Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Grzegorz Dudar (spr.), , po rozpoznaniu w Wydziale II w dniu 14 września 2023 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi F. T. na czynność Komendanta Placówki Straży Granicznej w Mielniku z dnia 6 maja 2023 r. w przedmiocie zawrócenia cudzoziemca do linii granicy państwowej p o s t a n a w i a: 1. odrzucić skargę; 2. zwrócić stronie skarżącej wpis sądowy w kwocie 200 (dwieście) złotych. ,

Pismem z 26 lipca 2023 r. F. T. (dalej jako: "skarżący"), reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wywiódł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku na czynność materialno-techniczną Komendanta Placówki Straży Granicznej w Mielniku (dalej jako: "Komendant"), polegającą na zawróceniu cudzoziemca z Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Siemiatyczach do linii granicznej między Rzeczpospolitą Polską a Białorusią poza przejściem granicznym w dniu 6 maja 2023 r. i pozostawieniu skarżącego pod płotem granicznym po stronie Białorusi.

Skarżący wskazał, że pochodzi z Etiopii, z której podjął próbę ucieczki

w związku z prześladowaniami, które groziły mu z powodu orientacji homoseksualnej. W związku z tym skarżący skorzystał z możliwości podróży do Moskwy, z której miał zostać przewieziony do Polski, gdzie miał ubiegać się

o ochronę międzynarodową. Wbrew ustaleniom przewoźnik zawiózł skarżącego na granicę polsko-białoruską poza przejściem granicznym, gdzie dodatkowo zabrano skarżącemu paszport.

Dnia 6 maja 2023 r. skarżący wraz z grupą innych osób podjął próbę przekroczenia płotu na granicy Polski za pomocą drabiny. W pośpiechu, gdy dotarli do niego funkcjonariusze straży granicznej spadł i doznał złamania podudzia. Funkcjonariusze wezwali karetkę, która udzieliła skarżącemu pierwszej pomocy. Następnie został przewieziony do placówki straży granicznej, a potem do Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Siemiatyczach (dalej jako: "SPZOZ), gdzie wykonano badania i wydano skierowanie do oddziału chirurgii urazowo-ortopedycznej w SP ZOZ w Hajnówce. Wojsko miało zadeklarować się do zawiezienia skarżącego po uzgodnieniu ze strażą graniczną. Skarżący zamiast do specjalistycznego oddziału trafił ponownie na granice Polski i Białorusi, gdzie pozostawiono go pod płotem granicznym od strony Białorusi. Komendant wskazał, że skarżący nie prosił o ochronę międzynarodową, co stoi w sprzeczności z twierdzeniami skarżącego, który utrzymuje, że od początku wskazywał na cel swojego przyjazdu, tj. ubieganie się o status uchodźcy, co ma potwierdzać także fakt, że na chusteczce higienicznej napisał swoją prośbę. Jako podstawę prawną powyższej czynności materialno-technicznej Komendant wskazał

§ 1 ust. 2b rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 sierpnia 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz.

U. z 2021 r., poz. 1536, dalej jako: "rozporządzenie zmieniające").

Z powodu złamania podudzia skarżący nie był w stanie poruszać się i przez cały czas pozostawał bezpośrednio pod płotem na terytorium Polski, zgłaszał polskim funkcjonariuszom potrzebę pomocy oraz prośbę o ochronę międzynarodową. Dnia

7 maja 2023 r. skarżący ponownie został przewieziony do SPZOZ w Siemiatyczach, skąd został przewieziony transportem medycznym na oddział chirurgii urazowo-ortopedycznej w Hajnówce. Wszystkie powyższe okoliczności w ocenie strony skarżącej świadczą o dokonaniu przez Komendanta czynności materialno-technicznej w postaci odstawienia cudzoziemca do linii granicy państwowej

w oparciu o przepisy rozporządzenia, które miało zostać wydane z przekroczeniem upoważnienia ustawowego i z naruszeniem przepisów rangi ustawowej

i międzynarodowej, co miało skutkować doprowadzeniem do poważnego narażenia zdrowia lub nawet życia skarżącego, będąc przejawem nieludzkiego

i poniżającego traktowania.

W odpowiedzi na skargę Komendant w pierwszej kolejności wniósł o jej odrzucenie, z uwagi na wniesienie jej po upływie ustawowego terminu, zaś ewentualnie o jej oddalenie ze względu na bezzasadność.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje:

Skarga podlega odrzuceniu.

Przedmiotem kontroli w niniejszej sprawie jest czynność Komendanta z 6 maja 2023 r. polegająca na zawróceniu do linii granicy państwowej skarżącego, który jest obywatelem Etiopii.

W pierwszej kolejności należy zbadać, czy zaskarżona czynność podlega kontroli sądowoadministracyjnej. Podstawą prawną czynności Komendanta jest

§ 3 ust. 2b rozporządzenia MSWiA z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 435, z późn. zm., dalej jako: "rozporządzenie graniczne"), dodanego na mocy rozporządzenia zmieniającego z dnia 20 sierpnia 2021 r. wspomnianego wcześniej, zgodnie z treścią którego w przypadku ujawnienia osób, o których mowa w ust. 2a (tj. osób nienależących do kategorii osób uprawnionych do przekroczenia granicy państwowej, wymienionych w ust.

2) w przejściu granicznym, na którym ruch graniczny został zawieszony lub ograniczony oraz poza zasięgiem terytorialnym przejścia granicznego, osoby takie zawraca się do linii granicy państwowej. Sąd nie ma wątpliwości co do tego, że zaskarżona czynność spełnia kryteria czynności z zakresu administracji publicznej dotyczącej uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, o której mowa w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z 30 sierpnia 2002 - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1634 ze zm.; dalej: "p.p.s.a.").

W orzecznictwie wskazuje się, że o akcie lub czynności w rozumieniu art. 3 § 2 pkt

4 p.p.s.a., można mówić wówczas, gdy akt (czynność) podjęty jest w sprawie indywidualnej, skierowany do oznaczonego podmiotu administrowanego, dotyczy uprawnienia lub obowiązku tego podmiotu, zaś samo uprawnienie lub obowiązek, którego akt (czynność) dotyczy, są określone w przepisie prawa powszechnie obowiązującego (zob. wyrok WSA w Warszawie z 17 kwietna 2014 r., sygn.

VII SA/Wa 2679/13; orzeczenie dostępne w CBOSA: http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

W związku z tym nie ma wątpliwości, że przedmiotowa czynność materialno-techniczna podlega pod kognicję sądów administracyjnych.

Tym niemniej, sąd przed przystąpieniem do merytorycznego rozpoznania sprawy, obowiązany jest jeszcze ocenić spełnienie wymogu formalnego skargi pod kątem jej wniesienia w odpowiednim terminie. Powinność ta wynika z art. 58 § 1 pkt 2 p.p.s.a.

Termin na wniesienie skargi na czynność będącą przedmiotem niniejszego postępowania został określony w art. 53 § 2 p.p.s.a. Stanowi on, że skargę na akty lub czynności, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a., wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności. Sąd po wniesieniu skargi może uznać, że uchybienie tego terminu nastąpiło bez winy skarżącego i rozpoznać skargę. Brzmienie językowe przepisu jest jasne. Trzydziestodniowy termin na wniesienie skargi jest liczony od dnia, w którym skarżący dowiedział się o podjęciu czynności. Wyjątek od tej reguły został przewidziany poprzez umożliwienie sądowi rozpoznania skargi, nawet wniesionej po terminie, jeśli uchybienie temu terminowi nastąpiło bez winy skarżącego.

W ocenie sądu, w realiach przedmiotowej sprawy, nie zachodzi okoliczność uzasadniająca rozpoznanie skargi, mimo wniesienia jej z uchybieniem terminu. Wskazać przede wszystkim należy, że skarżący mimo nieznajomości języka polskiego jak i zapewne regulacji prawnych obowiązujących w Polsce (w zakresie możliwości i terminu złożenia skargi na czynność zawrócenia do granicy), przebywając na terytorium Polski praktycznie od samego początku korzysta z pomocy profesjonalnego pełnomocnika. Jak wynika z treści pełnomocnictwa udzielonego przez skarżącego, a na podstawie którego działa pełnomocnik w niniejszej sprawie, zostało ono udzielone dnia 26 maja 2023 r. (k. 17 w aktach sprawy), także nawet przyjmując, że dopiero wtedy skarżący dowiedziałby się o możliwości zaskarżenia czynności materialno-technicznej od swojego pełnomocnika, to trzydziestodniowy termin na wniesienie skargi upłynąłby z dniem 26 czerwca 2023 r. Ponadto jak wynika z akt sprawy, pierwsze pełnomocnictwa udzielone przez skarżącego datowane są na dzień 7 maja 2023 r. (K. W., k. 38) oraz 8 maja 2023 r. (adw. M. P., k. 39). Oba zostały wypowiedziane 11 maja 2023 r. (k. 40). Pełnomocnik skarżącego od samego początku miał świadomość co do daty dokonania czynności materialno-technicznej, która jest przedmiotem skargi. Powyższej oceny nie zmienia fakt, że 26 czerwca 2023 r. odebrano korespondencję od Komendanta Placówki Straży Granicznej w Mielniku z 19 czerwca 2023 r., w której napisano, że 6 maja 2023 r. skarżący został zawrócony do linii granicy państwowej, gdyż fakt ten był od początku znany pełnomocnikowi skarżącego. Ze względu na te okoliczności oraz brzmienie art. 53 § 2 p.p.s.a., termin na wniesienie skargi powinien być liczony od dnia 6 maja 2023 r., zwłaszcza, że pierwsze pełnomocnictwo udzielone na rzecz adw. M. P. datowane jest na 8 maja 2023 r., zaś te, na podstawie którego aktualnie działa pełnomocnik skarżącego zostało udzielone także przed upływem ustawowego terminu na wniesienia skargi (pełnomocnictwo z datą 26 maja 2023 r.).

Z uwagi na profesjonalną pomoc prawną, z której korzysta skarżący niemal od dnia, kiedy został zawrócony do granicy, nie ma podstaw, aby rozpoznać skargę, mimo uchybieniu terminu do jej wniesienia. Ponadto warto zaznaczyć, że sama treść uzasadnienia prawnego przedstawionego w skardze wskazuje, że osoba sporządzająca pismo ma świadomość, iż skarga została wniesiona po terminie.

Wobec powyższego zgodnie z art. 58 § 1 pkt 2 p.p.s.a. należało orzec jak

w pkt 1 sentencji postanowienia. O zwrocie wpisu sądowego w kwocie 200 zł (pkt

2 sentencji) orzeczono na podstawie art. 232 § 1 pkt 1 p.p.s.a.