Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Patrycja Joanna Suwaj, Sędziowie Sędzia WSA Marzena Iwankiewicz,, Sędzia WSA Joanna Wojciechowska (spr.), , po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 31 maja 2023 r. sprawy ze skargi Prokuratora Rejonowego w W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji o rejestracji pojazdu uchyla zaskarżoną decyzję.

Starosta W. wydał w dniu 14 marca 2019 r. decyzję nr [...] na podstawie art. 73 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2018 r. poz. 1990 ze zm., dalej "p.r.d."), art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U.

z 2018 r. poz. 2096 ze zm., dalej "K.p.a."), po rozpoznaniu wniosku K. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa z siedzibą w W. (dalej "spółka", "uczestnik postępowania"), w której zarejestrował pojazd marki B. , o numerze nadwozia [...], wydając dowód rejestracyjny oraz tablice rejestracyjne.

Pismem z 5 grudnia 2022 r., Prokurator Prokuratury Rejonowej w W. (dalej "Prokurator"), złożył do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. sprzeciw od ww. ostatecznej decyzji organu I instancji, w którym wniósł o stwierdzenie jej nieważności. Prokurator zarzucił organowi I instancji, że wydał ww. decyzję z rażącym naruszeniem art. 72 ust. 1 pkt 3 p.r.d., polegającym na wydaniu decyzji bez zgromadzenia wszystkich niezbędnych dokumentów, w tym braku świadectwa zgodności WE albo świadectwa zgodności wraz z oświadczeniem zawierającym dane i informacje o pojeździe niezbędne do rejestracji i ewidencji pojazdu, dopuszczenia jednostkowego pojazdu, decyzji o uznaniu dopuszczenia jednostkowego pojazdu albo świadectwa dopuszczenia indywidualnego WE pojazdu. W ocenie Prokuratora, w stosunku do przedmiotowego ciągnika rolniczego dokument taki był wymagany, gdyż pojazd ten był rejestrowany po raz pierwszy na terenie państwa członkowskiego UE, a został sprowadzony z terenu państwa niebędącego członkiem Unii. Prokurator powołał się na regulacje prawne dotyczące warunków wprowadzenia pojazdu do obrotu, w tym wymogi podlegania procedurze homologacji zawarte w przepisach u.p.r. oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 167/2013 z dnia 5 lutego 2013 r. w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów rolniczych i leśnych (Dz. U. UE. L.2013.60.1 z dnia 2 marca 2013 r.- dalej "rozporządzenie nr 167/2013").

Pismem z 27 stycznia 2023 r. spółka przedstawiła swoje stanowisko o braku podstaw do stwierdzenia nieważności decyzji organu I instancji. Wskazała, że

ww. pojazd był po raz pierwszy zarejestrowany na B. , co skutkowało jej zdaniem, o braku podstaw do załączenia dokumentów homologacji. W ocenie spółki, ważniejsze są badania techniczne pojazdu, dopuszczające ciągnik do ruchu.

Według spółki, dokonanie stwierdzenia nieważności decyzji organu I instancji

w oparciu, o którą pojazd od kilku lat jest dopuszczony do ruchu spowoduje szereg komplikacji po stronie spółki i podmiotów, które nabyły od niej ten pojazd i ewentualnie dalej nim rozporządziły.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. wydało w dniu 2 lutego 2023 r. decyzję nr [...], w której stwierdziło brak przesłanek do stwierdzenia nieważności decyzji organu I instancji.

Organ odwoławczy przedstawił stan faktyczny w sprawie i wyjaśnił, że o rażącym naruszeniu prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a. decydują łącznie trzy przesłanki: oczywistość naruszenia prawa, charakter przepisu, który został naruszony oraz racje ekonomiczne lub gospodarcze skutki, które wywołuje decyzja, niemożliwe do zaakceptowania z punktu widzenia obowiązującej zasady praworządności. Organ przytoczył treść art. 73 ust.1, ust. 1e pkt 1, art. 72 ust. 1, ust. 2 pkt 1, ust. 2a, § 3 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 11 grudnia 2017 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów oraz wymagań dla tablic rejestracyjnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 23355 ze zm., dalej "rozporządzenie MIB"), art. 70b ust. 1 i ust. 2, art. 3 pkt 37 rozporządzenia nr 167/2013, na podstawie których przeprowadził analizę pojęcia "nowego pojazdu". Organ odwoławczy podał, że organ I instancji uznał, iż przedmiotowy ciągnik nie był pojazdem nowym

w rozumieniu art. 2 pkt 62 p.r.d. Organ odwoławczy wskazał, że definicję "pojazdu nowego" zawiera art. 3 pkt 37 rozporządzenia nr 167/2013, zaś pojęcia "rejestracja"- art. 3 pkt 38 rozporządzenia nr 167/2013. Organ odwoławczy wyjaśnił, że przepisy p.r.d. nie zawierają definicji "rejestracji", ani "dopuszczenia", do których to pojęć odnoszą się przepisy rozporządzenia nr 167/2013. Organ odwoławczy przywołał wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawi o sygn. C-513/15, w który Trybunał stwierdził, że używany ciągnik z państwa trzeciego, który nie posiada homologacji typu WE i jest przeznaczony po raz pierwszy do użytku w Unii Europejskiej jest "nowym pojazdem". Organ odwoławczy uznał, że w niniejszej sprawie organ I instancji powinien odmówić dokonania rejestracji ww. ciągnika z uwagi na brak dokumentów homologacji. Według organu odwoławczego, choć organ I instancji naruszył art. 72 ust. 1 pkt 3 u.p.r. to nie w sposób rażący. Proste zestawienie treści decyzji organu I instancji z treścią przepisów p.r.d. nie wykazuje, że pozostają one ze sobą w jawnej sprzeczności. Sprzeczność ujawnia się dopiero po dokonaniu wykładni przepisów krajowych z przepisami unijnymi. Nie zaistniały w ocenie organu odwoławczego, też inne przesłanki z art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a. do stwierdzenia nieważności decyzji organu I instancji.

Prokurator złożył skargę na ww. decyzję i wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz stwierdzenie nieważności decyzji organu I instancji.

Zarzucił organowi odwoławczemu naruszenie:

przepisów prawa materialnego, tj. art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a. w zw. z art. 72 ust. 1 i ust. 2 pkt 1, art. 2 ust. 62 p.r.d. w zw. z art. 3 pkt 37 i art. 3 pkt 38 i art. 3 pkt 40 rozporządzenia nr 167/2013 w zw. z art. 87 ust. 1 i art. 91 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., przez uznanie, iż decyzja organu I instancji nie jest rażąco sprzeczna z obowiązującym prawem;

przepisów postępowania, tj. art. 7, art. 107 § 3 k.p.a., przez niewystarczające

i błędne określenie stanu prawnego sprawy, co w konsekwencji doprowadziło do wadliwego poglądu, iż prawo nie zostało naruszone w stopniu rażącym.

Zarzuty zostały uszczegółowione w uzasadnieniu skargi.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy i uczestnik postępowania wnieśli o jej oddalenie, ustosunkowując się do zarzutów skargi.

Przewodniczący Wydziału skierował sprawę do rozpoznania na posiedzeniu uproszczonym na podstawie art. 119 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 259, dalej "p.p.s.a.").

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie wskazał, co następuje:

Spór w sprawie dotyczy prawidłowości odmowy stwierdzenia nieważności decyzji organu I instancji.

Zgodnie z art. 156 § 1 K.p.a, organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości;

2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;

3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną albo sprawy, którą załatwiono milcząco;

4) została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie;

5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały;

6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą;

7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne (art. 156 § 2 K.p.a.).

Instytucja stwierdzenia nieważności decyzji stanowi wyjątek od zasady trwałości decyzji administracyjnych i z tego względu przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji muszą być interpretowane w sposób ścisły.

Prokurator wniósł o stwierdzenie nieważności decyzji organu I instancji na podstawie art.156 § 1 pkt 2 K.p.a. z uwagi na naruszenie art. 72 ust. 1 pkt 3 p.r.d.

Organ odwoławczy, choć przyznał, że organ I instancji naruszył art. 72 ust. 1 pkt 3 u.p.r. to uznał, iż naruszenie to nie charakteru rażącego i odmówił stwierdzenia nieważności decyzji organu I instancji.

Bezsporne było, że przedmiotowy pojazd podlegał procesowi rejestracji

i wcześniej nie był zarejestrowany w Polsce, lecz na B. .

Stosownie do art. 71 ust. 1 p.r.d., dokumentem stwierdzającym dopuszczenie do ruchu pojazdu samochodowego, ciągnika rolniczego, pojazdu wolnobieżnego wchodzącego w skład kolejki turystycznej, motoroweru lub przyczepy jest dowód rejestracyjny albo pozwolenie czasowe. Przepis ten nie dotyczy pojazdów, o których mowa w ust. 3.

Zgodnie z art. 72 ust. 1 p.r.d. (obowiązującym na dzień 15 marca 2021 r.), rejestracji dokonuje się na podstawie:

1) dowodu własności pojazdu lub dokumentu potwierdzającego powierzenie pojazdu, o którym mowa w art. 73 ust. 5;

2) karty pojazdu, jeżeli była wydana;

3) świadectwa zgodności WE albo świadectwa zgodności wraz z oświadczeniem zawierającym dane i informacje o pojeździe niezbędne do rejestracji i ewidencji pojazdu, dopuszczenia jednostkowego pojazdu, decyzji o uznaniu dopuszczenia jednostkowego pojazdu albo świadectwa dopuszczenia indywidualnego WE pojazdu - jeżeli są wymagane;

4) zaświadczenia o pozytywnym wyniku badania technicznego pojazdu, jeżeli jest wymagane albo dowodu rejestracyjnego pojazdu lub innego dokumentu wydanego przez właściwy organ państwa członkowskiego, potwierdzającego wykonanie oraz termin ważności badania technicznego;

5) dowodu rejestracyjnego, jeżeli pojazd był zarejestrowany;

6) dowodu odprawy celnej przywozowej, jeżeli pojazd został sprowadzony

z terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim Unii Europejskiej i jest rejestrowany po raz pierwszy;

6a) dokumentu potwierdzającego zapłatę akcyzy na terytorium kraju albo dokumentu potwierdzającego brak obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju albo zaświadczenia stwierdzającego zwolnienie od akcyzy, w rozumieniu przepisów

o podatku akcyzowym, jeżeli samochód osobowy lub pojazd rodzaju "samochodowy inny", podrodzaj "czterokołowiec" (kategoria homologacyjna L7e) lub podrodzaj "czterokołowiec lekki" (kategoria homologacyjna L6e) został sprowadzony z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej i jest rejestrowany po raz pierwszy;

7) – 9)- uchylone.

Na podstawie art. 72 ust. 2 p.r.d., wymagania ust. 1 nie dotyczą:

1) pojazdu, który był już zarejestrowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - w zakresie ust. 1 pkt 3;

1a) pojazdu, który był już zarejestrowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

i od ostatniej rejestracji nie nastąpiła zmiana właściciela tego pojazdu, w przypadku gdy przerejestrowanie pojazdu jest dokonywane na wniosek właściciela tego pojazdu w związku ze zmianą jego miejsca zamieszkania (siedziby) - w zakresie dowodu własności pojazdu, o którym mowa w ust. 1 pkt 1;

2) pojazdu zakupionego po przepadku na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego - w zakresie ust. 1 pkt 2 i 5;

3) pojazdu zakupionego od Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Krajowej Administracji Skarbowej lub Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej - w zakresie ust. 1 pkt 5;

4) (uchylony);

5) pojazdu wycofanego czasowo z ruchu - w zakresie ust. 1 pkt 5; w tym przypadku zamiast dowodu rejestracyjnego wymaga się przedstawienia decyzji o czasowym wycofaniu pojazdu z ruchu;

6) (uchylony);

7) pojazdu wyrejestrowanego, o którym mowa w art. 79 ust. 4 pkt 3 - w przypadku powtórnej rejestracji - w zakresie ust. 1 pkt 5;

8) pojazdu, o którym mowa w art. 81 ust. 4 pkt 1 - w zakresie ust. 1 pkt 4.

W myśl art. 72 ust. 2a p.r.d., w przypadku pojazdu sprowadzanego z terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim zamiast dowodu rejestracyjnego, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, dopuszcza się przedstawienie innego dokumentu stwierdzającego rejestrację pojazdu, wydanego przez organ właściwy do rejestracji pojazdów w tym państwie. Sposób postępowania w przypadku utraty dowodu rejestracyjnego pojazdu zarejestrowanego za granicą określa art. 72 ust. 5 p.r.d.

Wskazać należy, że art. 72 p.r.d. określa niezbędne dokumenty, stanowiące podstawę rejestracji pojazdu oraz wyłączenia i szczegółowe uregulowania w stosunku do podstaw rejestracji. Charakter prawny dokumentów wymienionych w ust. 1, które muszą być przedstawione kumulatywnie, a nie alternatywnie jest mieszany. Katalog tych dokumentów rejestracyjnych jest zamknięty.

Przedłożenie dokumentu homologacji pojazdu na podstawie art. 72 § 1 pkt 3 p.r.d., w sytuacji gdy była ona wymagana, jest obowiązkowe w sytuacji gdy pojazd nie był wcześniej zarejestrowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z art. 72 ust. 2 pkt 1 p.r.d.

Kwestii homologacji został poświęcony rozdział 1a p.r.d., dopuszczeniu jednostkowym – rozdział 1b p.r.d., zaś dopuszczeniu indywidualnym WE pojazdu- rozdział 1c p.r.d. Organem uprawnionym w zakresie ww. postępowań jest Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego

Jak wynikało z akt, spółka składając wniosek o rejestrację ciągnika nie przedłożyła dokumentów homologacji. W niniejszym postępowaniu organ odwoławczy stanął na stanowisku, że przedmiotowy pojazd powinien posiadać dokument homologacji w rozumieniu art. 72 ust.1 pkt 3 p.r.d. Zatem w sytuacji gdy pojazd ten nie był wcześniej zarejestrowany na terytorium Polski – złożenie takiego dokument homologacji przez spółkę było obowiązkowe w postępowaniu rejestracyjnym ww. pojazdu.

Kwestia regulacji prawnych dotyczących homologacji pojazdów rolniczych jest

w sposób precyzyjny określona na poziomie unijnym w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 167/2013 z dnia 5 lutego 2013 r. w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów rolniczych i leśnych. Jest to akt prawny stosowany w sposób bezpośredni we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej. Zatem jest to akt prawny, który winien być stosowny przez organ I instancji. Ww. rozporządzenie określa ogólnounijne przepisy dotyczące wymogów technicznych i procedur, aby zapewnić zgodność pojazdów z wymogami homologacji typu UE w zakresie bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Zgodnie z art.3 pkt 8 rozporządzenia nr 167/2013 "ciągnik" to każdy silnikowy, kołowy lub gąsienicowy pojazd rolniczy lub leśny mający co najmniej dwie osie i maksymalną prędkość konstrukcyjną nie mniejszą niż 6 km/h, którego główna funkcja polega na mocy pociągowej i który został specjalnie skonstruowany do ciągnięcia, pchania, przewożenia i napędzania niektórych wymiennych urządzeń przeznaczonych do wykonywania prac rolniczych lub leśnych oraz do ciągnięcia rolniczych lub leśnych przyczep lub urządzeń; może on być dostosowywany do przewożenia ładunków podczas wykonywania prac rolniczych lub leśnych lub może być wyposażony w jedno lub więcej siedzeń dla pasażerów. Każdy ciągnik z ww. przepisu jest pojazdem (art. 3 pkt 11). Według art. 3 pkt 37 rozporządzenia nr 167/2013 "nowy pojazd" to pojazd, który nigdy wcześniej nie był rejestrowany ani dopuszczony. "Rejestracja" oznacza administracyjne zezwolenie na dopuszczenie pojazdu, w tym do ruchu drogowego, obejmujące identyfikację pojazdu i nadanie mu numeru seryjnego znanego jako numer rejestracyjny, na stałe, czasowo lub na krótki okres (art. 3 pkt 38), zaś "dopuszczenie" to pierwsze wykorzystanie w Unii Europejskiej pojazdu, układu, komponentu, oddzielnego zespołu technicznego, części lub wyposażenia zgodnie z ich przeznaczeniem (art. 3 pkt 40). "Wprowadzenie do obrotu" oznacza udostępnienie pojazdu po raz pierwszy w Unii Europejskiej (art. 3 pkt 39). W rozumieniu art. 3 pkt 41 rozporządzenia nr 167/2013 "importerem" jest każda osoba fizyczna lub prawna mająca siedzibę w Unii Europejskiej, która wprowadza do obrotu pojazd, pochodzący z państwa trzeciego, czyli jak w niniejszej sprawie z Białorusi (państwa nie będącego członkiem UE). Ww. rozporządzenie określa, min. obowiązki w zakresie homologacji pojazdów rolniczych ciążące nie tylko na producentach, lecz również na importerach. Do przepisów rozporządzenia nr 167/2013 odnoszą się przepisy p.r.d., przewidując np.:

- w art. 70g p.r.d. - zakaz wprowadzenia do obrotu nowego pojazdu bez wymaganych świadectw homologacji; sposób postępowania podmiotu, który wprowadził do obrotu ww. pojazd; sankcje;

- w art. 70zn ust. 1 i ust. 2 pkt 1 w zw.z art.70zo ust. 2 p.r.d.- możliwość dopuszczenia jednostkowego pojazdu na wniosek producenta, importera czy właściciela pojazdu;

- w art. 72 ust. 1 pkt 3 p.r.d.- obowiązek załączenia dokumentów homologacji pojazdu do wniosku jego rejestrację, czy zwolnienie z tego obowiązku z art. 72 ust. 2 pkt 1 p.r.d.

Powyższe rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. i jest obowiązujące na terenie UE. Rozporządzenie nr 167/2013 uchyliło dyrektywę 2003/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r. w sprawie homologacji typu ciągników rolniczych lub leśnych, ich przyczep i wymiennych homologowanych maszyn, łącznie z ich układami, częściami i oddzielnymi zespołami technicznymi oraz uchylającej dyrektywę 74/150/EWG (Dz. U. 2003.L 171, s.1), do której odnosił się wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 czerwca 2017 r. o sygn. C-513/15. W ww. wyroku, choć wydanym na tle przepisów dyrektywy 2003/37/WE, które były podobne do przepisów rozporządzenia nr 167/201, TSUE wyjaśnił, że zarejestrowanie używanego ciągnika, pochodzącego z państwa trzeciego i wprowadzonego po raz pierwszy na teren UE jest możliwe po spełnieniu przez niego wymogów homologacji obowiązujących w UE.

Podnoszona przez organ odwoławczy odmienność pojęcia "nowy pojazd" z art. 2 pkt 62 p.r.d. i w przepisach rozporządzenia nr 167/2013 nie ma znaczenia dla rozpoznania sprawy, gdyż w istocie pojęcie nowego pojazdu na tle przepisów p.r.d. odnosi się do kwestii homologacji pojazdu, np. art. 70g, art. 70s.

W ocenie Sądu, stwierdzone przez organ odwoławczy naruszenie przez organ

I instancji art. 72 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 72 ust. 2 pkt 1 p.r.d. jest zatem oczywiste

i świadczy o rażącym naruszeniu prawa. Wbrew stanowisku organu odwoławczego, nie sposób uznać, że w postępowaniu przed organem I instancji wystąpiła konieczność zastosowania złożonego procesu wykładni dla odkodowania hipotetycznego stanu faktycznego i zapisanych konsekwencji prawnych. Zdaniem Sądu, wystarczyło przepisy ze sobą zestawić, aby odczytać w sposób prawidłowy normę prawa. Znajomość obowiązujących przepisów prawa jest obowiązkiem organu administracji.

Wskazać należy, że decyzja o stwierdzeniu nieważności jest decyzją deklaratoryjną, co oznacza, że decyzja, której nieważność stwierdzono, nie wywoływała skutków prawnych od chwili jej wydania.

W przypadku gdyby decyzja organu I instancji wywołała nieodwracalne skutki prawne w rozumieniu art. 156 § 2 K.p.a., nie stwierdza się jej nieważności. Rozważań w tym kierunku nie zawiera jednak zaskarżona decyzja.

Podnoszone przez uczestnika postępowania okoliczności w postaci negatywnych skutków społecznych związanych z wycofaniem ciągników z użytkowania, konsekwencjami odpowiedzialności z tytułu rękojmi sprzedawcy pojazdów na rynku polskim, upadku głównego importera i dealerów przedmiotowych pojazdów, brak możliwości legalnego korzystania z takich pojazdów przez rolników, którzy je zakupili nie mają bezpośredniego wpływ na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie. Kwestia ewentualnej odpowiedzialności odszkodowawczej uczestnika postępowania, czy organu administracyjnego pozostaje poza oceną sądu administracyjnego w rozpoznawanej sprawie.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit.c p.p.s.a., uchylił zaskarżoną decyzję.