Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 11 sierpnia 2021 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Szymon Widłak Sędzia WSA Marzenna Kosewska Asesor WSA Robert Talaga (spr.) po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 11 sierpnia 2021 r. sprawy ze skargi Prokuratora Rejonowego w [...] na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] lipca 2020 r. nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji dot. nałożenia kary pieniężnej za naruszenie obowiązku zawiadomienia o zbyciu zarejestrowanego pojazdu i umorzenia postępowania uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Starosty [...] z dnia [...] kwietnia 2020 roku, znak [...]

Decyzją z dnia [...] kwietnia 2020 roku, znak: [...] Starosta [...] na podstawie art. 140 mb pkt 2 w związku z art. 78 ust 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2020 roku, poz. 110) nałożył na B. M. karę pieniężną w wysokości [...] zł.

W uzasadnieniu organ wskazał, że B. M. w dniu [...] lutego 2020 roku, zbył pojazd marki 125P 1500 Fiat o nr rej. POS 96618 i nie zgłosił tego faktu w nieprzekraczalnym terminie 30 dni. W rezultacie organ w związku z niedotrzymaniem przez stronę 30 dniowego terminu dotyczącego zawiadomienia o zbyciu dotychczas zarejestrowanego pojazdu nałożenie kary było zasadne.

Pismem z dnia [...] kwietnia 2020 roku B. M. złożył odwołanie od decyzji Starosty [...] wnosząc o jej uchylenie i wskazując, że nie posiada środków do opłacenia kary pieniężnej z uwagi na ciężką sytuację materialną. Jednocześnie nie zakwestionował on istnienia przedmiotowego obowiązku oraz faktu zbycia pojazdu.

Decyzją z dnia [...] lipca 2020 roku, nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławczego uchyliło zaskarżoną decyzję w całości i umorzyło postępowanie przed organem pierwszej instancji.

W uzasadnieniu organ wyjaśnił, że w dniu [...] marca 2020 roku B. M. złożył oświadczenie w siedzibie organu pierwszej instancji, że w dniu [...] lutego 2020 roku zbył pojazd, załączając na potwierdzenie tego faktu umowę jego sprzedaży. W związku z tym w dniu [...] marca 2020 roku, a więc po upływie 30-dniowego terminu na zgłoszenie tego faktu odpowiedniemu organowi administracji publicznej B. M. nie był już właścicielem tego pojazdu. Organ przyjął, że konstrukcja przepisów art. 140 mb pkt 2 ustawy Prawo drogowe wskazuje, że przedmiotowa kara nakładana jest na właściciela pojazdu, który nie zgłosił organowi w terminie 30 dni faktu nabycia lub zbycia pojazdu. W konsekwencji nie można mówić o spełnieniu przesłanki podmiotowej wskazanej w przepisie art. 140 mb pkt 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym i nakładać kary pieniężnej na osobę, która nie jest już właścicielem. Z tego względu nałożenie przedmiotowej kary było bezzasadne i błędne, w konsekwencji zaskarżoną decyzję należało wyeliminować z obrotu prawnego i umorzyć postępowanie organu pierwszej instancji w stosunku do strony odwołującej.

Pismem z dnia [...] grudnia 2020 roku Prokurator Prokuratury Rejonowej w O. W. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] lipca 2020 roku, nr SKO- [...]/20 uchylającą decyzję Starosty [...] w O. W. z dnia [...] kwietnia 2020 roku, znak [...] i umarzającą postępowanie przed organem pierwszej.

Prokurator zarzucił zaskarżonej decyzji rażące naruszenie prawa materialnego art. 140 mb ust. 2 w zw. z art. 78 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2018 roku, poz. 1990 ze zm.), dalej: "u.p.r.d.", poprzez ich niezastosowanie i nieprawidłowe ustalenie, że obowiązek zawiadomienia o zbyciu pojazdu w nieprzekraczalnym terminie 30 dni, nie dotyczył zbywcy. W rezultacie skarżący wniósł o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji.

W ocenie Prokuratora art.140 mb pkt 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym ma zastosowanie do właściciela pojazdu, który wbrew przepisowi art. 78 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym nie zawiadamia o zbyciu pojazdu. Termin 30 dniowy należy liczyć od dnia dokonania sprzedaży. To że na skutek sprzedaży pojazdu zostaje przeniesione prawo własności na nowego właściciela nie oznacza, że na dotychczasowym właścicielu pojazdu nie ciąży obowiązek zawiadomienia organu o zbyciu tylko przez to, że utracił własność poprzez sprzedaż. Bezspornym jest, że B. M. był właścicielem pojazdu, a następnie dokonał jego zbycia w dniu [...] lutego 2020 roku i nie zawiadomił o tym Starosty [...] w nieprzekraczalnym terminie 30 dni. Skoro zatem spełnione zostały przesłanki określone w art. 140 mb ustawy Prawo o ruchu drogowym, decyzja organu II instancji o uchyleniu decyzji o nałożeniu kary pieniężnej i umorzeniu postępowania przed organem I instancji nie znajdowała usprawiedliwienia faktycznego i prawnego. Nie stosując normy z art. 78 ust.2 pkt 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym Samorządowe Kolegium Odwoławcze dopuściło się rażącego naruszenia prawa materialnego, a tym samym konieczne jest stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie w całości podzielając wcześniejsze stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu rozważył, co następuje:

Skarga okazała się zasadna.

W myśl art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2019 roku, poz. 2325) zwanej dalej: p.p.s.a., sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Zgodnie z art. 134 § 1 p.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, z zastrzeżeniem art. 57a tej ustawy.

W przedmiotowej sprawie pismem z dnia [...] marca 2020 roku Starosta [...] zawiadomił skarżącego o wszczęciu postępowania w przedmiocie zgłoszenia zbycia pojazdu. W aktach administracyjnych znajduje się umowa kupna sprzedaży pojazdu, która zawarta została dnia [...] lutego 2020 r. i na której podstawie skarżący sprzedał przedmiotowy pojazd marki [...] rok produkcji 1979. Na tej podstawie decyzją Starosty [...] z dnia [...] kwietnia 2020 roku nałożono na B. M. administracyjną karę pieniężną w wysokości [...] zł. Organ odwoławczy uznał natomiast, że nie było podstaw prawnych do nałożenia kary pieniężnej na skarżącego i dlatego postępowanie w tym zakresie powinno zostać umorzone.

Zgodnie z art. 140 mb ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku - Prawo o ruchu drogowym (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 110) kto:

1) będąc właścicielem pojazdu sprowadzonego z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej wbrew przepisowi art. 71 ust. 7 nie rejestruje pojazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

2) będąc właścicielem pojazdu zarejestrowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wbrew przepisowi art. 78 ust. 2 pkt 1 nie zawiadamia starosty o nabyciu lub zbyciu pojazdu - podlega karze pieniężnej w wysokości od [...] do [...] zł.

Z kolei zgodnie z art. 78 ust. 2 tej ustawy właściciel pojazdu zarejestrowanego jest obowiązany zawiadomić w terminie nieprzekraczającym 30 dni starostę o:

1) nabyciu lub zbyciu pojazdu;

2) zmianie stanu faktycznego wymagającej zmiany danych zamieszczonych w dowodzie rejestracyjnym.

Odnosząc się do poglądu, że będący podstawą nałożenia kary pieniężnej przepis art. 140 mb pkt 2 p.r.d. w ogóle nie powinien mieć zastosowania wobec zbywcy pojazdu, bowiem w chwili zbycia przestaje on być właścicielem Sąd wyjaśnia, że takiej wykładni powyższego przepisu nie podziela. Odnośnie naruszenia przepisów prawa materialnego Sąd podziela stanowisko skarżącego, że organ odwoławczy dokonał błędnej wykładni art. 78 ust. 2 pkt 1 i art. 140mb pkt 2 Prawa o ruchu drogowym polegającej na przyjęciu, że obowiązek zawiadomienia starosty o zbyciu pojazdu nie dotyczy dotychczasowego właściciela - zbywcy pojazdu.

Zdaniem Sądu nie ma znaczenia, że dana osoba nie jest już właścicielem pojazdu w momencie dokonywania zawiadomienia, gdyż art. 140 mb pkt 2 p.r.d. odnosi się do zbywcy pojazdu, a zatem osoby, która nie jest już właścicielem pojazdu w chwili wykonywania obowiązku. Jeżeli chodzi o wykonanie obowiązku zawiadomienia o zbyciu pojazdu, to stosownie do § 17 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z 11 grudnia 2017 roku w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów oraz wymagań dla tablic rejestracyjnych (Dz. U. z 2017 roku, poz. 2355), dotychczasowy właściciel pojazdu do zawiadomienia dołącza kopię dokumentu, na podstawie którego nastąpiło zbycie pojazdu, zatem w przypadku obowiązku zawiadomienia o zbyciu pojazdu, obowiązek ten w istocie ciąży na byłym właścicielu. Inna interpretacja omawianego przepisu prowadziłaby do sytuacji, że ta jego część, odnosząca się do zbywcy byłaby "martwa", gdyż żaden podmiot nie posiadałby obowiązku zawiadomienia o zbyciu pojazdu, a to byłoby sprzeczne z ratio legis tej regulacji (por. wyrok WSA w Łodzi z 15 grudnia 2020 roku, sygn. akt III SA/Łd 603/20; wyroku WSA w Warszawie z dnia 24 lutego 2021 roku, sygn. akt VII SA/Wa 2139/20; wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 kwietnia 2021 roku, sygn. akt VII SA/Wa 1970/20 - dostępny na stronie internetowej orzeczenia.nsa.gov.pl - w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, dalej: "CBOSA").

Zgodnie z art. 155 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo strony inaczej postanowiły. Tym samym przeniesienie własności samochodu (jako rzeczy oznaczonej co do tożsamości) następuje z chwilą zawarcia umowy.

W świetle powyższej treści powyższego przepisu kodeksu cywilnego interpretacja art. 140 mb pkt 2 w zw. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d. sprowadzająca się do stanowiska, że przeniesienie własności pojazdu zwalania zbywcę z obowiązku zawiadomienia starosty o zbyciu pojazdu, a tym samym odpada podstawa do nałożenia kary na zbywcę, skutkowałoby tym, że obowiązek taki nigdy by się nie aktualizował, a wręcz przeciwnie w momencie podpisania umowy ulegałby (po stronie zbywcy) dezaktualizacji. Żaden przepis nie nakłada przy tym na obywatela obowiązku zgłaszania zamiaru zbycia pojazdu (przed sporządzeniem umowy), czy też sporządzania przez strony umowy w obecności urzędnika wydziału komunikacji - tak, aby uczynić zadość obowiązkowi z art. 78 ust. 2 pkt 1 p.r.d. (por. wyrok WSA w Poznaniu z 10 lutego 2020 r. sygn. akt IV SA/Po 1604/20).

W rozpoznawanej sprawie organ odwoławczy po ustaleniu czy zawiadomienia dokonano w terminie powinien był wziąć również pod uwagę treść art. 15zzr ust. 1 lub ust. 5 ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 roku, poz. 374 ze zm.), dalej: "ustawa covidowa", zgodnie z którymi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki lub terminów zawitych, z niezachowaniem których ustawa wiąże ujemne skutki dla strony nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres. W tym miejscu zaznaczyć trzeba, iż zgodnie z przepisem art. 15zzs ust. 1 pkt 6 ustawy covidowej – dodanym z dniem [...] marca 2020 roku – w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu choroby zakaźnej zwanej COVID-19 bieg terminów procesowych w postępowaniach administracyjnych nie rozpoczynał się, a rozpoczęty ulegał zawieszeniu na ten okres. Stan zagrożenia epidemicznego, wprowadzony rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 roku w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. poz. 433), obowiązywał na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od [...] marca 2020 roku do [...] marca 2020 roku, natomiast stan epidemii – wprowadzony rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia [...] marca 2020 roku w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz. U. poz. 490) – trwa od [...] marca 2020 roku. Przywołany art. 15zzs ustawy COVID1-9 został uchylony przez art. 46 pkt 20 ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 roku, poz. 875), z dniem [...] maja 2020 roku (art. 76), z tym że na mocy regulacji przejściowej art. 68 ust. 7 terminy w postępowaniach w art. 15zzs ustawy COVID wymienionych, które uległy zawieszeniu, zaczęły biec dalej po upływie 7 dni od wejścia w życie ww. ustawy zmieniającej (które nastąpiło [...] maja 2020 roku), czyli od [...] maja 2020 roku. W rozpoznawanej sprawie organy I instancji wydał swoje rozstrzygnięcie w okresie, którego dotyczyły powyższe uregulowania.

Reasumując stanowisko organu II instancji było błędne - organ odwoławczy naruszył wskazane w skardze przepisy prawa materialnego, co miało wpływ na wynik sprawy, a ponadto organ odwoławczy naruszył przepisy prawa postepowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W efekcie umorzenie postępowania przed organem I instancji było niezasadne.

Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 p.p.s.a.).

Sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów wydanych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia (art. 135 p.p.s.a.).

W rozpoznawanej sprawie organ pierwszej instancji, który uznał, że zawiadomienia dokonano po terminie, w uzasadnieniu swej decyzji powinien był odnieść się do ewentualnego odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej. W związku z tym bowiem, że przepisy odrębne (tu: Prawa o ruchu drogowym i - przez odpowiednie stosowanie w rozumieniu art. 140n ust. 6 Prawa o ruchu drogowym - ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa; Dz. U. z 2020 r. poz. 1325 z późn. zm.) nie regulują przesłanek odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej, w świetle reguły kolizyjnej z art. 189a § ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2020 roku, poz. 256 ze zm.), stosuje się art. 189f k.p.a., przewidujący możliwość odstąpienia od jej nałożenia (por. wyrok WSA w Warszawie z 9 kwietnia 2021 roku, sygn. akt VII SA/Wa 1970/20 i wyrok WSA W Gorzowie Wielkopolskim z 27 maja 2021 roku, sygn. akt II SA/Go 216/21 - dostępne w CBOSA). Ponownie rozpatrując sprawę organ pierwszej instancji powinien uzasadnić - w przypadku ustalenia, że zawiadomienia dokonano po terminie - czy i dlaczego istnieją albo nie istnieją przesłanki do odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej na podstawie art. 189f k.p.a., a w szczególności - czy waga naruszenia przez zbywcę pojazdu przepisów prawa materialnego była znikoma. Tym bardziej, że w okolicznościach rozpoznawanej sprawy skarżący powoływał się na brak możliwości finansowych uiszczenia nałożonej kary finansowej.

Wobec tego na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c w związku z art. 135 p.p.s.a. Sąd uchylił zarówno zaskarżoną decyzję, jak i decyzję organu pierwszej instancji.

Przy ponownym rozpatrzeniu sprawy organy administracji powinny uwzględnić poczynione powyżej uwagi.