie jest jeszcze jednym, dodatkowym miejscem sprzedaży, niewymienionym w art. 96 u.w.t.p.a., lecz jest to dodatkowa forma komunikacji przedsiębiorcy z potencjalnymi klientami, a więc jeden ze sposobów sprzedaży funkcjonujący w dzisiejszych realiach. W ocenie Sądu pierwszej instancji zasadna jest przedstawiona przez skarżących argumentacja i sposób rozumienia przepisu art. 96 i innych ustawy. W sposób przekonujący dowiedli oni, że w stanie faktycznym niniejszej sprawy realizacja umowy sprzedaży następuje we wskazanym w udzielonym im w zezwoleniu punkcie sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych, a nie poza nim, i że nie mamy tutaj do czynienia z klasycznym "sklepem internetowym", lecz konkretnie określonym i objętym zezwoleniem punktem sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych.

Ponadto Sąd podzielił trafność poglądu skarżących, że swoboda działalności gospodarczej, wskazana w art. 22 Konstytucji RP jest wolna, ale z zachowaniem warunków wynikających z przepisów prawa. Skoro w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi brak jest wyraźnego zakazu sprzedaży przez Internet, to nie można go wyprowadzać z celów i zasad tej ustawy, bo nie wynika z nich, że właśnie owe cele w postaci ograniczenia dostępności do napojów alkoholowych obejmowały ten rodzaj sprzedaży. Ustawa ta jest zupełnie niedostosowana do obecnych realiów rynkowych, co powinno być postulatem de lege ferenda do jej zmian w tym zakresie.

Od powyższego wyroku Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Krakowie wniosło skargę kasacyjną, zarzucając zaskarżonemu wyrokowi naruszenie:

1. prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 18 ust. 10 pkt. 2 w zw. z art. 18 ust. 7 pkt. 6 w związku z art. 96 u.w.t.p.a., polegającą na przyjęciu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, że sprzedaż napojów alkoholowych "przez Internet" za pośrednictwem witryny internetowej czy też przy pomocy środków komunikacji na odległość przez przedsiębiorcę posiadającego realne, "stacjonarne" miejsce prowadzenia działalności oraz wydanie zakupionych napojów alkoholowych klientowi przez upoważnionego kuriera zgodnie z regulaminem witryny internetowej www.wina.pl poza miejscem wskazanym w zezwoleniu, nie wykracza poza zakres objęty zezwoleniem wydanym dla tego punktu, a tym samym nie narusza określonych w zezwoleniu warunków prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych,

2. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a to art. 145 § 1 pkt. 1 lit. c) w zw. z art. 141 § 4 p.p.s.a. poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku w sposób nieodpowiadający opisanym w przywołanym przepisie wymogom, polegające na braku logicznego i spójnego wyjaśnienia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia w związku ze stwierdzeniem przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, że organy obu instancji dokonały błędnego ustalenia stanu faktycznego, u podstaw którego leżało przyjęcie, że pani M. L. oraz pan P. L., dokonując sprzedaży alkoholu za pośrednictwem witryny internetowej www.wina.pl i dostarczając zakupiony alkohol za pośrednictwem kuriera faktycznie sprzedawali alkohol poza miejscem wskazanym w zezwoleniu, przez co naruszone zostały określone w zezwoleniu z dnia 24 stycznia 2017 r., nr I/99/B/79/2017, jak i w ustawie warunki sprzedaży napojów alkoholowych.

Organ wniósł o uchylenie wyroku oraz rozpoznanie skargi pani M. L. i pana P. L. i jej oddalenie, względnie o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Krakowie, oraz o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.

Argumenty na poparcie powyższych zarzutów zostały przedstawione w uzasadnieniu skargi kasacyjnej.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną pełnomocnik skarżących wniósł o jej oddalenie i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania wg norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Dodatkowo w piśmie procesowym z 11 kwietnia 2022 r. przedstawiono uzupełniającą argumentację uzasadniającą wniosek o oddalenie skargi kasacyjnej.

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał skargę kasacyjną na rozprawie przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie posiedzenia na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku (art. 15 zzs4 ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, Dz. U. poz. 374 ze zm.).

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw i z tego powodu nie została uwzględniona.

Zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. W niniejszej sprawie nie występują przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego enumeratywnie wyliczone w art. 183 § 2 p.p.s.a. Z tego względu Naczelny Sąd Administracyjny przy rozpoznaniu sprawy związany był granicami skargi kasacyjnej. Granice te są wyznaczone wskazanymi w niej podstawami, którymi - zgodnie z art. 174 p.p.s.a. - może być naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (art. 174 pkt 1 p.p.s.a.) albo naruszenie przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.). Związanie Naczelnego Sądu Administracyjnego granicami skargi kasacyjnej polega na tym, że jest on władny badać naruszenie jedynie tych przepisów, które zostały wyraźnie wskazane przez stronę skarżącą i nie może we własnym zakresie konkretyzować zarzutów skargi kasacyjnej, uściślać ich ani w inny sposób korygować.

Spór w tej sprawie dotyczył możliwości sprzedawania alkoholu przy użyciu zamówień składanych przez Internet. W rozpoznawanej sprawie, co wymaga podkreślenia, sprzedaż nie była dokonywana w typowym sklepie internetowym, lecz była to sprzedaż za pośrednictwem Internetu z określonego w zezwoleniu punktu sprzedaży.

Skarżące kasacyjnie Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Krakowie oparło skargę kasacyjną na obydwu podstawach określonych w art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a. tj. na naruszeniu prawa materialnego poprzez błędną wykładnię (pkt 1 petitum skargi kasacyjnej) i naruszeniu przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (pkt 2 petitum skargi kasacyjnej).

W pierwszej kolejności rozpoznaniu podlegał dalej idący z tych zarzutów, to jest zarzut wadliwego sporządzenia przez Sąd uzasadnienia zaskarżonego wyroku, naruszającego art. 145 § 1 pkt. 1 lit. c) w zw. z art. 141 § 4 p.p.s.a. (punkt 2 petitum skargi kasacyjnej). Taka kolejność oceny zarzutów wynika z tego, że w przypadku naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. zaskarżony wyrok musiałby zostać uchylony, gdyż wady formalne jego uzasadnienia nie pozwalałyby na ocenę w postępowaniu kasacyjnym zgodności z prawem rozstrzygnięcia z punktu widzenia pozostałych zarzutów kasacyjnych. Zarzut dotyczący naruszenia prawa materialnego może bowiem być oceniany przez Naczelny Sąd Administracyjny jedynie w przypadku, gdy zaskarżony wyrok został uzasadniony w taki sposób, że możliwa jest ocena jego zgodności z prawem.

Według skarżącego kasacyjnie organu do naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. miało dojść "poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku w sposób nieodpowiadający opisanym w przywołanym przepisie wymogom, polegające na braku logicznego i spójnego wyjaśnienia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia w związku ze stwierdzeniem przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, że organy obu instancji dokonały błędnego ustalenia stanu faktycznego, u podstaw którego leżało przyjęcie, że pani M. L. oraz pan P. L., dokonując sprzedaży alkoholu za pośrednictwem witryny internetowej www.wina.pl i dostarczając zakupiony alkohol za pośrednictwem kuriera faktycznie sprzedawali alkohol poza miejscem wskazanym w zezwoleniu, przez co naruszone zostały określone w zezwoleniu z dnia 24 stycznia 2017 r., nr I/99/B/79/2017, jak i w ustawie warunki sprzedaży napojów alkoholowych". A zatem w ocenie organu naruszenie prawa przez Sąd polegało na braku logicznego i spójnego wyjaśnienia przez Sąd podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, w którym uznano za błędne ustalenie organu, że skarżący dokonując sprzedaży za pośrednictwem Internetu i dostarczając zakupiony towar za pośrednictwem kuriera, faktycznie dokonywali sprzedaży poza miejscem wskazanym w zezwoleniu.

Przypomnieć należy, że przepis art. 141 § 4 p.p.s.a. określa niezbędne elementy, jakie powinno zawierać prawidłowo sporządzone uzasadnienie wyroku. Powinno ono mianowicie zawierać zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie, a ponadto, jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi sprawa ma być ponownie rozpatrzona przez organ administracji – wskazania co do dalszego postępowania. Naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a. może stanowić skuteczną samodzielną podstawę kasacyjną, gdy uzasadnienie wyroku nie zawiera wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, w tym gdy w ramach przedstawienia stanu sprawy nie zawiera stanowiska sądu odnośnie do stanu faktycznego przyjętego jako podstawa zaskarżonego rozstrzygnięcia (por. uchwałę NSA z 15 lutego 2010 r., sygn. akt II FPS 8/09, ONSAiWSA 2010, nr 3, poz. 39; także wyroki NSA: z 19 lutego 2019 r., sygn. akt II GSK 5379/16; z 20 sierpnia 2009 r., sygn. akt II FSK 568/08, LEX nr 513044; te i kolejne cytowane wyroki dostępne są na stronie internetowej w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Naruszenie to musi być przy tym na tyle istotne, aby można było uznać, że mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.), co strona skarżąca kasacyjnie powinna wykazać.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego w rozpoznawanej sprawie sformułowany zarzut naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. jest chybiony, bowiem łączy naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a. z merytoryczną kwestią, która zdaniem SKO znalazła się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Skarżący kasacyjnie zarzuca mianowicie naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a. poprzez brak logiki i spójności w wyjaśnieniu przez Sąd podstawy faktycznej z powodu zarzucenia organom, że błędnie ustaliły stan faktyczny. Tak sformułowany zarzut naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. wykracza zdecydowanie poza zakres tego przepisu. Skoro art. 141 § 4 p.p.s.a. wskazuje formalne wymogi uzasadnienia wyroku, a więc elementy z jakich ma się składać poprawnie zbudowane uzasadnienie, to nie chodzi tu o merytoryczną poprawność uzasadnienia, czyli trafność twierdzeń i wniosków formułowanych przez sąd. Jeżeli w ocenie strony skarżącej kasacyjnie w tym zakresie uzasadnienie wyroku narusza prawo, to strona może kwestionować wyrok tylko przez stawianie zarzutów naruszenia prawa materialnego lub procesowego na właściwej podstawie kasacyjnej z art. 174 p.p.s.a., a nie poprzez naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a. Przepis art. 141 § 4 p.p.s.a. nie stanowi bowiem podstawy do kwestionowania prawidłowości stanowiska Sądu I instancji co do przyjętego stanu faktycznego i jego oceny (por. wyrok NSA z 18 września 2014 r., sygn. akt II GSK 1096/13, LEX nr 1572587). Temu służą inne zarzuty procesowe i odpowiednio sformułowana w tym zakresie argumentacja uzasadnienia skargi kasacyjnej (por. wyrok NSA z 27 lutego 2019 r., sygn. akt II GSK 5529/16).

A zatem nie mógł zostać uwzględniony przez NSA tak skonstruowany zarzut naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. jak w rozpoznawanej skardze kasacyjnej, stanowiący w istocie wykraczającą poza zakres art. 141 § 4 p.p.s.a. polemikę z przyjętą przez Sąd I instancji oceną ustalonego przez organ stanu faktycznego i dokonaną przez Sąd w oparciu o to oceną prawną. Skarga kasacyjna jest sformalizowanym środkiem prawnym. Wobec związania Naczelnego Sądu Administracyjnego granicami skargi kasacyjnej, prawidłowe sformułowanie zarzutu kasacyjnego jest warunkiem niezbędnym dla uznania, że zarzut jest usprawiedliwiony. Sposób ujęcia zarzutu skargi kasacyjnej wyznacza bowiem dla NSA nieprzekraczalne granice rozpoznawania sprawy kasacyjnej.

W ocenie NSA uzasadnienie zaskarżonego wyroku spełnia wymagania określone w art. 141 § 4 p.p.s.a., zawierając wszystkie elementy konstrukcyjne przewidziane w tym przepisie. W uzasadnieniu WSA przedstawił bowiem opis tego, co działo się w sprawie w postępowaniu przed organami administracji publicznej oraz przedstawił stan faktyczny przyjęty za podstawę wyroku i podstawę materialnoprawną oraz argumentację uzasadniającą pogląd prawny Sądu, który spowodował uwzględnienie skargi. Uzasadnienie zostało tak sporządzone, że pozwala na odtworzenie toku rozumowania Sądu, który doprowadził do poglądu o niezgodności z prawem wydanych w sprawie decyzji, umożliwiło organowi skonstruowanie zarzutów kasacyjnych i jednocześnie pozwala na kontrolę instancyjną przez Naczelny Sąd Administracyjny. To zaś, że skarżący kasacyjnie organ nie podziela stanowiska WSA i uważa, że uzasadnienie wyroku w zakresie wyjaśnienia podstawy faktycznej jest niespójne i nielogiczne, a więc w istocie nieprzekonujące i nieprawidłowe, nie stanowi skutecznej przesłanki uwzględnienia zarzutu naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. (por. wyrok NSA z 29 kwietnia 2015 r., sygn. akt II GSK 470/14). Nie można bowiem utożsamiać dostateczności uzasadnienia z siłą jego przekonywania i trafnością wskazanych w nim argumentów. Celem uzasadnienia jest wprawdzie przekonanie stron postępowania o trafności rozstrzygnięcia, jednakże ewentualna wadliwość argumentacji, bądź prezentowanie przez stronę innego poglądu niż wskazany w uzasadnieniu, nie stanowi o naruszeniu przez sąd art. 141 § 4 p.p.s.a., jeżeli uzasadnienie zawiera wszystkie wymagane prawem elementy.

Skoro jedynym sformułowanym w tej sprawie zarzutem procesowym był zarzut naruszenia przez Sąd art. 141 § 4 p.p.s.a., a ten zarzut z powodów wskazanych powyżej okazał się niezasadny i nie został przez NSA uwzględniony, należy w tej sprawie uznać, że nie został skutecznie zakwestionowany w skardze kasacyjnej stan faktyczny przyjęty za podstawę zaskarżonego wyroku, a zatem że w rozpoznawanej sprawie sprzedaż napojów alkoholowych dokonywana przez skarżących za pośrednictwem Internetu odbywała się w punkcie sprzedaży wskazanym w zezwoleniu. Wszelkie zatem argumenty podnoszone w uzasadnieniu skargi kasacyjnej związane z obowiązującym u skarżących wzorcem umownym w postaci Regulaminu Witryny www.wina.pl, sposobem zamawiania i dostarczania przesyłek przez kuriera itp., pozostają poza zakresem kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego, wobec braku stosownego zarzutu kasacyjnego w tym zakresie.

Podkreślenia ponownie wymaga bowiem, że dopuszczalne granice rozpoznawania sprawy wyznacza Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu skarga kasacyjna. Sąd nie może domniemywać intencji strony i samodzielnie uzupełniać czy też konkretyzować zarzutów kasacyjnych (por. np. postanowienie NSA z 5 sierpnia 2004 r., sygn. akt FSK 299/2004, OSP z 2005 r. z glosą A. Skoczylasa OSP 2005, nr 3, poz. 36 oraz wyroki NSA: z 16 listopada 2011r., sygn. akt II FSK 861/10; z 18 kwietnia 2018 r., sygn. akt II FSK 22/18). Wywołane skargą kasacyjną postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym podlega bowiem zasadzie dyspozycyjności i nie polega na ponownym rozpoznaniu sprawy w jej całokształcie, lecz ogranicza się do rozpatrzenia poszczególnych zarzutów przedstawionych w skardze kasacyjnej w ramach wskazanych podstaw kasacyjnych.

Przechodząc do oceny podniesionego w skardze kasacyjnej zarzutu materialnego (pkt 1 petitum skargi kasacyjnej) należy na wstępie zauważyć, że także ten zarzut nie został sformułowany w sposób w pełni prawidłowy. Zarzucanej błędnej wykładni art. 18 ust. 10 pkt. 2 w zw. z art. 18 ust. 7 pkt. 6 w związku z art. 96 u.w.t.p.a. nie przyporządkowano bowiem do właściwej podstawy kasacyjnej z art. 174 pkt 1 p.p.s.a. i nie powiązano z naruszeniem przez Sąd art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a. Nadto zaś nie spełniono w pełni wynikającego z art. 176 p.p.s.a. wymogu prawidłowego określenia podstaw kasacyjnych, oznaczającego obowiązek wnoszącego skargę kasacyjną powołania konkretnych przepisów prawa, którym zdaniem autora skargi kasacyjnej uchybił sąd pierwszej instancji w zaskarżonym orzeczeniu, z podaniem jednostki redakcyjnej przepisów (numeru artykułu, paragrafu, ustępu, punktu). Sformułowanie zarzutu błędnej wykładni przepisu prawa materialnego zawsze też powinno łączyć się z wykazaniem na czym polegało wadliwe odczytanie przez sąd pierwszej instancji znaczenia treści przepisu, poprzez podanie właściwego, zdaniem skarżącego, rozumienia naruszonego przepisu. Art. 96 u.w.t.p.a. ma kilka jednostek redakcyjnych (dwa ustępy i trzy punkty w pierwszym z nich). W skardze kasacyjnej nie sprecyzowano jednak której (lub których) konkretnie jednostek redakcyjnych dotyczy zarzut, na czym polegała ich błędna wykładnia przez Sąd i jaka powinna być wykładnia prawidłowa.

Te wady konstrukcyjne podniesionego w skardze kasacyjnej zarzutu materialnego nie dezawuują go całkowicie, gdyż sposób jego sformułowania i treść jego uzasadnienia pozwalają na dokonanie przez NSA oceny tego zarzutu w ramach prawidłowej podstawy kasacyjnej i po zrekonstruowaniu jego treści na podstawie uzasadnienia przedstawionego w skardze kasacyjnej (por. uchwałę pełnego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 października 2009r., sygn. akt I OPS 10/09). NSA rozpoznawał jednak ten zarzut jedynie w tych granicach, które wyznaczyła mu treść zarzutu zidentyfikowana samodzielnie przez NSA na podstawie uzasadnienia skargi kasacyjnej.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego nie ma racji skarżący kasacyjnie organ zarzucając Sądowi wadliwość wykładni wskazanych przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi "polegającą na przyjęciu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, że sprzedaż napojów alkoholowych "przez Internet" za pośrednictwem witryny internetowej czy też przy pomocy środków komunikacji na odległość przez przedsiębiorcę posiadającego realne, "stacjonarne" miejsce prowadzenia działalności oraz wydanie zakupionych napojów alkoholowych klientowi przez upoważnionego kuriera zgodnie z regulaminem witryny internetowej www.wina.pl poza miejscem wskazanym w zezwoleniu, nie wykracza poza zakres objęty zezwoleniem wydanym dla tego punktu, a tym samym nie narusza określonych w zezwoleniu warunków prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych".

Rozstrzygnięcie spornej w niniejszej sprawie kwestii dopuszczalności dokonywania sprzedaży alkoholu za pośrednictwem Internetu przez skarżących, którzy posiadali zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych we wskazanym w tym zezwoleniu adresem punkcie sprzedaży, wymaga w pierwszej kolejności podkreślenia, że w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, w tym w szczególności w przepisach powołanych w zarzutach kasacyjnych, w sposób wyraźny nie dopuszczono ani nie wykluczono możliwości zawierania umów sprzedaży napojów alkoholowych przy użyciu środków komunikacji elektronicznej (np. przy zastosowaniu funkcjonalności strony internetowej). Milczenie ustawodawcy w tym zakresie wymaga więc dokonania wykładni obowiązującej regulacji prawnej, uwzględniającej deklarowaną w Konstytucji wolność gospodarczą oraz to, że sfera działalności gospodarczej w zakresie obrotu napojami alkoholowymi jest sferą szczególną, podlegającą reglamentacji uzasadnianej ważnym interesem publicznym.

Przewidziana w art. 22 Konstytucji RP wolność działalności gospodarczej, polegająca na swobodzie w decydowaniu o rozpoczęciu działalności, swobodzie jej prowadzenia, w tym podejmowania decyzji gospodarczych oraz sposobów prowadzenia działalności, swobodzie wyboru form organizacyjnych działalności oraz zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej, a także związane z tym obowiązki państwa w postaci powstrzymania się od nadmiernej ingerencji w tę wolność oraz wykonywania pozytywnych obowiązków regulacyjnych (tworzenia instytucji prawnych umożliwiających prowadzenie działalności gospodarczej), jest publicznym prawem podmiotowym i zasadą o charakterze przedmiotowym (por. P. Tuleja [w:] P. Czarny, M. Florczak-Wątor, B. Naleziński, P. Radziewicz, P. Tuleja, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, wyd. II, LEX/el. 2021, art. 22, pkt 1). Wolność ta nie ma charakteru absolutnego, jednakże, jak wynika z art. 22 Konstytucji, "Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.".

Sporna w tej sprawie kwestia dopuszczalności zawierania umów sprzedaży napojów alkoholowych za pośrednictwem Internetu tj. przy użyciu środka komunikacji elektronicznej (przy zastosowaniu funkcjonalności strony internetowej), nie została uregulowana w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Podkreślenia bowiem wymaga, że przepisy powołane w skardze kasacyjnej tj. art. 18 ust. 7 pkt. 6 w związku z art. 96 u.w.t.p.a. dotyczą jedynie miejsca sprzedaży, a nie formy tej sprzedaży. Z przepisów tych wynika mianowicie, że "Warunkiem prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży jest (...) wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie objętym zezwoleniem tylko przez przedsiębiorcę w nim wymienionego i wyłącznie w miejscu wymienionym w zezwoleniu" (art. 18 ust. 7 pkt 6 u.w.t.p.a.). Z kolei w art. 96 u.w.t.p.a. przewidziano, w trzech osobnych punktach, rodzaje "punktów sprzedaży" detalicznej napojów alkoholowych zawierających powyżej 4,5 % alkoholu z wyjątkiem piwa, przewidując, że są to "sklepy branżowe ze sprzedażą napojów alkoholowych" (pkt 1), "wydzielone stoiska - w samoobsługowych placówkach handlowych o powierzchni sprzedażowej powyżej 200 m2" (pkt 2) oraz "pozostałe placówki samoobsługowe oraz inne placówki handlowe, w których sprzedawca prowadzi bezpośrednią sprzedaż napojów alkoholowych" (pkt 3).

Skoro zatem działalność gospodarcza jest objęta konstytucyjną gwarancją wolności i jej ograniczenie jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny, a analiza treści aktualnie obowiązującej regulacji prawnej prowadzi do wniosku, że nie przewidziano ustawowego ograniczenia formy sprzedaży napojów alkoholowych przy użyciu środków komunikacji elektronicznej (np. przy zastosowaniu funkcjonalności strony internetowej) przez przedsiębiorcę z określonego w zezwoleniu punktu sprzedaży, to taką formę sprzedaży uznać należy za dopuszczalną. Wprawdzie sprzedaż alkoholu to gałąź działalności gospodarczej podlegająca reglamentacji i w świetle Konstytucji można ją ograniczyć ustawowo, jednak w spornym zakresie ustawodawca tego nie zrobił.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego z treści przywołanych w skardze kasacyjnej przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie jest możliwe wywiedzenie zakazu prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych przez przedsiębiorcę z określonego w zezwoleniu punktu sprzedaży przy użyciu środków komunikacji elektronicznej . Przepisy te bowiem, co wymaga ponownego podkreślenia, dotyczą warunków prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na sprzedaży napojów alkoholowych, regulując w szczególności wymogi dotyczące punktów sprzedaży, ale nie formułują wymogów co do formy zawarcia umowy sprzedaży. Jako dopuszczalne punkty sprzedaży wymieniono w szczególności "sklepy branżowe ze sprzedażą napojów alkoholowych" oraz "inne placówki handlowe" i tylko w odniesieniu do tych ostatnich dodano niejasne sformułowanie o prowadzeniu przez sprzedawcę "bezpośredniej" sprzedaży napojów alkoholowych. W ustawie nie doprecyzowano jednak tego sformułowania, nie wiadomo zatem co ustawodawca miał na myśli wskazując w odniesieniu do "innych placówek handlowych", że sprzedawca ma w nich prowadzić "bezpośrednią sprzedaż napojów alkoholowych". W ustawie nie zdefiniowano również pojęcia "inne placówki handlowe", definiując jedynie "sklep branżowy ze sprzedażą napojów alkoholowych" poprzez wskazanie, że jest to "placówka, w której roczna wartość sprzedaży napojów alkoholowych stanowi nie mniej niż 70% wartości sprzedaży ogółu towarów w tym punkcie". Zdaniem NSA z tej regulacji prawnej nie jest możliwe wywiedzenie obowiązywania zakazu sprzedaży na odległość przy użyciu środków komunikacji elektronicznej. Ustawowy zakaz ograniczający jedną z podstawowych konstytucyjnych wolności musi być wyraźny i jednoznaczny. Nie jest możliwe jego domniemywanie, opierające się na interpretowaniu niedoprecyzowanych sformułowań ustawowych i rozszerzaniu ich poprzez objęcie nimi również rodzajów punktów sprzedaży, do których wprost się one nie odnoszą.

Z tych przyczyn, zdaniem NSA, nieuprawnione jest stanowisko organu, na co zasadnie zwrócił uwagę Sąd pierwszej instancji, że skoro ustawodawca wprost i wyraźnie nie dopuszcza prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych na odległość przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, to znaczy, że taka sprzedaż jest niedozwolona. Prawidłowe rozumowanie prawnicze zmierzające do dokonania wykładni spornych przepisów powinno bowiem opierać się na założeniu odwrotnym, tzn. na przyjęciu, że skoro ustawodawca wprost i wyraźnie nie uregulował takiej formy sprzedaży, to znaczy że nie wprowadził w tym zakresie ograniczeń konstytucyjnej wolności i taka forma jest dopuszczalna.

W konsekwencji, za niezasadny uznać też należy zarzut błędnej wykładni przez Sąd art. 18 ust. 10 pkt. 2 u.w.t.p.a. Przepis ten przewiduje, że "Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, organ zezwalający cofa w przypadku (...) nieprzestrzegania określonych w ustawie warunków sprzedaży napojów alkoholowych". Wbrew stanowisku skarżącego kasacyjnie organu, warunkiem sprzedaży napojów alkoholowych nie było niedokonywanie tej sprzedaży przy użyciu środków komunikacji elektronicznej (w tym przy zastosowaniu funkcjonalności strony internetowej), co do tej kwestii nie ma bowiem w ustawie regulacji prawnej, o czym była już mowa, lecz "wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie objętym zezwoleniem tylko przez przedsiębiorcę w nim oznaczonego i wyłącznie w miejscu wymienionym w zezwoleniu" (art. 18 ust. 7 pkt 6 u.w.t.p.a.). Ten zaś warunek został w tej sprawie spełniony, nie zakwestionowano bowiem skutecznie sformułowanymi w skardze kasacyjnej zarzutami, o czym była mowa powyżej, że sprzedaży dokonywali skarżący, a więc przedsiębiorcy oznaczeni w zezwoleniu oraz że sprzedaż odbywała się "wyłącznie w miejscu wymienionym w zezwoleniu", a więc w punkcie sprzedaży określonym w zezwoleniu, pomimo że umowy były zawierane za pośrednictwem Internetu. Nie było to jednak inne, dodatkowe miejsce sprzedaży, tylko jedna z form sprzedaży (składanie zamówienia przez Internet). Takie działanie skarżących nie naruszało zatem warunków udzielonego skarżącym zezwolenia tj. w art. 18 ust. 7 pkt. 6 u.w.t.p.a. w zw. z art. 96 u.w.t.p.a. i nie mogło stanowić przewidzianej w art. 18 ust. 10 pkt. 2 u.w.t.p.a. podstawy do jego cofnięcia zaskarżoną decyzją. Trafny był więc pogląd Sądu pierwszej instancji, że ocena prawna dokonana przez organ była niezgodna z prawem.

W tym stanie rzeczy, ponieważ skarga kasacyjna nie została oparta na usprawiedliwionych podstawach, Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną, działając na podstawie art. 184 p.p.s.a.

O kosztach postępowania kasacyjnego Naczelny Sąd Administracyjny orzekł na podstawie art. 204 pkt 1 p.p.s.a. w zw. z art. 209 p.p.s.a. oraz art. 205 § 2 p.p.s.a. i § 14 ust. 2 pkt 2 lit. b w zw. z § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.). Zasądzona kwota stanowi zwrot kosztów wniesienia odpowiedzi na skargę kasacyjną (por. uchwałę NSA z dnia 19 listopada 2012 r., II FPS 4/12) oraz udziału w rozprawie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym profesjonalnego pełnomocnika skarżących, który występował w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji.