Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstokuw składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Elżbieta Trykoszko (spr.), Sędziowie sędzia WSA Małgorzata Roleder, asesor sądowy WSA Barbara Romanczuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na posiedzeniu niejawnym w dniu 8 grudnia 2022 r. w trybie uproszczonym sprawy ze skargi J. B. na postanowienie P. Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego w B. z dnia [...] września 2022 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie sprostowania zapisów w rejestrze gruntów oddala skargę

Skarga została wywiedziona na tle następujących zdarzeń.

Wnioskiem złożonym 11 marca 2022r. w Starostwie Powiatowym w S. J, B. wniósł o sprostowanie rejestru gruntów obrębu [...] miasta S. dla działki nr [...[, dla której Sąd Rejonowy w S. prowadzi Księgę wieczystą nr [...[ poprzez wpisanie w rubryce właściciel Skarb Państwa – Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, Ośrodek Terenowy w B. zamiast Gmina S. oraz poprzez wpisanie zamiast dzierżawca J. B. - władający J.B. W uzasadnieniu wniosku wnioskodawca przytoczył następującą argumentację: "W księdze wieczystej [...] jako właściciel działki nr [...] położonej w S. przy ulicy B. wpisany jest Skarb Państwa – Urząd Miasta i Gminy S. Wskazana działka jest przy tym działką rolną. Po reformie samorządowej w roku 1989 Urząd Miasta i Gminy S. stał się nieistniejącą jednostką organizacyjną Skarbu Państwa. Tymczasem Starosta S. zamiast wykreślić zapis: Urząd Miasta i Gminy S. i wpisać aktualną nazwę jednostki organizacyjnej Skarbu Państwa, wykreślił zapis: Skarb Państwa i w ten sposób Gmina S. przez pomyłkę stała się właścicielem działki nr [...] i zawierała bezprawne umowy ze mną na dzierżawę tej działki. W związku z rozwiązaniem umowy dzierżawy z dniem [...] marca 2022r. i faktem, że w księdze wieczystej [...] nadal figuruje jako właściciel Skarb Państwa – Urząd Miasta i Gminy S., należało wpisać mnie jako władającego, zamiast dzierżawcy, a to w celu uzyskania potwierdzenia prawa do dopłat unijnych za użytkowanie gruntu rolnego Skarbu Państwa".

Starosta S. po stwierdzeniu przez P. Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego postanowieniem z [...] lipca 2022r., że organ I instancji dopuścił się bezczynności w rozpatrzeniu wniosku opisanego wyżej, postanowieniem z [...] sierpnia 2022r. (znak[...]) powołując się na przepis art. 61a §1 K.p.a. odmówił wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie sprostowania zapisów w rejestrze gruntów obrębu S. dla działki nr [...] poprzez wpisanie w rubryce właściciel Skarb Państwa – Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, Ośrodek Terenowy w B. zamiast Gmina S. oraz poprzez wpisanie zamiast dzierżawca J. B. - władający J. B.

W uzasadnieniu postanowienia organ wskazał następującą argumentację. Ewidencja gruntów i budynków stanowi jednolity dla kraju, systematycznie aktualizowany zbiór informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz o innych osobach fizycznych lub prawnych władających tymi gruntami, budynkami i lokalami. Ewidencja gruntów i budynków obejmuje informacje wskazane w art. 20 Prawa geodezyjnego i kartograficznego, w tym właścicieli nieruchomości. Ustawowy obowiązek aktualizowania ewidencji gruntów i budynków w zakresie ujętych w niej danych dotyczących między innymi gruntów i budynków stosownie do art. 22 Prawa geodezyjnego i kartograficznego spoczywa na staroście, który dokonuje tej aktualizacji z urzędu lub na wniosek poprzez wprowadzenie udokumentowanych zmian do bazy danych ewidencyjnych w sposób ściśle określony w tych przepisach tzn. zgodnie z art. 23, 24 i 24 "a" Prawa geodezyjnego i kartograficznego. Z kolei zgodnie z art. 61a § 1 K.p.a., gdy żądanie wszczęcia postępowania zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie odmowie wszczęcia postępowania.

Przesłankę przyznania jednostce statusu strony postępowania w sprawie administracyjnej określono w art. 28 K.p.a. zgodne z którym stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowania albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Interes prawny, do którego odnosi się art. 28 K.p.a. jest kategorią normatywną, mającą swe źródło w przepisach regulujących sposób załatwienia sprawy i stanowiących podstawę prawną jej rozstrzygnięcia, zarazem ściśle związaną z przedmiotem prowadzonego postępowania. Przepisem stanowiącym podstawę uprawnienia do domagania się (żądania) wszczęcia postępowania aktualizacyjnego co do informacji zawartych w ewidencji gruntów i budynków jest norma art. 24 ust. 2a pkt 2 w związku z art. 20 ust. 2 pkt 1 Prawa geodezyjnego i kartograficznego. Zgodnie z art. 24 ust. 2a pkt 2 Prawa geodezyjnego i kartograficznego informacje zawarte w ewidencji gruntów i budynków podlegają aktualizacji na wniosek podmiotów, o których mowa w art. 20 ust. 2 pkt 1 lub władających gruntami na zasadach samoistnego posiadania. Organ dodał, że art. 24 ust. 2a pkt 2 Prawa geodezyjnego i kartograficznego stanowi normę lex specialis wobec art. 28 K.p.a. wyłączając ten ostatni (art. 28 K.p.a.) jako podstawę wyznaczającą zakres podmiotowy postępowania aktualizacyjnego. Stroną postępowania dotyczącego zmiany danych ewidencyjnych jest zatem tylko właściciel lub inne podmioty władające konkretną działką ewidencyjną.

Zgodnie z aktualnymi zapisami działu II Księgi wieczystej [...] jako właściciel działki nr [...] figuruje Gmina S. Działka nr [...] stanowiła własność Skarbu Państwa a następnie zgodnie z decyzją Wojewody P. z [...] marca 1992r. Nr [...[, wydaną w trybie komunalizacji stała się własnością Gminy S. Na podstawie umowy dzierżawny z 12.10.2000r. zawartej pomiędzy Gminą S. a wnioskodawcą na czas nieokreślony, J. B. wykazany został w operacie ewidencji gruntów jako dzierżawca przedmiotowej działki. Następnie na wniosek Burmistrza S. zgodnie z załączoną umową wypowiedzenia ww dzierżawy ze skutkiem na dzień 30 marca 2022r. J. B. wykreślony został jako dzierżawca z operatu ewidencji gruntów i budynków miasta S. Jak wynika z powyższego z żądaniem aktualizacji danych w ewidencji gruntów i budynków miasta S. odnoszących się do działki nr [...] wystąpił J. B., który nie jest właścicielem ani władającym przedmiotową nieruchomością, przy czym nieruchomość powyższa ma uregulowany stan prawny.

Organ stwierdził następnie, że wnioskodawca wywodzi swą legitymację prawną do żądania aktualizacji danych w ewidencji gruntów i budynków z faktu rozwiązania umowy dzierżawy z Gminą S. oraz z treści wpisów w Księdze wieczystej, w której na dzień złożenia wniosku jako właściciel ww. działki figurował Skarb Państwa – Urząd Miasta i Gminy w S.

W ocenie Starosty S., w oparciu o zapisy w Księdze wieczystej oraz dostępne dokumenty, skoro J. B. nie jest ani właścicielem ani władającym, ani samoistnym posiadaczem działki nr [...], nie może skutecznie domagać się wszczęcia postępowania administracyjnego w przedmiocie zmian w ewidencji gruntów. Samo roszczenie wynikające z treści złożonego 11 marca 2022r. wniosku nie przesądza o istnieniu po stronie wnioskodawcy legitymacji do skutecznego zainicjowania postępowania aktualizacyjnego.

W zażaleniu na powyższe postanowienie J. B. podtrzymał w całości twierdzenia zawarte w uzasadnieniu wniosku i podniósł zarzut naruszenia art. 61a§ 1 K.p.a. poprzez błędną wykładnię przepisu albowiem przy prawidłowej wykładni, należałoby uznać, że prawo do żądania wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie sprostowania dokumentu urzędowego ma każdy – co wprost wynika z art. 54 ust. 1 konstytucji RP (prawa do prawdy) a ponadto sprostować dokument można z urzędu czyli na podstawie sygnału obywatela, który w ocenie organu nie może być stroną takiego postępowania. Podnosząc powyższe odwołujący się wniósł o uchylenie postanowienia i zobowiązanie Starosty S. do merytorycznego rozpoznania wniosku o sprostowanie rejestru gruntów, tak aby był zgodny z treścią umowy dzierżawy.

Postanowieniem z 1 września 2022r. P. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego w B. po rozpoznaniu zażalenia J. B. orzekł o utrzymaniu w mocy postanowienia organu I instancji. W uzasadnieniu swego postanowienia, organ II instancji w pierwszej kolejności wyjaśnił przesłanki odmowy wszczęcia postępowania administracyjnego oraz nawiązał do rozumienia pojęcia "interesu prawnego" do generalnego żądania wszczęcia postępowania administracyjnego a następnie w odniesieniu do postępowania administracyjnego szczególnego tj aktualizacyjnego prowadzonego według przepisów Prawa geodezyjnego i kartograficznego. Organ II instancji przytoczył brzmienie art. 24 ust. 2a i art. 20 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne a także § 12 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z 27 lipca 2021r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków. Stwierdził następnie, ze interes prawny w żądaniu wszczęcia postępowania aktualizacyjnego maja jedynie podmioty wymienione we wskazanych przepisach a także podmioty, które widnieją w ewidencji gruntów i budynków a nie powinny być ujęte w ewidencji.

Następnie organ II instancji przytoczył treść wniosku J. B.. Stwierdził, że działka nr 1[...] ma założoną Księgę wieczystą, w której jako właściciel działki jest ujawniona Gmina S., której własność do nieruchomości potwierdza decyzja komunalizacja Wojewody P. z [...] marca 1992r. znak [...] Organ podniósł, że wykładnia art. 20 ust. 2 pkt 1 lit. b Prawa geodezyjnego i kartograficznego prowadzi do wniosku, że wszczęcie postępowania w przedmiocie aktualizacji informacji zawartych w ewidencji gruntów i budynków w pierwszej kolejności następuje na wniosek właściciela, a dopiero, gdy nie istnieje księga wieczysta, zbiór dokumentów albo inny dokument własnościowy, postępowanie może być wszczęte na wniosek posiadacza samoistnego, czyli posiadacz samoistny nie jest stroną postępowania aktualizującego ewidencję gruntów i budynków oraz nie może żądać jego wszczęcia jeśli istnieją dokumenty potwierdzające własność. Organ powołał się na stanowisko NSA wyrażone w wyrokach o sygn. I OSK 3562/18 i I OSK 2241/16 i I OSK 2140/19 oraz na wyrok WSA w Białymstoku o sygn. II SA/Bk 235/22, przytaczając stanowiska sądów zaprezentowane w uzasadnieniach wyroków.

Organ stwierdził, że jako przyznanie skarżącemu prawa strony w postępowaniu aktualizacyjnym nie może być też traktowana okoliczność, jakoby miał figurować w ewidencji gruntów i budynków jako dzierżawca przedmiotowej działki. Po pierwsze skarżący nie widnieje w ewidencji gruntów i budynków jako dzierżawca działki o numerze [...] w S., czego dowodzi aktualny uproszczony wypis z rejestru gruntów. Po drugie skarżący nie jest dzierżawcą działki od 31 marca 2022r., co wynika z pisma Gminy S. z 7 października 2021r. wypowiadającego umowę dzierżawy. Po trzecie dzierżawcy gruntów nie są w świetle obowiązujących przepisów ujawniani w ewidencji gruntów i budynków. Organ zaznaczył, że poprzednio obowiązujące Rozporządzenie MRRiB z 29 marca 2001r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków przewidywało wykazywanie danych o gruntach będących przedmiotem umów dzierżawy i dzierżawcach tych gruntów ale Rozporządzenie to nie obowiązuje od 31 lipca 2021r. a obecne Rozporządzenie MRP i T z 27 lipca 2021r. nie przewiduje ujawniania dzierżawców gruntów w ewidencji gruntów i budynków.

W związku z powyższym, jak uznał organ II instancji, skarżący nie posiada interesu prawnego do żądania wprowadzenia zmian w ewidencji gruntów i budynków.

J. B. wniósł skargę na powyższe ostateczne postanowienie odmawiające wszczęcia postępowania administracyjnego. Wniósł o stwierdzenie nieważności postanowień organów obu instancji a także o dopuszczenie dowodu z akt Sądu Rejonowego w S. o sygn. [...] a w szczególności z wyroku tego sądu na okoliczność interesu prawnego w żądaniu wszczęcia postępowania administracyjnego. Zarzucił organom naruszenie praw i zasad postępowania administracyjnego a mianowicie: zasady "falsa demonstratio non nocet", zasady prawa do prawdy, zasady szybkości i prostoty postępowania, zasady prawa do czynnego udziału w postępowaniu poprzez pominięcie wysłuchania strony, zasady prawa do drogi sądowej po wyczerpaniu drogi postępowania administracyjnego, prawa do poszanowania godności człowieka i obywatela. W skardze J. B. przedstawił chronologicznie jakie były losy prawne działki o numerze [...] i jak kształtowały się wpisy w ewidencji i księdze wieczystej w odniesieniu do tej działki. Dołączył do skargi kopię wypisu z księgi wieczystej [...] według stanu na dzień 21 lutego 2022r. i stwierdził, że wszelkie zmiany jakie wprowadzono w dokumentach po wytoczeniu powództwa, mogły skutkować co najwyżej umorzeniem postępowania administracyjnego jako bezprzedmiotowego a nie odmową wszczęcia postępowania.

P. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego w B. w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje;

Skarga podlegała oddaleniu albowiem odmowa wszczęcia - z powołaniem się na art. 61a § 1 K.p.a. - postępowania administracyjnego w przedmiocie objętym wnioskiem skarżącego J. B. z [...] marca 2022r. nastąpiła bez naruszenia przepisów prawa materialnego i procesowego.

Przepis art. 61a K.p.a. został dodany do Kodeksu postępowania administracyjnego z mocą od 11 kwietnia 2011r. na podstawie ustawy z dnia 3 grudnia 2010r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U z 2011r. Nr 6, poz. 18). Przepis powyższy wprowadził dwie przesłanki odmowy wszczęcia postępowania administracyjnego: wniesienie żądania przez osobę nie będącą stroną oraz inne uzasadnione przyczyny niemożności prowadzenia postępowania. W literaturze przedmiotu i orzecznictwie sądów administracyjnych jednomyślnie prezentowane jest stanowisko, że wydanie postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania administracyjnego jest dopuszczalne wyłącznie z powodu przeszkód o charakterze przedmiotowym i podmiotowym oczywistych, tj. takich, których wystąpienie jest możliwe do stwierdzenia po wstępnej analizie wniosku. Jak trafnie wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w tezie wyroku z dnia 7 marca 2013r. sygn. VII SA/Wa 1771/12 (Lex nr 1321646) zastosowanie instytucji określonej w art. 61a §1 K.p.a. powinno być ograniczone co do zasady do sytuacji, w której brak możliwości wszczęcia postępowania z przyczyny podmiotowej lub przedmiotowej jest oczywisty i nie wymaga prowadzenia postępowania wyjaśniającego.

Wniosek skarżącego J. B. złożony w organie administracji geodezyjnej i kartograficznej w dniu 11 marca 2022r. dotyczył sprostowania rejestru gruntów obrębu [...] miasta S. dla działki nr [...], dla której Sąd Rejonowy w S. prowadzi Księgę wieczystą nr [...] poprzez wpisanie w rubryce właściciel Skarb Państwa – Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, Ośrodek Terenowy w B. zamiast Gmina S. oraz poprzez wpisanie zamiast dzierżawca J. B. - władający J. B.. Był to zatem wniosek o wprowadzenie zmian podmiotowych w ewidencji gruntów i budynków w odniesieniu do nieruchomości oznaczonej w rejestrze jako działka o numerze geodezyjnym [...]. Obowiązkiem organu w pierwszej kolejności było zatem sprawdzenie, czy wniosek pochodzi od podmiotu uprawnionego do żądania wprowadzenia zmian w ewidencji gruntów i budynków a tym samym posiadającego status strony postępowania dotyczącego ujawniania danych w ewidencji grantów i budynków.

Generalnie zgodnie z art. 28 K.p.a stroną postępowania administracyjnego jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek, przy czym pojęcie "interes prawny" oznacza interes oparty na prawie lub chroniony przez prawo. Powszechnie przyjmuje się, że pojęcie "interes prawny", na którym oparta jest legitymacja procesowa strony w postępowaniu administracyjnym, należy ustalać według norm prawa materialnego, a przez "interes prawny" należy rozumieć "interes indywidualny, konkretny i sprawdzalny obiektywnie, którego istnienie znajduje potwierdzenie w okolicznościach faktycznych, będących przesłankami zastosowania przepisu prawa materialnego. Interes prawny to zatem interes, którego podstawą mogą być wyłącznie przepisy materialnego prawa administracyjnego, a to z tego względu, że decyzja administracyjna jest władczą konkretyzacją prawa administracyjnego" (zob. wyrok NSA z dnia 17 kwietnia 2007 r., I OSK 755/06, Lex nr 337023). Dodać należy, że od interesu prawnego odróżnia się interes faktyczny, czyli sytuację, w której dany podmiot jest zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, ale nie może tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa (zob. wyrok NSA z dnia 21 lipca 2010 r. (sygn. I OSK 1327/09, LEX nr 59508)

Przepisy prawa materialnego określające zasady prowadzenia ewidencji gruntów i budynków zawarte są w ustawie z 17 maja 1989 – Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2021 r., poz. 1990 ze zm.) i aktach wykonawczych wydanych na podstawie delegacji ustawowych zawartych w tej ustawie, w szczególności w rozporządzeniu Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z 27 lipca 2021r. r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. z 2021, poz. 1390 ze zm). Wynika z nich, że ewidencja gruntów i budynków to jednolity dla kraju, systematycznie aktualizowany zbiór informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz innych osobach fizycznych lub prawnych władających tymi gruntami, budynkami i lokalami. Informacje o gruntach, budynkach i lokalach zawiera operat ewidencyjny, który składa się z map, rejestrów i dokumentów uzasadniających wpisy do tych rejestrów.

Zgodnie z art. 24 ust. 2a ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne informacje zawarte w ewidencji gruntów i budynków podlegają aktualizacji :

1) z urzędu, jeżeli zmiany tych informacji wynikają z:

a) przepisów prawa,

b) dokumentów, o których mowa w art. 23 ust. 1-4,

c) materiałów zasobu,

d) wykrycia błędnych informacji;

2) na wniosek podmiotów, o których mowa w art. 20 ust. 2 pkt 1, lub władających gruntami na zasadach samoistnego posiadania.

Stosownie do treści art. 20 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne w ewidencji wykazuje się właścicieli nieruchomości a w przypadku:

a) nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego – oprócz właścicieli inne podmioty, w których władaniu lub gospodarowaniu, w rozumieniu przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami Skarbu Państwa, znajdują się te nieruchomości,

b) gruntów, dla których ze względu na brak księgi wieczystej, zbioru dokumentów albo innych dokumentów nie można ustalić ich właścicieli – osoby lub inne podmioty, które władają tymi gruntami na zasadach samoistnego posiadania.

Opisana wyżej regulacja ustawowa wprost wskazuje, że wniosek o zmianę wpisu w ewidencji gruntów i budynków może pochodzić od określonego kręgu podmiotów, które mogą być wykazane w ewidencji a są wymienione w art. 20 ust. 2a pkt 2 i art. 20 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne.

Regulacje ustawowe znajdują uszczegółowienie w akcie wykonawczym do ustawy , obecnie w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z 27 lipca 2021r. r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. z 2021, poz. 1390 ze zm). W świetle § 12 rozporządzenia uprawnionymi do skutecznego wszczęcia postępowania będą, poza właścicielami i posiadaczami samoistnymi (te podmioty wymienia § 11 pkt 2 rozporządzenia), podmioty wymienione w § 12 pkt 1 rozporządzenia tj.:

a) użytkownicy wieczyści gruntów,

b) jednostki organizacyjne sprawujące zarząd albo trwały zarząd nieruchomościami,

c) państwowe osoby prawne, którym Skarb Państwa powierzył w stosunku do jego nieruchomości wykonywanie prawa własności lub innych praw rzeczowych,

d) organy administracji publicznej, które gospodarują nieruchomościami wchodzącymi w skład zasobu nieruchomości Skarbu Państwa oraz gminnych, powiatowych i wojewódzkich zasobów nieruchomości,

e) użytkownicy gruntów państwowych i samorządowych.

Trafnie organ II instancji zauważył w uzasadnieniu swego postanowienia, że interes prawny w postępowaniu dotyczącym aktualizacji ewidencji gruntów i budynków uprawniający do żądania wszczęcia takiego postępowania, będą miały również osoby, które, pomimo, że nie powinny być ujawnione w ewidencji gruntów i budynków, to w ewidencji widnieją.

Nie ulega wątpliwości, że położona w obrębie miasta S. nieruchomość oznaczona jako działka o numerze geodezyjnym [...], posiada uregulowany stan prawny. Dla nieruchomości założona jest Księga Wieczysta o nr [...], z której w dacie orzekania o odmowie wszczęcia postępowania wynikało, że właścicielem nieruchomości jest Gmina S. Gmina S. nabyła własność ww. nieruchomości na podstawie decyzji komunalizacyjnej Wojewody B. z [...] marca 1992r. nr [...].

Skarżący J. B. nie należy do podmiotów, wymienionych w ustawie Prawo geodezyjne i kartograficzne i w przepisach wykonawczych do tej ustawy, których dane podlegałyby ujawnieniu w ewidencji. Skarżący, jak wynika z akt administracyjnych oraz z uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego w S. z [...] kwietnia 2022r. wydanego w sprawie oznaczonej sygn. [...] (kopię wyroku z uzasadnieniem sąd pozyskał z urzędu dla potrzeb niniejszego postępowania sądowego) zbył ww. nieruchomość aktem notarialnym z 6 czerwca 1988r. na rzecz Skarbu Państwa reprezentowanego wówczas przez Naczelnika Miasta i Gminy S. Nieruchomość została włączona do zasobów gruntów przeznaczonych w planie zagospodarowania przestrzennego miasta S. na realizację budownictwa mieszkalnego oraz związanych z tym budownictwem budowli i urządzeń. Deklaratoryjną decyzją komunalizacją Wojewody B. z [...] marca 1992r. nr[...[ nieruchomość stała się z mocy prawa własnością Gminy S. W ewidencji gruntów Gmina S. została ujawniona jako właściciel nieruchomości. Gmina S. na przestrzeni lat 1992 – 2000 zawierała ze skarżącym J. B. umowy dzierżawy ww. nieruchomości. Ostatnia umowa dzierżawy zawarta 12 października 2000r. na czas nieokreślony, została wypowiedziana przez Gminę S. pismem z 7 października 2021r. ze skutkiem na dzień 30 marca 2022r. W ewidencji gruntów ujawniony był fakt zawarcia umowy dzierżawy nieruchomości. Wnioskiem z 15 marca 2022r. Gmina S. wystąpiła do sądu wieczystoksięgowego o ujawnienie w Księdze Wieczystej nr [...] prawa własności gminy do nieruchomości. W dacie złożenia wniosku J. B. o wprowadzenie zmian w ewidencji gruntów (11 marca 2022r), w Księdze Wieczystej figurował wpis Skarbu Państwa jako właściciela nieruchomości ze wskazaniem Urzędu Miasta i Gminy S. jako organu dokonującego czynności za Skarb Państwa.

Sąd zgadza się ze stanowiskiem organu administracji geodezyjnej i kartograficznej, że za przyznaniem skarżącemu statusu strony postępowania dotyczącego wprowadzenia zmian w ewidencji gruntów nie przemawiał fakt bycia w przeszłości dzierżawcą nieruchomości. Skarżący w dacie odmowy wszczęcia postępowania nie figurował bowiem w ewidencji gruntów jako dzierżawca nieruchomości. Ponadto obowiązujące obecnie Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z 27 lipca 2021r. r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. z 2021, poz. 1390 ze zm) nie przewiduje ujawniania dzierżawców gruntów w ewidencji gruntów i budynków. Osoby władające zaś gruntami na zasadach samoistnego posiadania mogą być ujawniane w ewidencji wyłącznie w odniesieniu do gruntów, dla których ze względu na brak księgi wieczystej, zbioru dokumentów albo innych dokumentów nie można ustalić ich właścicieli. Powyższa sytuacja nie zachodzi w sprawie niniejszej gdyż stan prawny nieruchomości opisanej wnioskiem skarżącego jest uregulowany, właściciel nieruchomości Gmina S. był i jest znany, był ujawniony w ewidencji i od 15 marca 2022r. jest ujawniony w księdze Wieczystej założonej dla nieruchomości. Dla ujawnienia w ewidencji gruntów stanu władania nieruchomością stanowiącą własność jednostki samorządu terytorialnego, konieczne jest wykazanie by władanie lub gospodarowanie gruntami należącymi do jednostki samorządu terytorialnego miało charakter władania w rozumieniu przepisów ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami Skarbu Państwa. Skarżący do takich podmiotów nie należy.

Sąd administracyjny dokonuje kontroli legalności zaskarżonego aktu poprzez pryzmat stanu faktycznego i prawnego sprawy istniejącego w dacie wydawania zaskarżonego aktu. Postanowienie organu I instancji zostało wydane w dniu 3 sierpnia 2022r. kiedy w Księdze Wieczystej założonej dla nieruchomości objętej wnioskiem jako właściciel nieruchomości figurowała już Gmina S. Tym niemniej już w dacie złożenia wniosku (11 marca 2022r.) oczywistym był brak interesu prawnego J. B. w żądaniu wprowadzenia wnioskowanych zmian w ewidencji gruntów w odniesieniu do dziadki o numerze [...] Osoba dzierżawcy nieruchomości nie mogła już być wykazywana w ewidencji, J. B. nie był samoistnym posiadaczem nieruchomości, prawo własności Gminy S. było udokumentowane. Zatem opóźnienie w wydaniu postanowienia nie zmieniło sytuacji prawnej skarżącego. Zgodzić się należy przy tym z organem, że przepisy procedury administracyjnej nie określają chwili zakończenia postępowania wstępnego a rozpoczęcia właściwego. Wniosek J. B, jako nie pochodzący od strony postępowania administracyjnego, od początku nie mógł skutecznie uruchomić tego postępowania a zatem postępowania nie mogła zakończyć decyzja o jego umorzeniu. Jeżeli w sposób oczywisty, bez przeprowadzenia złożonego procesu wykładni przepisów prawa materialnego oraz działań w zakresie ustalenia stanu faktycznego, można ustalić brak interesu prawnego po stronie podmiotu wnoszącego podanie, jak i w sytuacji, gdy żądanie wszczęcia postępowania opierane jest na poczuciu sprawiedliwości społecznej czy ogólnych wartościach uzasadniających prawidłowe działanie w formie decyzji administracyjnej lub innego aktu administracyjnego, należy zastosować regulację z art. 61a § 1 kpa. W takiej sytuacji brak podstaw do wszczęcia postępowania, a następnie zakończenia go decyzją o umorzeniu w razie braku podstaw prawnych do wyprowadzenia interesu prawnego jednostki składającej żądanie wszczęcia postępowania (por. B. Adamiak [w:] B. Adamiak/J. Borkowski, KPA, Komentarz, wyd. 11, Warszawa 2011, komentarz do art. 61a § , Nb 4-7). Kompletowanie dokumentów niezbędnych do zbadania statusu strony postępowania nie dowodzi wejścia przez organ w fazę postępowania merytorycznego.

Mając powyższe na uwadze Sąd skargę oddalił (art. 151 ustawy Prawo o postepowaniu przed sądami administracyjnymi). Końcowo sąd nadmienia, że skarga została rozpoznana przy zastosowaniu trybu uproszczonego, gdyż przepis art. 119 pkt 3 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi pozwala sądowi na skierowanie do rozpatrzenia na posiedzeniu niejawnym skargi, której przedmiotem jest postanowienie.