Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Arkadiusz Windak Sędziowie Sędzia WSA Katarzyna Sokołowska (spr.) Asesor WSA Krzysztof Szydłowski po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 6 kwietnia 2023 r. sprawy ze skargi M. N. na decyzję Wojewody z dnia [...] sierpnia 2022 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia danych z rejestru PESEL oddala skargę. \

M. N., dalej jako "wnioskodawczyni", "skarżąca", wystąpiła do Prezydenta Miasta S. z wnioskiem o udostępnienie danych z rejestru PESEL, dotyczących jej córki - M. P.. Wnioskodawczyni domagała się przekazania informacji dotyczących miejsca zamieszkania i zameldowania jej córki wskazując, że są one niezbędne do skierowania do sądu pozwu o alimenty przeciwko córce.

Pismem z dnia 17 maja 2022 r. organ zwrócił się do wnioskodawczyni o uzupełnienie wniosku poprzez wykazanie interesu prawnego w uzyskaniu danych, w terminie 7 dni, pod rygorem wydania decyzji odmownej. Wskazano, że może to nastąpić przez przedłożenie dokumentów świadczących o działaniu na rzecz lub przeciwko osobie wymienionej we wniosku (np. wezwanie sądowe, postanowienia i decyzje innych organów). Poinformowano jednocześnie wnioskodawczynię o tym, że organ zwrócił się do M. P. o wyrażenie zgody na udostępnienie danych i, jeżeli wyrazi zgodę to żądane dane zostaną jej przekazane.

Pismem z dnia 17 maja 2022 r., organ zwrócił się do M. P. informując ją o treści wniosku, o wskazanie, czy wyraża zgodę na udostępnienie danych – w terminie 7 dni, pod rygorem przyjęcia, że takiej zgody nie wyraża.

Decyzją z dnia [...] lipca 2022 r., na podstawie art. 47 ust. 3 w związku z art. 46 ust. 2 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U. z 2022 r., poz. 1191 – j.t.), dalej jako "u.e.l.", oraz art. 104 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 735 – j.t.), dalej jako "k.p.a." Prezydent Miasta S. odmówił M. N. udostępnienia danych z rejestru PESEL.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ wyjaśnił, że zgodnie z art. 46 ust. 2 pkt 1 u.e.l., dane z rejestru PESEL mogą być udostępnione osobom lub jednostkom organizacyjnym, jeżeli wykażą interes prawny. Natomiast na podstawie art. 46 ust. 2 pkt 3 u.e.l. dane można udostępnić w przypadku wykazania interesu faktycznego pod warunkiem uzyskania zgody osoby, której dane dotyczą.

Organ wyjaśnił, że wnioskodawczyni, wezwana do uzupełnienia wniosku nie wykazała interesu prawnego, a jedynie interes faktyczny. Natomiast osoba, której dane dotyczą nie wyraziła zgody na ich udostępnienie.

M. N. odwołała się od decyzji organu I instancji do Wojewody wskazując, że M. P. jest jej córką, ona sama jest osobą starszą i schorowaną. W tej sytuacji może domagać się zasądzenia od córki alimentów na jej rzecz. Adres córki jest jej niezbędny, gdyż bez jego wskazania nie może skierować pozwu do sądu.

Decyzją z dnia [...] sierpnia 2022 r. Wojewoda utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. Organ odwoławczy podzielił argumentację Prezydenta Miasta S., iż w badanej sprawie wnioskodawczyni nie wykazała interesu prawnego, a jedynie interes faktyczny. W ocenie organu odwoławczego samo wskazanie, iż skarżąca ma zamiar zainicjować postępowanie sądowe o istnieniu interesu prawnego nie przesądza. Nie jest to bowiem interes prawny konkretny, aktualny, obiektywnie istniejący.

Nie było też, w ocenie Wojewody podstaw do tego, aby udostępnić żądane dane w oparciu o art. 46 ust. 2 pkt 3 u.e.l., bowiem M. P. nie wyraziła zgody na udostępnienie dotyczących jej danych.

M. N. wystąpiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie ze skargą na decyzję Wojewody, domagając się podania danych z rejestru PESEL – adresów zameldowania córki na pobyt stały i czasowy. Wyjaśniła, że nie ma interesu prawnego, tylko osobisty. M. P. jest córką, którą kocha. W piśmie z dnia 29 grudnia 2022 r. skarżąca wskazała że wnosi również o podanie jej numeru telefonu córki. Wyjaśniła, że posiada pierwszą grupę inwalidzką, nie wie jak daleko córka jest zameldowana i może się z nią skontaktować również telefonicznie.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie zważył co następuje:

Na podstawie art. 15 zzs4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczeniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 2095 ze zm.), sprawa niniejsza została rozpoznana na posiedzeniu niejawnym.

Na wstępie należy wyjaśnić, że stosownie do art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. z 2022 r., poz. 2492 – j.t.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz.U. z 2023 r., poz. 259 – jt.), dalej jako "p.p.s.a.".

Przeprowadzona w tak zakreślonych ramach sądowa kontrola legalności zaskarżonej decyzji, a także z mocy art. 135 p.p.s.a. poprzedzającej ją decyzji organu I instancji, doprowadziła Sąd do uznania, że akty te odpowiadają prawu.

W badanej sprawie skarżąca domagała się udostępnienia danych z rejestru PESEL – adresów pobytu stałego i czasowego córki M. P. oraz, na etapie postępowania sądowego, również jej numeru telefonu.

W rejestrze PESEL oraz rejestrze mieszkańców, stosownie do art. 8 u.e.l. gromadzone są dane dotyczące mieszkańców RP oraz cudzoziemców wymienione w treści tego przepisu.

Stosownie do art. 46 ust. 1 u.e.l. dane z rejestru PESEL oraz rejestrów mieszkańców w zakresie niezbędnym do realizacji ich ustawowych zadań udostępnia się następującym podmiotom:

1) organom administracji publicznej, sądom i prokuraturze;

2) Policji, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służbie Więziennej, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Krajowej Administracji Skarbowej, Żandarmerii Wojskowej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Ochrony Państwa, Centralnemu Biuru Antykorupcyjnemu, Szefowi Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych, Inspektorowi Nadzoru Wewnętrznego, organom wyborczym i strażom gminnym (miejskim);

3) komornikom sądowym - wyłącznie w zakresie niezbędnym do prowadzenia przez nich postępowania egzekucyjnego lub zabezpieczającego albo wykonywania postanowienia o zabezpieczeniu spadku lub sporządzania spisu inwentarza;

4) (uchylony);

5) państwowym i samorządowym jednostkom organizacyjnym oraz innym podmiotom - w zakresie niezbędnym do realizacji zadań publicznych określonych w odrębnych przepisach;

6) Polskiemu Czerwonemu Krzyżowi, w zakresie danych osób poszukiwanych.

Na podstawie art. 46 ust. 2 przywołanej ustawy dane, o których mowa w ust. 1, mogą być udostępnione:

1) osobom i jednostkom organizacyjnym, jeżeli wykażą w tym interes prawny;

2) jednostkom organizacyjnym, w celach badawczych, statystycznych, badania opinii publicznej, jeżeli po wykorzystaniu dane te zostaną poddane takiej modyfikacji, która nie pozwoli ustalić tożsamości osób, których dane dotyczą;

3) innym osobom i jednostkom organizacyjnym, jeżeli wykażą interes faktyczny w otrzymaniu danych, pod warunkiem uzyskania zgody osób, których dane dotyczą;

4) podmiotom odpowiedzialnym za system identyfikacji elektronicznej oraz podmiotom wydającym środki identyfikacji elektronicznej w systemie identyfikacji elektronicznej zgodnie z ustawą z dnia 5 września 2016 r. o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej (Dz. U. z 2021 r. poz. 1797) w celu wydania środka identyfikacji elektronicznej;

5) kwalifikowanym dostawcom usług zaufania świadczącym kwalifikowane usługi podpisu elektronicznego lub kwalifikowaną usługę rejestrowanego doręczenia elektronicznego wpisanym do rejestru, o którym mowa w art. 4 ustawy z dnia 5 września 2016 r. o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej.

O zgodę, o której mowa w ust. 2 pkt 3, występuje organ właściwy do udostępnienia danych, wyznaczając termin do udzielenia zgody, nie krótszy niż 7 dni i nie dłuższy niż 14 dni od dnia otrzymania wystąpienia. Nieudzielenie zgody w wyznaczonym terminie skutkuje odmową udzielenia zgody na udostępnienie danych, o czym stanowi art. 46 ust. 2a u.e.l.

Lektura przywołanych przepisów prowadzi do wniosku, że udostępnienie danych zgromadzonych w rejestrze PESEL osobie bądź podmiotowi, których dane te bezpośrednio nie dotyczą może nastąpić bądź po wykazaniu interesu prawnego, bądź interesu faktycznego za zgodą osoby, której danych dotyczy wniosek.

W tym miejscu wyjaśnienia wymaga, co należy rozumieć pod pojęciem interesu prawnego. W doktrynie i judykaturze istnieje ugruntowane stanowisko dotyczące cech jakie powinien posiadać interes prawny. Przyjmuje się, że powinien być osobisty, własny, indywidualny, konkretny i aktualny, a ponadto powinien być oparty na normie prawa powszechnie obowiązującego, przede wszystkim administracyjnego (materialnego), choć dopuszcza się również, aby była to norma prawa cywilnego. W tym ostatnim przypadku zwraca się jednak uwagę, że przepisy prawa cywilnego mogą być uwzględnione przy wyprowadzaniu interesu prawnego tylko wówczas, gdy przepis materialnego prawa administracyjnego odsyła do instytucji prawa cywilnego. Samoistnie natomiast normy prawa cywilnego nie dają podstawy do wyprowadzenia interesu prawnego strony, bowiem przedmiotem regulacji tych norm są stosunki cywilne, a nie stosunki administracyjne. Należy przyjąć, że interes prawny powinien być bezpośredni, a więc wynikać wprost z norm prawa powszechnie obowiązującego. Pojęcie interesu prawnego uosabia potencjalną możność nałożenia obowiązków lub przyznania uprawnień, które muszą wynikać z powszechnie obowiązującego prawa i których adresatem może być wyłącznie osoba określona (wskazana) przez to prawo (patrz Kodeks postępowania administracyjnego Komentarz pod redakcją R. Hausera i M. Wierzbowskiego, wyd. CH Beck, wyd. 2).

Na gruncie badanej sprawy skarżąca wskazała, że dane, o udostępnienie których wnioskowała są jej potrzebne do wystąpienia do sądu z pozwem o alimenty przeciwko córce. Nie jest to interes prawny w przedstawionym wyżej rozumieniu, bowiem skarżąca nie podjęła działań, o których mowa we wniosku, nie przedstawiła również żadnych dokumentów, z których wynikałoby, że sąd wezwał ją do wskazania adresu córki. Tylko w takiej sytuacji można byłoby mówić o tym, że konieczność uzyskania danych z rejestru PESEL umotywowana jest interesem prawnym, aktualnym i wynikającym z prawnego obowiązku wskazania danych osoby pozwanej, w tym jej adresu. Jak wynika ze skargi również sama skarżąca dostrzega, iż nie posiada interesu prawnego, a konieczność uzyskania danych uzasadnia więzami rodzinnymi łączącymi ją z córką. Jednak w świetle przepisów ustawy o ewidencji ludności pokrewieństwo nie jest wystarczającą podstawą do udostępnienia danych z rejestru PESEL, o ile podmiot domagający się ich udostępnienia nie wykaże interesu prawnego w ich uzyskaniu.

Niewątpliwie skarżąca posiada interes faktyczny w uzyskaniu danych dotyczących miejsca czasowego i stałego zameldowania swojej córki. W takim wypadku udostępnienie danych z rejestru PESEL uzależnione jest od zgody osoby, której one dotyczą. W niniejszej sprawie organ zwrócił się do M. P. o wyrażenie stosownej zgody w zakreślonym terminie wskazując, że brak odpowiedzi zostanie potraktowany jako nieudzielenie zgody na udostępnienie danych. M. P. nie odpowiedziała na pismo organu, co organ trafnie uznał za brak zgody na udostępnienie danych dotyczących jej miejsca stałego i czasowego zamieszkania.

W tych okolicznościach zasadnie odmówiono skarżącej udostępnienia danych córki. Nie mógł tego również uczynić Sąd, bowiem jak już wyżej wskazano rolą sądu administracyjnego w niniejszej sprawie było wyłącznie zbadanie zgodności z prawem zaskarżonej decyzji. Rozstrzygnięcie to w ocenie Sądu nie narusza prawa.

Z powyższych względów Sąd, na podstawie art. 151 p.p.s.a. orzekł o oddaleniu skargi.