drukuj    zapisz    Powrót do listy

6480 658, Dostęp do informacji publicznej, Inne, Zobowiązano do dokonania czynności, II SAB/Lu 4/20 - Wyrok WSA w Lublinie z 2020-02-20, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

II SAB/Lu 4/20 - Wyrok WSA w Lublinie

Data orzeczenia
2020-02-20 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2020-01-17
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie
Sędziowie
Grzegorz Grymuza /sprawozdawca/
Jacek Czaja /przewodniczący/
Jerzy Parchomiuk
Symbol z opisem
6480
658
Hasła tematyczne
Dostęp do informacji publicznej
Sygn. powiązane
III OSK 3386/21 - Wyrok NSA z 2022-10-04
Skarżony organ
Inne
Treść wyniku
Zobowiązano do dokonania czynności
Powołane przepisy
Dz.U. 2019 poz 2325 art. 149, art. 153, art. 190
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - t.j.
Dz.U. 2001 nr 112 poz 1198 art. 4 ust.1, art. ust. 1 pkt 5, art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. e
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jacek Czaja, Sędziowie Sędzia WSA Grzegorz Grymuza (sprawozdawca), Asesor sądowy Jerzy Parchomiuk, Protokolant Asystent sędziego Paulina Nagajek, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 lutego 2020 r. sprawy ze skargi Fundacji [...] na bezczynność [...] Spółki Akcyjnej z siedzibą w [...] w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej I. zobowiązuje [...] Spółkę Akcyjną z siedzibą w [...] do rozpoznania wniosku Fundacji [...] z [...] r. o udostępnienie informacji publicznej w terminie 14 dni od dnia zwrotu akt sprawy po uprawomocnieniu się wyroku; II. stwierdza, że bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa; III. zasądza od [...] Spółki Akcyjnej z siedzibą w [...] na rzecz Fundacji [...] z siedzibą w [...] kwotę 100 (sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania; IV. oddala skargę w pozostałym zakresie.

Uzasadnienie

We wniosku z dnia [...] sierpnia 2017 r., przesłanym drogą elektroniczną, Fundacja [...] domagała się od [...] S.A. informacji publicznej w zakresie odpowiedzi na poniższe pytania: 1) czy zarząd, rada nadzorcza lub osoby na stanowiskach dyrektorskich w Spółce mają do dyspozycji samochody służbowe? 2) jeżeli tak to: a) jaka jest marka i rok produkcji poszczególnych samochodów; b) jakie są zasady użytkowania tych samochodów; c) jakie były koszty paliwa do tych samochodów, poniesione w 2015r., 2016r. i 2017r. do chwili rozpatrzenia wniosku (dla każdego roku oddzielnie); 3) czy któryś z samochodów służbowych, będących w dyspozycji zarządu, rady nadzorczej lub dyrektorów zostały w ciągu minionych 3 lat sprzedane? jeśli tak, to na jakich zasadach odbywała się sprzedaż, kto został nabywcą i za jaką cenę? Pismem z [...] sierpnia 2017r. spółka poinformowała wnioskodawcę, że wnioskowane informacje nie stanowią informacji publicznej. Ponadto wskazała, że "koszty użytkowania floty pojazdów ujęte są zbiorczo w sprawozdaniu finansowym przygotowywanym za dany rok obrotowy".

Wobec braku odpowiedzi, Fundacja wniosła skargę na bezczynność Spółki wskazując, że [...] S.A. jest spółką prawa handlowego, w której 100 % udziałów posiada spółka Skarbu Państwa [...] S.A., co wynika z danych udostępnionych w Biuletynie Informacji Publicznej, a więc jest ona podmiotem zobowiązanym do udzielenia informacji publicznej.

W odpowiedzi na skargę [...] S.A. potwierdziła, że jako przedsiębiorstwo energetyczne wykonuje zadania publiczne, a więc stosownie do art. 4 ust.1 ustawy z dnia 6 września 2001r. o dostępie do informacji publicznej (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 1429), dalej jako "u.d.i.p.", jest zobowiązana do udostępnienia informacji publicznej. Jednocześnie stanęła na stanowisku, że informacja objęta wnioskiem nie jest informacją publiczną, gdyż nie dotyczy realizacji zadań publicznych mających znaczenie dla sfery regulowanej prawem publicznym, gdyż kwestie związane ze środkami transportu, korzystaniem/sprzedażą odbywają się w ramach wewnętrznej gospodarki finansowej Spółki, a w niezbędnym dla ochrony interesu publicznego zakresie informacje te są udostępniane w dokumentach finansowych Spółki (sprawozdaniach finansowych za lata obrotowe). Dane dotyczące kosztów paliwa do pojazdów służbowych za dany rok obrotowy znajdują się w rachunkach zysków i strat (E. Koszty ogólnego zarządu), zaś dochody uzyskane ze sprzedaży pojazdów Spółki w rachunku zysków i strat (G. Pozostałe przychody operacyjne), stanowiącym część sprawozdania finansowego Spółki.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie uwzględnił skargę i wyrokiem z dnia 18 stycznia 2018 r., sygn. akt II SAB/Lu 163/17 zobowiązał [...] S.A. w L. do rozpoznania wniosku skarżącej z dnia [...] sierpnia 2017 r. o udostępnienie informacji publicznej w terminie 14 dni od dnia zwrotu akt sprawy po uprawomocnieniu się wyroku, stwierdzając, że bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa.

Sąd za bezsporne uznał, że [...] S.A. jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 5 u.d.i.p. W orzecznictwie powszechnie bowiem jest akceptowany pogląd, że podmiotami wykonującymi "zadania publiczne" w rozumieniu art. 4 u.d.i.p. są przedsiębiorstwa energetyczne w sprawach związanych z dystrybucją energii elektrycznej oraz innymi zadaniami przez nie wykonywanymi. Zapewniają one bezpieczeństwo energetyczne kraju są przedsiębiorstwami użyteczności publicznej i wykonują zadania publiczne powołanej ustawy. Ponadto bez wątpienia spółka jest także podmiotem, w którym dominującą pozycję ma Skarb Państwa. Art. 4 pkt 10 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r., poz. 229 ), dalej jako "u.o.k.i.k." definiuje "pozycję dominującą" jako "pozycję przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów; domniemywa się, że przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku właściwym przekracza 40%". Przepis art. 4 ust. 1 pkt 5 u.d.i.p. wymaga, aby to Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego miała w osobie prawnej pozycję dominującą, a nie, żeby ta osoba miała taką pozycję na rynku, a zatem odesłanie do tego przepisu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów należy rozumieć jako domniemanie, że te podmioty mają pozycję dominującą, gdy ich udział przekracza 40%. Jak natomiast wynika z Krajowego Rejestru Sądowego wyłącznym posiadaczem akcji [...] S.A. jest [...] S.A., której większościowym udziałowcem posiadającym 57,39 % akcji jest Skarb Państwa.

Zdaniem Sądu, objęta wnioskiem informacja ma charakter informacji publicznej. W dotychczasowym orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się bowiem szerokie rozumienie pojęcia takiej informacji jako każdą wiadomość wytworzoną przez władze publiczne oraz osoby pełniące funkcje publiczne, a także inne podmioty, które realizują zadania publiczne bądź gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa w zakresie swoich kompetencji. Taki charakter ma też wiadomość niewytworzona przez podmioty publiczne, lecz odnosząca się do tych podmiotów, o ile dotyczy faktów i danych. Informacją publiczną jest również informacja o sposobie wykorzystywania urządzeń technicznych i rozwiązań organizacyjnych służących realizacji ustawowych zadań osób pełniących funkcje publiczne, tj. samochodów służbowych, w szczególności w kontekście kosztów, jakie te poniekąd "narzędzia pracy" generują. Wniosek Fundacji [...] dotyczył kwestii dysponowania samochodami służbowymi przez osoby zarządzające spółką Skarbu Państwa, a także kosztów jakie generuje wykorzystywanie tych samochodów. Jak wynika z wyjaśnień udzielonych Fundacji w piśmie z dnia [...] sierpnia 2017r. informacje te zbiorczo zawarte zostały w sprawozdaniu finansowym i są one jawne oraz powszechnie dostępne. Fakt ten dodatkowo przemawia za uznaniem tych danych za informację publiczną.

W związku z tym, że informacja nie została udzielona (co jest niekwestionowane), należało zobowiązać [...] do załatwienia wniosku skarżącej.

Sąd stwierdził, że bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa, gdyż Spółka nie pozostawiła wniosku skarżącej bez rozpoznania, lecz błędnie uznała, że żądane informacje nie stanowią informacji publicznej.

Zobowiązując Spółkę [...] do załatwienia wniosku ocenił ponadto, że stwierdził, że skarżąca domaga się udostępnienia informacji publicznej przetworzonej, gdyż wniosek dotyczy trzech lat, tj. 2015, 2016 i 2017, Spółka dysponowała częścią tych informacji, jednakże w formie zbiorczej. W związku z tym, organ powinien wezwać Fundację Wolności do wykazania szczególnego interesu publicznego w uzyskaniu takiej informacji, a następnie załatwić wniosek we właściwy sposób.

Za bezzasadny natomiast uznał Sąd I instancji wniosek skarżącej o zasądzenie od Spółki kwoty pieniężnej z tytułu jej bezczynności na podstawie art. 149 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz.2325), dalej jako "p.p.s.a." Sąd wyjaśnił, że kwota ta, poza funkcją represyjną i prewencyjną polegającą na wzmocnieniu gwarancji terminowego załatwiana spraw, ma też znaczenie kompensacyjne, gdyż traktowana jest jako zadośćuczynienie za krzywdę, jaką strona poniosła wskutek wadliwie działającej administracji publicznej. W orzecznictwie przyjmuje się, że zasądzenie sumy pieniężnej na podstawie tego przepisu jest uprawnieniem dyskrecjonalnym sądu, zatem możliwością, z której należy skorzystać, jeżeli realia rozpoznawanej sprawy są niemożliwe do zaakceptowania z punktu widzenia ochrony praw strony. Sąd I instancji nie dopatrzył się okoliczności, które uzasadniałyby zasądzenie takiej kwoty, nie było przy tym podstaw do uznania rażącej bezczynności Spółki, a skarżąca Fundacja uzasadniając swoje żądanie wskazała, że działa pro bono w celu informowania społeczeństwa, a poprzez działanie Spółki obywatele pozbawieni zostali prawa do informacji, a czas pracowników fundacji (i sądu) został zmarnowany na egzekwowanie obowiązującego prawa.

Wyrokiem z dnia 3 grudnia 2019 r., sygn. akt I OSK 1682/18 Naczelny Sąd Administracyjny po rozpatrzeniu skargi kasacyjnej [...] S.A. uchylił powyższy wyrok i przekazał Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Lublinie sprawę do ponownego rozpoznania, uznając za zasadny zarzut naruszenia prawa procesowego, tj. art. 141 § 4 p.p.s.a. w zw. art. 133 § 1 p.p.s.a. oraz art. 4 ust. 1 u.d.i.p.

NSA wskazał, że [...] S.A. podnosząc zarzut naruszenia przepisów postępowania w niniejszej sprawie eksponuje niejasność wypowiedzi Sądu I instancji. Zauważa bowiem, że w uzasadnieniu kwestionowanego wyroku wskazano, iż wniosek Fundacji dotyczył kwestii dysponowania samochodami służbowymi przez osoby zarządzające spółką Skarbu Państwa, podczas gdy owa Spółka nie ma takiego statusu. NSA uznał ten zarzut za uzasadniony, bowiem brak precyzji Sądu I instancji w zakresie struktury własności Skarżącej kasacyjnie może mieć istotne znaczenie z punktu widzenia przedmiotu sporu. Na stronie piątej uzasadnienia zaskarżonego wyroku wskazuje się bowiem, że Spółka jest podmiotem, w którym dominującą pozycję ma Skarb Państwa. Dalej Sąd I instancji zauważa, że według KRS wyłącznym posiadaczem akcji [...] S.A. jest [...] S.A., której większościowym udziałowcem posiadającym 57,39 % akcji jest Skarb Państwa. Z kolei na stronie szóstej Sąd I instancji stwierdza, że wniosek "dotyczył kwestii dysponowania samochodami służbowymi przez osoby zarządzające spółką Skarbu Państwa". W świetle przedstawionych wywodów trudno ustalić jak Sąd I instancji interpretuje strukturę własności majątku należącego do Skarżącej kasacyjnie. Ustalenia w tej mierze są istotne z punktu widzenia rozpoznawanej sprawy, bowiem przedmiotem sporu jest kwestia informacji o mieniu Spółki, którą to Spółkę Sąd I instancji zalicza do kręgu podmiotów wymienionych w art. 4 ust. 1 pkt 5 u.d.i.p. Według tego przepisu można wyodrębnić trzy kategorie podmiotów zobowiązanych potencjalnie do udzielenia informacji publicznej, niemniej jednak przedstawiona wyżej argumentacja WSA w Lublinie nastręcza uzasadnione wątpliwości co do toku rozumowania tego Sądu. Istota art. 4 ust. 1 pkt 5 u.d.i.p. sprowadza się do objęcia obowiązkiem udostępnienia informacji publicznej również podmiotów prywatnych realizujących zadania publiczne lub dysponujących majątkiem publicznym. Przedstawione przez Sąd I instancji orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczy powszechnie akceptowanego poglądu, że przedsiębiorstwo energetyczne wykonuje zadania publiczne w sprawach związanych z dystrybucją energii i w tym zakresie jest ono zobowiązane do udzielenia informacji publicznej (wyroki NSA z: 2 października 2013 r. sygn. akt I OSK 816/13, 4 kwietnia 2013 r. I OSK 102/13, 26 września 2013 r., sygn. akt I OSK 831/13). Skład orzekający pogląd ten podziela. Jednakże wniosek złożony w rozpoznawanej sprawie trudno uznać za dotyczący informacji związanych z dystrybucją energii. Wniosek dotyczy eksploatacji samochodów służbowych przez kierownictwo Spółki i ewentualnej sprzedaży tych samochodów.

W związku z tym, NSA uchylając wyrok WSA w Lublinie wskazał, że ponownie rozpoznając sprawę Sąd I instancji, biorąc pod uwagę przedstawioną wykładnię art. 4 ust. 1 u.d.i.p., rozważy, czy Spółka jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia żądanej informacji we wskazanym we wniosku zakresie. Sąd dokona również niezbędnych ustaleń pozwalających ocenić, czy podmiot ten wykonuje zadania publiczne lub czy dysponuje majątkiem publicznym. W uchwale z dnia 14 kwietnia 2005 r. sygn. akt I OPS 1/05 podjętej w składzie 7 sędziów (ONSAiWSA 2005 r. Nr 4, poz. 63), Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, iż wykonywanie zadań publicznych (wykonywanie władzy publicznej) przez określony podmiot powinno pozostawać w związku (powinno wynikać) z określonych unormowań ustawowych lub rozstrzygnięć opartych o unormowania ustawowe, które powierzają (zlecają) określone zadania publiczne określonym podmiotom.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z art. 153 p.p.s.a. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie. Z kolei art. 190 p.p.s.a. stanowi, że sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny. Związanie oceną prawną, o której mowa w art. 153 i w art. 190 p.p.s.a., oznacza, że sąd administracyjny rozpatrując sprawę ponownie, nie może formułować ocen prawnych, które pozostawałyby w sprzeczności z poglądem wcześniej wyrażonym w uzasadnieniu wyroku sądu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny jest zatem obecnie związany wskazaniami wyrażonymi przez NSA w wyroku z dnia 3 grudnia 2019 r., I OSK 1682/18.

Sąd ten zarzucił Sądowi I instancji niejasności wywodów i toku rozumowania, co nie pozwalało na ocenę prawidłowości zastosowania przepisów prawa materialnego. Wątpliwości NSA dotyczyły niejednoznacznego ustalenia przez Sąd I instancji, czy [...] S.A. jest podmiotem zobowiązanym do udzielenia informacji publicznej, a jeśli tak, do jakiej grupy takich podmiotów, spośród wymienionych w art. 4 ust. 1 u.d.i.p. Od tego bowiem zależy ustalenie, czy objęta wnioskiem Fundacji [...] informacja jest informacją publiczną. NSA za bezsporne bowiem uznał, że sporna informacja jest "informacją o mieniu Spółki". Jednocześnie stwierdził, że "wniosek złożony w rozpoznawanej sprawie trudno uznać za dotyczący informacji związanych z dystrybucją energii", która należy do zadań publicznych przedsiębiorstw energetycznych.

NSA wskazał, że "ustawodawca w art. 4 ust. 1 u.d.i.p. obowiązkiem udostępniania informacji publicznej objął dwie zasadnicze grupy: pierwsza to władze publiczne, a druga to podmioty wykonujące zadania publiczne, niebędące władzami publicznymi". NSA sformował więc pogląd, że " każde ustalenie, czy adresat wniosku o udostępnienie informacji publicznej jest podmiotem zobowiązanym do jej udostępnienia, musi dokonywać się poprzez ustalenie, czy zawiera się on w zakresie pojęcia władzy publicznej, a w przypadku odpowiedzi negatywnej, czy wykonuje zadania publiczne". Jednocześnie jednak NSA wskazał na istniejącą poza tym dualistycznym podziałem podmiotów zobowiązanych do udzielenia informacji publicznej (podmiotów będących władzą publiczną i pomiotów niebędących władzą publiczną, ale wykonujących zadania publiczne) grupę podmiotów tj. na podmioty, które dysponują majątkiem publicznym. NSA stwierdził, że "w art. 4 ust. 1 pkt 5 u.d.i.p. ustawodawca wyodrębnił trzy grupy podmiotów zobowiązanych. Są to: 1) podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne, 2) podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które dysponują majątkiem publicznym, 3) osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów". NSA podkreślił, że "spełnienie choćby jednej z wymienionych w tym przepisie przesłanek pozwala przyjąć, że dany podmiot jest zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej. Istota art. 4 ust. 1 pkt 5 u.d.i.p. sprowadza się do objęcia obowiązkiem udostępnienia informacji publicznej również podmiotów prywatnych realizujących zadania publiczne lub dysponujących majątkiem publicznym. Jest to konieczne i niezbędne do realizacji konstytucyjnego prawa dostępu do informacji publicznej w dobie decentralizacji administracji publicznej i prywatyzacji wykonywania zadań publicznych". NSA stwierdził, że Sąd I instancji uznając, że [...] S.A. jest podmiotem zobowiązanym do udzielenia informacji publicznej odwoływał się do wykonywanych przez tę Spółkę zadań publicznych tj. dystrybucji energii elektrycznej, jednak "trudno uznać", że sporna informacja o kosztach eksploatacji samochodów służbowych dotyczy informacji związanych z dystrybucją energii.

Naczelny Sąd Administracyjny nie przesądził tych kwestii, nakazując Sądowi I instancji rozważenie, czy Spółka jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej, tj. czy podmiot ten wykonuje zadania publiczne lub czy dysponuje majątkiem publicznym.

Odnosząc się do pierwszej kwestii stwierdzić należy, że spółka [...] S.A. należy do podmiotów, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 5 u.d.i.p. jako podmiot mający pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, a nie – wbrew wątpliwościom NSA - jako spółka Skarbu Państwa. Stosownie do art. 4 ust. 1 pkt 5 u.d.i.p. - zobowiązane do udostępnienia informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne w szczególności osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów. Przepis art. 4 pkt 10 u.o.k.i.k. definiuje "pozycję dominującą" jako "pozycję przedsiębiorcy, która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów; domniemywa się, że przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku właściwym przekracza 40%". Przepis art. 4 ust. 1 pkt 5 u.d.i.p. dotyczy jednak nie "pozycji dominującej podmiotu na rynku", lecz pozycji dominującej Skarbu Państwa w danym podmiocie. W związku z tym w orzecznictwie przyjmuje się, że przy wykładni tego przepisu, wymóg "40 % udział w rynku", o którym mowa w art. 4 pkt 10 u.o.k.i.k. należy odnosić do udziałów Skarbu Państwa w danym podmiocie (spółce) (zob. wyrok NSA z dnia 3 czerwca 2015 r., I OSK 1603/14; wyrok NSA z dnia 9 maja 2019r., I OSK 2189/17). Posiadanie przez Skarb Państwa takiej ilości udziałów/akcji oznacza znaczny jego wpływ na działalność Spółki i wykonywanie przez nią zadań publicznych, co bezpośrednio wynika z wniesionego do spółki przez Skarb Państwa majątku publicznego. Jak wynika z Krajowego Rejestru Sądowego oraz statutu [...] Spółka Akcyjna ([...] S.A.) umieszczonego w Biuletynu Informacji Publicznej tej Spółki (https://pgedystrybucja.pl/biuletyn-informacji-publicznej/Status-prawny), jej założycielem i jedynym akcjonariuszem jest [...] S.A. jest [...] Spółka Akcyjna, a z kolei z KRS i Statutu [...] Spółka Akcyjna (https://www.gkpge.pl/bip/Statut-Spolki) wynika, że założycielem i większościowym akcjonariuszem tej spółki, posiadającym 57,39 % akcji - jest Skarb Państwa. Z § 10 Statutu [...] S.A. (obowiązującym od dnia [...] lipca 2018 r.) wynika, że [...] Spółka Akcyjna jest wobec [...] S.A. spółką dominującą i związku z tym wobec tej Spółki przysługują jej uprawnienia m.in. do 1) wyrażania zgody na określony sposób wykonywania przez Spółkę prawa głosu z udziałów lub akcji w sprawach powołania i odwołania członków organów spółek, w których Spółka posiada co najmniej 50% głosów lub jest uprawniona do wyboru/odwołania członków organów takich spółek w drodze indywidualnego uprawnienia; 2) wyrażania zgody Radzie Nadzorczej w sprawach zmian w Zarządzie oraz delegowania Członków Rady Nadzorczej do czasowego wykonywania czynności Członków Zarządu; 3) wydawania opinii Spółce w sprawie planu finansowego oraz strategicznego planu wieloletniego Spółki. Powyższe uprawnienia oznaczają istotny wpływ [...] Spółki Akcyjnej, w której pozycję dominującą ma Skarb Państwa na działalność, w tym dysponowanie majątkiem, Spółki [...] S.A. Pozwala to na uznanie, że Skarb Państwa ma pozycję dominującą nie tylko w [...] Spółka Akcyjna, ale również w spółce [...] S.A. ("spółce – córce" spółki [...] Spółka Akcyjna). Jak stwierdził NSA w wyroku z dnia 9 maja 2019 r. w sprawie I OSK 2189/17, w takiej sytuacji "nie można uznać, że majątek [...] S.A. ze względu na sposób jego powstania i wielkość udziałów nie zachował charakteru majątku publicznego, a sposób jego wykorzystania ma być wyłączony spod kontroli społecznej". Spółka [...] S.A. należy zatem do trzeciej grupy podmiotów wymienionych w art. 4 ust. 1 pkt 5 u.d.i.p. i już z tego powodu jest ona zobowiązana do udzielenia informacji publicznej. NSA w wydanym w niniejszej sprawie wyroku podkreślił bowiem, że przepis art. 4 ust. 1 pkt 5 u.d.i.p. wyodrębnia trzy grupy podmiotów prywatnych zobowiązanych do udostępnienia informacji publicznej, niezależnych od siebie, tj. albo wykonujących zadania publiczne, albo dysponujących majątkiem publicznym albo w których Skarb Państwa ma pozycję dominującą. Zaznaczył, że "spełnienie choćby jednej z wymienionych w tym przepisie przesłanek pozwala przyjąć, że dany podmiot jest zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej", a zatem posiadanie przez podmiot prywatny choćby jednej z tych trzech charakteryzujących te grupy podmiotów pozwala na uznanie tego podmiotu za zobowiązany do udzielenia informacji publicznej. NSA wprawdzie odniósł się do rozłączności podmiotów wykonujących zadania publiczne i podmiotów dysponujących majątkiem publicznym, to jednak nie ulega wątpliwości, że NSA wyraźnie wyodrębnił także podmioty z dominującą pozycją Skarbu Państwa, a zatem również tę grupę podmiotów należy traktować rozłącznie z pozostałymi dwiema grupami. Podobne stanowisko (pozostające w zgodzie ze stanowiskiem NSA wyrażonym w wyroku w niniejszej sprawie) wyraził NSA w powołanym wyżej wyroku sprawie I OSK 2189/17 stwierdzając, że "wystarczającym do uznania podmiotu jako zobowiązanego do udzielenia informacji publicznej jest wykonywanie zadań publicznych lub dysponowanie majątkiem publicznym (...) i błędna jest teza, że "podmiotem zobowiązanym do udzielenia informacji publicznej jest tylko podmiot, który jednocześnie dysponuje mieniem publicznym i wykonuje zadania publiczne (zob. wyrok NSA z dnia 7 marca 2019 r., sygn. akt I OSK 413/17, https://orzeczenia.nsa.gov.pl)". NSA w tym wyroku wskazywał na podmiot wykonujący zadania publiczne, co - jego zdaniem - było dostateczną przesłanką do uznania tego podmiotu za zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej. Stwierdził bowiem, że "wykonywania zadań publicznych w rozumieniu komentowanej ustawy nie można uzależniać od przekazywania środków publicznych na ich realizację. Istnieją bowiem sytuacje, w których nakłada się na określone podmioty obowiązek realizacji zadań publicznych, obligując te podmioty do finansowania zadań z własnych środków." Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, podobnie należy tłumaczyć uznanie za podmiot zobowiązany do udzielenia informacji publicznej podmiotu – spółki prawa handlowego, w której pozycję dominującą ma Skarb Państwa (ostatnia grupa podmiotów wymieniona w art. 4 ust. 1 pkt 5 u.d.i.p.). Pozycja dominująca w spółce wynika bezpośrednio z posiadanych udziałów/akcji, które wymagają pokrycia wkładem majątkowym. W przypadku pozycji dominującej Skarbu Państwa, pozycja ta wiąże się ze znacznym zaangażowaniem środków publicznych, co podlega kontroli społecznej. Z tego względu tę grupę podmiotów, w których pozycję dominującą ma Skarb Państwa należy traktować w sposób podobny do podmiotów publicznych, mieszczących się w pojęciu "władzy publicznej", zobowiązanych z mocy ustawy do udostępnienia informacji publicznej bez konieczności ustalania, czy wykonują one zadania publiczne. Władza publiczna z istoty swojej powołana jest bowiem do sprawowania zadań publicznych, a jej funkcjonowanie możliwe dzięki zapewnieniu jej środków publicznych. W przypadku takich podmiotów ich transparentność i społeczna kontrola dotyczy zatem zarówno sposobu pełnienia zadań publicznych, jak i dysponowania majątkiem publicznym. To samo cechuje podmioty, w którym pozycję dominującą ma Skarb Państwa.

Niezależnie od tego zdaniem Sądu, spółka [...] S.A., jako przedsiębiorstwo energetyczne - wykonuje zadania publiczne w sprawach związanych z dystrybucją energii elektrycznej. Zachowanie bezpieczeństwa energetycznego kraju jest bowiem jednym z głównych zadań państwa, istotnym zarówno z punktu widzenia poszczególnych obywateli, jak i suwerenności kraju. Pogląd ten jest powszechnie akceptowany w orzecznictwie sądowym, podzielił go również NSA w wydanym w niniejszej sprawie wyroku. Oznacza to, że nawet gdyby Spółka nie była podmiotem, w którym pozycję dominującą ma Skarb Państwa, to i tak w zakresie informacji dotyczących wykonywania zadań publicznych byłaby zobowiązana do udzielenia takiej informacji.

Odnosząc się do kwestii charakteru objętej wnioskiem informacji, dotyczącej kosztów eksploatacji przez kierownictwo Spółki samochodów służbowych i ewentualnej ich sprzedaży – w ocenie Sądu stanowi ona informację publiczną. Zgodnie z art. 1 ust. 1 u.d.i.p. informacją publiczną jest każda informacja o sprawach publicznych. W świetle art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. f u.d.i.p. – udostępnieniu podlega informacja publiczna, w szczególności o "podmiotach, o których mowa w art. 4 ust. 1", w tym o "majątku, którym dysponują". Nie ulega wątpliwości, że kwestia zakupu samochodów służbowych ma charakter majątkowy, wiąże się ze sposobem gospodarowania majątkiem. Potwierdził to wprost NSA w wyroku wydanym w niniejszej sprawie, stwierdzając, że wniosek dotyczy "informacji o mieniu Spółki" Należy wskazać, że przepis art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. f u.d.i.p. odsyłając ogólnie do art. 4 ust.1, odnosi się więc do wszystkich podmiotów, zobowiązanych do udostępnienia informacji publicznej, wymienionych w tym przepisie, a więc także do podmiotów, w których pozycję dominującą ma Skarb Państwa. W odniesieniu do takich podmiotów nie potrzeba więc poszukiwania dodatkowych argumentów potwierdzających, że informacja dotyczy wykonywania zadań publicznych. Jak wyżej wskazano, posiadanie przez Skarb Państwa pozycji dominującej oznacza nie tylko zaangażowanie majątku publicznego, ale również zakłada istotny wpływ Skarbu Państwa na działalność spółki, co podobnie jak w odniesieniu do władzy publicznej wymaga transparentności i przejrzystości.

W związku z tym zaliczenie [...] S.A. do podmiotów, w których pozycję dominującą ma Skarb Pastwa pozwala na uznanie, że informacja objęta wnioskiem skarżącej Fundacji [...] jest informacją publiczną, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. f u.d.i.p. Nie ma więc znaczenia to, czy samochody służbowe wykorzystywane przez osoby zarządzające spółką [...] S.A. były używane w procesie "dystrybuowania energii", czy w innych celach, związanych z funkcjonowaniem tej spółki. Z mocy wyraźnego przepisu art. art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. f u.d.i.p. każda informacja o majątku (a więc i o jego rozporządzaniu) podmiotu wymienionego w art. 4 ust. 1 u.d.i.p. mieści się w pojęciu "sprawy publicznej", sformułowanym w art. 1 ust. 1 u.d.i.p.

Dodatkowo wskazać należy, że sporna informacja jest jednocześnie informacją, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 lit. e u.d.i.p. tj. informacją o "dochodach i stratach spółek handlowych, w których podmioty, o których mowa w lit. a-c, mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów Kodeksu spółek handlowych, oraz dysponowaniu tymi dochodami i sposobie pokrywania strat". Majątek [...] S.A. utworzonej przez [...], w której głównym akcjonariuszem jest Skarb Państwa, jest majątkiem publicznym (zob. wyrok NSA z dnia 9 sierpnia 2011r., I OSK 877/11).

Kwestia potraktowania spornej informacji jako dotyczącej wykonywania zadań publicznych została natomiast przesądzona przez NSA, który stwierdził jednoznacznie, że trudno ją uznać za dotyczącą informacji związanych z dystrybucją energii elektrycznej. Poglądem tym Wojewódzki Sąd Administracyjny jest obecnie związany. Poza tym, konieczność wykazania bezpośredniego związku informacji z wykonywaniem przez Spółkę, będącą podmiotem, w którym pozycję dominującą ma Skarb Państwa, zadań publicznych zachodziłaby tylko wtedy, gdyby informacja nie dotyczyła jej majątku, lecz innych danych.

W związku z uznaniem, że [...] S.A. jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej jako podmiot, w którym dominującą pozycję ma Skarb Państwa, a sporna informacja dotycząca majątku Spółki jest informacją publiczną, której Spółka nie udzieliła, należało ponownie na podstawie art. 149 ust. 1 p.p.s.a. zobowiązać tę Spółkę do rozpoznania wniosku skarżącej z dnia [...] sierpnia 2017 r. w terminie 14 dni od dnia zwrotu akt sprawy po uprawomocnieniu się wyroku. Rozważenia wymaga to, czy sporna informacja nie wymaga przetworzenia (skarżąca domagała się danych za kilka lat), gdyż w takiej sytuacji konieczne byłoby wykazanie przez skarżącą, że uzyskanie przez nią informacji jest szczególnie istotne dla interesu publicznego.

Sąd podtrzymuje również stanowisko wyrażone w poprzednim wyroku tut. Sądu, że bezczynność nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa. Spółka nie pozostawiła wniosku skarżącej bez rozpoznania, lecz - w ocenie Sądu - błędnie uznała, że żądane informacje nie stanowią informacji publicznej.

Z tego samego powodu brak podstaw do zasądzenia od Spółki kwoty pieniężnej z tytułu jej bezczynności na podstawie art. 149 § 2 p.p.s.a. Kwota ta, poza funkcją represyjną i prewencyjną polegającą na wzmocnieniu gwarancji terminowego załatwiana spraw, ma też znaczenie kompensacyjne. Traktowana jest jako zadośćuczynienie za krzywdę, jaką strona poniosła wskutek wadliwie działającej administracji publicznej, a więc jej zasądzenie nie jest bezpośrednią konsekwencją bezczynności. Sąd nie dopatrzył się takich okoliczności, dlatego w tym zakresie skargę oddalił. Dodać należy, że rozstrzygnięcie takie, zawarte w uchylonym wyroku tut. Sądu, nie było kwestionowane przez skarżącą.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 i 205 § 1 p.p.s.a.



Powered by SoftProdukt