Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Stanisław Biernat Sędziowie NSA Jan Kacprzak (spr.) Czesława Socha Protokolant Karolina Mamcarz po rozpoznaniu w dniu 22 marca 2007 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Z. A., P. D. - Firma Handlowa [...] S.C. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 kwietnia 2006 r. sygn. akt VI SA/Wa 55/06 w sprawie ze skargi Z. A., P. D. - Firma Handlowa [...] S.C. na postanowienie Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 listopada 2005 r. nr [...] w przedmiocie dokonania zmiany ubiegającego się o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy 1. uchyla zaskarżony wyrok, 2. uchyla zaskarżone postanowienie Urzędu Patentowego oraz poprzedzające je postanowienia z dnia 28 czerwca 2005 r. nr [...] i z dnia 23 sierpnia 2004 r. znak [...], 3. zasądza od Urzędu Patentowego na rzecz skarżących solidarnie kwotę 750 zł (siedemset pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania za obie instancje.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 13 kwietnia 2006 r., sygn. akt VI SA/Wa 55/06 oddalił skargę Z. A. i P. D. na postanowienie Urzędu Patentowego Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 17 listopada 2005 r. nr [...] w przedmiocie dokonania zmiany ubiegającego się o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny oparł swe ustalenia na następującym stanie sprawy:

Postanowieniem z dnia 23 sierpnia 2004 r., znak [...] Urząd Patentowy RP postanowił dokonać zmiany ubiegającego się o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy THERMO SHIELD zgłoszonego w dniu 8 września 2000 r. przez Z. A., P. D., Z. K., T. K. Firma Handlowa [...] s.c. za numer Z-223847, ze Z. A., P. D., Z. K., T. K. Firma Handlowa [...] s.c., na Z. A., P. D. Firma Handlowa [...] s.c.

Postanowieniem z dnia 28 czerwca 2005 r., [...] Urząd Patentowy uchylił ww. postanowienie z dnia 23 sierpnia 2004 r. W uzasadnieniu organ wskazał, iż 30 września 2004 r. Z. K. i T. K. złożyli wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy w przedmiocie dokonania zmiany uprawnionego do zgłoszenia przedmiotowego znaku towarowego THERMO SHIELD Z-223847, w którym wskazali, iż pomimo ich wystąpienia z ww. spółki cywilnej, nie zrzekli się oni, ani nie przekazali prawa ze zgłoszenia znaku towarowego THERMO SHIELD Z-223847. Organ zważył, iż zgłaszającymi przedmiotowy znak towarowy są osoby fizyczne - wspólnicy spółki cywilnej, a nie sama spółka, a co za tym idzie uprawnienia z tytułu zgłoszenia przedmiotowego znaku towarowego przysługują łącznie wszystkim przedsiębiorcom.

Postanowieniem z dnia 17 listopada 2005 r. Urząd Patentowy RP, rozpatrując wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy z dnia 2 sierpnia 2005 r., wniesiony przez Z. A. i P. D., utrzymał w mocy postanowienie z dnia 28 czerwca 2005 r. W uzasadnieniu organ wskazał, że prawo ochronne na znak towarowy przysługiwać może osobie fizycznej, prawnej i jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną. Przepis art. 325 ust 1 ustawy - Prawo własności przemysłowej stanowi, iż "w przypadku jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej prawo ochronne może być udzielone tylko na rzecz osoby prawnej, w skład której wchodzi ta jednostka, bądź na rzecz osoby fizycznej, bądź osób fizycznych prowadzących tę jednostkę na własny rachunek. W ocenie organu w przedmiotowej sprawie miał zastosowanie powyższy przepis. Zasada dotycząca uprawnionych z prawa zgłoszenia jest analogiczna jak uprawnionych z prawa ochronnego. Nie budził zatem wątpliwości organu fakt, iż zgłoszenia znaku dokonali wspólnicy spółki cywilnej - osoby fizyczne, gdyż to oni byli odrębnymi przedsiębiorcami. Wobec podmiotów zewnętrznych, w tym również wobec Urzędu Patentowego poszczególni wspólnicy występują jako odrębne podmioty, a prawo do zgłoszonego znaku stanowi prawo współwłasności. Wystąpienie ze spółki dwóch wspólników nie może skutkować zmianą uprawnionego do zgłoszenia. Podstawą do dokonania zmiany ubiegających się o udzielenie prawa ochronnego powinno być zrzeczenie się lub zbycie tego prawa, co w przedmiotowej sprawie nie miało miejsca. Organ zaznaczył, iż stroną w postępowaniu przed Urzędem Patentowym RP są poszczególni wspólnicy, jako przedsiębiorcy, a nie spółka cywilna.

Powyższe postanowienie skargą zaskarżyli w całości P. D. i Z. A. zarzucając mu naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 120 i 325 ustawy - Prawo własności przemysłowej oraz art. 551 i art. 871 Kodeksu cywilnego, a w wyniku powyższego naruszenie interesu prawnego poprzez przyjęcie osób, które wystąpiły ze spółki cywilnej, jako prowadzących tę spółkę.

Rozpoznając skargę Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, iż zaskarżone postanowienie Urzędu Patentowego RP odpowiada prawu i nie narusza przepisów prawa, a w szczególności prawa materialnego.

W ocenie Wojewódzkiego Sądu, wbrew twierdzeniom skarżących, zgłoszenia rejestracji przedmiotowego znaku towarowego nie mogła dokonać spółka cywilna, a to z uwagi na fakt, iż spółka cywilna nie była i nie jest przedsiębiorcą. Przedsiębiorcami są wspólnicy spółki. Sąd pierwszej instancji podkreślił, że art. 551 k.c. stanowi definicję przedmiotową przedsiębiorstwa, zaś kwestie podmiotowe reguluje art. 4 ust 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z tych przepisów wynika niezbicie, iż spółki cywilnej nie można zakwalifikować jako przedsiębiorcy, którymi są wspólnicy. Nadto Wojewódzki Sąd podniósł, iż spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej oraz zdolności prawnej. Powyższe w ocenie Sądu przesądzało o tym, że ubiegającymi się o udzielenie prawa ochronnego na przedmiotowym znaku towarowym byli wszyscy wspólnicy spółki.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zgodził się z Urzędem, że sam fakt wystąpienia ze spółki dwóch wspólników nie może mieć wpływu na zmianę uprawnionego ze zgłoszenia, bowiem podstawą do zmiany dokonanego w Urzędzie Patentowym zgłoszenia może być orzeczenie sądu po rozliczeniu majątku pomiędzy wspólnikami, zrzeczenie się prawa zgłoszenia lub jego zbycie (przeniesienie). Dokonując zmiany uprawnionych do zgłoszenia tylko na podstawie zamiany składu osobowego spółki, Urząd naruszyłby prawa wspólników występujących ze spółki.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zaznaczył, iż wbrew twierdzeniom skarżących, postanowienie Urzędu Patentowego nie kreuje składu spółki cywilnej poprzez przyjęcie, iż Z. K. i T. K. są prowadzącymi spółkę. O tym, kto jest wspólnikiem spółki cywilnej, decyduje umowa spółki, zaś postanowienie organu dotyczyło tylko ich prawa zgłoszenia o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy. Prawo to stanowi współwłasność wszystkich wspólników do czasu odmiennej jego regulacji.

Powyższy wyrok skargą kasacyjną zaskarżyli w całości Z. A. i P. D. właściciele Firmy Handlowej [...] s.c. w W., wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości oraz o uchylenie w całości postanowień Urzędu Patentowego z dnia 17 listopada 2005 r. i 28 czerwca 2005 r., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Orzeczeniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skarżący zarzucili naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię przepisów: art. 325 ustawy - Prawo własności przemysłowej, polegające na przyjęciu, że prawo ochronne na znak towarowy może być udzielone na rzecz osoby fizycznej, która nie prowadzi na własny rachunek jednostki organizacyjnej - spółki cywilnej, art. 871 k.c., polegającą na przyjęciu, iż występujący ze spółki cywilnej wspólnik winien zrzec się prawa zgłoszenia lub je zbyć albo przedstawić orzeczenie sądu o rozliczeniu majątku pomiędzy wspólnikami, art. 551 k.c. i art. 120 ustawy - Prawo własności przemysłowej, polegającą na przyjęciu, że prawo ochronne na znak towarowy należy rozpatrywać jedynie w aspekcie podmiotowym, bez uwzględnienia strony przedmiotowej przedsiębiorstwa, wynikającej z powołanych przepisów, art. 860 k.c. polegającą na przyjęciu dążenia do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego poprzez zgłoszenie prawa do znaku przez osoby, które wystąpiły ze spółki cywilnej.

Naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie przepisów: art. 67 ust 2, art. 162 ust 1, art. 168 ustawy - Prawo własności przemysłowej, przez przyjęcie, iż do dokonania zmiany ubiegającego się o udzielenie prawa ochronnego, wnioskowanej z uwagi na wystąpienie wspólników ze spółki cywilnej, konieczne jest przedłożenie orzeczenia sądu po rozliczeniu majątku pomiędzy wspólnikami, zrzeczenie się prawa lub jego zbycie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Skarga kasacyjna ma usprawiedliwione podstawy, zarzucając naruszenie prawa materialnego - przepisów art. 162 ust. 1 w zw. z art. 67 ust. 2 p.w.p., art. 168 ust. 3 i art. 325 p.w.p. oraz art. 871 i art. 860 § 1 Kodeksu cywilnego, z tym jednak, że z innych przyczyn niż wskazane w uzasadnieniu skargi kasacyjnej. Mianowicie zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego przepisy te nie mogły być stosowane, zarówno w zakresie dokonywania ich wykładni, jak i bezpośredniego zastosowania na aktualnym etapie postępowania przed Urzędem Patentowym w sprawie zgłoszonego w dniu 8 września 2000 r. wniosku o zarejestrowanie przedmiotowego znaku towarowego. Według art. 252 w zw. z art. 316 ust. 4 p.w.p. w sprawach nieuregulowanych w tej ustawie do postępowania zgłoszeniowego i rejestrowego przed Urzędem Patentowym stosuje się, z zastrzeżeniem art. 253, odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.

Zgłoszenie przedmiotowego znaku towarowego w celu rejestracji dokonane zostało w czasie obowiązywania ustawy z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych (Dz.U. Nr 5, poz. 17 ze zm.). Zostało ono dokonane przez wszystkich wspólników spółki cywilnej i prowadzących w ramach tej spółki działalność gospodarczą w zakresie handlu materiałami budowlanymi. Jest niewątpliwe, że wspólnicy, jako przedsiębiorcy w rozumieniu art. 2 ust. 3 obowiązującej wówczas ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.), byli (każdy z nich) wówczas stronami postępowania w sprawie rejestracji zgłoszonego znaku towarowego, stosownie do art. 28 k.p.a. w zw. z art. 37 i art. 6 ust. 1 powołanej ustawy o znakach towarowych.

Z dniem wejścia w życie Prawa własności przemysłowej, tj. z dniem 22 sierpnia 2001 r., stosownie do art. 316 ust. 4 p.w.p., do postępowania w tej sprawie przed Urzędem Patentowym mają zastosowanie przepisy tego Prawa.

Stosownie do art. 235 p.w.p., każdy ze wspólników, jako zgłaszający, był w dniu wejścia w życie tego prawa nadal stroną tego postępowania.

Kodeks postępowania administracyjnego, którego przepisy, poprzez art. 252 p.w.p., mają odpowiednie zastosowanie w postępowaniu przed Urzędem Patentowym w sprawach nieuregulowanych w p.w.p., zawiera w art. 123 § 2 k.p.a. zasadę, że wydawane w toku postępowania postanowienia dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy Kodeksu stanowią inaczej. Wynika z tego, że postanowienia dotyczące istoty sprawy mogą być wydawane tylko wówczas, kiedy ustawa wyraźnie to dopuszcza.

W rozpatrywanej sprawie w toku postępowania przed Urzędem Patentowym powstała kwestia zmiany zgłoszenia w zakresie podmiotowym, przez wyłączenie z kręgu zgłaszających, tj. stron ubiegających się o nadanie prawa ochronnego na znak towarowy, dwóch przedsiębiorców, dotychczasowych wspólników spółki cywilnej, którzy w toku postępowania o nadanie prawa ochronnego wystąpili ze spółki cywilnej, ale nie zrezygnowali z ubiegania się o nadanie tego prawa na wspólnie zgłoszony wcześniej znak towarowy, nie wyzbyli się swoich uprawnień wynikających z dokonanego zgłoszenia, stosownie do art. 162 ust. 6 p.w.p.

Nie jest to zatem kwestia proceduralna, lecz dotyczy ona istoty sprawy, a mianowicie na czyją rzecz ma być udzielone prawo ochronne na zgłoszony znak towarowy dla określonych towarów. Przepisy p.w.p. ani w Tytule III, ani w Tytule VI nie przewidują aby taka kwestia mogła być rozstrzygana postanowieniem w toku postępowania, tj. przed wydaniem przez Urząd Patentowy orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie. Jest to kwestia materialnoprawna, której rozstrzygnięcie może być zawarte wyłącznie w decyzji Urzędu Patentowego wydanej w postępowaniu z udziałem wszystkich osób, które dokonały zgłoszenia jako wspólnicy spółki cywilnej.

Wydane w sprawie przez Urząd Patentowy wszystkie trzy postanowienia dotyczyły kwestii merytorycznej - podmiotowych uprawnień do uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy, a więc rozstrzygały w tym zakresie co do istoty sprawy, w płaszczyźnie prawa materialnego.

Naczelny Sąd Administracyjny mógł zatem orzekać w płaszczyźnie art. 188 p.p.s.a., stosując art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i art. 135 p.p.s.a. Należy przy tym podnieść, że uchylenie także pierwszego postanowienia z dnia 23 sierpnia 2004 r. nie jest orzeczeniem na niekorzyść skarżących, gdyż kwestia kręgu podmiotów uprawnionych do uzyskania prawa ochronnego na wspólnie zgłoszony znak towarowy pozostaje otwarta i podlegać będzie rozstrzygnięciu przez Urząd Patentowy w decyzji rozstrzygającej sprawę co do istoty.

Na marginesie zauważyć należy, że postanowienie Urzędu Patentowego z dnia 28 czerwca 2005 r., powołujące w swej podstawie art. 132 k.p.a., zostało wydane z naruszeniem tego przepisu, gdyż ma on zastosowanie tylko wtedy, gdy środek zaskarżenia wniosły wszystkie strony albo gdy pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie orzeczenia zgodnie z żądaniem strony, która je zaskarżyła, zaś w tej sprawie tych przesłanek nie było.

W powyższym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny orzekł na podstawie art. 188 p.p.s.a. oraz art. 203 pkt 1 i art. 200 p.p.s.a., jak w sentencji wyroku.