Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Agnieszka Wilczewska-Rzepecka, , Sędzia WSA Tadeusz Nowak, Sędzia WSA Elżbieta Zielińska-Śpiewak ( spr.), Protokolant st. sekr. sąd. Joanna Piątek-Macugowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 października 2015 r. sprawy ze skargi [...] Sp. z o.o. w W. na decyzję Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia [...] sierpnia 2014 r. znak [...] w przedmiocie stwierdzenia naruszenia przez przewoźnika lotniczego przepisów rozporządzenia skargę oddala

Decyzją z dnia [...] sierpnia 2014 r. znak [...] Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 w zw. z art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z2013 r. poz. 267) w związku z art. 205a ust. 1, art. 205b ust. 1 pkt 2,art. 205b ust. 5, art., 209b ust. 1 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z2013 r., poz.1393) w zw. z art. 5 ust. 3, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1 lit. b, art. 8 ust. 1 lit. a, art. 9 ust. 1 i 2 oraz art. 14 ust. 2 i art. 16 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 261/2014 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie nr 259/91 (Dz. U. UE L 46 z 17 lutego 2004 r.), zwanego dalej "rozporządzeniem", po rozpatrzeniu wniosku [...] Sp. z o.o. z siedzibą w W. o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia [...] stycznia 2013 r., wydaną w przedmiocie stwierdzenia naruszenia przez przewoźnika lotniczego [...] Sp. z o.o. postanowień art. 7 ust. 1 lit. b w zw. z art. 6 ust. 1 rozporządzenia, w związku z lotem o numerze rejsu [...] na trasie K.-S. z dnia [...] listopada 2011 r., uchylił decyzję z dnia [...] stycznia 2013 r. w części dotyczącej ustalenia 14-dniowego terminu usunięcia naruszenia art. 7 ust. 1 lit. b oraz nałożonej kary na przewoźnika lotniczego za naruszenie art. 7 ust. 1 lit. b rozporządzenia w łącznej wysokości 96 000 zł (słownie: dziewięćdziesiąt sześć tysięcy złotych) i w tym zakresie nałożył na ww. przewoźnika lotniczego karę w łącznej wysokości 50 000 zł (słownie: pięćdziesiąt tysięcy złotych), w pozostałym zakresie utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję, w szczególności w zakresie naruszenia przez przewoźnika [...] Sp. o.o. art. 7 ust. 1 lit. b w związku z art. 6 ust. 1 lit. a rozporządzenia poprzez niewypłacenie odszkodowania w wysokości 400 EUR, w związku z opóźnieniem rejsu [...] z dnia [...] listopada 2011 r.

Przedstawiając stan faktyczny sprawy organ wskazał, że skarżący pasażerowie G. A., R. A., G. A., A. G., B. G., K. G., S. G., P. G., E. G., P. G., B. G., E. G., E. G., S. G., W. G., J. J., M. K., M. K., B. K., M. K., A. K., M. K., P. K., A. M., E. M., S. M., K. M., D. N., S. N., J. N., Z. N., I. N., A. O., G. O., Gr. O., J. O., K. P., P. P., K. P., M. P., K. R., A. S., J. S., D. S., P. S., I. S., M. W., D. W., J. S. i N. N. posiadali potwierdzoną rezerwację na lot [...] na trasie K.-S. w dniu [...] listopada 2011 r. z planowaną godziną startu 8:05 czasu lokalnego. Obsługującym przewoźnikiem była spółka z o.o. [...].

Na podstawie złożonej skargi ustalono, iż start tego lotu został opóźniony o ok. 10 godzin i 25 minut. Pasażerowie odbyli podróż opóźnionym lotem. Ustalono także, iż pasażerom w czasie oczekiwania na opóźniony lot wydano posiłki i napoje oraz poinformowano o przysługujących im prawach.

Z opinii Dyrektora Departamentu Techniki Lotniczej Urzędu Lotnictwa Cywilnego wynika, że do realizacji lotu z oznaczeniem kodowym [...] przewoźnik zaplanował samolot Boeing 737 o znakach rej. [...]. W trakcie uruchamiania silników samolotu ujawniła się niesprawność zaworu rozruchowego silnika nr 2. Po wymianie tego zaworu samolot dopuszczono do lotu. W trakcie lotu samolot zasygnalizował niesprawność systemu klimatyzacji. Załoga samolotu podjęła decyzję o przerwaniu rejsu. Samolot powrócił na lotnisko startu. Usterka nie powtórzyła się na ziemi.

Ponieważ opóźnienie w przylocie przekroczyło trzy godziny, a odległość pomiędzy K., a S. mierzona po ortodromie wynosi 2827 km obowiązkiem przewoźnika było wypłacenie każdemu pasażerowi lotu odszkodowania w wysokości 400 EUR. Przewoźnik może się zwolnić z tego obowiązku, jeżeli wykaże, że zaistniała nadzwyczajna okoliczność, której nie można było przewidzieć ani jej zapobiec.

Dalej organ wskazał na zdanie 2 Motywu 14 oraz motyw 15 preambuły rozporządzenia zawierające przykłady, kiedy przewoźnik może mieć do czynienia z nadzwyczajnymi okolicznościami "Okoliczności te mogą, w szczególności, zaistnieć w przypadku destabilizacji politycznej, warunków meteorologicznych uniemożliwiających dany lot, zagrożenia bezpieczeństwa, nieoczekiwanych wad mogących wpłynąć na bezpieczeństwo lotu oraz strajków mających wpływ na działalność przewoźnika". Ponadto "Za nadzwyczajne okoliczności powinno się uważać sytuację, gdy decyzja kierownictwa lotów w stosunku do danego samolotu spowodowała danego dnia powstanie dużego opóźnienia, przełożenie lotu na następny dzień albo odwołanie jednego lub więcej lotów tego samolotu pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków przez zainteresowanego przewoźnika, by uniknąć tych opóźnień lub odwołań lotów".

Zgodnie z interpretacją poczynioną w wyroku TSUE z dnia 22 grudnia 2008 r. w sprawie Wallentin-Hermann przeciwko Alitalia Linee Aeree Italiane SpA, artykuł 5 ust. 3 rozporządzenia (We) nr 261/2014 Parlamentu Europejskiego i rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 należy interpretować w ten sposób, że problem techniczny, który wystąpił w statku powietrznym, skutkujący odwołaniem lotu, nie jest objęty pojęciem "nadzwyczajnych okoliczności" w rozumieniu tego przepisu, chyba że problem ten jest następstwem zdarzeń, które – ze względu na swój charakter lub źródło – nie wpisują się w ramy normalnego wykonywania działalności danego przewoźnika lotniczego i nie pozwalają mu na skuteczne nad nimi panowanie nawet przy użyciu wszystkich zasobów ludzkich i materiałowych oraz środków finansowych, jakim dysponował.

Biorąc pod uwagę całość materiału dowodowego organ uznał, że stwierdzona przez przewoźnika usterka nie stanowiła okoliczności nadzwyczajnej, a nadto nie dowiódł on, że podjął wszystkie racjonalne działania w celu zapobieżenia opóźnieniu lotu.

Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego wskazał także, że przedmiotowy rejs podlegał już ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2013 r., sygn. akt VII SA/Wa 2956/12 oddalił skargę na stwierdzone naruszenia przez [...] Sp. z o.o. postanowień rozporządzenia. Stanowiło to podstawę podjęcia przez organ działań zmierzających do zawarcia między stronami ugody. Warunkiem ugody była wypłata pasażerom odszkodowania, co nastąpiło po wydaniu decyzji przez organ pierwszej instancji. Mimo wypłaty odszkodowań pełnomocnik pasażerów odstąpił od zawarcia ugody.

W tych okolicznościach organ odwoławczy uznał, iż przewoźnik wykonał decyzję z dnia [...] stycznia 2013 r. w zakresie wypłaty na rzecz pasażerów odszkodowania natomiast nie zapłacił orzeczonej przez organ I instancji kary administracyjnej.

W ocenie Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego wypłata odszkodowania nie stanowi podstawy do uchylenia decyzji z dnia [...] stycznia 2013 r. w związku z czym utrzymano tę decyzję w części dotyczącej stwierdzenia naruszenia art. 7, ust. 1 lit. b rozporządzenia, uchylając jedynie ustalony 14-dniowy termin do usunięcia tego naruszenia. Jednocześnie, z uwagi na dobrowolne usunięcie naruszenia art. 7 ust. 1 lit. b rozporządzenia organ uznał za zasadne zmniejszenie wymiaru kary za naruszenie wymienionego przepisu do kwoty 1000 zł w stosunku do każdego pasażera, co stanowi łączną kwotę 50000 zł.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało zaskarżone do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie przez [...] Sp. z o.o.

Decyzji zarzucono:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 5 ust. 3 rozporządzenia poprzez błędne zastosowanie oraz nieprawidłową wykładnię, a w konsekwencji stwierdzenie, iż na przewoźniku ciążył obowiązek wypłaty odszkodowania pasażerom opóźnionego lotu, co spowodowało nałożenie obowiązku wypłaty tych odszkodowań oraz nałożenie na przewoźnika kar pieniężnych;

2. naruszenie art. 205 b ust. 1 i art. 209 b ust. 1 Prawa lotniczego w związku z art. 5 i 7 rozporządzenia poprzez błędną wykładnię i w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie oraz stwierdzenie naruszenia prawa przez [...] poprzez naruszenie obowiązku wypłaty odszkodowania pasażerom opóźnionego lotu pomimo tego, że właściwe odszkodowania zostały pasażerom wypłacone przed wydaniem zaskarżonej decyzji, a przepisy prawa nie wskazują terminu, w którym obowiązek ten może zostać spełniony;

3. naruszenie art. 7 Konstytucji RP oraz art. 6 k.pa w zw. z art. 205 b ust. 1 Prawa lotniczego oraz art. 5 i 7 rozporządzenia poprzez domniemanie przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego kompetencji do nakładania kary pieniężnej na [...] za naruszenie obowiązku wypłaty odszkodowania pasażerom opóźnionego lotu pomimo tego, że obowiązek wypłaty odszkodowań na rzecz pasażerów został spełniony przed wydaniem zaskarżonej decyzji a przepisy prawa nie ograniczają terminu, w którym obowiązek ten ma zostać spełniony;

4. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy tj. naruszenie art. 138 § 1 kpa poprzez niewłaściwą interpretację oraz w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie i nieuwzględnienie zmiany stanu faktycznego sprawy po wydaniu decyzji I instancji polegającej na wykonaniu obowiązku wypłaty odszkodowań na rzecz pasażerów, w efekcie utrzymanie w mocy decyzji I instancji w zakresie w jakim stwierdzała ona niewykonanie powyższego obowiązku oraz nałożenia kary pieniężnej na [...];

5. naruszenie art. 209 b ust. 1 Prawo lotniczego i art. 5 ust. 3 rozporządzenia poprzez nałożenie na przewoźnika kary pieniężnej pomimo wątpliwości co do stanu faktycznego sprawy, których organ nie rozstrzygnął w toku postępowania, albo rozstrzygnął te wątpliwości na niekorzyść przewoźnika w konsekwencji nieudowodnienie [...], iż zaszły okoliczności, które pozwalają na nałożenie na tą spółkę kary pieniężnej a w efekcie złamanie zasady domniemania niewinności w rozumieniu art. 6 ust. 2 Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzonej w Rzymie w dniu 4 listopada 950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61 poz. 284 ze zm. dalej jako "EKPCiPW);

6. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy tj. naruszenie art. 7, art. 9, art. 77, art. 80 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego oraz art. 205b ust. 5 Prawa lotniczego poprzez:

a. niepodjęcie przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego działań w celu wyjaśnienia, zebrania i uzupełnienia materiału dowodowego w celu rozstrzygnięcia wątpliwości co do stanu faktycznego;

b. oparcie przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego rozstrzygnięcia skarżonej decyzji o niepełny materiał dowodowy;

c. niewezwanie przewoźnika do przedstawienia dalszych dowodów i wyjaśnień na okoliczności, że opóźnienie lotu nr [...] nie zostało spowodowane przez nadzwyczajne okoliczności, które zwalniały przewoźnika z obowiązku wypłaty odszkodowania na rzecz pasażerów.

Podnosząc powyższe skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz zasądzenie kosztów postępowania.

Rozwijając podniesione zarzuty w uzasadnieniu obszernej skargi zakwestionowano przede wszystkim naruszenie art. 7 ust. 1 lit. b rozporządzenia. Przyczyną opóźnienia lotu [...] z dnia [...] stycznia 2011 r. były zdaniem skarżącego nadzwyczajne okoliczności, których zaistnienie stosownie do art. 5 ust. 3 rozporządzenia zwalnia od obowiązku wypłaty odszkodowania. W konsekwencji brak było także podstaw do nałożenia kary pieniężnej za naruszenie obowiązku wypłaty odszkodowania.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując przedstawioną argumentację.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga podlega oddaleniu.

Sąd kontrolował decyzję Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia [...] sierpnia 2014 r., którą organ uchylił własną decyzję z dnia [...] stycznia 2013 r. w części dotyczącej ustalenia 14-dniowego terminu na usunięcie naruszenia art. 7 ust. 1 lit. b rozporządzenia oraz nałożonej za stwierdzone naruszenie, kary pieniężnej w łącznej wysokości 96 000 zł i w tym zakresie nałożył na przewoźnika lotniczego [...] Sp. z o.o. za naruszenie art. 7 ust. 1 lit. b rozporządzenia kara w łącznej wysokości 50 000 zł, w pozostałym zakresie utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W sprawie niesporne jest, że lot nr [...] z dnia [...] listopada 2011 r. na trasie K.-S. z planowaną godziną startu 8:00 został opóźniony o 10 godzin i 25 minut. Każdy z pasażerów odbył podróż opóźnionym lotem.

Na podstawie pisma przewoźnika z dnia 15 lutego 2012 r. oraz opinii Dyrektora Departamentu Techniki Lotniczej ustalono, iż do realizacji lotu z dnia [...] listopada 2011 r. o oznaczeniu kodowym [...][...] zaplanowała samolot marki Boeing typ 737 o znakach rej. [...]. W trakcie uruchamiania silników samolotu ujawniła się niesprawność zaworu rozruchowego silnika nr 2. Po wymianie tego zaworu samolot dopuszczono do lotu. W trakcie lotu samolot zasygnalizował niesprawność systemu klimatyzacji. Załoga samolotu podjęła decyzję o przerwaniu rejsu. Samolot powrócił na lotnisko startu. Usterka nie powtórzyła się na ziemi. Przewoźnik w piśmie z dnia 15 lutego 2012 r. wskazał, iż nie ustalono źródła usterki.

Przedmiotowy rejs wylądował w S. dziesięć godzin i trzydzieści minut po planowanej godzinie przylotu i podlegał już ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który rozpatrywał skargę [...] Sp. z o.o. na ostateczną decyzję Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia [...] października 2012 r. znak [...] utrzymującą w mocy decyzję Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia [...] kwietnia 2012 r. w przedmiocie stwierdzenia naruszenia przez [...] Sp. z o.o. art. 7 ust. 1 lit. b rozporządzenia poprzez zaniedbanie obowiązku wypłaty na rzecz pasażerów K. W., E. W., M. G. oraz K. i A. G. odszkodowania w wysokości po 400 euro w związku z opóźnieniem lotu przekraczającym 3 godziny w dotarciu do portu docelowego w dniu [...] listopada 2011 r. na trasie K.-S. nr lotu [...].

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2013 r. sygn. akt VII SA/Wa 2956/12 oddalił skargę [...] Sp. z o.o. Wyrok ten w dniu 28 maja 2013 r. stał się prawomocny.

Stosownie do art. 170 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm. dalej ppsa) orzeczenia prawomocne wiążą nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe, a w przypadkach w ustawie przewiedzianych także inne osoby.

Moc wiążąca orzeczenia określona w art. 170 ppsa w odniesieniu do sądów oznacza, że podmioty te muszą przyjmować, iż dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak stwierdzono w prawomocnym orzeczeniu. Zatem w kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się dana kwestia, nie może być ona już ponownie badana (Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Komentarz B. Dauter, B. Gruszczyński, A Kabat, M. Niezgódka-Medek, Zakamycze 2005, str. 391).

Oznacza to, że wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 kwietnia 2013 r. wiąże Sąd orzekający w niniejszej sprawie w zakresie w jakim przesądzono o naruszeniu przez [...] Sp. z o.o. art. 7 ust. 1 lit. b rozporządzenia poprzez zaniedbanie obowiązku wypłaty na rzecz pasażerów lotu nr [...] odszkodowania.

Z tych względów nie mogą być skuteczne, zarzuty podniesione w skardze dotyczące naruszenia przez organ przepisów prawa materialnego.

Wskazać jednocześnie należy, że art. 5 i 7 rozporządzenia, stanowiące materialnoprawną podstawę obowiązku wypłaty przez przewoźnika odszkodowania za opóźnienie lotu nie określają terminu spełnienia tego obowiązku. Takiego terminu nie zawierają również przepisy Prawa lotniczego. Nie oznacza to jednak, że na przewoźniku nie ciąży obowiązek zapłaty odszkodowania. Powstaje on w zasadzie od momentu zaistnienia opóźnienia lotu.

Pogląd taki, w uzasadnieniu skargi zaprezentował także pełnomocnik przewoźnika, jednakże wyprowadził z niego nieprawidłowe wnioski.

Należy stwierdzić, że w sprawie nie jest kwestionowane, że [...] Sp. z o.o. nie wypłaciła dobrowolnie wszystkim pasażerom lotu nr [...] odszkodowania za opóźniony lot z dnia [...] listopada 2011 r. Nie nastąpiło to nawet po wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 kwietnia 2013 r., którym stwierdzono naruszenie przez [...] Sp. z o.o. przepisów rozporządzenia w stosunku do pięciu pasażerów tego lotu.

Wypłata odszkodowań dalszym pięćdziesięciu pasażerom, nastąpiła dopiero na skutek próby zawarcia ugody między stronami, po wydaniu decyzji z dnia [...] stycznia 2013 r.

W tych okolicznościach brak jest podstaw do uznania, że nie doszło do naruszenia przepisów rozporządzenia z uwagi na wypłatę odszkodowań. Wypłata należnych kwot na rzecz pasażerów – stron niniejszego postępowania, która nastąpiła przed wydaniem ostatecznej decyzji skutkowała obniżeniem przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego nałożonej na przewoźnika kary za naruszenie art. 7 ust. 1 lit. b rozporządzenia do kwoty 50 000 zł (kara nałożona decyzją z dnia [...] stycznia 2013 r. wynosiła 96 000 zł).

W tych okolicznościach Sąd nie znalazł podstaw do zakwestionowania zaskarżonej decyzji. W ustalonym wyczerpująco i wnikliwie stanie faktycznym sprawy organ niewadliwie orzekł o naruszeniu przez przewoźnika [...] Sp. z o.o. przepisów rozporządzenia.

Z tych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, iż zaskarżona decyzja odpowiada prawu na podstawie art. 151 ustawy z dnia 20 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) orzekł, jak w sentencji.