Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Borowiec Sędzia NSA Irena Kamińska Sędzia del. NSA Zygmunt Zgierski (spr.) Protokolant Andrzej Bieńkowski po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2010 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej K. T. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 10 grudnia 2009 r. sygn. akt IV SAB/Wr 58/09 w sprawie ze skargi K. T. na bezczynność Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu w przedmiocie udzielenia informacji publicznej oddala skargę kasacyjną.

Wyrokiem z dnia 10 grudnia 2009 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę K. T. na bezczynność Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu w przedmiocie udzielenia informacji publicznej.

W uzasadnieniu wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu przytoczył następujące okoliczności faktyczne i prawne.

Pismem z dnia [...] czerwca 2009 r. K. T. zwrócił się do Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu o umożliwienie dostępu do informacji publicznej, tj. przeglądania oryginałów podziału czynności sędziów, przydziału spraw sędziom, uchwał zaopiniowanych przez Kolegium Sądu Okręgowego we Wrocławiu oraz zatwierdzonego podziału czynności i przydziału spraw sędziom przez Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu dla Sędziów Sądu Rejonowego dla Wrocławia Śródmieścia.

Pismem z dnia [...] czerwca 2009 r. Wiceprezes Sądu Okręgowego we Wrocławiu poinformował zainteresowanego, że żądane przez niego dane mogą być udostępnione do wglądu w Oddziale Administracyjnym Sądu Okręgowego we Wrocławiu.

Po telefonicznym uzgodnieniu terminu Oddział Administracyjny Sądu Okręgowego we Wrocławiu udostępnił w dniu [...] lipca 2009 r. wnioskodawcy materiały dotyczące podziałów czynności za lata 2006- 2009, żądane we wniosku.

Skarżący zrezygnował z ich przeglądania, uznając je za sfałszowane.

W dniu [...] lipca 2009 r. wnioskodawca skierował do Ministra Sprawiedliwości zażalenie na bezczynność Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu, który mimo upływu terminu określającego w art. 35 k.p.a. nie odpowiedział na pismo z dnia [...] czerwca 2009 r., ani też nie wskazał na przeszkody w wydaniu decyzji.

Minister Sprawiedliwości, postanowieniem z dnia [...] sierpnia 2009 r., odrzucił zażalenie wnioskodawcy, a w uzasadnieniu wskazał, że w przypadku skargi na bezczynności organu administracji publicznej w przedmiocie dostępu do informacji publicznej stronie nie przysługuje na drodze administracyjnej żaden środek zaskarżenia.

W tej sytuacji wnioskodawca złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu skargę na bezczynność Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu w przedmiocie udzielenia informacji publicznej. Zarzucił organowi naruszenie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.), poprzez niezałatwienie wniosku w terminie 14 dni. Działając zaś, jak wskazał, na podstawie art. 3 § 2 pkt 8 w zw. z art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej p.p.s.a., wniósł o stwierdzenie bezczynności Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu i zobowiązanie go do dokonania określonego aktu w oznaczonym terminie 7 dni, zarządzenie wyjaśnienia przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie.

W motywach skargi podał, że do dnia złożenia skargi Prezes Sądu Okręgowego we Wrocławiu pozostaje w bezczynności, nie podjął bowiem żadnej czynności przewidzianej prawem, by udzielić informacji publicznej. Nie wydał również decyzji odmawiającej udzielenia informacji publicznej.

Oddalając skargę Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu stwierdził, że przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej określają procedurę dostępu do informacji publicznej, nie zawierając jednak przepisów, które dotyczą bezczynności organu. Przepis art. 16 tylko w wąskim zakresie odsyła do przepisów kodeksu postępowania administracyjnego stanowiąc, że tylko w kwestii wydania decyzji stosuje się przepisy k.p.a. W tej sytuacji, gdy skarga na bezczynność dotyczy udostępnienia informacji publicznej, nie musi być ona poprzedzona żadnym środkiem zaskarżenia na drodze administracyjnej.

W dalszych motywach wyroku Sąd podniósł, że dla uznania bezczynności konieczne jest ustalenie, że organ administracji zobowiązany był na podstawie przepisów prawa do wydania decyzji lub innego aktu albo do podjęcia określonych czynności.

Przepis art. 7 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej przewiduje różne sposoby udzielania informacji publicznej. Jednym z nich jest udostępnienie informacji publicznej na wniosek (art. 10 ustawy). Wniosek taki złożył skarżący, organ zaś uznał, że zachodzą warunki do udzielenia informacji. Zobowiązał tylko skarżącego do wskazania terminu, w którym przybędzie do Sądu celem zapoznania się z materiałami, o których mówił we wniosku z dnia [...] czerwca 2009 r.

W tej sytuacji Sąd I instancji uznał działanie Prezesa Sądu za prawidłowe. Wnioskowana informacja jest bowiem informacją publiczną, a jej udostępnienie ma charakter czynności materialno-technicznej. Fakt udostępnienia przez organ zainteresowanemu dokumentacji, o której mowa była we wniosku z dnia [...] czerwca 2009 r., jest niesporny. Okoliczność tę potwierdzają obie strony postępowania.

Dlatego Sąd uznał, że nie doszło do bezczynności organu na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Organ zobowiązany do podjęcia czynności materialno-technicznej w przedmiocie informacji publicznej, taką czynność bowiem wykonał. Nastąpiło to w terminie określonym w art. 13 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Pismo Prezesa Sądu Okręgowego zawiadamiające o uwzględnieniu wniosku skarżącego z dnia [...] czerwca 2009 r. nosi datę [...] czerwca 2009 r. Termin przedłożenia dokumentów był uzależniony od terminu wskazanego przez skarżącego i jego przyjazdu do Sądu.

Sąd uznał także, że oceny tej nie może zmienić zawarte w skardze stwierdzenie zainteresowanego, że przedstawiono mu sfałszowane dokumenty. Organ zaprzeczył tym twierdzeniem, wnioskodawca zaś nie wyjaśnił, na czym owo fałszerstwo polega i skąd posiada wiedzę o oryginałach dokumentów i ich treści, innej niż okazane.

Od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 10 grudnia 2009 r. skargę kasacyjną złożył K. T. Zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu:

1/ naruszenie prawa materialnego, tj. art. 13 ust. 1 oraz art. 14 w związku z art. 2 ust. 1 oraz art. 3 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej przez błędną wykładnię tych przepisów;

2/ naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 106 § 3 p.p.s.a. oraz art. 233 § 1 k.p.c, na skutek niedopuszczenia z urzędu dowodu z oryginałów zaopiniowanych przez Kolegium Sądu Okręgowego we Wrocławiu i zatwierdzonych przez Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu podziałów czynności sędziów oraz przydziału spraw sędziom dla Sądu Rejonowego dla Wrocławia Śródmieścia, a wskutek tego niewyjaśnienie faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Wskazując na powyższe naruszenia kasator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania, a także o przyznanie pełnomocnikowi wynagrodzenia tytułem nieopłaconej pomocy prawnej w postępowaniu kasacyjnym według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej jej autor podniósł, że Sąd I instancji nie uwzględnił zarzutu skarżącego, że Prezes Sądu Okręgowego we Wrocławiu nie udostępnił mu informacji publicznej w terminie, zgodnie z wnioskiem, poprzez przesłanie za pomocą poczty elektronicznej, natomiast w dniu 20 lipca 2009 r. zamiast oryginałów przedłożył skarżącemu kserokopie dokumentów, które ze względu na wiele skreśleń wzbudziły jego podejrzenie co do autentyczności. Poprzestając na zaprzeczeniu organu, by udostępnił skarżącemu sfałszowane dokumenty, w istocie Sąd nie wyjaśnił stanu faktycznego sprawy. Sąd nie wyjaśnił także przyczyny nieudzielania informacji w sposób i w formie zgodnej z wnioskiem.

Skarżący zarówno we wniosku z dnia [...] kwietnia 2009 r., jak też we wniosku z dnia [...] czerwca 2009 r., określił, w jaki sposób i w jakiej formie ma być udostępniona informacja. Zatem zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej Prezes Sądu Okręgowego we Wrocławiu powinien udostępnić skarżącemu informacje przy pomocy poczty elektronicznej.

Przepis art. 14 ust. 2 stanowi, że jeżeli informacja nie może być udostępniona w sposób lub w formie określonych we wniosku, należy pisemnie powiadomić wnioskodawcę o przyczynach braku możliwości udostępnienia informacji zgodnie z wnioskiem i wskazać, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może być udostępniona niezwłocznie.

Z pisma Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia [...] czerwca 2009 r. wynika jedynie, że udzielił zgody na oglądanie oryginałów dokumentów. Pismo to nie spełnia więc wymogów określonych w art. 14 ust. 2 ustawy, gdyż brak w nim powiadomienia o przyczynach nieudzielenia informacji zgodnie z wnioskiem, to jest przy pomocy poczty elektronicznej. Tego zawiadomienia nie można więc uznać za czynność podjętą w sprawie. W tych warunkach nie ma uzasadnionych podstaw pogląd Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, że Prezes Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu, udzielając zgody na udostępnienie skarżącemu informacji publicznej określonej w jego wniosku z dnia [...] czerwca 2009 r., podjął czynności w sprawie i nie pozostaje w bezczynności w rozumieniu przepisu art. 13 ust. 1 ustawy.

Ponadto Sąd I instancji nie wyjaśnił, jakie w rzeczywistości dokumenty zostały skarżącemu udostępnione. Tym samym Sąd dopuścił się przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów w rozumieniu art. 233 § 1 k.p.c. Materiał zebrany w sprawie nie dawał podstaw do stwierdzenia, że fakt udostępnienia skarżącemu przez organ dokumentów jest niesporny, skoro zarzucił on, że w dniu [...] lipca 2009 r. organ przedłożył mu kserokopie, które nosiły cechy przerabiania. W tych okolicznościach Sąd powinien zażądać od organu złożenia do akt sprawy wyłożonych dokumentów i z urzędu dopuścić z nich dowód, stosownie do przepisu art. 106 § 3 p.p.s.a. Kwestia ta miała bowiem miała istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, niezależnie od dotrzymania, czy niedotrzymania przez organ terminów określonych w ustawie.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Prezes Sądu Okręgowego we Wrocławiu wniósł o jej oddalenie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Zgodnie z treścią art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W niniejszej sprawie nie występują, enumeratywnie wyliczone w art. 183 § 2 ustawy, przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego. Dlatego też, przy rozpoznawaniu sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej.

Biorąc po uwagę tak uregulowany zakres kontroli instancyjnej sprawowanej przez Naczelny Sąd Administracyjny, stwierdzić należy, że skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.

Niezasadny jest przede wszystkim zarzut naruszenia art. 13 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.).

W myśl pierwszego z tych przepisów udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, z zastrzeżeniem ust. 2 i art. 15 ust. 2. Z kolei art. 14 ust. 1 stanowi, że udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje w sposób i w formie zgodnych z wnioskiem, chyba że środki techniczne, którymi dysponuje podmiot obowiązany do udostępnienia, nie umożliwiają udostępnienia informacji w sposób i w formie określonych we wniosku. Stosownie zaś do ust. 2 tego artykułu, jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w sposób lub w formie określonych we wniosku, podmiot obowiązany do udostępnienia powiadamia pisemnie wnioskodawcę o przyczynach braku możliwości udostępnienia informacji zgodnie z wnioskiem i wskazuje, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może być udostępniona niezwłocznie. W takim przypadku, jeżeli w terminie 14 dni od powiadomienia wnioskodawca nie złoży wniosku o udostępnienie informacji w sposób lub w formie wskazanych w powiadomieniu, postępowanie o udostępnienie informacji umarza się.

W niniejszej sprawie skarżący złożył w dniu [...] czerwca 2009 r. do Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu wniosek o "umożliwienie dostępu do informacji publicznej, to jest przeglądania podziałów czynności sędziów....". Bezzasadne jest zatem twierdzenie kasatora, że we wniosku tym skarżący zwrócił się o udzielenie informacji publicznej za pomocą poczty elektronicznej. Autor skargi kasacyjnej pomylił wniosek skierowany do Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia [...] czerwca 2009 r. z wnioskiem skierowanym tego samego dnia do Prezesa Sądu Rejonowego dla Wrocławia Śródmieścia, w którym rzeczywiście wnioskodawca zażądał udzielenia informacji za pomocą poczty elektronicznej. Jednak przedmiotem niniejszej sprawy jest bezczynność Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu, po złożeniu do niego wniosku o udzielenie informacji publicznej. W tym zaś wniosku strona określiła sposób udzielania informacji jako "przeglądanie oryginałów podziałów czynności sędziów...". Żądanie to zostało przez Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu spełnione. Pismem z dnia [...] czerwca 2009 r., a więc w terminie określonym w art. 13 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, Prezes Sądu Okręgowego poinformował wnioskodawcę o miejscu i sposobie przeglądania żądanych dokumentów. Następnie w uzgodnionym terminie skarżący udał się do siedziby Sądu Okręgowego we Wrocławiu, gdzie zapewniono mu taką możliwość. Nie może być więc w żadnym razie mowy o bezczynności Prezesa Sądu Okręgowego.

Zgodnie bowiem z art. 149 p.p.s.a. istota skargi na bezczynność polega na tym, że sąd, uwzględniając taką skargę, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa.

Bezczynność organu administracji publicznej zachodzi wówczas, gdy w prawnie ustalonym terminie organ ten nie podjął żadnych czynności w sprawie lub wprawdzie prowadził postępowanie, ale - mimo istnienia ustawowego obowiązku - nie zakończył go wydaniem w terminie decyzji, postanowienia lub też innego aktu lub nie podjął stosownej czynności.

W niniejszej sprawie niewątpliwie Prezes Sądu Okręgowego we Wrocławiu podjął przewidziane prawem czynności i umożliwił skarżącemu dostęp do żądanej przez niego informacji publicznej, w sposób określony we wniosku.

Nie mógł przy tym przynieść również oczekiwanego przez kasatora rezultatu zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 106 § 3 p.p.s.a., poprzez niedopuszczenie z urzędu dowodów z oryginałów z zaopiniowanych przez Kolegium Sądu Okręgowego we Wrocławiu i zatwierdzonych przez Prezesa Sądu Okręgowego we Wrocławiu podziałów czynności sędziów oraz przydziału spraw sędziom Sądu Rejonowego dla Wrocławia Śródmieścia. Przepis ten wprowadza możliwość przeprowadzenia przez Sąd, w określonych warunkach, dowodów uzupełniających z dokumentów. Ustanawia zatem kompetencję do przeprowadzenia ograniczonego postępowania dowodowego w postępowaniu przed sądem administracyjnym. Artykuł 106 § 3 p.p.s.a. daje podstawę do dokonywania jedynie ustaleń w zakresie zadań sądu administracyjnego, tj. kontroli zgodności z prawem zaskarżonego aktu. Nie może on być natomiast wykorzystywany w celu rozpatrzenia wniosków dowodowych dotyczących dokonania ustaleń faktycznych w sprawie administracyjnej, której rozpoznanie należy do właściwego organu administracji publicznej (wyrok NSA z 29 maja 2007 r., I GSK 1511/06, niepubl.). Zatem nie jest dopuszczalne przeprowadzenie dowodu, jeśli miałoby to służyć merytorycznemu rozstrzygnięciu sprawy. Do tego zmierzała zaś argumentacja uzasadniająca postawienie tego zarzutu.

Ponadto możliwość przeprowadzenia uzupełniającego dowodu z dokumentu jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem Sądu. Nawet zatem w sytuacji, gdyby dowód taki był oferowany przez stronę w postępowaniu sądowoadministracyjnym (a z akt sprawy wynika, że nie był), to jego nieprzeprowadzenie przez Sąd nie mogłoby być jednoznacznie ocenione jako naruszenie prawa procesowego, do tego na tyle istotne, że wpływające na wynik sprawy (wyrok NSA z dnia 25 czerwca 2009, I OSK 1349/08).

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art. 184 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji.

Naczelny Sąd Administracyjny nie orzekł o przyznaniu pełnomocnikowi z urzędu – radcy prawnemu M. P. wynagrodzenia na zasadzie prawa pomocy, gdyż przepisy art. 209 i 210 p.p.s.a. mają zastosowanie tylko do kosztów postępowania między stronami. Natomiast wynagrodzenie dla pełnomocnika ustanowionego z urzędu za wykonaną pomoc prawną, należne do Skarbu Państwa (art. 250 p.p.s.a.), przyznawane jest przez wojewódzki sąd administracyjny w postępowaniu określonym w przepisach art. 258 – 261 p.p.s.a.

Stosownie do § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) pełnomocnik skarżącego powinien złożyć wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu stosowne oświadczenie, o jakim mowa w tym przepisie.