Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Agnieszka Jędrzejewska-Jaroszewicz (spr.) po rozpoznaniu w dniu 12 września 2012 r. na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym sprawy ze skargi M. W. na decyzję Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] maja 2012 r., nr [...] w przedmiocie potwierdzenia prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej oddala skargę.

Decyzją z dnia [...] maja 2012r. Minister Skarbu Państwa, po rozpatrzeniu odwołania M. W. od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] lutego 2012 r., znak: [...], potwierdzającej Pani M. W. prawo do otrzymania rekompensaty, w 1/3 części, z tytułu pozostawienia przez W. W. nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, postanowił utrzymać wymienioną decyzję w mocy.

Decyzja zapadła w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny.

Pismem z dnia [...] grudnia 2008 r. M. W. złożyła do Wojewody [...] wniosek w sprawie potwierdzenia prawa do rekompensaty za nieruchomości pozostawione przez W. W. w L. tj. poza obecnymi granicami RP.

Do akt dołączono oświadczenie W. W. złożone przed notariuszem w dniu [...] stycznia 1990 r. w którym wskazał on swoją córkę - M. W. jako jedyną uprawnioną do ubiegania się o ekwiwalent za mienie pozostawione w L.

Z orzeczenia Państwowego Urzędu Repatriacyjnego z dnia [...] kwietnia 1946 r. wynika, że W. W. pozostawił w L., przy ul. [...] Nr [...], dom murowany parterowy o powierzchni [...] m2 wraz z ogrodem [...] o powierzchni [...] m2 , oraz przy ul. [...] ogród [...] o powierzchni [...] m2.

Pismem z dnia [...] grudnia 1989 r. M. W. złożyła do Miejskiej Rady Narodowej Wydziału Spraw Lokalowych, wniosek o nabycie mieszkania przy ul. [...], w ramach rekompensaty za mienie pozostawione na Kresach Wschodnich.

Postanowieniem z dnia [...] grudnia 2008 r. Prezydent Miasta W. przekazał według właściwości wniosek Pani M. W. celem rozpatrzenia do Wojewody [...].

Pismem z dnia [...] lutego 2009 r. Wojewoda [...] wystąpił do strony o uzupełnienie wniosku w sprawie potwierdzenia prawa do rekompensaty.

Pismem z dnia [...] sierpnia 2009 r., poświadczonym przez notariusza, T. W. oraz T. W. wskazali M. W. jako jedyną osobę uprawnioną do ubiegania się o rekompensatę z tytułu mienia pozostawionego w L. tj. poza obecnymi granicami RP.

Postanowieniem z dnia [...] września 2009 r. Wojewoda [...] przekazał akta sprawy prowadzonej z wniosku Pani M. W. celem ich rozpatrzenia do Wojewody [...].

Pismem z dnia [...] października 2009 r. Wojewoda [...] wystąpił do skarżącej z prośbą o uzupełnienie akt sprawy o dowody wymagane ustawą z dnia 8 lipca 2005 r.

Do akt przedłożono postanowienie Sądu Rejonowego dla [...] z dnia [...] października 1993 r. dokumentujące, że spadek po W. W. zmarłej dnia [...] lipca 1973 r. na mocy ustawy nabyli: W. W., T. W., M. W. oraz T. W.

Ze znajdującego się w aktach sprawy aktu poświadczenia dziedziczenia wynika, że spadek po W. W. zmarłym w dniu [...] grudnia 1996 r. nabyły jego dzieci: T. W., T. W. oraz M. W.

Postanowieniem z dnia [...] lipca 2011 r. Wojewoda [...] uznał, że M. W. spełniła przesłanki zawarte w ustawie z dnia 8 lipca 2005 r. i na tej podstawie wezwał ją do przedłożenia operatu szacunkowego przedstawiającego wartość pozostawionych przez W. W. nieruchomości pozostawionych w L., usytuowanych przy ul. [...] oraz przy ul. [...]. Wojewoda [...], działając na podstawie art. 5 ust. 1 i 3 pkt 2 w związku z art. 8 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego decyzją z dnia 3 lutego 2012 r. potwierdził Pani M. W. prawo do rekompensaty z tytułu pozostawienia przez W. W. nieruchomości położonych w L. przy ul. [...] oraz ul. [...], w udziale 1/3 części. W ocenie Wojewody [...] znajdujące się w aktach sprawy oświadczenia T. W. oraz T. W. o wskazaniu Pani M. W. jako wyłącznie uprawnionej do realizacji prawa do rekompensaty są nieskuteczne w świetle ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. Z ustaleń organu I instancji wynika bowiem, że wniosek w sprawie potwierdzenia prawa do rekompensaty złożyła w terminie do dnia 31 grudnia 2008 r. wyłącznie skarżąca. Pozostali uprawnieni do starania się o realizację prawa do rekompensaty tj. T. W. oraz T. W., nie złożyli w ogóle wniosków, a tym samym ich oświadczenia o wskazaniu, z uwagi na fakt, iż zostały dokonane po 31 grudnia 2008 r. są nieskuteczne w świetle art. 3 ww. ustawy. To samo dotyczy oświadczenia z dnia 22 stycznia 1990 r. złożonego przez W. W. wskazującego M. W. jako jedyną uprawnioną do starania się o realizację prawa do rekompensaty. Oświadczenie to nie spełnia przesłanek zawartych w art. 3 ust. 2 ustawy, a tym samym nie może być skuteczną podstawą do dochodzenia roszczeń "zabużańskich".

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła M. W. W uzasadnieniu podniosła, że w jej ocenie , znajdujące się w aktach sprawy oświadczenia T. W. oraz T. W. wskazujące skarżącą jako jedyną osobę uprawnioną do ubiegania się o rekompensatę z tytułu mienia pozostawionego w L. są wbrew opinii Wojewody [...], skuteczne w świetle prawa. Wobec powyższego wartość rekompensaty powinna uwzględniać nie tylko udział spadkowy przypadający jej po śmierci właściciela nieruchomości ale również, udziały pozostałych spadkobierców W. W.

Po rozpoznaniu odwołania Minister Skarbu Państwa utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.

W uzasadnieniu podkreślił, że M. W. złożyła pierwszy wniosek w sprawie potwierdzenia prawa do rekompensaty w dniu [...] grudnia 1989 r. W piśmie z dnia [...] stycznia 1990 r. skarżąca została wskazana przez W. W. jako jedyna uprawniona do realizacji prawa do rekompensaty. Powyższe oświadczenie o wskazaniu nie jest jednak skuteczne w świetle art.3 obecnie obowiązującej ustawy z dnia 8 lipca 2005 r.

Za nieskuteczne uznał także organ II instancji wskazanie T. W. oraz T. W. z dnia [...] sierpnia 2009 r. dokonane na rzecz skarżącej, z tej przyczyny, że ani T. W. oraz T. W. nie złożyli wniosku w sprawie potwierdzenia prawa do rekompensaty (nie uczyniła tego również w ich imieniu skarżąca), stracili zatem możliwość dochodzenia roszczeń w świetle ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. Z uwagi na upływ terminu o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy, nie mogą już skutecznie dochodzić praw do rekompensaty.

Skargą z dnia 26.06.2012r. M. W. zaskarżyła powyższą decyzję do tutejszego Sądu. Wniosła o:

I. uchylenie zaskarżonej decyzji w części dotyczącej ograniczenia jej prawa do rekompensaty do 1/3 jej części zamiast całości -jako wydanych z naruszeniem prawa .

II. w oparciu o treść art. 153 P.p.s.a., o dokonanie oceny prawnej przedmiotowej sprawy i zawarcie w uzasadnieniu wyroku wskazań co do dalszego postępowania, które wiązać będą organ.

III. na podstawie art. 119 .par. 2 P.p.s.a o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym.

IV. w przypadku orzekania w trybie zwykłym, o rozpoznanie sprawy również pod nieobecność skarżącego .

V. oraz o zasądzenie od Ministra Skarbu Państwa zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Zaskarżonej decyzji, w części ograniczającej jej prawo do 1/3 części rekompensaty, zarzuciła:

1. naruszenie przepisów ustawy, tj. art. 3, art. ust. 1, art. 6 ust. 6 oraz art. 27 poprzez ich wadliwe zastosowanie.

2.naruszenie przepisów postępowania, które to uchybienia mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.: art. 7 i 8 k.p.a. poprzez ich niepełne zastosowanie lub niezastosowanie, jak w przypadku art. 9,11, oraz art. 77 § 1 k.p.a. Wskazała, że trakcie postępowania administracyjnego przed organami I i II instancji:

- nie zbadano w sposób wyczerpujący uprawnień kręgu spadkobierców W. W., właściciela nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczpospolitej Polskiej;

- w toku postępowania administracyjnego organy I i II instancji nie przedstawiały wyczerpującej argumentacji prawnej uzasadniającej ograniczenie skarżącej zakresu rekompensaty, rozumianej jako szczegółowe powiązanie ustalonych faktów z określonymi przepisami prawa, ograniczając się do wskazywania przepisów (tj. głównie art. 3 oraz art. 5 ust. 1 oraz art. 27 obowiązującej ustawy dot. mienia zabużańskiego), które traktowane literalnie, nie uzasadniają dostatecznie określonego stanowiska organów administracji;

a/ organ I instancji nie odpowiedział na pisemną prośbę spotkania w celu wyjaśnienia wątpliwości prawnych

b/ organ I instancji nie udzielił także odpowiedzi na pismo skarżącej (z dn. [...] września 2011), które zawierało uargumentowane zastrzeżenia co do ograniczenia prawa do rekompensaty

c/ organy I i II instancji w swoich decyzjach w niewielkim zakresie odniosły się do argumentacji skarżącej (w szczególności do stanowiska wyrażonego pismem z dn. [...] stycznia 2012, w aktach sprawy);

- podejmowano decyzje na podstawie niepełnego materiału dowodowego;

W obszernym uzasadnieniu skargi przedstawiła argumenty na poparcie swojego stanowiska w sprawie.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości, przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Sąd w zakresie swojej właściwości ocenia zaskarżoną decyzję z punktu widzenia jej zgodności z prawem materialnym i przepisami postępowania administracyjnego według stanu faktycznego i prawnego obowiązującego w dacie wydania tej decyzji. Ponadto sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ).

Sprawa została rozpoznana w trybie uproszczonym stosownie do treści art. 119 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Skarga nie jest zasadna i podlega oddaleniu .

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że będąca podstawą rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, ustawa z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, ma za zadanie zakończyć proces rozliczeń z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Przepisy tej ustawy mają zastosowanie zarówno do spraw nowych jak również do sytuacji, w których osoba posiadająca zaświadczenie lub decyzję potwierdzającą prawo do rekompensaty wydane na podstawie wcześniej obowiązujących w tej materii przepisów, nie zrealizowała prawa do rekompensaty albo zrealizowała je w części.

Stosownie do treści art. 27 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. postępowanie w sprawach dotyczących potwierdzenia prawa do rekompensaty wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy prowadzi się na podstawie jej przepisów.

Istota sporu w sprawie niniejszej sprowadza się do kwestii czy skarżąca M. W. jest w całości uprawniona do realizacji prawa do rekompensaty objętego wnioskiem w niniejszej sprawie, wobec wskazania jej jako osoby uprawnionej przez W. W. w piśmie z dnia [...] stycznia 1990 r. a następnie przez T. W. oraz T. W. w piśmie z dnia [...] sierpnia 2009 r. , czy też jej uprawnienie ogranicza się do jej udziału w spadku po uprawnionym, jak to przyjęły organy obu instancji.

W ocenie Sądu stanowisko organów zasługuje na aprobatę . Zaskarżona decyzja oraz poprzedzająca ją decyzja organu I instancji zapadły z poszanowaniem obowiązujących przepisów prawa.

Zasadnicze znaczenie dla oceny prawidłowości orzeczeń zawartych w wymienionych decyzjach administracyjnych ma art. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2008r. Z jego treści wynika bowiem, że:

1. w przypadku gdy nieruchomości pozostawione poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej były przedmiotem współwłasności, prawo do rekompensaty przysługuje wszystkim współwłaścicielom, spełniającym wymogi określone w art. 2, albo niektórym z nich, wskazanym przez pozostałych współwłaścicieli. Wskazanie osoby uprawnionej do rekompensaty następuje przez złożenie oświadczenia z podpisem poświadczonym notarialnie lub przed organem administracji publicznej albo przez złożenie oświadczenia w polskiej placówce konsularnej.

2. W przypadku śmierci właściciela nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, prawo do rekompensaty przysługuje wszystkim spadkobiercom albo niektórym z nich, wskazanym przez pozostałych spadkobierców, jeżeli spełniają wymóg określony w art. 2 pkt 2. Wskazanie osoby uprawnionej do rekompensaty następuje przez złożenie oświadczenia z podpisem poświadczonym notarialnie lub przed organem administracji publicznej albo przez złożenie oświadczenia w polskiej placówce konsularnej.

Literalne brzmienie cytowanego przepisu przesądza , iż wskazanie osoby uprawnionej do uzyskania rekompensaty nie może być dowolne. Ustawa zawęża bowiem krąg osób, które zachowują prawo do dochodzenia roszczenia. W przypadku, gdy o rekompensatę starają się właściciele nieruchomości, wskazanie może być dokonane wyłącznie na rzecz jednego z nich bądź niektórych z nich ( art. 3 ust. 1) . Gdy zaś o potwierdzenie prawa do rekompensaty ubiegają się spadkobiercy pierwotnych właścicieli, wskazanie może mieć miejsce wyłącznie w kręgu następców prawnych właścicieli nieruchomości pozostawionych (art. 3 ust. 2)

Sąd w składzie orzekającym podziela pogląd wyrażony w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji , że instytucja wskazania nie może być stosowana, gdy osoba wskazana bądź wskazująca jest spoza grona współwłaścicieli bądź spadkobierców oraz w sytuacji, gdy jak ma to miejsce w przedmiotowym stanie faktycznym, właściciel nieruchomości wskazuje swojego przyszłego spadkobiercę ustawowego jako wyłącznie uprawnionego do dochodzenia roszczeń "zabużańskich".

Możliwości takiej nie przewiduje bowiem art. 3 ustawy . Wskazanie dokonane przez W. W. dokonane na gruncie uprzednio obowiązujących przepisów nie może być natomiast uznane za skuteczne zarówno z uwagi na zapis cytowanego wyżej art. 27, jak i fakt , że wcześniejsze regulacje były analogiczne do rozwiązania przyjętego w ustawie obowiązującej .

Nieskuteczne jako spóźnione jest również ,zdaniem Sądu, wskazanie z dnia [...] sierpnia 2009 dokonane przez T. W. oraz T. W. Bezspornym jest , że ani T. W. ani T. W. nie złożyli wniosku o potwierdzenie ich prawa do rekompensaty , nie uczyniła tego również w ich imieniu skarżąca. Powyższe przesądza, że stracili oni z dniem [...] grudnia 2008r. możliwość dochodzenia swych roszczeń .

Termin [...] grudnia 2008r. wskazany w art. 5 ust. 1 ustawy jest terminem zawitym prawa materialnego. Uchybienie w zachowaniu tego terminu nie może być sanowane jego przywróceniem gdyż prowadzi do wygaśnięcia uprawnień związanych z żądaniem realizacji prawa do rekompensaty.

Słusznie zatem podkreślił Minister Skarbu Państwa , że rodzeństwo skarżącej nie mogło dokonać skutecznej cesji swoich praw po tej dacie . Przyjęcie odmiennego poglądu doprowadziłaby bowiem do naruszenia treści art. 5 ust. 1 ustawy, poprzez uznanie, iż osoba która nie wystąpiła w terminie z wnioskiem o rekompensatę i tym samym utraciła swoje uprawnienie, mogłaby jednocześnie przekazać je innej osobie.

Wobec powyższego uznać należy , że zaskarżona decyzja oraz poprzedzająca ją decyzja Wojewody [...] są zgodne z prawem.

W ocenie Sądu organ odwoławczy wyjaśnił sprawę w stopniu dostatecznym do jej merytorycznego rozstrzygnięcia. Zgromadzono istotne dla sprawy dowody i prawidłowo je oceniono mając na uwadze całokształt zebranego materiału dowodowego , zasady logiki , doświadczenia życiowego i zawodowego. Ocena ta nie narusza prawa , a co za tym idzie nie można jej podważyć, stanowisko swoje organ umotywował w sposób przekonujący stosownie do dyspozycji art.107 § 3 k.p.a. Wywody te prowadzą do wniosku , że zaskarżona decyzja nie uchybia wymienionym w skardze przepisom prawa.

Mając powyższe na uwadze sąd oddalił skargę na podstawie art. 151 w związku z art. 119 pkt. 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ) .