Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Gabriela Jyż Sędzia NSA Dorota Dąbek Sędzia NSA Mirosław Trzecki (spr.) po rozpoznaniu w dniu 15 czerwca 2021 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej D.P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 18 grudnia 2018 r. sygn. akt III SA/Łd 539/18 w sprawie ze skargi D.P. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi z dnia [...] maja 2018 r. nr [...] w przedmiocie kary pieniężnej za urządzenie gier na automatach poza kasynem gry 1. uchyla zaskarżony wyrok; 2. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Łódzkiego Urzędu Celno-Skarbowego w Łodzi z [...] maja 2017 r., nr [...]; 3. zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi na rzecz D.P. 7480 (siedem tysięcy czterysta osiemdziesiąt) zł tytułem kosztów postępowania sądowego.

Wyrokiem z 18 grudnia 2018 r., sygn. akt III SA/Łd 539/18, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi oddalił skargę D.P. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Łodzi z [...] maja 2018 r. w przedmiocie kary pieniężnej za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry.

Sąd pierwszej instancji orzekał w następującym stanie sprawy:

W wyniku kontroli przeprowadzonej [...] listopada 2015 r. w barze prowadzonym przez D.P. (dalej "skarżąca") stwierdzono urządzenie do gier o budowie identycznej jak automaty do gier hazardowych, o nazwie AMERICAN POKER, które nie posiadało żadnych oznaczeń numerycznych oraz wyłączone urządzenie o nazwie AMERICAN POKER o nr. [...]. Po podłączeniu tego ostatniego przeprowadzono na obu urządzeniach eksperyment, który wykazał, że pozwalały one na przeprowadzenie gier losowych o charakterze komercyjnym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 2094; dalej "u.g.h.").

Skarżąca zeznała, że urządzenia są własnością A. Sp. z o.o. z siedzibą w Ł., z którą podpisała w dniu [...] grudnia 2014 r. umowę najmu 3 m2 lokalu, w zamian za miesięczny czynsz w wysokości 500 zł netto. Wyjaśniła, że urządzenia są włączone w godzinach otwarcia baru, przez cały czas. Nie posiada kluczy do urządzeń, a ich serwisem zajmują się osoby reprezentujące spółkę, której wynajęła powierzchnię.

Decyzją z [...] maja 2018 r. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Łodzi utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Łódzkiego Urzędu Celno-Skarbowego w Łodzi z [...] maja 2017 r. wymierzającą D.P. karę pieniężną w wysokości 24.000 zł za urządzanie gry na dwóch automatach poza kasynem gry.

Zdaniem organu, zebrany w sprawie materiał dowodowy, w szczególności protokół kontroli lokalu skarżącej z [...] listopada 2015 r., przeprowadzone w toku kontroli eksperymenty odtworzenia gier na przedmiotowych automatach, jak również, co wiadome organom z urzędu (z poprzednio przeprowadzonych kontroli w lokalu skarżącej) fakt stałej współpracy skarżącej, na podstawie zawartej umowy, z podmiotami pozostającymi dysponentami automatów do gier, pozwoliły na przyjęcie, że skarżąca świadomie uczestniczyła w organizowaniu i urządzaniu nielegalnych gier hazardowych, czerpiąc z powyższego zysk. Tym samym podlegała karze, o której mowa w art. 89 ust. 2 pkt 2 u.g.h., w wysokości 12.000 zł za każdy ze stwierdzonych automatów udostępnionych do gry, łącznie 24.000 zł.

W odniesieniu do możliwości stosowania w stosunku do tej samej osoby sankcji administracyjnej i karnoskarbowej organ odwołał się do wyroku TK z dnia 21 października 2015 r., P 32/12.

Organ odwoławczy w sposób obszerny przedstawił uchwałę 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 maja 2016 r., II GPS 1/16.

WSA w Łodzi oddalił skargę na powyższą decyzję.

W ocenie Sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe w szczególności: załączony do akt sprawy protokół kontroli, przeprowadzony w jej trakcie eksperyment odtworzenia gier na przedmiotowych automatach, jak i posiadanej przez organy z urzędu wiedzy, co do faktu stałej współpracy skarżącej, na podstawie zawartej umowy, z podmiotami pozostającymi dysponentami automatów do gier, co wykazały wcześniejsze kontrole przeprowadzone w lokalu skarżącej, pozwolił w sposób bezsporny stwierdzić, że D.P., jako dysponent przedmiotowego lokalu, urządzała gry na wskazanych wyżej urządzeniach. Konsekwencją uznania, że gry na przedmiotowych automatach AMERICAN POKER spełniały definicję gier na automacie w rozumieniu art. 2 ust. 3 i ust. 5 u.g.h., zaś skarżąca urządzała gry na automatach poza kasynem gry, było wymierzenie kary pieniężnej, o której mowa w art. 89 ust. 1 pkt. 2 u.g.h., w łącznej wysokości 24.000 zł.

WSA wskazał, że uprzedniego rozstrzygnięcia, w stosunku do decyzji wydanej w sprawie nałożenia na podstawie art. 89 u.g.h. kary pieniężnej za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry, nie stanowi, jak wywodzi pełnomocnik skarżącej, ukaranie tego samego podmiotu na podstawie art. 107 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz.U. z 2017 r. poz. 2226; dalej "k.k.s.") w ramach prowadzonego w stosunku do tej osoby postępowania karnego skarbowego. Na potwierdzenie tego stanowiska Sąd przywołał wyrok z 21 października 2015 r., P 32/12.

Za chybione Sąd uznał również zarzuty skargi co do naruszenia art. 121, art. 122, art. 124, art. 197 § 1 i art. 210 § 4 oraz art. 180 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900 ze zm.; dalej "o.p.").

WSA powołał się na uchwałę składu siedmiu sędziów NSA z 16 maja 2016 r., sygn. akt II GPS 1/16, i stwierdził, że jest nią związany, na mocy art. 269 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.; dalej "p.p.s.a.").

Sąd stwierdził, że z powyższej uchwały wynika m.in., że karze pieniężnej określonej w art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h. podlega urządzający gry na automatach poza kasynem gry. Przepis ten nie zawiera żadnego dalszego doprecyzowania w zakresie rodzaju podmiotów urządzających gry na automatach poza kasynem gry ani też rodzaju i formy działalności, w ramach której gry takie są urządzane poza kasynem. Wobec tego jego adresatem jest również osoba fizyczna, niezależnie od tego, czy może uzyskać koncesję na prowadzenie kasyna.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożyła skarżąca, wnosząc o jego uchylenie w całości, zasądzenie kosztów postępowania, a także o rozpoznanie sprawy na rozprawie. Zarzuciła naruszenie:

1/ naruszenie prawa materialnego, a to:

a/ art. 89 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 u.g.h. poprzez jego bezzasadne zastosowanie w stosunku do skarżącej kasacyjnie w sytuacji, gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci umowy najmu z [...] grudnia 2014 r. oraz protokołu przesłuchania skarżącej kasacyjnie w charakterze świadka z [...] listopada 2015 r. nie daje podstaw do uznania skarżącej jako podmiotu urządzającego gry na automatach;

2/ naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść rozstrzygnięcia:

a/ art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a w zw. z art. 187 § 1 o.p., art. 191 o.p. oraz art. 210 § 4 o.p. w zw. z art. 124 o.p. poprzez bezzasadne oddalenie skargi, w sytuacji gdy decyzje organów celno-skarbowych obydwu instancji zapadły z rażącym naruszeniem przepisów postępowania mających wpływ na treść rozstrzygnięcia, a to:

- poprzez błędną ocenę dowodu z dokumentu w postaci umowy najmu z [...] grudnia 2014 r. i przyjęcie, że jej postanowienia w jakikolwiek sposób angażują skarżącą w proceder urządzania gier na automatach, w sytuacji gdy umowa ta oceniona w sposób prawidłowy winna prowadzić do wniosku, że skarżąca jedynie przekazała część swojego lokalu innemu podmiotowi i nie nałożono na nią żadnych obowiązków charakterystycznych dla urządzania gier na automatach,

- poprzez błędną ocenę dowodu z dokumentu w postaci protokołu przesłuchania skarżącej kasacyjnie z [...] listopada 2015 r. i przyjęcie, że może on świadczyć o urządzaniu gier na automatach, w sytuacji gdy z dokumentu tego wynika, że skarżąca nie wykonywała jakichkolwiek czynności przy obsłudze kwestionowanych urządzeń i nie przejawiała w stosunku do nich jakiejkolwiek aktywności poza udostępnienia miejsca w swoim lokalu;

organów celno-skarbowych obydwu instancji, zawierającego sprzeczności pomiędzy treścią rozstrzygnięcia decyzji a jego uzasadnieniem,

b/ art. 141 § 4 p.p.s.a. poprzez niewyjaśnienie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku powodów, dla których Sąd uznaje skarżącą w konkretnym stanie faktycznym za urządzającą gry na automatach i poprzestanie na omówieniu ogólnych zasad wymierzania kar administracyjnych za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry, co uniemożliwia skarżącej jakąkolwiek kontrolę merytoryczną zaskarżonego orzeczenia w tym zakresie.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną organ wniósł o jej oddalenie, zasądzenie kosztów postępowania, a także o rozpoznanie sprawy na rozprawie.

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał skargę kasacyjną na posiedzeniu niejawnym w składzie trzech sędziów, na podstawie wydanego na podstawie art. 15 zzs4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 1842) zarządzenia z 5 maja 2021 r. Przewodniczącej Wydziału II Izby Gospodarczej NSA o skierowaniu niniejszej sprawy na posiedzenie niejawne w dniu 15 czerwca 2021 r., o czym zostali poinformowani mailowo pełnomocnicy stron.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie, choć nie wszystkie zarzuty w niej postawione są trafne.

Na wstępie podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, z urzędu zaś bierze pod rozwagę jedynie nieważność postępowania. Z akt sprawy nie wynika, by zaskarżone orzeczenie zostało wydane w warunkach nieważności, której przesłanki określa art. 183 § 2 ww. ustawy.

Charakter zarzutów powołanych w pkt 1/ i 2a/ petitum skargi kasacyjnej przemawia za ich łącznym rozpoznaniem. Autor skargi kasacyjnej zarzuca w nich, że Sąd bezpodstawnie zaakceptował stanowisko organów, że skarżąca była urządzającym gry, ponieważ nie wynikało to ze zgromadzonego materiału dowodowego.

W tym miejscu należy zauważyć, że stan prawny rozpoznawanej sprawy kształtują przepisy ustawy o grach hazardowych w brzmieniu poprzedzającym wejście w życie ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o grach hazardowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r. poz. 88), która wprowadziła do art. 89 ust. 1 u.g.h. osobną podstawę do wymierzenia kary pieniężnej posiadaczowi lokalu, w którym znajdują się niezarejestrowane automaty do gier (art. 89 ust. 1 pkt 3 i 4). Na gruncie omawianej regulacji, w brzmieniu poprzedzającym wejście w życie wspomnianej nowelizacji, Naczelny Sąd Administracyjny przyjmował szeroką definicję "urządzającego gry na automacie". Przy ocenie, czy konkretny podmiot powinien zostać uznany za "urządzającego gry na automacie" niezbędne jest odwołanie się do wszystkich elementów stanu faktycznego (por. wyrok z 9 listopada 2016 r., sygn. akt II GSK 2736/16, tak też wyrok z 20 kwietnia 2017 r., sygn. akt II GSK 5233/16).

Naczelny Sąd Administracyjny w obecnym składzie podziela stanowisko wyrażone w orzecznictwie, że "urządzanie gier hazardowych na automatach" to ogół czynności i działań umożliwiających takie gry, a w szczególności: udostępnienie potencjalnym graczom automatów do gier; zorganizowanie i pozyskanie odpowiedniego miejsca na zamontowanie urządzeń; przystosowanie go do danego rodzaju działalności; umożliwienie dostępu do takiego miejsca nieograniczonej ilości graczy; utrzymywanie automatów w stanie stałej aktywności umożliwiającej ich sprawne funkcjonowanie; wypłacanie wygranych; obsługa urządzeń; zatrudnienie i odpowiednie przeszkolenie personelu zapewniające graczom możliwość uczestniczenia w grze.

W sprawach dotyczących podmiotów, którym nie można wprost przypisać cechy "urządzającego gry na automacie", to jest np.: w odniesieniu do podmiotów, które wynajmują (wydzierżawiają) powierzchnie w celu urządzania na nich gier hazardowych, organy prowadzące postępowanie w przedmiocie wymierzenia kary pieniężnej powinny dokładnie wyjaśnić ich udział w tego rodzaju przedsięwzięciu. W celu ustalenia odpowiedzialności takiego podmiotu istotne jest udowodnienie, że wykonywał on konkretne czynności pozwalające na przypisanie mu cechy "urządzającego gry na automatach:. Istniejące powiązanie określonych podmiotów np. właściciela automatu i wynajmującego lokal samo przez się nie świadczy jeszcze o tym, że drugi z tych podmiotów jest również urządzającym gry na automacie. Granica ocen w tego rodzaju sytuacjach powinna uwzględniać złożoność sytuacji faktycznych i rzeczywiste powiązania istniejące pomiędzy podmiotami (zob.: wyroki NSA: z 9 listopada 2016 r., sygn. akt II GSK 2736/16; z 14 grudnia 2016 r., sygn. akt II GSK 2322/17; z 27 kwietnia 2018 r., sygn. akt II GSK 5527/16; z 26 października 2018 r., sygn. akt II GSK 3302/16 wszystkie powołane orzeczenia są dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

W rozpoznanej sprawie za uznaniem, że skarżąca urządzała gry na automacie przemawiało w ocenie WSA to, że zawarła – nie po raz pierwszy – umowę najmu powierzchni lokalu. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że samo wynajęcie lokalu lub jego części w celu urządzania gier hazardowych nie przesądza ani o urządzaniu tych gier przez wynajmującego, ani też takiej okoliczności nie wyłącza. Jak już wyżej wskazano, w celu przypisania cechy "urządzającego gry" konieczne jest udowodnienie wykonywania innych czynności wskazujących na zaangażowanie podmiotu w urządzanie gier.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego w realiach rozpoznawanej sprawy organy takich ustaleń nie dokonały.

Wbrew stanowisku WSA, w świetle dotychczas zebranego materiału dowodowego skarżąca, poza wynajęciem powierzchni pod instalację automatów – i ewentualnym włączaniem automatów – nie wykonywała jakichkolwiek czynności związanych z grami na nich ani też nie wzięła na siebie obowiązków mogących wskazywać na jej rzeczywiste zaangażowanie w proces urządzania gier na automatach. Przykładowo, nie wykazano, aby skarżąca czy jej pracownicy mieli klucze do automatów, czy też, aby to do nich grający zgłaszali roszczenia reklamacyjne związane z funkcjonowaniem automatów, ani też że skarżąca zasilała automaty w gotówkę do wypłaty wygranych, co mogłoby świadczyć o wykonywaniu czynności innych, niż wynikające z zawartej umowy najmu. Również wysokość ustalonego czynszu (500 zł) nie świadczy, że skarżąca urządzała gry. Nie można tezy takiej oprzeć na tym, że organ z urzędu wie o fakcie stałej współpracy skarżącej na podstawie zawartej umowy z podmiotami pozostającymi dysponentami automatów. Jak już bowiem zostało powiedziane, samo zawarcie umowy nie jest wystarczające do zakwalifikowania danego podmiotu jako "urządzającego gry" w rozumieniu art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h.

Rację ma więc skarżąca, że w sprawie nie zostały zebrane dowody wystarczające do uznania ją za urządzającego gry. Natomiast zebrane dowody zostały ocenione w sposób nieprawidłowy, ponieważ organ wyprowadził z nich zbyt dalekie wnioski.

Podsumowując, NSA stwierdza, że udostępnienie miejsca w lokalu w celu urządzania gier i utrzymywanie go w stanie do tego przeznaczonym nie jest przejawem aktywnego uczestnictwa w tym procesie i nie może być zakwalifikowane jako "urządzanie gier na automacie" w rozumieniu art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h.

Mając na uwadze, że błędna wykładnia art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h. stanowiła podstawę wydania zaskarżonego wyroku, a także decyzji organów obu instancji, a istota sprawy została wyjaśniona, zaistniały podstawy do uchylenia zaskarżonego wyroku, a także decyzji obu instancji.

Ocenę zarzutu naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. należy poprzedzić kilkoma uwagami wprowadzającymi. Przypomnienia wymaga, że o skuteczności zarzutów naruszenia przepisów postępowania (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.) nie decyduje każde naruszenie przepisów postępowania, lecz tylko takie, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Przez "wpływ", o którym mowa na gruncie przywołanego przepisu, rozumieć należy istnienie związku przyczynowego pomiędzy uchybieniem procesowym stanowiącym przedmiot zarzutu skargi kasacyjnej a zaskarżonym orzeczeniem sądu pierwszej instancji, który to związek przyczynowy nie musi być realny, jednak musi uzasadniać istnienie hipotetycznej możliwości odmiennego wyniku sprawy (vide: wyrok NSA z 15 grudnia 2010 r., sygn. akt II FSK 1333/09). Oznacza to, że podstawą skargi kasacyjnej nie może być każde uchybienie przepisom postępowania, a jedynie takie, które odbiło się na wydanym rozstrzygnięciu.

Obowiązkiem strony wnoszącej skargę kasacyjną, wynikającym z art. 176 § 1 pkt 2 p.p.s.a., jest więc nie tylko wskazanie podstaw kasacyjnych, lecz również ich uzasadnienie, co w odniesieniu do zarzutu naruszenia przepisów postępowania powinno się wiązać z uprawdopodobnieniem istnienia wpływu zarzucanego naruszenia na wynik sprawy oraz obowiązkiem wykazania i uzasadnienia, że następstwa zarzucanych uchybień były na tyle istotne, że kształtowały lub współkształtowały treść kwestionowanego orzeczenia w taki sposób, że w sytuacji, gdyby do nich nie doszło, wyrok sądu pierwszej instancji byłby inny.

Autor skargi kasacyjnej w odniesieniu do zarzutu wskazanego w pkt 2b/ petitum skargi kasacyjnej tego obowiązku nie wykonał. Niezależnie od tego należy stwierdzić, że zarzut ten okazał się również niezasadny. W powołanym przepisie ustawodawca określił niezbędne elementy uzasadnienia, czyli: zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie. Jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi sprawa ma być ponownie rozpatrzona przez organ administracji, uzasadnienie powinno ponadto zawierać wskazania co do dalszego postępowania. W orzecznictwie sądów administracyjnych konsekwentnie przyjmuje się, że naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a. może stanowić samodzielną podstawę kasacyjną w dwóch przypadkach: po pierwsze, jeżeli uzasadnienie orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego nie zawiera stanowiska co do stanu faktycznego przyjętego za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia (por. uchwała składu siedmiu sędziów NSA z dnia 15 lutego 2010 r. o sygn. akt II FPS 8/09, publ. ONSAiWSA z 2010 r. nr 3 poz. 39; dostępna w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem http://orzeczenia.nsa.gov.pl, powoływana jako CBOSA), po drugie, gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku zostało sporządzone w sposób uniemożliwiający przeprowadzenie jego kontroli przez Naczelny Sąd Administracyjny.

W rozpoznawanej sprawie nie występuje żadna z wymienionych sytuacji. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera wszystkie elementy konstrukcyjne przewidziane w powołanym przepisie. Sąd pierwszej instancji zawarł w nim bowiem opis tego, co działo się w sprawie w postępowaniu administracyjnym oraz przedstawił stan faktyczny przyjęty za podstawę wyroku, wskazując z jakich przyczyn – w jego ocenie – skarga nie zasługiwała na uwzględnienie. Wbrew twierdzeniom skarżącej kasacyjnie, WSA odniósł się też do poszczególnych zarzutów skargi. Pozwoliło to na przeprowadzenie kontroli instancyjnej, w szczególności na merytoryczne odniesienie się do zarzutów skargi kasacyjnej. Okoliczność natomiast, że autor skargi kasacyjnej nie podziela stanowiska Sądu, czy też jego ocena, że uzasadnienie wyroku jest niepełne i nieprzekonywające, nie stanowi skutecznej przesłanki uwzględnienia omawianego zarzutu.

Przy ponownym rozpatrzeniu sprawy organ pierwszej instancji uwzględni przedstawioną powyżej wykładnię art. 89 ust. 1 pkt 1 u.g.h., sprowadzającą się do uznania, że "urządzającym gry" nie jest osoba, która jedynie umożliwiła wstawienie automatów do swojego pomieszczenia i włączenie tego urządzenia oraz zbada, czy skarżąca może być uznana za podmiot "urządzający gry". W konsekwencji oceni, czy zaistniały podstawy do nałożenia na skarżącą kary pieniężnej przewidzianej w art. 89 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 u.g.h.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 188 w związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.p.s.a. oraz w związku z art. 135 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania orzeczono na mocy art. 204 pkt 1 i art. 205 § 2 p.p.s.a. w związku z § 14 ust. 1 pkt 2 lit. b) oraz z § 14 ust. 1 pkt 1 lit. a) i § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265). Koszty postępowania należne skarżącej obejmują poniesione przez nią opłaty sądowe, w tym wpis od skargi (720 zł), opłata kancelaryjna za odpis orzeczenia z uzasadnieniem (100 zł) oraz wpis od skargi kasacyjnej (360 zł), a także wynagrodzenie pełnomocników reprezentującego stronę (3600 zł za udział w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji oraz 2700 zł za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej).