Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

|Sygn. akt III SA/Kr 94/20 | [pic] W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 23 lipca 2020 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, w składzie następującym:, Przewodniczący Sędzia: WSA Ewa Michna (spr.), Sędziowie: WSA Bożenna Blitek, NSA Krystyna Kutzner, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, w dniu 23 lipca 2020 r. skargi A. B., na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego, z dnia 12 listopada 2019 r. nr [...], w przedmiocie zasiłku celowego na częściowy zwrot kosztów szkieł korekcyjnych, , skargę oddala., , , , ,

Decyzją wydaną z upoważnienia Burmistrza Miasta i Gminy z [...] 2019 r. [...] Kierownik Zespołu ds. Pomocy Środowiskowej MGOPS orzekł o::

1. przyznaniu A. B. zasiłku celowego na częściowy zwrot kosztów za szkła korekcyjne w kwocie 100,00 zł,

2. zaliczeniu na poczet przyznanego świadczenia kwoty 100,00 zł wypłaconej w dniu (27-28 czerwiec 2019 r.) w Filii [...]o Banku [...] w W ul. P, zgodnie z uchyloną decyzją nr [...] z dnia [...] 2019 r.,

3. nadaniu decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności.

4.

Decyzją z 12 listopada 2019 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze orzekło o utrzymaniu w mocy decyzji organu I instancji.

W uzasadnieniu decyzji Kolegium podniosło, że z akt sprawy wynika, że A. B. (dalej strona lub skarżący) prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, jego dochód w kwietniu 2019 r., czyli w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o przyznanie świadczeń z pomocy społecznej wynosił 350,50 zł (zasiłek okresowy), zamieszkuje wspólnie z inną osobą, ale prowadzi odrębne gospodarstwo domowe, dokładał się do opłat mieszkaniowych w wysokości 100,00 zł miesięcznie (środki otrzymywał z MGOPS). Kolegium wskazało, że choć odwołujący się spełnia warunki określone w art. 39 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 1507 z późn. zm.) to jednak rozważając przyznanie zasiłku celowego, a także określenie jego wysokości należy wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, a w szczególności to, że świadczenia z pomocy społecznej mają charakter pomocniczy (subsydiarny) oraz to, że decyzja administracyjna dotycząca tego zasiłku ma charakter uznaniowy. Kolegium podkresliło, że organy pomocy społecznej nie są obowiązane do pokrycia wszystkich potrzeb wnioskodawcy, lecz mają jedynie wspomóc go materialnie w ciężkiej sytuacji życiowej, pomoc ma mieć charakter doraźny i z założenia nie służy pełnemu zaspokajaniu potrzeb podopiecznych. Podkreśliło również, że z treści przepisów art. 39 ustawy o pomocy społecznej nie można wyprowadzić wniosku o dopuszczalności uczynienia z pomocy społecznej stałego i pełnego źródła utrzymania, a taka interpretacja byłaby niedopuszczalna jako całkowicie sprzeczna z intencją ustawodawcy, a zwłaszcza z ustanowioną w art. 2 ust. 1 zasadą pomocniczości (subsydiamości). Podniosło także, że z uwagi na ograniczone środki finansowe organy pomocy społecznej są upoważnione do limitowania rozmiaru przyznawanych świadczeń, a posiadane fundusze muszą rozdzielać pomiędzy liczbę osób wymagających wsparcia, a nie liczbę osób ubiegających się o wsparcie w określonej przez wnioskodawców wysokość.

Dalej organ odwoławczy wskazał, że organ I instancji wyjaśnił w uzasadnieniu swojej decyzji, że kwota przypadająca na jedno środowisko na rok 2018 wyniosła 194,60 zł, co miesięcznie daje kwotę 16,22 zł, co świadczy o tym, że ilość osób potrzebujących pomocy na zakup żywności jest relatywnie duża w związku z tym uzasadnione i zgodne z interesem publicznym jest limitowanie dostępnych środków finansowych przeznaczanych na potrzeby konkretnych osób.

Zdaniem Kolegium organ I instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy, przy uwzględnieniu treści art. 7, art. 77, art. 80, art. 81 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz.U. z 2020 r., poz. 256) – dalej: "k.p.a.", przyznanie stronie zasiłku celowego w kwocie 100,00 zł z przeznaczeniem na częściowy zwrot za szkła korekcyjne nie przekracza granic uznania administracyjnego, a zarzut odwołującego się naruszenia art. 11 k.p.a. poprzez niewyjaśnienie stronie przesłanek, jakimi kierował się organ I instancji przy załatwieniu sprawy jest chybiony.

Dalej organ odwoławczy stwierdził, że rolą systemu zasiłkowego nie jest pełne zaspokojenie wszystkich potrzeb życiowych wnioskodawców, a jedynie pomoc w ich zaspokojeniu, a tę funkcję przyznane w przedmiotowej sprawie wsparcie spełnia. Podniósł, że odwołujący się dopiero w dniu 23 sierpnia 2019 r. podczas ponownego przeprowadzania wywiadu środowiskowego sprecyzował zakres swoich potrzeb: zwrot za dwie pary szkieł korekcyjnych w kwocie 190,00 zł. Organ podkreślił, że rozmiar pomocy jest szacowany każdorazowo z uwagi na bieżące potrzeby wnioskodawcy jak i możliwości organów pomocy społecznej i to nie oczekiwania wnioskodawcy decydują o wysokości przyznanego świadczenia, ale uzasadnione potrzeby. Poza tym odwołujący się otrzymuje zasiłek okresowy oraz zasiłki celowe na różne inne potrzeby, a więc może również wykorzystać środki z tych zasiłków na zaspokojenie swoich pozostałych potrzeb i zaplanować wydatki na swoje potrzeby, w tym także odłożyć środki na zakup szkieł korekcyjnych, zwłaszcza że odwołujący się jest objęta wszechstronną pomocą z MGOPS i w okresie na który przyznany został przedmiotowy zasiłek celowy, tj. na czerwiec 2019 r. otrzymał łączną pomoc finansową w wysokości 860,50 zł. Przyznanie mu świadczenia w wysokości 100 zł stanowi z jednej strony wynik rozważenia z jednej strony sytuacji strony, rozmiaru jej potrzeb oraz zakresu systematycznie świadczonej na jego rzecz pomocy społecznej i nie pomija słusznego interesu strony. Z drugiej strony decyzja oparta jest na rozważeniu interesu społecznego i uwzględnia konieczność zaspokojenia potrzeb innych uprawnionych do korzystania z pomocy społecznej. Tym samym organ I instancji uwzględnił w ocenie Kolegium dyrektywy wynikające z art. 7 k.p.a. oraz art. 3 ustawy o pomocy społecznej.

Strona zaskarżyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie ww. decyzję Kolegium, zarzucając jej naruszenie prawa procesowego, mające istotny wpływ na wynik sprawy:

1. art. 7, 77 i 80 k.p.a., poprzez niedokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy, w szczególności poprzez niewyjaśnienie zakresu niezaspokojonych potrzeb skarżącego oraz jego możliwości majątkowych;

2. art. 11 k.p.a. poprzez zaniechanie przez organ wyjaśnienia skarżącemu zasadności przesłanek, którymi kierował się organ przy załatwieniu sprawy, co doprowadziło do naruszenia zasady przekonywania;

3. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydania decyzji a mający istotny wpływ na wynik sprawy, polegający na przyjęciu założenia, iż organ orzekający w I instancji zna sytuację majątkową skarżącego i prawidłowo ustalił stan faktyczny, przyznając zasiłek celowy w wysokości 100 zł, podczas gdyż z materiału zebranego w sprawie, wynika, iż skarżący znajduje się w sytuacji niepozwalającej na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych przy pomocy tej kwoty;

4. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydania decyzji a mający istotny wpływ na wynik sprawy, polegający na samozaprzeczeniu własnej wydanej decyzji z 18 lipca 2019 r., polegającej na stwierdzeniu, iż zaskarżona decyzja nie jest prawidłowa, gdyż została wydana z naruszeniem przepisów o postępowaniu, w szczególności art. 7 i 77 k.p.a., wskutek czego istotne dla sprawy okoliczności nie zostały ustalone, co skutkuje to uchyleniem zaskarżonej decyzji i przekazaniem sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji.

Skarżący w oparciu o powyższe zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji Kolegium i przyznanie obrońcy z urzędu w osobie wymienionego w imienia i nazwiska adwokata. Ponadto wskazał, że osoby odpowiedzialne za naruszanie przepisów k.p.a., w I instancji oraz w II instancji, powinny zostać ukarane, a w sprawę powinien włączyć się prokurator z terenu K.

W uzasadnieniu skargi skarżący podkreślił swoją skrajnie trudną sytuację materialną i wskazał, że zasiłek celowy, jako instytucja pomocy społecznej, powinna spełniać ogólne cele pomocy społecznej, czyli umożliwić przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych osób, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Podniósł, że uprzednio otrzymywał zasiłek w wyższej kwocie i nie wyjaśniono mu, dlaczego należy mu się teraz zasiłek niższy, pomimo tego, że jego sytuacja materialna nie zmieniła się. Wskazał, że przekazał MGOPS wszystkie niezbędne dokumenty: dokumenty z MOPS, dotyczące wysokości zasiłku okresowego z uwagi na długotrwałą chorobę, jak również orzeczenie o niepełnosprawności oraz zaświadczenia lekarskie, że skarżący pozostaje w stałym leczeniu psychiatrycznym z uwagi na depresję, stałym leczeniu się w poradni leczenia bólu, po przebytej operacji barku prawego, stałym leczeniu się w poradni ortopedyczno-chirurgicznej, z której otrzymuje kolejne skierowania do wykonania kolejnych niezbędnych badań oraz skierowania na kolejne rehabilitacje, jest po przebytym ostrym zawale serca i stałym leczeniu się kardiologicznie.

Dalej skarżący wskazał, że w zaskarżonej decyzji Kolegium podważa ustalenia jakie zostały dokonanie w wydanej wcześniej decyzji Kolegium z dnia 18 lipca 2019r., a ponadto poświadcza nieprawdę odnośnie sytuacji materialnej skarżącego. Podniósł, że pierwotna decyzja Kolegium z 18 lipca 2019 r. była decyzją ostateczną, a organ I instancji nie odwołał się w określonym terminie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie. Oświadczył, że w odwołaniu od decyzji Kolegium wskazał na przewlekłość postępowania przez I instancję, na naruszenie przepisów k.p.a., wnioskował o ukaranie osób, które przyczyniły się do wydania decyzji z naruszeniem prawa, ponadto wnioskował o udział Prokuratora w sprawie z uwagi, na fakt, iż od lipca 2018r., MGOPS zaniża skarżącemu świadczenia w sposób celowy i uporczywy, naruszając przepisy k.p.a. Pomimo jego wyjaśnień w sprawie oraz wniosków, Kolegium całkowicie je zbagatelizowało.

W odpowiedzi na skargę Kolegium wniosło o jej oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko z zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył co następuje.

Skarga nie była zasadna.

Na wstępie Sąd zaznacza, że z uwagi na tożsamość argumentacji podnoszonych w skargach dotyczących świadczeń z pomocy społecznej, poniższe uzasadnienie stanowi powtórzenie argumentacji Sądu zawartej w uzasadnieniu wyroku wydanego w sprawie o sygnaturze III SA/Kr 93/20.

Sąd podkreśla, że skarżący korzysta z pomocy społecznej tyle, że uważa tę pomoc za niewystarczającą. Niemniej jednak już w poprzednio rozstrzyganych sporach Naczelny Sąd Administracyjny zauważał, że "Nie budzi także zastrzeżeń stanowisko organów i Sądu I instancji odnoszące się do konieczności uwzględnienia możliwości finansowych organów pomocy społecznej. Nie jest przy tym trafna argumentacja (...) odwołująca się do niewskazania w toku postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego możliwości finansowych organów pomocy społecznej. Przepisy u.p.s. nie przewidują obowiązku zawarcia w uzasadnieniu decyzji szczegółowych danych dotyczących możliwości finansowych organu pomocy społecznej oraz ilości środków finansowych jakimi organ dysponuje, wysokości zasiłków udzielanych na jednego uprawnionego i ilości osób korzystających z tej formy pomocy (vide: wyrok NSA z dnia 25 maja 2016 r. sygn. akt I OSK 698/16, https://orzeczenia.nsa.gov.pl). Tym samym należy uznać, iż Sąd I instancji prawidłowo przyjął, że organy administracji rozstrzygając w ramach uznania administracyjnego w wystarczający sposób uzasadniły przyznanie skarżącemu zasiłku celowego. Rozstrzygnięcie powyższe nie nosi cech dowolności. Wysokość świadczenia została ustalona przy rozważeniu z jednej strony przedstawionych przez stronę potrzeb, z drugiej zaś ograniczonych środków finansowych będących w dyspozycji organów pomocowych. Tym samym wypada uznać, że strona otrzymała pomoc przeznaczoną na pokrycie niezbędnych potrzeb życiowych, a nadto należy podkreślić, że potrzeby skarżącego zaspokajane są ze środków pomocowych także poprzez przyznawanie innych świadczeń. Przedmiotowy zasiłek celowy został zatem przyznany z uwzględnieniem słusznego interesu strony i przez to wydane rozstrzygnięcie nie przekroczyło ramy uznania administracyjnego. Trafnie Sąd I instancji uznał, iż decyzje organów obu instancji nie są arbitralnie, lecz podjęte z poszanowaniem przepisów art. 7 i art. 80 K.p.a." (wyrok NSA z 28 kwietnia 2020 r., I OSK 2364/19).

Niezasadne są również zarzuty o skuteczności uchylenia przez Kolegium poprzednio wydanej decyzji przez organ I instancji w związku z brakiem wniesienia skargi przez organ I instancji do sądu administracyjnego. Przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 z późn. zm.) tj. art. 50 w ogóle nie przewidują możliwości zaskarżania decyzji organu administracyjnego przez organy administracyjne orzekające w I instancji. Co więcej w wyroku z 29 października 2009 r. , K 32/08 – Trybunał Konstytucyjny badając m.in. kwestię konstytucyjności art. 33 i 50 Prawa o postępowania przed sądami administracyjnymi, wyraźnie stwierdził, że: "Wydawanie decyzji administracyjnych przez organy samorządu terytorialnego nie ma służyć realizacji praw podmiotowych jednostek tego samorządu w relacjach z administrowanymi", a "Konstytucja nie nakłada też obowiązku przyznania w takiej sytuacji jednostkom samorządu terytorialnego prawa do wniesienia skargi na decyzje organu odwoławczego".

Nie były również zasadne argumenty skarżącego dotyczące stałego "zaniżania" świadczeń pomocowych za 2018 r. Sąd zwraca uwagę, że spór w tym zakresie został rozstrzygnięty przez Naczelny Sąd Administracyjny, który oddalił skargi kasacyjne na wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie oddalającego skargi w przedmiocie świadczeń dotyczących 2018 r. (wyroki NSA z 28 kwietnia 2020 r. od sygn.. I OSK 2360/19 do sygn. I OSK 2364/19)

Podobnie, niezasadne były zarzuty odwołujące się do początkowego uchylenia w postępowaniu odwoławczym pierwotnych decyzji. Uchylenie decyzji organu I instancji miało związek z niedostatkami należytego uzasadnienia. Błędy te zostały naprawione w ponownie przeprowadzonym postępowaniu.

Należałoby więc powtórzyć za poprzednio orzekającymi składami, że z regulacji ustawy o pomocy społecznej wynika podstawowa zasada, wedle której każda osoba ma obowiązek pełnego wykorzystania własnych uprawnień, zasobów i możliwości w celu pokonania trudnej sytuacji życiowej, a jeżeli nie wykonuje takiego obowiązku, to nie występuje podstawowa przesłanka udzielenia takiej osobie pomocy ze środków publicznych. Jednym z podstawowych celów określonych w omawianej ustawie jest zatem aktywizacja świadczeniobiorców, a przyznawana pomoc w żadnym wypadku nie może zamieniać się w stałe i jedyne źródło utrzymania dla osób o nią występujących.

Zdaniem Sądu, nie można zgodzić się ze skarżącym z twierdzeniem, że organy nie wyjaśniły okoliczności faktycznych niniejszej sprawy administracyjnej, jak to nakazują im postanowienia art. 7 i 77 § 1 k.p.a. W zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia zasadności wniosku skarżącego organy przeprowadziły bowiem należyte postępowanie dowodowe i ustaliły okoliczności pozwalające na dokonanie oceny spełniania przez skarżącego warunków do uzyskania świadczeń z pomocy społecznej w przyznanym zakresie.

Z tych to powodów Sąd oddalił skargę zgodnie z art. 151 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.