Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Donata Starosta Sędzia WSA Maciej Busz Sędzia WSA Józef Maleszewski (spr.) po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 16 marca 2022 r. sprawy ze skargi Parafii R. na zarządzenie pokontrolne Inspektor Ochrony Środowiska z dnia [...] grudnia 2021 r. nr [...] w przedmiocie wyeliminowania naruszenia 1. uchyla zaskarżone zarządzenie pokontrolne; 2. zasądza od Inspektor Ochrony Środowiska na rzecz Parafii R. w P. kwotę [...]([...]) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Zarządzeniem pokontrolnym Inspektor Ochrony Środowiska w P. (dalej jako WWIOŚ) z [...] grudnia 2021 r. Nr [...] nakazano K. R. P. Parafia w P.:

- instalacje i urządzenia nagłaśniające używać ewentualnie tylko podczas okazjonalnych uroczystości i imprez związanych z kultem religijnym, wyznaczając termin przesłania pisemnej informacji o zakresie podjętych działań służących wyeliminowaniu wskazanego naruszenia na dzień [...] stycznia 2022 roku.

W podstawie prawnej zarządzenia wskazano art. 12 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 1070, dalej u.i.o.ś.).

W uzasadnieniu zarządzenia organ wskazał, iż w wyniku przeprowadzonej kontroli w dniach od 25.10.2021 r. do 8.11.2021 r. w przedmiotowej Parafii R. ustalono, że użytkowanie instalacji nagłaśniającej zainstalowanej na dachu kościoła celem odtwarzania dźwięku bicia dzwonu odbywa się w następujący sposób:

• w postaci kurantów celem odgrywania melodii pieśni religijnych codziennie dwukrotnie o godzinach 15:00 i 21:00;

• odtwarzania dźwięku bicia dzwonu codziennie o pełnych godzinach od godziny 8:00 do godziny 21:00;

• odtwarzania dźwięku bicia dzwonu 15 minut przed niedzielnymi Mszami Świętymi, tj. pięciokrotnie o godzinach 7:45, 9:15, 10:45, 12:15 i 18:15.

W ocenie organu użytkowanie instalacji nagłaśniającej, stanowi naruszenie art. 156 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2020 r. poz. 1219 z późn. zm.- dalej jako "p.o.ś."), który stanowi, że zabrania się używania instalacji lub urządzeń nagłaśniających na publicznie dostępnych terenach miast, terenach zabudowanych oraz na terenach przeznaczonych na cele rekreacyjno- wypoczynkowe. Odstępstwo od przywołanego przepisu stanowi art. 156 ust. 2 ww. ustawy, zgodnie z którym przepisu ust. 1 nie stosuje się do okazjonalnych uroczystości oraz uroczystości i imprez związanych z kultem religijnym, imprez sportowych, handlowych, rozrywkowych i innych legalnych zgromadzeń, a także podawania do publicznej wiadomości informacji i komunikatów służących bezpieczeństwu publicznemu.

W ocenie organu zgodnie z definicją zawartą w "Słowniku języka polskiego" uroczystość oznacza uroczyste obchodzenie jakiegoś święta, wydarzenia itp., uroczysty charakter czegoś. Cechą uroczystości i imprez, w tym także związanych z kultem religijnym jest bowiem ich odmienność od codzienności, wyjątkowość. Zgodnie z powyższym nie każda Msza Święta odprawiana w dni powszednie czy nawet w niedzielę posiada uroczysty szczególnie wyróżniający się swą niepowszedniością oraz podniosłością charakter, aby zaliczała się do uroczystości o których mowa w art. 156 ust 2 - Prawo ochrony środowiska. W związku z powyższym używanie instalacji nagłaśniających jest dozwolone w szczególnie uroczyste dni, jak np. uroczystości Bożego Narodzenia, Wielkanocy, Bożego Ciała, odpust parafialny, a także w związku ze szczególnymi wydarzeniami mającymi cechy wyjątkowości, jak np. ślub, pogrzeb.

Organ stwierdził, że użytkowanie instalacji nagłaśniającej w postaci kurantów odtwarzających melodie pieśni religijnych oraz odtwarzających dźwięk bicia dzwonu odbywa się regularnie, codziennie o ustalonych godzinach, co nie ma związku z uroczystym obchodzeniem jakiegoś święta, wydarzenia.

Skargę na powyższe zarządzenie pokontrolne wywiodła do Sądu Parafia wnosząc o jego uchylenie oraz zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania administracyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zaskarżonemu zarządzeniu zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego tj:

1) naruszenie art. 156 ust. 2 ustawy z Prawo ochrony środowiska poprzez jego niewłaściwą wykładnię i błędne zastosowanie, czego skutkiem było ustalenie, że strona skarżąca nieprawidłowo wykorzystuje instalację nagłaśniającą i zasadne jest nałożenie na nią obowiązku ograniczenia wykorzystywania instalacji lub urządzeń nagłaśniających zlokalizowanych na dachu kościoła w związku z codziennym użytkowaniem instalacji nagłaśniającej w postaci kurantów zainstalowanej celem odtwarzania dźwięku bicia dzwonów oraz odtwarzania melodii pieśni religijnych;

2) naruszenie art. 12 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska poprzez niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji bezpodstawne wydanie zarządzenia pokontrolnego w sytuacji, gdy ustalenia kontroli przeprowadzonej przez organ nie dają podstaw do uznania, że sposób używania instalacji nagłaśniającej przez Skarżącego narusza przepis art. 156 ust. 2 p.o.ś., a także z uwagi na niedostateczne wyjaśnienie, w jakich konkretnie przypadkach skarżący instalacji tej może używać;

3) naruszenie art. 5 i art. 8 ust. 1 Konkordatu zawartego między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, podpisanego w Warszawie w dniu 28 lipca 1993 r. (Dz.U. z 1998r. Nr 51, poz. 318), gdyż ograniczenie wykorzystywania instalacji nagłaśniającej skutkuje ograniczeniem swobody i wolności sprawowania kultu religijnego przez Parafię kierowaną przez Skarżącego oraz uniemożliwia swobodne i publiczne pełnienie misji Kościoła [...].

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 137) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Ponadto zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm., dalej p.p.s.a.) wojewódzkie sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, co oznacza, że w zakresie dokonywanej kontroli sąd zobowiązany jest zbadać, czy organy administracji w toku postępowania nie naruszyły przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania w sposób, który miał lub mógł mieć wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a.). Zakres kontroli sądu wyznacza też art. 134 § 1 p.p.s.a., według którego sąd orzeka w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Kontroli legalności w niniejszej sprawie poddano zarządzenie pokontrolne wydane przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia 30 grudnia 2021 r. w którym organ ten, na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska oraz art. 156 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, nakazał Proboszczowi Parafia używać instalacji i urządzeń nagłaśniających ewentualnie tylko podczas okazjonalnych uroczystości i imprez związanych z kultem religijnym. Wyznaczono również Parafii termin przesłania pisemnej informacji o zakresie podjętych działań służących wyeliminowaniu wskazanych w zarządzeniu naruszeń na dzień [...] stycznia 2022 roku r.

W myśl art. 2 powołanej wyżej u.i.o.ś. do zadań Inspekcji Ochrony Środowiska należy między innymi:

1) kontrola przestrzegania przepisów o ochronie środowiska i racjonalnym użytkowaniu zasobów przyrody;

2) kontrola przestrzegania decyzji ustalających warunki korzystania ze środowiska oraz zakresu, częstotliwości i sposobu prowadzenia pomiarów wielkości emisji.

Zgodnie z treścią art. 12 u.i.o.ś., stanowiącego podstawę kompetencyjną przedmiotowego zarządzenia, na podstawie ustaleń kontroli wojewódzki inspektor ochrony środowiska może:

1) wydać zarządzenie pokontrolne do kierownika kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub osoby fizycznej;

2) wydać na podstawie odrębnych przepisów decyzję administracyjną;

3) wszcząć egzekucję, jeżeli obowiązek wynika z mocy prawa lub decyzji administracyjnej. Kierownik kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub kontrolowana osoba fizyczna, w terminie wyznaczonym w zarządzeniu pokontrolnym, mają obowiązek poinformowania wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o zakresie podjętych i zrealizowanych działań służących wyeliminowaniu wskazanych naruszeń.

Z treści przywołanych powyżej norm wynika, że zarządzenie pokontrolne jest odrębną od decyzji administracyjnej prawną formą działania inspektora ochrony środowiska. W ocenie Sądu, zarządzeniu pokontrolnemu, mimo że nie jest decyzją administracyjną, nie można odmówić charakteru aktu administracji publicznej, o jakim mowa w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a., ponieważ ma ono charakter władczy i rozstrzyga indywidualną sprawę konkretnego podmiotu. Zarządzenie to wpływa na prawa i obowiązki kontrolowanego, ponieważ niewykonanie tego zarządzenia lub niezgodne z prawdą poinformowanie o jego wykonaniu zagrożone jest odpowiedzialnością karną, na co wskazuje treść art. 31a ust. 1 ustawy.

W orzecznictwie przyjmuje się, że skoro przepisy ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska uprawniają wskazany w nich organ do wydawania zarządzeń pokontrolnych na podstawie wyników dokonanych kontroli, a jednocześnie nie przewidują środka zaskarżenia tych zarządzeń do organu wyższego stopnia, to zarządzenie pokontrolne, stwierdzające istnienie po stronie kontrolowanej określony obowiązek, a więc będące działaniem władczym w indywidualnej sprawie, podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego na podstawie art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. (por. wyroki NSA: z dnia 2 czerwca 2009 r., II GSK 1009/08; z dnia 18 stycznia 2011 r., II OSK 2036/09, dostępne na stronie https://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Przechodząc do oceny merytorycznej kwestionowanego zarządzenia pokontrolnego na wstępie wskazać należy, że do tego typu aktów nie znajdują zastosowania przepisy k.p.a., gdyż są one wydawane w trybie odrębnych przepisów i odrębnych postępowań (por. wyrok NSA z dnia 21 czerwca 2012 r., sygn. akt II OSK 723/12, www.nsa.gov.pl). Powoduje to, że uchylenie przez sąd administracyjny tego rodzaju aktu nie może służyć weryfikacji stanu faktycznego.

Sąd badając zgodność z prawem zarządzenia pokontrolnego może na mocy art. 146 § 1 p.p.s.a. uchylić ten akt, jeśli jego wydanie nie znajdowało oparcia w ustaleniach poczynionych w trakcie kontroli, bądź kontrola ta odbyła się z naruszeniem obowiązującej procedury, bądź gdy wyniki kontroli nie wypełniały przesłanek zastosowania przepisu prawa materialnego.

O ile zaskarżalność zarządzenia pokontrolnego do sądu administracyjnego nie budzi wątpliwości, nie jest oczywiste, czy i jakie obowiązki mogą być w tym zarządzeniu nałożone na kontrolowany podmiot. Zarządzenie pokontrolne jest stosunkowo najłagodniejszą formą reakcji na ustalenia kontroli. Nie powoduje ono również odpowiedzialności administracyjnej za niewykonanie zarządzenia pokontrolnego, a wskazane w nim obowiązki nie są poddane egzekucji administracyjnej (istniejący obowiązek poinformowania w ustalonym terminie o zakresie podjętych i zrealizowanych działań służących wyeliminowaniu naruszeń sankcjonowany jest karnie, odpowiedzialność związana jest jednak z zaniechaniem przekazania informacji lub przekazaniem informacji niezgodnej z prawdą).

Zarządzenie pokontrolne jest zatem aktem, który można określić jako akt o charakterze sygnalizacyjnym, określający ramowe kierunki postępowania względem osoby zarządzającej podmiotem oddziaływującym lub korzystającym ze środowiska. Dlatego w doktrynie nie bez racji wskazuje się, że w zarządzeniu pokontrolnym jedynie stwierdza się naruszenie konkretnego obowiązku prawnego dotyczącego ochrony środowiska, ale nie nakłada się takiej powinności ani nie wyznacza się terminu do jej wykonania (szerzej T. Czech, Charakter prawny zarządzeń pokontrolnych organów Inspekcji Ochrony Środowiska, Temidium 4 (61) 2010), ZNSA 2011/3/89-100; por. także B. Draniewicz, Glosa do postanowienia NSA z dnia 28 lutego 2008 r., II OSK 216/08, ZNSA 2009/6/147-155 oraz K. Gruszecki, Zarządzenie pokontrolne jako akt administracji publicznej. Glosa do wyroku WSA z dnia 20 maja 2009 r., II SA/Sz 303/08, GSP-Prz.Orz. 2012/4/71-78).

Wskazać należy, że aktem władczym rozstrzygającym prawnoadministracyjne obowiązki strony, mającym na celu ochronę otoczenia przed przekroczeniem przez dany podmiot dopuszczalnego poziomu hałasu jest decyzja administracyjna wydana w trybie art. 115a ust. 1 i 3 p.o.ś. Zgodnie z tym przepisem w przypadku stwierdzenia przez organ ochrony środowiska, na podstawie pomiarów własnych, pomiarów dokonanych przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska lub pomiarów podmiotu obowiązanego do ich prowadzenia, że poza zakładem, w wyniku jego działalności, przekroczone są dopuszczalne poziomy hałasu, organ ten wydaje decyzję o dopuszczalnym poziomie hałasu. Organem właściwym do wydania decyzji we wskazanym trybie jest jednak starosta (art. 378 ust. 1 p. o. ś.).

Zgodnie z art. 156 ust. 1 p.o.ś. zabrania się używania instalacji lub urządzeń nagłaśniających na publicznie dostępnych terenach miast, terenach zabudowanych oraz na terenach przeznaczonych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe. Przepis ten określa, wynikający bezpośrednio z mocy prawa, generalny zakaz używania instalacji i urządzeń nagłaśniających w miejscach publicznych, który nie wymaga indywidualizacji w formie decyzji administracyjnej, z wyjątkami wynikającymi z postanowień art. 156 ust. 2 p.o.ś. Zakaz ustanowiony w art. 156 ust. 1 ma charakter powszechny w sensie podmiotowym i przedmiotowym, dotyczy każdego podmiotu używającego wskazanych urządzeń na terenach określonych w przepisie oraz wszelkiego typu instalacji czy urządzeń nagłaśniających. Za tego rodzaju instalacje czy urządzenia należałoby uznać takie, których celem jest przekazywanie dźwięku z zamiarem dotarcia tym dźwiękiem do wszystkich podmiotów objętych zasięgiem rozprzestrzeniania dźwięku z danej instalacji czy urządzenia.

Przepis zawarty w ust. 2 wprowadza wyjątki od zakazu z ust. 1, jego sformułowanie nie jest w pełni jasne, wykładnia językowa wskazuje jednak, że wyjątki te obejmują:

1) okazjonalne uroczystości – przez co należałoby rozumieć nieregularnie się odbywające spotkania związane z jakimiś wydarzeniami, uznawanymi za istotne, służące uczczeniu takiego wydarzenia;

2) uroczystości i imprezy związane z kultem religijnym – te nie muszą już mieć charakteru okazjonalnego, nie jest też wskazany rodzaj kultu;

3) imprezy handlowe, sportowe i rozrywkowe – czyli publiczne wydarzenia organizowane w określonym celu (zawody, koncerty, kiermasze);

4) inne legalne zgromadzenia – legalne, czyli odbywające się w zgodzie z przepisami ustawy z 24.7.2015 r. – Prawo o zgromadzeniach (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 408 ze zm.);

5) podawanie do publicznej wiadomości informacji i komunikatów służących bezpieczeństwu publicznemu (M. Górski, M. Pchałek, W. Radecki, Prawo ochrony środowiska. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2019).

Z powyższego wynika, że zgodnie z art. 156 ust. 2 p.o.ś., zakaz stosowania instalacji nagłaśniającej określony w art. 156 ust. 1 p.o.ś. nie dotyczy uroczystości i imprez związanych z kultem religijnym. W odniesieniu do tej części art. 156 ust. 2 p.o.ś., która mówi o "uroczystościach i imprezach związanych z kultem religijnym" przepis ten jest uznawany za wyraz gwarancji Państwa w stosunku do swobody sprawowania i organizowania kultu religijnego – odniesieniu do kościoła katolickiego wynikający z Konstytucji, ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 1153 ze zm.); ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 380) oraz Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z dnia 28 lipca 1993 r. (Dz.U. Nr 51, poz. 318).

Jednakże gwarancja ta realizowana jest w ramach obowiązującego prawa ochrony środowiska i norm dotyczących hałasu. W świetle przepisów prawa materialnego nie tylko instalację nagłaśniającą, ale i dzwony kościelne należy uznać za "instalację" w rozumieniu art. 3 pkt 6 p.o.ś., a parafię (kościół), w której się znajdują za "zakład" w rozumieniu art. 3 pkt 48 p.o.ś. (por. wyrok NSA z 4 października 2016 r., II OSK 3250/14, CBOSA). Z tych względów uznaje się, że w stosunku do takiej instalacji i zakładu znajduje zastosowanie przepis art. 115a p.o.ś.

Badanie legalności zaskarżonego aktu przez sąd obejmuje ustalenie, czy istniały podstawy faktyczne i prawne do wydania zarządzenia o takiej, a nie innej treści (szerzej G. Klimek, Problematyka zaskarżania zarządzenia pokontrolnego organów Inspekcji Ochrony Środowiska, PPOŚ 2014/2/29-49). Ponadto zarządzenie takie musi nadawać się do wykonania.

W ocenie Sądu treść wydanego w sprawie zarządzenia pokontrolnego wykracza poza warunki, które zostały sformułowane w ustawie dla aktu władczego jakim jest decyzja administracyjna. Mianowicie nałożone w zarządzeniu obowiązki zostały określone przez posłużenie się przez organ zwrotami szacunkowymi i nieostrymi znaczeniowo, bo za takie należy uznać sformułowanie "używać ewentualnie tylko podczas okazjonalnych uroczystości i imprez związanych z kultem religijnym".

Podkreślić należy, że o ile wedle zasad legislacji przyjmuje się, w wyjątkowych sytuacjach dopuszczalność stosowania w przepisach prawa zwrotów nieostrych (niedookreślonych), tak w akcie stosowania prawa, jakim jest wydane zarządzenie, taka nieostrość jest wykluczona. Akt stosowania prawa stanowić ma bowiem konkretyzację obowiązku przewidzianego przepisami prawa i nie może rodzić wątpliwości co do zakresu i przedmiotu obowiązku. Takie wątpliwości wskazany fragment zarządzenia rodzi, a przecież zarządzenie pokontrolne, jako akt władczy nakładający na dany podmiot określone obowiązki powinno być precyzyjnie i jednoznacznie określone, tak by zobowiązany podmiot nie musiał domniemywać treści nałożonych w zarządzeniu obowiązków (por. wyrok NSA z dnia 21 lutego 2018 r., II OSK 1876/17, CBOSA).

Ponadto zdaniem Sądu w zarządzeniu pokontrolnym nie wskazano podstaw faktycznych i prawnych do wydania zarządzenia o takiej, a nie innej treści, nie wynikają one również z akt sprawy. Organ nie powołał się w tym względzie na jakiekolwiek przepisy prawa materialnego (poza art. 156 ust. 1 i 2 p.o.ś., który samoistnie sprawy nie rozstrzyga). Nie ustalił też stanu faktycznego, który miałby zostać poddany kwalifikacji prawnej. Nadto uzasadnienie zarządzenia pokontrolnego jest tak lakoniczne i ogólnikowe, że nie poddaje się w istocie kontroli.

Jedynie w protokole kontroli nr [...] stwierdzono użytkowanie instalacji nagłaśniającej zamontowanej na budynku kościoła oraz wokół niego, składającej się 34 głośników zainstalowanych na masztach lamp, jednego nad wejściem do kościoła i jednego na dachu kościoła. Natomiast w zarządzeniu pokontrolnym brak jakichkolwiek danych na ten temat. Organ nie uzasadnił również dlaczego jego zdaniem użytkowanie instalacji nagłaśniającej w postaci kurantów odtwarzających melodie pieśni religijnych oraz odtwarzających dźwięk bicia dzwonu odbywające się regularnie, codziennie o ustalonych godzinach, nie mają związku z uroczystym obchodzeniem jakiegoś święta, wydarzenia. Nie wskazał też jakie uroczystości należy uznać za związane z kultem religijnym.

W tej sytuacji, wyjaśnienia wymagało, czy sposób użytkowania instalacji, ustalony w trakcie kontroli, polegający na wybijaniu dźwięków o pełnych godzinach i 15 minut przed niedzielnymi Mszami Świętymi, podlega wyłączeniu spod zakazu, zgodnie z brzmieniem art. 156 ust. 2 p.o.ś. Każdorazowo bowiem zakres obowiązywania wskazanych włączeń musi podlegać wnikliwej interpretacji, której zabrakło w niniejszej sprawie.

W sytuacji braku definicji pojęć, którymi posługuje się ustawodawca w art. 156 ust. 2 p.o.ś., ich wykładni dokonywać należy w świetle całokształtu obowiązującego ustawodawstwa, przy uwzględnieniu regulacji odnoszących się w szczególności do sprawowania i organizowania kultu religijnego przez kościoły i inne związki wyznaniowe. Nie można bowiem poprzestać wyłącznie jak to uczynił organ na językowym, słownikowym rozumieniu pojęć "impreza" i "uroczystość". Rozumienie tych terminów, z woli ustawodawcy, podporządkowane zostało pojęciu "kultu religijnego". Tylko bowiem imprezy i uroczystości związane z kultem religijnym korzystają z wyłączenia spod generalnego zakazu używania instalacji i urządzeń nagłaśniających. Bez wykładni pojęcia "kultu religijnego" nie można było prawidłowo oznaczyć zakresu zastosowania normy prawnej z art. 156 ust. 2 p.o.ś. Zgodnie ze słownikową definicją kultu jest to cześć religijna oddawana Bogu, bóstwom, świętym osobom lub rzeczom, ogół czynności i obrzędów religijnych będących zewnętrznymi przejawami tej czci, szacunek i uwielbienie okazywane komuś lub czemuś (https://sjp.pwn.pl).

W ocenie Sądu wyrazem gwarancji swobody organizowania i sprawowania kultu publicznego przez Kościół katolicki jest wyłączenie spod generalnego zakazu używania instalacji nagłaśniających w miejscach publicznych uroczystości i imprez związanych z kultem religijnym, czyli - w świetle wyżej poczynionych uwag - m.in. związanych z prowadzeniem nabożeństw i wykonywaniem czynności liturgicznych m.in. w ramach Mszy Świętej.

Powyższe stanowisko potwierdza również dyspozycja art. 157 ust. 1 i 2 p.o.ś. w świetle której ewentualne czasowe ograniczenia funkcjonowania instalacji lub korzystania z urządzeń, z których emitowany hałas może negatywnie oddziaływać na środowisko, nie mogą dotyczyć instalacji lub urządzeń znajdujących się w miejscach kultu religijnego. Jest to wyraz gwarancji Państwa w stosunku do swobody sprawowania i organizowania kultu religijnego.

Powołać się w tym zakresie można również na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2018 r., w sprawie o sygn. akt IV KK 475/17 (LEX nr 2433071), w którym, na kanwie sprawy o wykrocznie z art. 51 Kodeksu wykroczeń ("Kto krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem zakłóca spokój, porządek publiczny, spoczynek nocny albo wywołuje zgorszenie w miejscu publicznym podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny"), przyjęto, że zwyczaj w postaci bicia kościelnych dzwonów przywołujących wiernych na Mszę Świętą, który jest w Polsce od wieków przyjętym zachowaniem, może wyłączać bezprawność zachowań wypełniających znamiona czynów zabronionych stypizowanych jako wykroczenia. Trafność swojego stanowiska Sąd Najwyższy wzmocnił argumentacją z art. 156 ust. 2 p.o.ś. stwierdzając, że w jego świetle zakaz używania instalacji i urządzeń nagłaśniających nie dotyczy także uroczystości i imprez związanych z kultem religijnym. Wywieść z tego należy, że Sąd Najwyższy Mszę Świętą uznał za wchodzącą w zakres pojęcia "uroczystości i imprezy związane z kultem religijnym". Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela takie stanowisko wyrażone w orzecznictwie.

Zauważyć jednak należy, że wyłączenie Mszy Świętej spod zakazu używania urządzeń i instalacji nagłaśniających określonego w art. 156 ust. 1 p.o.ś. nie oznacza, że używanie tych urządzeń i instalacji w ogóle nie podlega regulacjom przepisów p.o.ś. Wręcz przeciwnie, wówczas emisja dźwięku z tego rodzaju instalacji będzie podlegała kontroli w ramach instytucji służącej ograniczaniu hałasu w środowisku przewidzianej w art. 115a p.o.ś., a mianowicie ustaleniu w decyzji dopuszczalnego poziomu hałasu w razie przekroczeń norm akustycznych powstałych w wyniku użytkowania instalacji nagłaśniającej.

Reasumując rozstrzygnięcie zawarte w zaskarżonym zarządzeniu pokontrolnym narusza przepis art. 156 ust. 2 p.o.ś. w sposób mający wpływ na wynik sprawy, co skutkuje tym, że w ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie wyczerpane zostały przesłanki uwzględnienia skargi przewidziane treścią art. 146 § 1 p.p.s.a.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 200 i art. 205 § 2 p.p.s.a. zasądzając na rzecz skarżącej Parafii kwotę [...]zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, na które oprócz wpisu sądowego od skargi w wysokości [...] zł, opłaty skargowej od pełnomocnictwa w wysokości [...] zł, składa się również wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym w wysokości [...] zł, ustalone na podstawie § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265).

W ponownie prowadzonym postępowaniu organ będzie związany wyrażoną w niniejszym orzeczeniu oceną prawną i wskazaniami.

Sprawa została rozpoznana w trybie uproszczonym na podstawie art. 119 pkt 2 p.p.s.a.