drukuj    zapisz    Powrót do listy

6113 Podatek dochodowy od osób prawnych 6560, Podatek dochodowy od osób prawnych, Minister Finansów, *Uchylono interpretację przepisów prawa podatkowego, I SA/Wr 1032/15 - Wyrok WSA we Wrocławiu z 2015-09-22, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

I SA/Wr 1032/15 - Wyrok WSA we Wrocławiu

Data orzeczenia
2015-09-22 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2015-05-04
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu
Sędziowie
Anetta Chołuj
Marek Olejnik /przewodniczący sprawozdawca/
Zbigniew Łoboda
Symbol z opisem
6113 Podatek dochodowy od osób prawnych
6560
Hasła tematyczne
Podatek dochodowy od osób prawnych
Sygn. powiązane
II FSK 879/16 - Wyrok NSA z 2016-08-03
Skarżony organ
Minister Finansów
Treść wyniku
*Uchylono interpretację przepisów prawa podatkowego
Powołane przepisy
Dz.U. 2014 poz 851 art. 16 ust. 1 pkt 60-61
Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - tekst jednolity
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Marek Olejnik (sprawozdawca), Sędziowie sędzia WSA Anetta Chołuj, sędzia WSA Zbigniew Łoboda, Protokolant starszy asystent sędziego Katarzyna Gierczak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 września 2015 r. przy udziale sprawy ze skargi "A" S.A. z siedzibą w L. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w P. działającego w imieniu Ministra Finansów z dnia [...] 2015 r. nr [...] w przedmiocie podatku dochodowy od osób prawnych I. uchyla zaskarżoną interpretację; II. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w P. działającego w imieniu Ministra Finansów na rzecz skarżącej kwotę 457,00 zł (czterysta pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

We wniosku uzupełnionym kolejnymi pismami strona "A" spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: Spółka, Wnioskodawca, Skarżąca) wystąpiła o wydanie indywidualnej interpretacji dotyczącej przepisów podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie m.in. zastosowania przepisów o niedostatecznej kapitalizacji w związku z umową cash poolingu.

Spółka należąca do międzynarodowej grupy kapitałowej "B" przystąpiła do wewnątrzgrupowego programu scentralizowanego zarządzania płynnością finansową, adresowanego do polskich spółek grupy, mającego na celu koordynację i optymalizację wykorzystania nadwyżek finansowych generowanych przez uczestników oraz zaspokajanie ich potrzeb finansowych związanych z przepływem środków pieniężnych (Struktura). Struktura ta ma formułę rzeczywistego cash – poolingu tj. przewiduje rzeczywiste transfery środków pomiędzy rachunkami bankowymi uczestników struktury oraz rachunkiem rozliczeniowym podmiotu, który będzie zarządzać środkami. Szczególną rolę realizuje należąca do Grupy spółka prawa belgijskiego "B" ("B"). Jest to instytucja świadcząca usługi finansowe na rzecz Grupy m.in. usługi zarządzania środkami, pełni funkcję podmiotu zarządzającego oraz agenta rozliczeniowego dla potrzeb realizowanego w jej ramach rzeczywistego cash – poolingu. "B" jest pomiotem powiązanym ze Spółką w rozumieniu przepisów podatkowych. Spółka (jak i pozostałe podmioty) podpisze z "B" wielostronną "Umowę o Scentralizowane Zarządzanie Środkami Pieniężnymi" upoważniającą "B" do zarządzania środkami Spółki w ramach funkcjonowania Struktury. Konstrukcja Umowy z "B" ma charakter ramowej umowy zarządzania środkami finansowymi. Umowa przewiduje, poza zasadniczym elementem Struktury, opcjonalnie pewne dodatkowe czynności z zakresu zarządzania środkami finansowymi, które mogą być realizowane przez "B" na rzecz Spółki. Stanowią one integralny element Umowy dotyczącej zarządzania środkami, ale mogą być rozpatrywane niezależnie od zasadniczej struktury cash poolingu rzeczywistego polegającej na dziennej konsolidacji sald spółek – uczestników systemu. Wsparcie techniczne (usługi) banków związane z funkcjonowaniem Struktury będzie polegać przede wszystkim na prowadzeniu rachunków bankowych uczestników i "B" oraz organizacji transferów środków w ramach rozliczeń dotyczących Struktury – zgodnie z wytycznymi jej agenta rozliczeniowego. Dla potrzeb Struktury Spółka jak i pozostali uczestnicy będą korzystać ze swoich rachunków bankowych prowadzonych w jednym z polskich banków obsługujących Strukturę. Ponadto "B" jako agent rozliczeniowy Struktury posiada w banku specjalny rachunek, za pośrednictwem którego są realizowane operacje zarządzania płynnością finansową uczestników, tj. dziennego konsolidowania sald na rachunkach bieżących uczestników do "zera".

W tym stanie faktycznym Spółka zadała pytanie: czy w opisanej Strukturze od 1 stycznia 2015 r. odsetki płatne przez Spółkę w ramach cash poolingu rzeczywistego na rzecz "B" nie będą podlegały ograniczeniom wynikającym z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r., w przypadku gdy Spółka nie wybierze metody rozliczania odsetek jako kosztów na podstawie art. 15c ustawy o CIT?

Zdaniem Wnioskodawcy odsetki wypłacane przez niego w ramach Struktury, w związku z uczestnictwem w systemie cash poolingu rzeczywistego nie będą podlegały ograniczeniom wynikającym z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity w Dz. U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.), dalej powoływanej jako u.p.d.o.p., w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r.

Zestawił Wnioskodawca treść przepisu art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p. w brzmieniu sprzed i po 1 stycznia 2015 r. W związku z nowelizacją regulacji dotyczących tzw. niedostatecznej kapitalizacji, mimo wprowadzenia zmian do definicji "pożyczki" na potrzeby tych przepisów zawartej w art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p., definicja ta nie uległa istotnym zmianom w stosunku do poprzednio obowiązujących przepisów.

Porównując obie definicje zawarte w tym przepisie przed i po zmianie stwierdził Wnioskodawca, że do kategorii "pożyczek" włączono kredyt i wskazano, że definicja "pożyczki" nie obejmuje "pochodnych instrumentów finansowych". Zdaniem wnioskodawcy nowelizacja jedynie doprecyzowuje obecną regulację, a zmiany pozostają bez wpływu na kwestię wykładni jej zakresu przedmiotowego w kontekście oceny schematu cash pooling. W ocenie Spółki transfery realizowane w ramach cash poolingu nie mieszczą się w zakresie definicji "pożyczki" z art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. sprzed i po nowelizacji, przedstawiając argumenty przemawiające za takim stanowiskiem.

Podsumowując stwierdziła Spółka, że niezależnie od tego, że "B" i część uczestników Struktury spełnia przesłanki do uznania ich względem Spółki za "kwalifikowanych pożyczkodawców" w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p. w brzmieniu znowelizowanym – w odniesieniu do odsetek płaconych przez Spółkę w związku z uczestnictwem w cash-poolingu od ujemnych sald dziennych na jej rachunku bieżącym, nie znajdą zastosowania przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji, co wynika z faktu, że otrzymywane na pokrycie sald debetowych transfery nie będą się mieścić w definicji "pożyczki" z art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p.

Na poparcie swojego stanowiska przywołała strona szereg orzeczeń sądów administracyjnych.

W wydanej w dniu [...] 2015 r. interpretacji indywidualnej Dyrektor Izby Skarbowej w P. stanowisko Spółki przedstawione we wniosku uznał za nieprawidłowe. Stwierdził, że opisana we wniosku umowa cash poolingu sprowadza się do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu korzyści skali, co pozwala na kompensowanie przejściowych nadwyżek, wykazywanych przez jedne z podmiotów, z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów, co minimalizuje koszty kredytowania działalności podmiotów z grupy.

W uzasadnieniu interpretacji indywidualnej organ podatkowy dokonał analizy art. 15 ust.1, art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 oraz ust. 7b u.p.d.o.p. i na jej podstawie stwierdził, że skoro istotą zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki jest przejście prawa własności przedmiotu pożyczki na pożyczkobiorcę oraz zobowiązanie pożyczkobiorcy do zwrotu, czyli do przeniesienia własności takiego samego przedmiotu na pożyczkodawcę, to opisana we wniosku umowa cash poolingu wypełnia przesłanki zaliczenia jej do umowy pożyczki zdefiniowanej w art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p., ponieważ w stanie faktycznym opisanym we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej dochodzi do przekazywania środków pieniężnych między podmiotami, przy jednoczesnej, wynikającej z logiki systemu zarządzania płynnością finansową, konieczności zwrotu danych środków oraz uzyskiwaniu w związku z tym określonego wynagrodzenia w postaci odsetek.

Dyrektor Izby Skarbowej argumentował, że z ekonomicznego punktu widzenia finansowanie to ma cechy pożyczki, gdyż w wyniku sfinansowania ujemnego salda wykazanego przez danego uczestnika umowy nadwyżką środków zgromadzonych przez innych uczestników, uczestnik ten nie jest zobowiązany do zapłaty odsetek na rzecz banku z tytułu debetu jego rachunku, który by wystąpił w sytuacji, gdyby niedoboru tego nie pokrył inny uczestnik umowy. W miejsce zatem dłużnego kredytowania debetu, jaki występuje na rachunku prowadzonym na rzecz danego uczestnika, w następstwie umowy cash poolingu kredytowanie takie jest realizowane ze środków nie banku, lecz innego bądź innych uczestników umowy, w zamian za wynagrodzenie wypłacane w postaci odsetek tym uczestnikom, którzy wykazywali saldo dodatnie, i którzy tym samym finansowali także saldo ujemne innych uczestników. Uzyskiwane zatem przez uczestników umowy wynagrodzenie w postaci odsetek jest uzyskane z tytułu czasowego finansowania debetu innych uczestników umowy.

Reasumując stwierdził organ, że w odniesieniu do odsetek wypłacanych przez Spółkę w ramach opisanej Struktury ograniczenia w zakresie niedostatecznej kapitalizacji wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p. mogą znaleźć zastosowanie.

Spółka "A" sp. z o.o. wezwała organ do usunięcia naruszenia prawa, a po uzyskaniu jego odpowiedzi podtrzymującej dotychczasowe stanowisko – wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, żądając uchylenia interpretacji indywidualnej oraz zasądzenia zwrotu kosztów postępowania sądowego.

W skardze strona sformułowała zarzuty naruszenia:

1. art. 16 ust. 7b w związku z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p. przez dokonanie przez organ wydający indywidualną interpretację prawa podatkowego jego błędnej wykładni w zakresie definicji pożyczki, a w konsekwencji przyjęcie, że w odniesieniu do odsetek wypłacanych przez Spółkę w związku z uczestnictwem w Strukturze cash poolingu znajduje zastosowanie ograniczenie w zakresie tzw. "niedostatecznej kapitalizacji", wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p.;

2. art. 14h w związku z art. 120 oraz art. 121 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity w Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.), dalej powoływanej jako O.p., przez działanie Dyrektora Izby Skarbowej wbrew podstawowym zasadom prowadzenia postępowania podatkowego poprzez wydanie rozstrzygnięcia sprzecznego z uprzednią wieloletnią praktyką interpretacyjną organów podatkowych oraz z orzecznictwem sądów administracyjnych odnośnie wykładni art. 16 ust. 7b oraz art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p. co do możliwości zastosowania powołanych przepisów do uczestników umów cash poolingu rzeczywistego.

W uzasadnieniu skargi strona wskazała, że art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. nie ma zastosowania w przedmiotowej sprawie ponieważ znajduje on zastosowanie wyłącznie w zakresie regulacji dotyczących niedostatecznej kapitalizacji, natomiast definicja pożyczki w niej zawarta nie obejmuje umowy cash poolingu. Błędne jest zatem przyjęte przez organ zaliczenie umowy cash poolingu do kategorii pożyczki. Niezależnie od okoliczności, iż "B" i część uczestników Struktury spełnia przesłanki uznania ich względem Spółki za "kwalifikowanych pożyczkodawców" w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p., w odniesieniu do odsetek, które będą płacone przez Spółkę w związku z uczestnictwem w cash poolingu od ujemnych sald dziennych na jej rachunku bieżącym, nie znajdą zastosowania przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji. Wynika to z faktu, że otrzymywane transfery na pokrycie sald debetowych nie będą mieścić się w definicji "pożyczki" z art. 16 ust 7b u.p.d.o.p. w brzmieniu obowiązującym po 1 stycznia 2015 r. Na poparcie swojego stanowiska przywołała strona skarżąca szereg wyroków sądów administracyjnych.

W uzasadnieniu zarzutu naruszenia art. 120 oraz art. 121 § 1 O.p. skarżąca wskazała, że stanowisko zaprezentowane przez Dyrektora Izby Skarbowej w skarżonej interpretacji indywidualnej, odmienne od stanowiska prezentowanego przez inne, wskazane organy wydające interpretacje w jawny sposób oznacza naruszenie zasady praworządności (art. 120 O.p.) oraz zasady zaufania (art. 121 § 1 O.p.), które to zasady obowiązują także w postępowaniu interpretacyjnym na mocy art. 14h O.p.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej interpretacji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

W myśl przepisu art. 14b § 1 O.p., minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Interpretacja ta zawiera ocenę prawną stanowiska pytającego z przytoczeniem przepisów prawa (art. 14c § 1 O.p.). Z powołanych przepisów prawa wynika, że rolą Ministra Finansów przy wydawaniu interpretacji indywidualnej jest ocena stanowiska strony, w konkretnych opisanych we wniosku okolicznościach faktycznych, ściśle w takim zakresie, w jakim sprawa ta została przez podatnika przedstawiona. Wyłączono więc możliwość przedstawiania poglądów i interpretacji mających zastosowanie w sprawie przepisów prawnych w odniesieniu do różnych sytuacji faktycznych. Organ ogranicza się jedynie do wykładni treści przepisów prawa podatkowego oraz sposobu ich zastosowania w odniesieniu do określonej indywidualnie sprawy.

Istotę sporu w rozpoznawanej sprawie stanowi kwestia czy w opisanej Strukturze od dnia 1 stycznia 2015 r. odsetki płatne przez Spółkę w ramach cash-poolingu rzeczywistego na rzecz "B" nie będą podlegały ograniczeniom wynikającym z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p.w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r., w przypadku gdy Spółka nie wybierze metody rozliczania odsetek jako kosztów na podstawie art. 15c u.p.d.o.p.?

Zdaniem strony, wypłacane w ramach Struktury odsetki, w związku z uczestnictwem w systemie cash poolingu rzeczywistego, nie będą podlegały ograniczeniom wynikającym z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p. w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r. Niezależnie od tego, że "B" (instytucja świadcząca usługi finansowe na rzecz Grupy m.in. usługi zarządzania środkami, pełni funkcję podmiotu zarządzającego oraz agenta rozliczeniowego dla potrzeb realizowanego w jej ramach rzeczywistego cash – poolingu) i część uczestników Struktury spełnia przesłanki do uznania ich względem Spółki za "kwalifikowanych pożyczkodawców" w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p. w brzmieniu znowelizowanym – w odniesieniu do odsetek płaconych przez Spółkę w związku z uczestnictwem w cash poolingu od ujemnych sald dziennych na jej rachunku bieżącym, nie znajdą zastosowania przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji, co wynika z faktu, że otrzymywane na pokrycie sald debetowych transfery nie będą się mieścić w definicji "pożyczki" z art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p.

Dyrektor Izby Skarbowej uznając stanowisko strony za nieprawidłowe stwierdził, że w odniesieniu do odsetek wypłacanych przez Spółkę w ramach opisanej Struktury ograniczenia w zakresie niedostatecznej kapitalizacji wynikające z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p. mogą znaleźć zastosowanie. W stanie faktycznym opisanym we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej dochodzi do przekazywania środków pieniężnych między podmiotami, przy jednoczesnej, wynikającej z logiki systemu zarządzania płynnością finansową, konieczności zwrotu danych środków oraz uzyskiwaniu w związku z tym określonego wynagrodzenia w postaci odsetek. Z ekonomicznego punktu widzenia finansowanie to ma cechy pożyczki, gdyż w wyniku sfinansowania ujemnego salda wykazanego przez danego uczestnika umowy nadwyżką środków zgromadzonych przez innych uczestników, uczestnik ten nie jest zobowiązany do zapłaty odsetek na rzecz banku z tytułu debetu jego rachunku, który by wystąpił w sytuacji, gdyby niedoboru tego nie pokrył inny uczestnik umowy. W miejsce zatem dłużnego kredytowania debetu, jaki występuje na rachunku prowadzonym na rzecz danego uczestnika, w następstwie umowy cash poolingu kredytowanie takie jest realizowane ze środków nie banku, lecz innego bądź innych uczestników umowy, w zamian za wynagrodzenie wypłacane w postaci odsetek tym uczestnikom, którzy wykazywali saldo dodatnie, i którzy tym samym finansowali także saldo ujemne innych uczestników. Uzyskiwane zatem przez uczestników umowy wynagrodzenie w postaci odsetek jest uzyskane z tytułu czasowego finansowania debetu innych uczestników umowy.

Stanowisko Ministra Finansów należy uznać za nieprawidłowe, a u jego źródeł stoi błędna wykładnia przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 u.p.d.o.p.

Przepis art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. ma zasadnicze znaczenie w sprawie, bowiem zawiera definicję pożyczki dla celów prawa podatkowego. Uznanie zaś, co czyni organ, że transakcje, o których mowa we wniosku, należy traktować jako pożyczkę w rozumieniu ww. przepisu ma swoje konsekwencje na gruncie przepisów o zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów odsetek płaconych w ramach umowy cash pooling, tj. w związku z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 u.p.d.o.p.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Jednakże stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 60 u.p.d.o.p. nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni. Natomiast na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 61 u.p.d.o.p. nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę (kredyt) wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% jej udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tych udziałowców (akcjonariuszy) oraz wobec spółki udzielającej pożyczki (kredytu) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni.

Stosownie natomiast do treści art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. przez pożyczkę, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61 oraz w ust. 15c, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także kredyt, emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę; pochodnych instrumentów finansowych nie uważa się za pożyczkę w rozumieniu tego przepisu.

Trzon definicji tej umowy w przepisach podatkowych odpowiada tej z kodeksu cywilnego, zgodnie bowiem z jego art. 720 § 1 przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Ograniczenia w zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielanych podatnikowi przez podmioty z nim powiązane mają na celu zapobieżenie nadmiernemu finansowaniu działalności m. in. spółek kapitałowych przez ich właścicieli, tzn. inaczej niż przez neutralne podatkowo kapitały własne, co powoduje obniżenie podstawy opodatkowania w związku z zaliczeniem do kosztów podatkowych odsetek od pożyczek lub kredytów. Przepisy o niedostatecznej kapitalizacji spółek mają za zadanie ograniczenie fiskalnych skutków "pożyczkowego" finansowania działalności spółek przez ich dominujących wspólników. O zjawisku niedostatecznej kapitalizacji spółki można mówić wtedy, gdy zakres prowadzonej działalności spółki jest niewspółmiernie duży do jej możliwości finansowych (kapitałów własnych) i spółka taka jest dofinansowywana pożyczkami udzielanymi jej przez udziałowców. Ten sposób finansowania spółek kapitałowych skutkuje m. in. zaniżaniem ich dochodu na skutek zaliczania zapłaconych odsetek od tych pożyczek (kredytów) do kosztów działalności tych spółek. W przeciwieństwie bowiem do wkładów na kapitał zakładowy, od których wspólnik nie może pobierać odsetek, a spółka odsetek tych zaliczać do kosztów, od udzielonych spółce pożyczek (kredytów) wspólnik może pobierać odsetki, a spółka mogłaby takie odsetki zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Celem wprowadzenia przepisów dotyczących cienkiej kapitalizacji jest więc ograniczenie wielkości pożyczek (kredytów) udzielanych spółkom przez ich udziałowców.

Przy określaniu niedostatecznej kapitalizacji określa się wskaźnik, który wyznacza dopuszczalne granice wewnętrznego zadłużenia spółki wobec jej udziałowców (akcjonariuszy) w stosunku do wartości kapitału zakładowego. Niedostateczna kapitalizacja występuje wówczas, gdy wartość zadłużenia spółki z tytułu pożyczek (kredytów) wobec określonej grupy jej udziałowców lub akcjonariuszy osiąga trzykrotną wartość kapitału zakładowego.

Jeśli zaś chodzi o umowę cash poolingu to jest to forma zarządzania finansami stosowana przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej (holdingu) lub podmioty powiązane ekonomicznie w jakikolwiek inny sposób. Istota tej umowy sprowadza się do koncentrowania środków pieniężnych z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów na wspólnym rachunku grupy (rachunek główny) i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą, przy wykorzystaniu "korzyści skali". Podstawowym walorem cash poolingu jest możliwość koncentracji środków kilku podmiotów oraz kompensowania przejściowych nadwyżek wykazywanych przez jedne z podmiotów z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych podmiotów. Dzięki takiej konstrukcji następuje minimalizowanie kosztów kredytowania działalności podmiotów z grupy przez kredytowanie się przy wykorzystaniu środków własnych grupy.

Ograniczenia w zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów przewidziane w art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 u.p.d.o.p. dotyczą odsetek od pożyczek (kredytów) udzielanych podatnikowi przez podmioty z nim powiązane. Natomiast w przypadku cash poolingu, przedstawionego w zdarzeniu przyszłym opisanym przez stronę, nie dochodzi do zawierania pomiędzy uczestnikami systemu zarządzania środkami pieniężnymi umowy pożyczki w rozumieniu art. 16 ust 7b u.p.d.o.p., mimo że - co bezsporne - umowy te zawierają element kredytowania jednych podmiotów przez inne podmioty.

Opisany we wniosku zakres obowiązków stron transakcji cash poolingu nie odpowiada jednak treści obowiązków stron umowy pożyczki uregulowanej w art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. Obowiązkowi "pożyczkodawcy" tj. podmiotu wykazującego dodatnie saldo na rachunku źródłowym na koniec dnia roboczego, do przeniesienia własności przedmiotu umowy na "pożyczkobiorcę" nie odpowiada obowiązek zwrotu, czyli przeniesienia przez pożyczkobiorcę na pożyczkodawcę przedmiotu umowy (powiększonego o ewentualne wynagrodzenie w postaci odsetek ustalone w umowie). Tak więc "pożyczkobiorca" - w ramach swojego świadczenia - nie jest obowiązany do zwrotu przedmiotu umowy. Wysokość jego świadczenia wyznacza bowiem nie wysokość udzielonej mu pożyczki, ale wysokość nadwyżki - ponad stan zero - wykazanej na jego rachunku źródłowym na koniec dnia roboczego. W teoretycznym modelu w przypadku podmiotu wykazującego stale salda ujemne może nigdy nie dojść do zwrotu środków przekazanych mu celem pokrycia wykazywanych przez niego niedoborów. Co nie wyłącza oczywiście jego obowiązku zapłaty odsetek z tego tytułu.

Organ dokonując interpretacji spornego przepisu w istocie pominął tę część definicji umowy pożyczki, która mówi o obowiązku zwrotu przedmiotu pożyczki, a koncentrował się na wykazaniu, że umowa cash poolingu, tak jak i umowa pożyczki, zawiera elementy kredytowania jednych podmiotów przez drugie. Wprawdzie w swoim stanowisku organ wskazuje, że przekazaniu środków pieniężnych pomiędzy podmiotami towarzyszy zobowiązanie do zwrotu tych środków. Niemniej jednak stan faktyczny wniosku nie jest przez organ w tym zakresie analizowany, a przecież jest tam mowa m.in. o tym, że umowa cash poolingu nie przewiduje transferów zwrotnych na początku dnia następnego. Poza tym transakcje cash poolingu nie wykazują także innych cech charakterystycznych dla umowy pożyczki. Począwszy od tego, że w zdarzeniu przyszłym opisanym przez Stronę nie dochodzi do zawierania pomiędzy uczestnikami systemu zarządzania środkami pieniężnymi umowy pożyczki w rozumieniu art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p., poprzez to, że nawet nie zobowiązują się do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na innym określony w umowie podmiot. Co więcej, nie wiedzą nawet, kiedy ich środki zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Nie jest więc skonkretyzowana druga strona transakcji i wysokość jej przedmiotu, ponieważ zerowanie salda na rachunku uczestnika następuje z wykorzystaniem dodatniego salda rachunku zbiorczego, którego stan jest wypadkową sald rachunków wszystkich uczestników systemu. Uczestnicząc w umowie, spółka jedynie udostępnia lub otrzymuje środki w zależności od swojej sytuacji finansowej. Innymi słowy, istotą umowy cash poolingu nie jest przenoszenie na własność biorącego określonej ilości pieniędzy i późniejszy ich zwrot, ale zarządzanie płynnością finansową poszczególnych podmiotów wchodzących w skład grupy, co pozwala na kompensowanie przejściowych nadwyżek wykazywanych przez jedne podmioty, z przejściowymi niedoborami powstałymi u innych podmiotów. I na koniec warto też wskazać, że w umowie cash poolingu brak jest możliwości swobodnego dysponowania środkami przez uczestników systemy, co jest elementem umowy pożyczki. Zasadne jest zatem stanowisko skarżącej, że stosunki pomiędzy uczestnikami systemu wynikające z uczestnictwa w systemie cash pooling nie powinny być kwalifikowane jako udzielenie pożyczki, o której mowa w art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p., i tym samym odsetki płacone w ramach umowy cash poolingu nie powinny podlegać restrykcjom wynikającym z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji.

Wyrażona powyżej ocena Sądu orzekającego reprezentowana jest w szeregu orzeczeń sądów administracyjnych, m.in. w wyrokach z dnia 9 kwietnia 2014 r. (sygn. III SA/Wa 2589/13), z dnia 11 lutego 2014 r. (sygn. I SA/Wr 1946/13), z dnia 19 marca 2014 r. (sygn. I SA/Bd 208/14) i w szeregu innych. W konsekwencji stwierdzić należy, że organ podatkowy dokonał błędnej interpretacji art. 16 ust. 7b u.p.d.o.p. oraz art. 16 ust. 1 pkt 60 i pkt 61 u.p.d.o.p. Ponownie rozpoznając sprawę organ podatkowy winien zastosować wykładnię przedstawioną powyżej.

Z tego względu, Sąd – na podstawie art. 146 § 1 p.p.s.a. – uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200 p.p.s.a. oraz § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2011 r. w sprawie wynagrodzenia za czynności doradcy podatkowego w postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz szczegółowych zasad ponoszenia kosztów pomocy prawnej udzielonej przez doradcę podatkowego z urzędu (Dz. U. nr 31, poz. 153). Zasądzone koszty postępowania sądowego w kwocie 457 zł obejmują: 1) uiszczony wpis w wysokości 200 zł; 2) koszty zastępstwa procesowego w wysokości 240 zł; 3) opłatę skarbową za pełnomocnictwo w kwocie 17 zł.

W ponownie wydawanej interpretacji indywidualnej organ interpretacyjny obowiązany będzie uwzględnić w swoim stanowisku wykładnię przepisów dokonaną przez Sąd w uzasadnieniu wyroku.



Powered by SoftProdukt