Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA del. - Stanisław Gronowski (spr.) Sędzia WSA. - Magdalena Bosakirska Asesor WSA - Andrzej Wieczorek Protokolant - Arkadiusz Zawada po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 lutego 2004 r. sprawy ze skargi F. S.p.A. na decyzję Urzędu Patentowego RP z dnia [...] czerwca 2002 r. Nr [...] w przedmiocie odmowy uznania skutków międzynarodowej rejestracji znaku towarowego oddala skargę

Firma F. S.p.A., zwana dalej skarżącą, ubiegała się o uzyskanie w Polsce ochrony międzynarodowej rejestracji znaku towarowego graficznego objętego rejestracją nr [...] z dnia [...] grudnia 1996 r. dokonaną w trybie Porozumienia madryckiego o międzynarodowej rejestracji znaków (Dz. U. z 1993 r. Nr 116, poz. 514) dla oznaczania towarów w klasach: 29, 30 i 32. Według skarżącej graficzny znak towarowy ma postać pola przedzielonego poziomą linią prostą na dwie części: górna biała i dolna pomarańczowa.

Decyzją Urzędu Patentowego z dnia [...] listopada 1999 r. odmówiono uznania w Polsce skutków rejestracji międzynarodowej wyżej wymienionego znaku towarowego. Według Urzędu Patentowego znak nie ma wystarczającego charakteru wyróżniającego. Jako podstawę prawną decyzji wskazano przepis art. 4 i art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych (Dz. U. Nr 5, poz. 17 ze zm.), zwanej u.z.t. W świetle art. 4 tej ustawy znakiem towarowym może być znak nadający się do odróżniania towarów lub usług określonego przedsiębiorstwa od towarów lub usług tego samego rodzaju innych przedsiębiorstw (ust. 1). Znakiem towarowym może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma plastyczna, melodia lub inny sygnał dźwiękowy bądź zestawienie tych elementów (ust. 2). Zgodnie zaś z art. 7 ust. 2 u.z.t. nie ma dostatecznych znamion odróżniających znak, który stanowi tylko nazwę rodzajową towaru lub informuje jedynie o właściwości, jakości, liczbie, ilości, masie, cenie, przeznaczeniu, sposobie, czasie lub miejscu wytworzenia, składzie, funkcji lub przydatności towaru, bądź inne podobne oznaczenie nie dające wystarczających podstaw odróżniających pochodzenie towaru.

W odwołaniu od powyższej decyzji skarżąca akcentuje kombinację kolorystyczną spornego znaku towarowego jako składającego się z dwóch barw białej i pomarańczowej, a także wskazuje na intensywność używania tego znaku w Polsce. Zdaniem skarżącej omawiany znak uzyskał przymiot znaku powszechnie znanego. Tym samym, identyfikując źródło pochodzenia oznaczanych towarów, znak ten odróżnia towary skarżącej od towarów tego samego rodzaju innych przedsiębiorców. Z tych względów nie zachodzą podstawy dla odmowy uznania w Polsce skutków międzynarodowej rejestracji tego znaku towarowego.

Ostateczną decyzją z dnia [...] czerwca 2002 r. nr [...] Urząd Patentowy utrzymał w mocy wcześniejszą decyzję z dnia [...] listopada 1999 r. Podzielił swe wcześniejsze stanowisko, iż nie ma wystarczającego charakteru wyróżniającego postać znaku przedstawiona w notyfikacji oraz zdefiniowana w opisie znaku zawartym w tej notyfikacji. Zgodnie z tłumaczeniem opisu znaku "znak polega na prostokątnym odcisku, którego boki pionowe są oddzielone w kierunku poziomym na dwa pola: to górne w kolorze białym, to dolne w kolorze pomarańczowym". Jak podkreślono, przedstawione w notyfikacji oznaczenie jest w swej istocie jedynie prostokątem, wypełnionym kolorem, umownie nazwanym w opisie kolorem pomarańczowym i białym. Kolor biały, nieograniczony konturem, zlewa się z tłem notyfikacji, co powoduje, że widoczny jest jedynie prostokąt w kolorze wskazanym jako pomarańczowy. Umiejscowienie w notyfikacji prostokąta w kolorze pomarańczowym sugeruje brak górnej części znaku podanej w opisie znaku jako pole w kolorze białym. Zatem, przedstawiony znak, porównując zilustrowaną w notyfikacji jego postać i podany opis, nie jest zdefiniowany jednoznacznie.

Kompozycja kolorystyczna, jak podkreślono w ostatecznej decyzji Urzędu Patentowego, może być znakiem towarowym. Jednakże ani opis znaku, ani przedstawiona jego postać nie definiują jaka jest cecha wyróżniająca tego znaku. Natomiast ma to istotne znaczenie na wypadek zaistnienia spraw spornych na tle naruszenia przez osoby trzecie praw skarżącej do tego znaku. Stąd intencja skarżącej, jaką wiąże ona z rejestracją tego znaku, a mianowicie uzyskanie wyłączności na dowolną kombinację kolorystyczną koloru pomarańczowego z kolorem białym dla oznaczania towarów w klasach towarowych 29, 30 i 32, nie może być uwzględniona. Prowadziłoby to bowiem do sparaliżowania działalności innych przedsiębiorców działających w pokrewnych branżach.

Niezależnie od powyższego, gdyby nawet przyjąć, że istotą znaku jest pomarańczowy prostokąt usytuowany na białym tle, znak ten, zdaniem Urzędu Patentowego, nie nabył zdolności odróżniającej w następstwie jego stosowania w obrocie.

Ponadto, jak to zauważył Urząd Patentowy, uznanie międzynarodowej rejestracji spornego znaku spotkało się także z odmową w takich krajach jak: Słowacja (SK), Hiszpania (ES), Słowenia (SI), Białoruś (BY), Litwa (LV), Austria (AT), Chorwacja (HR), Szwajcaria (CH).

W skardze na powyższą decyzję, wniesionej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, skarżąca zarzuca naruszenie art. 4 i art. 7 ust. 2 u.z.t. Ponadto zarzuca naruszenie art. 6 quintes B pkt 2 Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej (Dz. U. z 1975 r. Nr 9, poz. 51). W świetle tego przepisu można odmówić rejestracji znaków towarowych, jeżeli są one pozbawione jakichkolwiek znamion odróżniających albo jeżeli są one złożone wyłącznie z oznaczeń lub wskazówek, które w handlu mogą służyć do oznaczenia rodzaju, jakości, ilości, przeznaczenia, wartości, miejsca pochodzenia produktów lub czasu ich wytwarzania bądź też są zwykle używane w mowie potocznej lub w uczciwych i stałych zwyczajach handlowych w Państwie, w którym wnosi się o ochronę. Ponadto skarżąca zarzuca naruszenie art. 7 i art. 10 k.p.a. poprzez niewyjaśnienie stanu faktycznego sprawy oraz oparcie zaskarżonej decyzji na ustaleniach bez umożliwienia skarżącej wypowiedzenie się co do zebranych w sprawie materiałów.

Rejestracja międzynarodowa spornego znaku nastąpiła, jak wskazuje skarżąca, w następstwie włoskiej rejestracji dokonanej w dniu [...] października 1996 r. (nr [...]). Rejestracja międzynarodowa obejmuje taką samą postać znaku, jaką ten znak ma we Włoszech – w kraju pochodzenia.

Skarżąca polemizuje ze stanowiskiem zajętym przez Urząd Patentowy, jakoby jej intencją było uzyskanie rejestracji znaku towarowego w postaci dowolnej dwubarwnej kompozycji koloru białego i pomarańczowego. Na przedstawionych przez skarżącą opakowaniach, etykietach i owijkach kolory biały i pomarańczowy nie występują w dowolnych kombinacjach. Zawsze górna część etykiety lub widocznej na produkcie części owijki jest biała, a dolna pomarańczowa, zgodnie z rejestracją międzynarodową nr [...]. Szczególnie wyrazistym przykładem jest opakowanie zbiorcze czekolady KINDER CHOCOLATE.

Ponadto kwestionuje trafność stanowiska zajętego w zaskarżonej decyzji, gdzie odmowę rejestracji uzasadnia się także prawem innych przedsiębiorców do używania w obrocie kolorów białego i pomarańczowego. Jak podnosi, powołany przepis art. 6 quinquies B pkt 2 Konwencji paryskiej wyłącza możliwość zarejestrowania oznaczenia, którego pozostali uczestnicy obrotu muszą używać dla prawidłowego poinformowania nabywców o ilości, przeznaczeniu lub innych istotnych cechach towaru. Jednakże Urząd Patentowy nie wykazał, aby nawet dowolna kombinacja barwy białej i pomarańczowej była tego rodzaju, że musi być stosowana przez wszystkich uczestników obrotu oferujących produkty z klas 29, 30 i 32. Natomiast każde oznaczenie - za wyjątkiem oznaczeń pozbawionych zdolności odróżniającej (art. 4) oraz oznaczeń nieodzownych do właściwej prezentacji towaru (art. 7) - może być wybrane przez uczestnika obrotu jako wyróżnik jego towarów lub usług. Rejestracja tego oznaczenia na rzecz określonego podmiotu, jako znaku towarowego dla określonych w rejestracji towarów, pozbawia pozostałych uczestników obrotu prawa stosowania tego oznaczenia na własnych towarach tego samego rodzaju. Zatem, odmowa rejestracji określonego oznaczenia ze względu na potencjalną możliwość stosowania tego oznaczenia przez wszystkich uczestników obrotu jest bezpodstawna.

W odpowiedzi na skargę Urząd Patentowy wniósł o jej oddalenie. Akcentuje ciążący na zgłaszającym znak do rejestracji obowiązek dokonania prezentacji i opisu znaku w sposób zrozumiały, jednoznaczny i czytelny, czego nie można odnieść do spornej rejestracji. Nie uznaje zasadności zarzutów naruszenia przepisów postępowania administracyjnego. Skarżącej bowiem, po wniesieniu odwołania od decyzji z dnia [...] listopada 1999 r., przesłano do wiadomości uzasadnienie Urzędu Patentowego z dnia [...] kwietnia 2000 r., przedstawiające motywy odmowy rejestracji znaku. Zgłaszająca zresztą, w uzupełnieniu odwołania od decyzji z dnia [...] listopada 1999 r. przesłała pismo procesowe z dnia [...] lipca 2001 r. i z dnia [...] maja 2002 r., zawierające dodatkowe materiały, z którymi Izba Odwoławcza Urzędu Patentowego miała możliwość zapoznania się przed podjęciem zaskarżonej decyzji, jednakże nie miały one wpływu na treść tej decyzji. I tak, załączone w piśmie z dnia [...] maja 2002 r. materiały promocyjno-reklamowe i zdjęcia opakowań produktów KINDER nie odzwierciedlały znaku przedstawionego w notyfikacji [...], pokazującego jedynie kolor pomarańczowy (kolor biały nie został wydzielony z tła notyfikacji). Natomiast w załączonych materiałach reklamowych skarżącej występują kolory, w różnych zestawieniach barw, nie mające nic wspólnego z przedmiotowym znakiem graficznym przedstawionym w notyfikacji [...] (kolor pomarańczowy).

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Z dniem 1 stycznia 2004 r. weszły w życie:

• ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), zwana u.s.a.,

• ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, (Dz. U. Nr 153, poz. 1270), zwana p.s.a.,

• ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271), zwana p.w.u.p.

Jednocześnie uchylona została ustawa z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, poz. 368 ze zm.), która obowiązywała w dacie wniesienia skargi w niniejszej sprawie.

W świetle art. 97 § 1 p.w.u.p. sprawy, w których skargi zostały wniesione do Naczelnego Sądu Administracyjnego przed dniem 1 stycznia 2004 r. i postępowanie nie zostało zakończone, podlegają rozpoznaniu przez właściwe wojewódzkie sądy administracyjne na podstawie przepisów ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Taka sytuacja ma więc miejsce w niniejszej sprawie i dlatego postępowanie toczy się na podstawie p.s.a.

Zgodnie z art. 1 § 1 u.s.a. sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Innymi słowy, wchodzi tutaj w grę kontrola aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywana pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów słusznościowych.

Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (tekst jedn. Dz.U. 2003, Nr 119, poz. 1117) w art. 315 ust. 3 wyraża zasadę, w myśl której zdolność ochronną znaków towarowych zarejestrowanych lub zgłoszonych do rejestracji przed wejściem jej w życie (22 sierpnia 2001 r.) ocenia się na podstawie dotychczasowych przepisów. Przepisami stanowiącymi podstawę do oceny zdolności ochronnej spornego znaku graficznego, w kontekście uznania skutków międzynarodowej rejestracji tego towarowego (nr [...] z dnia [...] grudnia 1996 r.), są zatem przepisy cytowanej ustawy o znakach towarowych.

Jak już wskazano, skarżąca domagała się uznania na obszarze Polski skutków wspomnianej rejestracji dokonanej w trybie Porozumienia madryckiego o międzynarodowej rejestracji znaków. Przepis art. 5 Porozumienia madryckiego daje państwu członkowskiemu prawo do odmowy udzielenia ochrony na jego terytorium znaku towarowego będącego przedmiotem międzynarodowej rejestracji. Odmowa, w świetle art. 5 ust. 1 Porozumienia madryckiego, jest dopuszczalna tylko w warunkach, które na mocy Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej stosowałyby się do znaku zgłoszonego do rejestracji krajowej. Takimi przepisami, które w ocenie Urzędu Patentowego uzasadniały w niniejszej sprawie odmowę uznania skutków rejestracji międzynarodowej na terytorium Polski, są powołane już art. 4 i art. 7 ust. 2 u.z.t.

Kompozycja kolorystyczna, jak trafnie podkreślono w ostatecznej decyzji Urzędu Patentowego, może być znakiem towarowym. Wynika to zresztą z wyraźnego brzmienia art. 4 ust. 2 u.z.t. Jednakże mówiąc o kompozycji kolorystycznej należy na nią patrzeć przez pryzmat nowej i oryginalnej postaci układu kolorystycznego, a więc swoistego przejawu twórczości. Taka kompozycja kolorystyczna ma wyróżniający charakter. Może więc pełnić funkcję znaku towarowego. Przykład takiej kompozycji kolorystycznej przedstawiony jest na opakowaniach wyrobów skarżącej, gdzie kolor pomarańczowy i kolor biały zachodzą na siebie w charakterystyczne nieregularne elipsy. Natomiast zdaniem Sądu proste tylko zestawienie przez przedsiębiorcę, a w swej istocie zawłaszczenie (zmonopolizowanie) przez niego dwóch kolorów z ograniczonego zestawu widzialnych barw, nie powinno stanowić przedmiotu zarejestrowanego znaku towarowego. Wówczas bowiem, przy ograniczonej liczbie kolorów, inni producenci używający takie kolory w dobrej wierze są ograniczani w możliwości prowadzenia działalności gospodarczej.

Istota sprawy sprowadza się do rozstrzygnięcia zagadnienia, czy sporny znak objęty rejestracją nr [...] z dnia [...] grudnia 1996 r., dokonaną w trybie Porozumienia madryckiego, stanowi kompozycję kolorystyczną, o której mowa w art. 4 ust. 2 u.z.t. Tak twierdzi skarżąca. Natomiast, jak to ustalono w zaskarżonej decyzji, sporny znak składa się tylko z jednego koloru pomarańczowego lub, co najwyżej, z koloru pomarańczowego usytuowanego na tle białego koloru, jednakże niewydzielonego w notyfikacji. Gdyby nawet założyć trafność wysoce dyskusyjnego stanowiska skarżącej, że pomarańczowy prostokąt uwidoczniony w notyfikacji międzynarodowego zgłoszenia stanowi kompozycję kolorystyczną barwy pomarańczowej i białej, przy czym kolor biały znajduje się nad kolorem pomarańczowym, zaś kolor biały znajdujący się poniżej koloru pomarańczowego, także przedstawiony w zgłoszeniu międzynarodowym, nie stanowi już elementu tego znaku, to i tak trudno byłoby dopatrzyć się w omawianym znaku cech wyróżniających, które pozwalają odróżnić towary skarżącej oznaczane tym znakiem od towarów tego samego rodzaju pochodzących od innych producentów. Od znaku towarowego, co wymaga podkreślenia, wymaga się zaś, aby nadawał się on do odróżniania towarów lub usług określonego przedsiębiorstwa od towarów lub usług tego samego rodzaju innych przedsiębiorstw (art. 4 ust. 1 u.z.t.). W ocenie Sądu trafne jest stanowisko Urzędu Patentowego, negujące zdolność odróżniającą znaku graficznego skarżącej. W szczególności przedstawiony w międzynarodowym zgłoszeniu graficzny znak towarowy nie podaje bliższych danych co do proporcji kolorów, czy też innych elementów pozwalających na zobiektywizowanie tego znaku dla pełnienia funkcji odróżniającej towary oznaczane tym znakiem z punktu widzenia źródła ich pochodzenia. Z tych też względów, w razie uwzględnienia wniosku skarżącej o uznanie międzynarodowej rejestracji spornego znaku w Polsce, nie można wykluczyć, a raczej jest to prawdopodobne, zaistnienia sporów między skarżącą a innymi przedsiębiorcami wykorzystującymi w dobrej wierze w obrocie towarowym zestaw kolorów pomarańczowego i białego.

W następstwie długotrwałego używania kompozycji kolorów, a w krańcowych wypadkach także i pojedynczego koloru (jak to miało miejsce w odniesieniu do koloru lilii zarejestrowanego na rzecz firmy K. S.A.), może ona uzyskać tzw. wtórną zdolność odróżniającą. Stanowisko to jest dość powszechnie przyjmowane w piśmiennictwie, a także w opracowaniu sporządzonym przez dr hab. E. N. i dr. M. W. z dnia [...] marca 2001 r. w przedmiocie zdolności rejestracyjnej dwóch kolorów używanych na opakowaniach produktów KINDER przedsiębiorstw Grupy F., załączonym do akt sprawy administracyjnej przez skarżącą. Nie ma wówczas przeszkód dla zarejestrowania takiej kompozycji kolorów w charakterze znaku towarowego na rzecz firmy, która wypromowała taki znak. Jednakże w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego nie sposób uznać, jak to wywodzi skarżąca, że z uwagi na używanie przez nią znaku na opakowaniach, w których wprowadza do obrotu na terenie Polski wytwarzane przez siebie towary, przedstawiony w międzynarodowym zgłoszeniu znak graficzny nabył wtórną zdolność odróżniającą. Jak to trafnie podkreślił Urząd Patentowy skarżąca w obrocie towarowym nie używa znaku towarowego w postaci objętej omawianym zgłoszeniem międzynarodowym. Skarżąca na opakowaniach swych towarów używa bowiem barw w innych zestawieniach niż to przedstawiono w międzynarodowym zgłoszeniu znaku graficznego. I tak, jak to wynika z materiałów dołączonych przez skarżącą do akt postępowania administracyjnego, o czym zresztą była już mowa, na opakowaniach jej produktów kolor pomarańczowy i kolor biały zachodzą na siebie w charakterystyczne nieregularne elipsy, co zdaniem Sądu nadaje temu oznaczeniu wyróżniający charakter. Natomiast, jak to już wskazano, takiego wyróżniającego charakteru nie ma postać znaku graficznego objęta rejestracją międzynarodową, gdyż przedstawia ona regularny prostokąt w kolorze pomarańczowym. Tym samym, skoro skarżąca nie używa znaku towarowego w postaci w jakiej został przedstawiony w międzynarodowym zgłoszeniu, nie można więc uznać, aby znak przedstawiony w międzynarodowym zgłoszeniu nabył w Polsce wtórną zdolność rejestracyjną. Wprawdzie na rozprawie przed Sądem skarżąca okazała opakowanie "Kinder", którego tylna część opakowania jest w kolorze biało-czerwonym, jednakże nie zmienia to ogólnego wrażenia co do stosowania przez skarżącą kolorystyki opakowania odmiennej od przedstawionej w notyfikacji objętej zgłoszeniem międzynarodowym.

Sąd nie dopatrzył się także naruszenia w zaskarżonej decyzji przepisu art. 6 quintes B pkt 2 Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej. W świetle tego przepisu można bowiem odmówić rejestracji znaku towarowego, jeżeli jest on pozbawiony znamion odróżniających. Z tego właśnie powodu odmówiono uznania w Polsce skutków międzynarodowej rejestracji spornego znaku graficznego.

Nie zasługują także na uwzględnienie zarzuty skarżącej w kwestii naruszenia przez Urząd Patentowy przepisów postępowania administracyjnego, przynajmniej w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy.

W tym stanie skarga podlega oddaleniu (art. 151 p.s.a.).