Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Dominik Mączyński (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Katarzyna Wolna-Kubicka Sędzia WSA Katarzyna Nikodem Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Świdłowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 listopada 2016 r. sprawy ze skargi D. K. i J. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] nr [...] w przedmiocie podatku od nieruchomości za 2012 r. I. uchyla zaskarżoną decyzję; II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego na rzecz skarżących kwotę [...]- zł (słownie: [...] złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Burmistrz Gminy i Miasta K., decyzją z dnia 19 października 2015 r., nr [...] wydaną na skutek ponownego rozpoznania sprawy ustalił D. K. oraz J. K. (dalej zwanych skarżącymi) wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości za 2012 r. w wysokości [...] zł.

Organ I instancji wyjaśnił, że skarżący na dzień 1 stycznia 2012 r., jak też na dzień wydania decyzji byli właścicielami nieruchomości gruntowych, położonych w obrębie geodezyjnym A. , gmina K. o nr: [...], [...], [...] i [...] o łącznej powierzchni [...] ha. Wskazane grunty – jak wynika z wypisu z rejestru gruntów według stanu na dzień 01 stycznia 2012 r. – oznaczone są jako użytki kopalne "K", pozostała powierzchnia, tj. [...] ha oznaczona jest jako grunty rolne klasy IVa. W złożonej deklaracji skarżący wskazali, że powierzchnia gruntów o wielkości [...] m2 zajęta jest pod działalność Kopalni Węgla Brunatnego. Skarżący wykazali również do opodatkowania grunty pozostałe o powierzchni [...] m2 oraz budynki mieszkalne lub ich części o powierzchni użytkowej [...] m2. Wyjaśniono, że nieruchomości gruntowe o nr geodezyjnych: [...], [...], [...], [...] na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w K. z 30 maja 2006 r., sygn. akt [...], są użytkowane przez Kopalnię Węgla Brunatnego "[...]" w K. (obecnie [...] Kopalnia Węgla Brunatnego K. S.A. w K.). Z uzasadnienia decyzji wynika, że kopalnia uzyskała pozwolenie na wskazany w tym orzeczeniu okres, na użytkowanie wyżej opisanych nieruchomości za wynagrodzeniem poprzez wejście na nie i prowadzenie prac wydobywczych, polegających na wydobyciu ze złoża kopaliny węgla brunatnego. Burmistrz Gminy i Miasta K. wyjaśnił, że decyzją z dnia 03 lutego 2012 r., nr [...] ustalił skarżącym podatek od nieruchomości na 2012 r., za lokal mieszkalny położony w K. przy ul. [...], nie ustalając jednak wysokości zobowiązania podatkowego z tytułu nieruchomości gruntowych położonych w obrębie miejscowości A., gmina K.. Z uwagi na powyższe organ I instancji, decyzją z dnia 03 kwietnia 2013 r., nr [...], zmienił swoją decyzję ostateczną z dnia 01 lutego 2012 r., nr [...], ustalając dodatkowo podatek za grunty położone w obrębie miejscowości A. o powierzchni [...] ha. Skarżący wystąpili jednak do Samorządowego Kolegium Odwoławczego o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 03 kwietnia 2013 r. SKO w K. decyzją z dnia 31 marca 2014 r., nr [...] stwierdziło nieważność decyzji organu I instancji z dnia 03 kwietnia 2013 r., nr [...] zmieniającej decyzję tego organu z dnia 01 lutego 2012 r. Organ I instancji wyjaśnił, że stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 03 kwietnia 2013 r., spowodowane było nie dokonaniem zmiany przedmiotu opodatkowania objętego decyzją z dnia 01 lutego 2012 r., a wprowadzeniem nowego przedmiotu opodatkowania co w ocenie SKO w K. rażąco naruszyło art. 254 § 1 Ordynacji podatkowej. W ocenie Kolegium błędne ustalenie, przez organ podatkowy, przedmiotu opodatkowania w pierwotnej decyzji na 2012 r., nie mogło stanowić podstawy zmiany tej decyzji w trybie wskazanego ostatnio przepisu. Zaznaczono jednak, że nie ma przeszkód, aby rozstrzygniecie w decyzji podatkowej, co do wszystkich przedmiotów opodatkowania podatnika mogło mieć skutek w postaci wydania kilku decyzji odrębnie na każdy przedmiot opodatkowania. Burmistrz Gminy i Miasta K., decyzją z dnia 13 sierpnia 2014 r., dokonał wymiaru podatku od nieruchomości za 2012 r. Na skutek rozpoznania odwołania od tej decyzji SKO w K., decyzją z dnia 12 listopada 2014 r., nr [...], uchyliło w całości wskazane ostatnio rozstrzygnięcie organu I instancji przekazując sprawę do ponownego rozpoznania. Kolegium wyjaśniło, że organ I instancji mylnie przyjął, że grunty związane były z działalnością gospodarczą, bowiem tylko zajęcie gruntu pod działalność gospodarczą skutkuje opodatkowaniem tego gruntu według stawek najwyższych. W toku dalszego postępowania skarżący, udzielając odpowiedzi na pytanie organu I instancji wyjaśnili, że działki: nr [...] oznaczona jako K - użytki kopalne o powierzchni [...] ha, nr [...] oznaczona jako K - użytki kopalne o powierzchni [...] ha, nr [...] oznaczona jako K - użytki kopalne o powierzchni [...] ha, a także działka nr [...] oznaczona w części jako K - użytki kopalne o powierzchni [...] ha oraz w części grunty rolne klasy IVa o powierzchni [...] ha – od dnia 1 stycznia 2012 r., do chwili udzielenia odpowiedzi były zajęte przez Kopalnię. Następnie organ I instancji po raz kolejny, decyzją z dnia 13 lutego 2015 r., nr [...], ustalił skarżącym wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości. Na skutek rozpoznania odwołania od tej decyzji SKO w K. decyzją z dnia 12 maja 2015 r., uchyliło wskazane ostatnio rozstrzygnięcie organu I instancji. Uzasadniając wymienione na wstępie rozstrzygnięcie organ I instancji wskazał, że skarżący na mocy wskazanego powyżej wyroku Sądu Okręgowego w K. zostali zobowiązani do zezwolenia [...] Kopalni Węgla Brunatnego S.A. na użytkowanie ich nieruchomości poprzez wejście na nią i prowadzenie prac wydobywczych polegających na wydobyciu ze złoża kopaliny węgla brunatnego. Zaznaczono jednak, że [...] Kopalni Węgla Brunatnego S.A. nie posiada statusu żadnego z podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 1 pkt 1-3 i ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, a co z tym związane spółka ta nie może być podatnikiem podatku od nieruchomości od stanowiących przedmiot sprawy nieruchomości. W niniejszej sprawie w ocenie organu I instancji można jedynie mówić o użytkowaniu przez wskazaną spółkę części nieruchomości związanej z wydobyciem węgla brunatnego, przy czym sam fakt objęcia nieruchomości we władanie przez przedsiębiorcę spowodował opodatkowanie tej części nieruchomości podatkiem od nieruchomości według najwyższych stawek podatkowych właściwych dla gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zaznaczono, że wskazana ostatnio spółka posiada określone wyrokiem prawo wstępu na nieruchomość za wynagrodzeniem celem prowadzenia prac wydobywczych. Spółka nie uzyskała jednak prawa dysponowania nieruchomością jak właściciel, co świadczy o posiadaniu zależnym, a nie samoistnym. Wyjaśniono, że w świetle art. 3 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące: właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych; posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych; użytkownikami wieczystymi gruntów; posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Wyjaśniono, że fakt posiadania zależnego eliminuje możliwość przypisania takiemu posiadaczowi statusu podatnika w rozumieniu art. 3 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Końcowo Burmistrz Gminy i Miasta K. wyjaśnił, że w stosunku do [...] Kopalni Węgla Brunatnego K. S.A. nie były wydawane decyzje w sprawie wymiaru podatku za sporne grunty, bowiem na podmiocie tym ciążył obowiązek składania deklaracji na podatek od nieruchomości.

Skarżący wnieśli odwołanie od wymienionej na wstępie decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, domagając się jej uchylenia w całości oraz zasądzenia kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w kwocie [...]zł.

W uzasadnieniu odwołania podniesiono, że nie sposób zgodzić się z twierdzeniem, że ograniczenie prawa własności odwołujących się, dokonane na podstawie wyroku, nie spowodowało zmiany podatnika. Zaznaczono, że do dnia wydania decyzji z dnia 3 kwietnia 2013 r., a od czasu ograniczenia przysługującego skarżącym prawa własności nieruchomości w związku z postępowaniem mającym miejsce przed Sądem Okręgowym w K., [...] Kopalnia Węgla Brunatnego S.A. płaciła podatek od spornych nieruchomości. Zaznaczono także, że kwota przyznana skarżącym za ograniczenie prawa własności nie uwzględniała obecnej stawki podatku i jest znacznie niższa niż sam podatek. W ocenie odwołujących się organ I instancji nie poczynił żadnych przekonujących ustaleń w kwestii rzekomego prowadzenia działalności gospodarczej na zajętych gruntach lub związania tych gruntów z działalnością. Skarżący podnieśli, że w ich ocenie dla zastosowania najwyższej stawki opodatkowania musi wystąpić, poza faktycznym zajęciem gruntu na prowadzenie działalności gospodarczej, przesłanka znajdowania się tychże gruntów w posiadaniu samoistnym przedsiębiorcy. W tym kontekście podniesiono również, że odwołujący się nie posiadają statusu przedsiębiorcy, a tylko posiadanie samoistne nieruchomości przez taki podmiot jest przesłanką kwalifikacji nieruchomości, jako zajętej na prowadzenie działalności gospodarczej. Decyzji organu I instancji zarzucono nie spełnienie wymogów z art. 210 § 4 Ordynacji podatkowej, na skutek nie wskazania faktów uznanych za udowodnione oraz dowodów, którym dano wiarę. Za całkowicie bezzasadne uznano obciążanie skarżących podatkiem od nieruchomości za cały 2012 r. Zaznaczono, że decyzja z dnia 3 kwietnia 2013 r. określiła wymiar podatku na kwotę [...]zł za 9 miesięcy 2012 r., biorąc pod uwagę, że korekta [...] Kopalni Węgla Brunatnego S.A. obejmowała jedynie okres począwszy od miesiąca kwietnia. Zaskarżona decyzja organu I instancji nie wyjaśnia jednak zdaniem w skarżących w ogóle powyższej kwestii.

Na skutek rozpoznania odwołania skarżących Samorządowe Kolegium Odwoławcze, decyzją z dnia 20 stycznia 2016 r., nr [...], utrzymało w mocy wymienioną na wstępie decyzję organu I instancji.

W motywach rozstrzygnięcia organ odwoławczy, po przedstawieniu dotychczasowego przebiegu postępowania w sprawie, wyjaśnił, że spór sprowadza się do ustalenia przedmiotu opodatkowania oraz podmiotu zobowiązanego do zapłaty podatku. Wyjaśniono, że do opodatkowania podatkiem od nieruchomości na podstawie art. 2 ust. 1 w zw. z art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych wystarczające jest samo posiadanie gruntów, budynków i budowli przez przedsiębiorcę, przy czym bez znaczenia pozostaje okoliczność kto prowadzi działalność gospodarczą na danej nieruchomości. Zgodnie zaś z art. 2 ust. 2 powołanej ostatnio ustawy, opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają użytki rolne (...) z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Zaznaczono, że przytoczony przepis koresponduje z art. 1 ustawy o podatku rolnym, zgodnie z którym opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Pojęcie "zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej" w ocenie Kolegium jest węższe od użytego w art. 1a ust. 1 pkt 3, czy też w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatkach i opłatach lokalnych określenia "związane z prowadzeniem działalności gospodarczej". Pod pojęciem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej należy rozumieć grunty, na których w rzeczywistości wykonywane są czynności składające się na prowadzenie działalności gospodarczej. W ocenie organu odwoławczego grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów jako K (użytki kopalne), będąc w 2012 r., w posiadaniu zależnym przedsiębiorcy, podlegają opodatkowaniu według stawki właściwej dla gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej stosownie do treści art. 1a ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Wyjaśniono także, że z przepisów powołanej ostatnio ustawy wynika, że podatnikiem podatku od nieruchomości jest właściciel nieruchomości lub obiektu budowlanego, chyba że tymi rzeczami włada posiadacz, samoistny. Wyjaśniono, że zgodnie z art. 336 k.c. posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). W ocenie SKO w K. przez określenie "mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą" rozumieć należy orzeczenia sądów powszechnych o ograniczeniu prawa własności nieruchomości. Skarżący wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 30 maja 2006 r., sygn. akt [...] zostali zobowiązani do zezwolenia [...] Kopalni Węgla Brunatnego S.A. na użytkowanie tej nieruchomości, poprzez wejście na nią i prowadzenie prac wydobywczych polegających na wydobyciu ze złoża kopaliny węgla brunatnego na czas oznaczony, za zapłatą na ich rzecz wynagrodzenia. Wyrok ten nie miał jednak żadnego wpływu na obowiązek podatkowy i osobę podatnika. W ocenie organu odwoławczego nie ulega wątpliwości, że [...] Kopalnia Węgla Brunatnego S.A. nie ma zamiaru władania opodatkowanymi nieruchomościami jak właściciel, a jedynie zamiar skorzystania z nich na czas potrzebny do realizacji zamierzenia w granicach określonych wyrokiem Sądu Okręgowego w K.. W niniejszej sprawie zdaniem SKO w K. można jedynie mówić o użytkowaniu przez wskazaną spółkę, nieruchomości celem wydobywania węgla brunatnego. Zaznaczono jednak, że sam fakt objęcia nieruchomości we władanie przez przedsiębiorcę, uzasadnia opodatkowanie tej nieruchomości podatkiem od nieruchomości według najwyższych stawek przewidzianych dla gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Podkreślono, że wskazana powyżej spółka nie zyskała prawa dysponowania nieruchomością jak właściciel, co świadczy o posiadaniu zależnym a nie samoistnym. Fakt posiadania zależnego eliminuje możliwość przypisania takiemu posiadaczowi statusu podatnika podatku od nieruchomości. Stwierdzono również, że w sprawie nie ma znaczenia okoliczność, że [...] Kopalnia Węgla Brunatnego S.A. uiszczała podatek od nieruchomości. Podkreślono, że jedynie zapłata podatku przez podatnika prowadzi do realizacji zobowiązania podatkowego i tym samym do jego wygaśnięcia.

Ostateczna decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 20 stycznia 2016 r., stanowi przedmiot skargi kierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu. W skardze skarżący, reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika – radcę prawnego, wnoszą o uchylenie w całości zaskarżonej decyzji wraz z poprzedzającą ją decyzją organu I instancji i tym samym stwierdzenie nieważności wymienionej na wstępie decyzji wydanej na podstawie art. 247 § pkt 3 Ordynacji podatkowej. Ponadto wniesiono o zasądzenie na rzecz skarżących kosztów postępowania według norm przepisanych oraz o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji. Skarżący wnieśli także o przyznanie im prawa pomocy poprzez zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych, tj. opłaty od skargi kasacyjnej w całości.

Zaskarżonej decyzji zarzuca się naruszenie:

1) przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

– art. 3 ust. 1 w zw. z ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych – poprzez niewłaściwe zastosowanie i obciążenie podatkiem skarżących, tj. właścicieli nieruchomości zamiast samoistnego posiadacza, którym jest [...] Kopalnia Węgla Brunatnego S.A. w K.;

– art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych – poprzez błędną jego wykładnię skutkującą uznaniem, że podatnik jest zobowiązany uiścić podatek od posiadanych nieruchomości wg stawki właściwej dla gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej;

– art. 21 ust. 1 ustawy prawo geodezyjne i kartograficzne – poprzez przyjęcie, że mimo, iż w ewidencji gruntów i budynków opodatkowane nieruchomości określone są symbolem "K" - użytki kopalne, to przy kwalifikacji charakteru nieruchomości, których właścicielami są skarżący znaczenie ma okoliczność, czy nieruchomości te zostały zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej;

2) przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

– art. 121 § 1 Ordynacji podatkowej – poprzez prowadzenie postępowania podatkowego w sposób niebudzący zaufania do organów podatkowych, przejawiający się w nierespektowaniu zasady in dubio pro tributario;

– art. 122 w zw. z art. 187 Ordynacji podatkowej – poprzez brak wszechstronnego wyjaśnienia stanu faktycznego niniejszej sprawy i pominięcie zasady prawdy obiektywnej w toku prowadzonego postępowania.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze podtrzymało swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie wnosząc o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Skarga zawiera zarzuty dotyczące naruszenia zarówno przepisów postępowania, jak i przepisów prawa materialnego. Zdaniem skarżących zaskarżona decyzja narusza art. 121 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. – Dz. U z 2012 r., poz. 749 ze zm.), poprzez prowadzenie postępowania podatkowego w sposób niebudzący zaufania do organów podatkowych, przejawiający się w nierespektowaniu zasady in dubio pro tributario oraz art. 122 w zw. z art. 187 Ordynacji podatkowej, poprzez brak wszechstronnego wyjaśnienia stanu faktycznego niniejszej sprawy i pominięcie zasady prawdy obiektywnej w toku prowadzonego postępowania.

Odnosząc się do zarzutów dotyczących naruszenia prawa procesowego wskazać należy, że punktem wyjścia dla analizy reguł postępowania podatkowego jest zasada wyrażona w art. 120 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którą organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa, stanowiąca konkretyzację normy konstytucyjnej zawartej w art. 7 Konstytucji RP. Zgodnie natomiast z art. 125 § 1 Ordynacji podatkowej organy podatkowe powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Należy podkreślić, że w myśl art. 187 § 1 Ordynacji podatkowej organ podatkowy jest obowiązany zebrać i w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Na podstawie art. 188 Ordynacji podatkowej żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu są okoliczności mające znaczenie dla sprawy, chyba że okoliczności te stwierdzone są wystarczająco innym dowodem. Przepisy te stanowią konkretyzację zasady prawdy materialnej, przewidzianej w art. 122 Ordynacji podatkowej poprzez wprowadzenie dyrektywy zupełności postępowania dowodowego. To bowiem organ podatkowy zabiega w postępowaniu o udowodnienie każdego faktu za pomocą wszystkich dostępnych środków i źródeł dowodowych, by wydać stosowne orzeczenie. W polskiej procedurze podatkowej obowiązuje wobec uregulowania wynikającego z art. 122 i art. 191 Ordynacji podatkowej zasada swobodnej oceny dowodów, polegająca na pozostawieniu organom prowadzącym postępowanie swobody w ocenie materiału dowodowego i samodzielności w ocenie wagi oraz mocy poszczególnych dowodów. Ocena przydatności danego dowodu dla ustalenia stanu faktycznego sprawy jest weryfikowana wyłącznie wskazaniami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego (wyrok NSA z 30 stycznia 2013 r., II FSK 1212/11, LEX nr 1269916). Zgodnie z art. 180 § 1 Ordynacji podatkowej jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Z kolei na podstawie powołanego już art. 191 Ordynacji podatkowej organ podatkowy ocenia na podstawie całego zebranego materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona. Zgodnie zaś z art. 192 Ordynacji podatkowej okoliczność faktyczna może być uznana za udowodnioną, jeżeli strona miała możliwość wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów.

W ocenie Sądu nie ma uzasadnionych podstaw do zarzucenia organom naruszenia przepisów postępowania, które skutkowałyby błędnym ustaleniem stanu faktycznego. Postępowanie dowodowe pozwoliło na prawidłowe ustalenie stanu fatycznego w zakresie niezbędnym do podjęcia rozstrzygnięcia w przedmiocie podatku od nieruchomości za 2012 r.

Na uwzględnienie zasługuje natomiast zarzut dotyczący naruszenia art. 3 ust. 1 w zw. z ust. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. – Dz. U. z 2010 r., nr 95, poz. 613 ze zm.; dalej: u.p.o.l.). Zgodnie z art. 3 ust. 1 podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące:

1) właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, z zastrzeżeniem ust. 3;

2) posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych;

3) użytkownikami wieczystymi gruntów;

Na podstawie art. 3 ust. 3 u.p.o.l., jeżeli przedmiot opodatkowania znajduje się w posiadaniu samoistnym, obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości ciąży na posiadaczu samoistnym.

Powołany przepis rozstrzyga kwestię "pierwszeństwa" w przypisaniu określonemu podmiotowi statusu podatnika, w sytuacji, w której obok przysługującego jednemu podmiotowi prawa własności, nieruchomość pozostawała w posiadaniu samoistnym innego niż właściciel podmiotu.

Kluczowe znaczenie w rozpatrywanej sprawie ma zatem ustalenie, czy – jak wywodzą skarżący – mimo, że są oni właścicielami spornej nieruchomości, inny podmiot jest posiadaczem samoistnym i w rezultacie podatnikiem podatku od nieruchomości. Na gruncie orzecznictwa sądów administracyjnych powszechnie akceptowany jest pogląd, w myśl którego dla zdefiniowania pojęcia posiadania samoistnego należy się odwołać do regulacji prawa cywilnego, a w szczególności do art. 336 k.c. (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 września 2014 r., II FSK 917/14 – wyrok dostępny w bazie: orzeczenia.nsa.gov.pl). Zgodnie z art. 336 k.c., posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). Na posiadanie składają się dwa elementy: corpus oraz animus, tj. zdolność władania rzeczą w taki sposób, jak podmiot, któremu przysługuje odpowiednie prawo do rzeczy oraz wola wykonywania tego prawa, wyrażająca się w takim postępowaniu posiadacza, z którego wynika, iż uważa się on za podmiot prawa do tej rzeczy (zob. komentarz do art. 336 k.c. (w:) A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe, LEX). W orzecznictwie sądowym podkreśla się, że dla przyjęcia samoistności posiadania konieczne jest wykonywanie przez posiadacza czynności faktycznych wskazujących na samodzielny, rzeczywisty i niezależny od woli innej osoby stan władztwa. Wszystkie dyspozycje posiadacza powinny zatem swą treścią odpowiadać dyspozycjom właściciela.

Mając na uwadze powyższe wyjaśnienia wskazać należy, że z bezspornych ustaleń faktycznych poczynionych w toku poddanego sądowej kontroli postępowania wynika, że skarżący, wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 30 maja 2006 r., sygn. akt [...], zostali zobowiązani do zezwolenia [...] Kopalni Węgla Brunatnego S.A. na użytkowanie spornej nieruchomości, poprzez wejście na nią i prowadzenie prac wydobywczych, polegających na wydobyciu ze złoża kopaliny węgla brunatnego na czas oznaczony, za zapłatą na ich rzecz wynagrodzenia. Na mocy tego wyroku skarżący zostali zatem pozbawieni faktycznego władztwa nad nieruchomością. Działka została zajęta przez inny podmiot - [...] Kopalnia Węgla Brunatnego S.A. w K., który realizuje na niej działalność wydobywczą niezależnie od woli i zgody skarżących. Podkreślenia wymaga, że skarżący nie mają żadnego wpływu na sposób korzystania z nieruchomości i nie mogą spowodować zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej przez inny podmiot na jej terenie. Poza sporem w sprawie poddanej sądowej kontroli jest również fakt, że wysokość stawki podatku jest konsekwencją działalności gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorcę na gruncie skarżących. Konkludując stwierdzić należy, że skarżący są wprawdzie właścicielami spornej nieruchomości, lecz nie można przypisać im posiadania samoistnego. Posiadanie samoistne pozostaje w gestii innego podmiotu, który bezspornie włada rzeczą i postępuje tak jak czyniłby to jej właściciel. W świetle okoliczności faktycznych sprawy to [...] Kopalnia Węgla Brunatnego S.A. w K. włada sporną nieruchomością, decyduje o jej przeznaczeniu i sposobie jej wykorzystania w prowadzonej działalności gospodarczej. Działania Kopalni są niezależne od woli skarżących. W rezultacie skarżący pozostają właścicielami, lecz nie dysponują posiadaniem samoistnym. Nie mogą być zatem uznani za podatników podatków od nieruchomości, gdyż zgodnie z art. 3 ust. 3 u.p.o.l., jeżeli przedmiot opodatkowania znajduje się w posiadaniu samoistnym, obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości ciąży na posiadaczu samoistnym.

Niezależnie od powyższych wyjaśnień podkreślić należy, że zaskarżona decyzja prowadzi do konsekwencji niedających się zaakceptować na gruncie aksjologicznym. Nie można się bowiem zgodzić z organem podatkowym, że skarżący niebędący przedsiębiorcami i niemający wpływu na faktyczne wykorzystanie spornej nieruchomości są, na mocy zaskarżonej decyzji, zobowiązani do ponoszenia ciężaru podatkowego w wysokości wynikającej ze stosowania stawki podatkowej dla gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. W toku postępowania podatkowego skarżący argumentowali, że zmiana wysokości stawki podatkowej nastąpiła na skutek zmiany sposobu korzystania z gruntu przez działający niezależnie od nich podmiot. Wykorzystywanie spornego gruntu przez Kopalnię do prowadzenia działalności gospodarczej, na co skarżący nie tylko nie wyrażali zgody, ale też nie mieli żadnego wpływu, skutkowało znacznym wzrostem ciężaru podatkowego.

Zauważyć także wypada, że kwota wynagrodzenia przyznana skarżącym, wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 30 maja 2006 r., sygn. akt [...], stanowi zaledwie mniej więcej połowę kwoty zobowiązania podatkowego, ustalonego decyzją, utrzymaną w mocy przez zaskarżoną decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Obowiązywanie w obrocie prawnym zaskarżonej decyzji, prowadziłoby do sytuacji niedającej się zaakceptować na gruncie aksjologii systemu prawnego, w której skarżący zostaliby zobowiązani do ponoszenia ciężaru podatkowego ustalonego według zasad dotyczących podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, nie prowadząc tego rodzaju działalności, nie mając żadnego wpływu na sposób wykorzystania podlegającej opodatkowaniu nieruchomości i nie sprawując nad nią władztwa. Przy czym wysokość zobowiązania podatkowego dwukrotnie przewyższa kwotę przyznanego skarżącym, wyrokiem sądu powszechnego, wynagrodzenia.

Mając powyższe na uwadze należało uchylić zaskarżoną decyzję organu podatkowego. W świetle poczynionych wyjaśnień, z których wynika, że w zaskarżonej decyzji dokonano błędnego zastosowania art. 3 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 3 ust. 3 u.p.o.l., uznając, że w świetle prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, skarżący są podatnikami podatku od nieruchomości za 2012 r. w odniesieniu do spornej nieruchomości, bezprzedmiotowe jest odnoszenie się do pozostałych zarzutów skargi dotyczących naruszenia art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. i art. 21 ust. 1 ustawy prawo geodezyjne i kartograficzne. Przepisy te nie znajdą bowiem zastosowania w poddanej sądowej kontroli sprawie z uwagi na to, że skarżący nie są podatnikami podatku od nieruchomości.

Prowadząc ponownie postępowanie organ podatkowy zobowiązany będzie uwzględnić przedstawioną ocenę prawną, ze szczególnym uwzględnieniem wykładni art. 3 ust. 1 w związku z art. 3 ust. 3 u.p.o.l., dokonanej w kontekście prawidłowo ustalonego stanu faktycznego poddanej sądowej kontroli sprawy.

W tym stanie rzeczy Sąd orzekł, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a oraz art. 200 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. - Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.), jak w sentencji wyroku.