Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Katarzyna Krzysztofowicz Sędzia WSA Krzysztof Kaszubowski (spr.) Asesor WSA Wojciech Wycichowski Protokolant: Starszy Sekretarz Sądowy Katarzyna Sałek-Gałązka po rozpoznaniu w dniu 16 października 2024 r. w Gdańsku na rozprawie sprawy ze skarg J.W i D.M na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku z dnia 14 marca 2024 r., nr SKO.465.13.2023 w przedmiocie wykonania urządzeń wodnych zapobiegających szkodom 1. uchyla zaskarżoną decyzję, 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku na rzecz skarżącego J.W kwotę 697 (sześćset dziewięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Po wszczęciu i przeprowadzeniu postępowania zainicjowanego wnioskiem D. M., właścicielki działki nr [...] położonej w obrębie [...], Wójt Gminy Ustka (dalej jako: organ I instancji) decyzją z 17 lutego 2023 r. nakazał właścicielowi działki nr [...] J. W. wykonanie urządzeń mających zapobiegać szkodom na działce nr [...] obr. [...], gm. [...], w terminie do dnia 30 kwietnia 2023 roku. Nałożony obowiązek polegał na usunięciu przyczyny zalewania, czyli prawidłowym zagospodarowaniu wód opadowych na własnym terenie. Organ I instancji wyjaśnił także, że należy nie tylko wykonać urządzenia do odprowadzania wód opadowych, ale zapewnić by woda nie spływała z nich na sąsiednią nieruchomość, a także wzdłuż granicy nieruchomości sąsiedniej.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku, po rozpoznaniu odwołania, decyzją z dnia 7 czerwca 2023 r. uchyliło rozstrzygnięcie organu I instancji i przekazało sprawę organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 13 września 2023r., sygn. akt II SA/Gd 701/23, wydanym na skutek sprzeciwu D. M., uchylił decyzję Kolegium z dnia 7 czerwca 2023 r. wskazując na brak podstaw do przekazania sprawy organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia. W ocenie Sądu zebrany materiał dowodowy jest wystarczający do rozpatrzenia sprawy. W tym zakresie Sąd wskazał na zgromadzony materiał dowodowy, a także na brak konieczności powołania przez organ I instancji biegłego mającego ustalić powody zalewania nieruchomości D. M. z działki należącej do J. W.. Sąd odniósł się też do zarzutów odwołania tej strony, odnośnie braku precyzyjnego określenia w decyzji I instancji nakazu wykonania urządzeń wodnych zapobiegających szkodom. Sąd wyjaśnił, że Kolegium jest władne we własnym zakresie orzec w przedmiotowej sprawie, w szczególności, co do rodzaju środków jakie należy podjąć w celu zmiany stanu wód na gruncie zapobiegających szkodom, jak też terminu na ich wykonanie.

Ponownie rozpoznając skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku, decyzją z dnia 14 marca 2024 r. uchyliło rozstrzygnięcie organu I instancji w całości oraz nakazało J. W., właścicielowi działki nr [...], położonej w obrębie [...], gm. [...], wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom, w tym spływaniu wód opadowych z terenu działki nr [...] na sąsiednią działkę nr [...], co powinno polegać na usunięciu przyczyny zalewania działki nr [...] i zagospodarowaniu wód opadowych na własnym terenie nieutwardzonym do studni chłonnych lub zbiorników retencyjnych w terminie do 31 sierpnia 2024 r.

W uzasadnieniu, wskazując m. in. na treść art. 234 ust. 1 pkt 1 oraz art. 234 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r., poz. 1478 ze zm.) organ odwoławczy wskazał, że ponowna analiza zgromadzonego materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że w przedmiotowej sprawie nie był sporny fakt, że z terenu działki J. W. w kierunku działki należącej do D. M. spływają wody opadowe, w tym m. in. ich nadmiar z połaci dachowych. Na tę okoliczność D. M. przedstawiła w toku postępowania protokół kontroli stanu obiektu z 5 kwietnia 2023 r. sporządzony przez pracowników Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w Słupsku. Powyższy protokół w zestawieniu z protokołem oględzin nieruchomości z dnia 4 stycznia 2023 r. pozwala na uznanie, że zalewanie działki nr [...] i podmywanie muru oporowego stanowiącego ogrodzenie między działkami nr [...] i [...] jest wynikiem wadliwego spływu wód z działki J. W., tak z powodu spadku terenu, jak i odprowadzania wód z dachu budynku. Organ odwoławczy zwrócił uwagę, że na załączonej do protokołu oględzin z dnia 4 stycznia 2023 r. dokumentacji fotograficznej widoczne są wyżłobienia potwierdzające spływ nadmiaru wód z działki nr [...] na działkę nr [...]. Na załączonych zdjęciach widoczne jest też odprowadzenie wód z działki nr [...] części wód opadowych widoczną w ziemi rurą. Dokumentacja fotograficzna potwierdza, że wody z rynien dachowych budynku znajdującego się na działce nr [...] są wyprowadzone tuż przy działce nr [...], co powoduje jej zalewanie a także pokazuje uszkodzenia muru oporowego, znajdującego się na granicy działek nr [...] i [...].

Zdaniem Kolegium powyższe potwierdza brak właściwego zagospodarowania wód opadowych spływających z połaci dachowych budynku na działce nr [...], w kierunku działki nr [...], co niewątpliwie ma miejsce ze szkodą dla nieruchomości D. M. . W konsekwencji za nieistotne uznał organ odwoławczy zarzuty dotyczące niekorzystnego ukształtowania terenu jego działki i spadku poziomu gruntu na działce nr [...].

Reasumując organ odwoławczy uznał za zasadne usunięcie wad decyzji organu I instancji, zgodnie z zaleceniem Sądu i nałożenie na właściciela działki nr [...] obowiązku wykonania urządzeń mających zapobieganiu dalszym szkodom na działce nr [...]. Właściciel działki nr [...] został zobligowany do zagospodarowania wód opadowych spływających z połaci posiadanego budynku, po terenie nieutwardzonej części swojej nieruchomości. W tym celu Kolegium uznało za zasadne uznało nałożenie obowiązku wykonania studni chłonnych lub zbiorników retencyjnych, co powinno zapobiec dalszemu zalewaniu działki nr [...]. Rozprowadzenie wód opadowych na terenie własnej nieruchomości, w tym przez wykonanie ww. urządzeń winno przyczynić się do zakończenia zalewania działki sąsiedniej.

Organ zaznaczył jednocześnie, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, w szczególności § 28 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r., poz. 1065) w razie niemożności przyłączenia budynku do sieci kanalizacji deszczowej lub ogólnospławnej, wody opadowe powinny być odprowadzane na własny teren nieutwardzony, do dołów chłonnych lub do zbiorników retencyjnych. A zatem wody opadowe, które powodują zalewanie działki sąsiedniej, co do zasady powinny być zagospodarowane na własnym terenie i generalnie nie jest dopuszczalne ich kierowanie na grunt sąsiedni.

W ocenie Kolegium wyznaczony decyzją termin na wykonanie zaleceń winien być wystarczający do uzyskania właściwych zgód i pozwoleń warunkujących wykonanie przedmiotowych urządzeń.

Końcowo Kolegium wskazało, że w przedmiotowej sprawie nie upłynął 5 letni termin wskazany w art. 234 ust. 5 Prawa wodnego. D. M. złożyła bowiem wniosek o podjęcie interwencji w sprawie związane z zalewaniem jej nieruchomości w dniu 7 listopada 2022 r. Ustawa Prawo wodne z 2017 r. wprowadzająca przepis art. 234 ust. 5, weszła natomiast w życie od 1 stycznia 2018 r. Tym samym nie upłynął 5 letni termin przedawnienia roszczenia, który należało liczyć najwcześniej z dniem wejścia w życie przedmiotowej ustawy, tj. z dniem 1 stycznia 2018 r.

Skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku na powyższe rozstrzygnięcie wnieśli J. W. oraz D. M. Sprawa ze skargi J. W. została zarejestrowana pod sygn. akt II SA/Gd 508/24, natomiast sprawa ze skargi D. M. została zarejestrowana pod sygn. akt II SA/Gd 509/24.

J. W., reprezentowany przez pełnomocnika zawodowego, wniósł o uwzględnienie skargi i uchylenie zaskarżonej decyzji w punkcie 2. Alternatywnie zażądał uchylenia zaskarżonej decyzji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, a także uzupełnienia materiału dowodowego. Wniósł ponadto o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Dodatkowo wniósł o przeprowadzenie dowodu uzupełniającego z czterech fotografii wykonanych przez skarżącego w dniu 18 kwietnia 2024 r. obrazujących jego nieruchomość (aktualnie), co – zdaniem strony - jest niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie. W ocenie strony, biorąc pod uwagę okres prowadzonego postępowania (ponad rok) konieczne staje się ustalenie stanu na dzień dzisiejszy. Istniejący w dacie wydania decyzji domek holenderski już nie znajduje się na działce, a woda odprowadzana jest do zbiornika. Wobec powyższego prowadzone postępowanie po przeprowadzeniu oględzin (o które wnosił skarżący) okazałoby się być może bezcelowe.

Zaskarżonej decyzji skarżący zarzucił naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.: art. 11 w zw. z art. 7 w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. poprzez niewyjaśnienie przyczyn ewentualnego zalewania działki tj. wyłącznego działania D. M. powodującego obniżenie terenu swojej działki, co w konsekwencji mogło spowodować zalewnie jej działki. Skarżący podniósł, że organ zupełnie pominął to, że J. W. jest właścicielem działki od ponad około 23 lat (tj. od dnia 16 marca 2000 r.) i od tego czasu nie czynił żadnych zmian w zakresie zmiany stosunków wodnych. Problem pojawił się dopiero kiedy D. M. postanowiła wyrównać swój teren, czym doprowadziła do obniżenia terenu, skutkiem czego może być ewentualne zalewanie terenu, co zgłosiła dopiero 7 listopada 2022 r.

Zarzucił ponadto naruszenie przepisów postępowania, mających istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 40 § 2 k.p.a. w zw. z art. 10 k.p.a. poprzez brak jego zastosowania. Skarżący wyjaśnił, że zarówno jemu, jak i jego pełnomocnikowi nie doręczono pisma D. M. z dnia 15 maja 2023 r., jak również nie doręczono mu wyroku Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 13 września 2023 r. w sprawie sygn. II SA/Gd 701/23, wobec czego można przyjąć, że decyzja WSA w Gdańsku nie wchodzi do obrotu prawnego. Kodeks postępowania administracyjnego daje bowiem gwarancje doręczeń w postępowaniu administracyjnym, ale także w postępowaniu administracyjnym przed sądami administracyjnymi. Czynność doręczenia decyzji po jej wydaniu ma charakter jednorazowy i wywołuje określone skutki prawne wobec wszystkich stron postępowania.

Skarżący zarzucił także naruszenie przepisów postępowania, mających istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 11 w zw. z art. 7 w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. poprzez niewyjaśnienie, czy rzeczywiście działka D. M. jest zalewana w wyniku nieprawidłowych działań skarżącego, podczas gdy skarżący nigdy tej okoliczności nie potwierdził, zaś przedstawiona przez D. M. dokumentacja fotograficzna nie daje pewności co do terminu wykonania zdjęć, a także tego, czy rzeczywiście dotyczą nieruchomości D. M. .

Podniósł ponadto naruszenie przepisów postępowania, mających istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 75 § 1 k.p.a., art. 78 § 1 k.p.a., art. 8 k.p.a. poprzez pominięcie i nierozpoznanie dowodów z przysłuchania świadków wskazanych przez skarżącego w odwołaniu z dnia 6 marca 2023r. oraz opinii biegłego. Podkreślił, że w uzasadnieniu decyzji nie znajduje się odniesienie do wnioskowanych dowodów, a świadkowie posiadają rzeczową i pełną wiedzę na temat tego, że do przedstawianego przez D. M. zalewania w rzeczywistości dochodzi czy też nie dochodzi. Wskazani świadkowie mają wiedzę w zakresie tego, jakie czynności podjęła D. M., a które to czynności ewentualnie mogły wpłynąć na ewentualne zmiany stanu wody na gruncie, czyli na gruncie D. M. ; co więcej jeden ze wskazanych świadków tj. R. Z., jest bezpośrednim sąsiadem D. M. (dom bliźniaczy) - co powoduje, że ma bezpośrednią wiedzę na temat tego, czy do zalewnia dochodzi, w zakresie działań podjętych przez D. M. oraz tego, że D. M. jest inicjatorem wielu postępowań sądowych, czy też postępowań przed organami gdzie stronami tych postępowań są sąsiedzi z każdej strony jej działki (nie tylko skarżący).

Dodatkowo skarżący zarzucił naruszenie przepisu postępowania mającego istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 80 k.p.a. poprzez dokonanie dowolnej, nie całościowej oceny dowodów z pominięciem dowodów wnioskowanych przez skarżącego, co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń stanu faktycznego polegających na przyjęciu, że skarżący nie podjął czynności, które powodują zapobieganie szkodom wynikającym z odprowadzania wód opadowych na tereny inne niż własne.

Skarżący zarzucił także naruszenie przepisu art. 6 k.p.a. poprzez pominięcie, że stroną postępowania jest także A. W. jako współwłaściciel nieruchomości działki nr [...] położonej w obrębie [...] gm. [...] i powinna brać ona udział w sprawie, podczas gdy rzeczą powszechnie wiadomą dla Wójta Gminy Ustka, jak i dla organu wyższej instancji jest to, kto jest właścicielem nieruchomości - zaś strona postępowania powinna mieć prawo czynnego udziału w sprawie. Pominięcie to spowodowało naruszenie art. 10 k.p.a. poprzez pozbawienie strony możliwości czynnego udziału w postępowaniu administracyjnym, w tym postępowaniu dowodowym, możliwości wypowiadania się, zaznajamiania się ze zgromadzonym w sprawie materiałem.

Wskazał również na naruszenie przepisu postępowania art. 85 k.p.a. mające istotny wpływ na wynik sprawy - poprzez nieprzeprowadzenie oględzin mimo złożonego wniosku, zaś biorąc pod uwagę, że rozstrzygnięcie organu odwoławczego zapadło po upływie ponad roku od wydania decyzji przez organ I instancji - okoliczności sprawy (faktyczne) należy zweryfikować tym bardziej, że taki był wniosek strony. Organ nie wskazał dlaczego odstąpił od dokonania takich czynności - mimo złożenia przez skarżącego takiego żądania w odwołaniu.

W dalszej kolejności zarzucił naruszenie art. 234 Prawa wodnego poprzez jego błędne zastosowanie bowiem przy badaniu przesłanek ujętych w treści art. 234 ust. 3 powinno dojść do potwierdzenia ich zaistnienia, zaś brak ich zaistnienia (co zachodzi w niniejszej sprawie) powinien prowadzić do odmowy nałożenia konkretnego obowiązku. Skarżący podkreślił, że to D. M. (jeśli rzeczywiście dochodzi do zalewania) doprowadziła swoim działaniem do szkodliwego oddziaływania na swój grunt - a w takiej sytuacji nie ma możliwości nałożenia w drodze decyzji, skierowanego do właściciela gruntu sąsiedniego nakazu wykonywania urządzeń zapobiegawczym szkodom. W ocenie strony, organ powinien ustalić, czy właściciel nieruchomości dokonał zmiany stosunków wodnych na swoim gruncie i czy zmiany te spowodowały szkodę na sąsiednich gruntach. Pomiędzy zmianą stanu wody na gruncie, a szkodliwym oddziaływaniem musi istnieć związek przyczynowo - skutkowy. Zdaniem skarżącego, nie ma zatem możliwości zastosowania przepisu art. 234 ust. 3 Prawa wodnego bez ustalenia, czy zdarzenia takie wystąpiły i usunięcia ewentualnych wątpliwości dotyczących stanu faktycznego.

W ocenie skarżącego w sprawie doszło również do naruszenia art. 234 ust. 5 Prawa wodnego poprzez uznanie, że nie doszło do przedawnienia roszczenia mimo tego, że organ nie ustalił kiedy faktycznie miał rozpocząć się rzekomy proceder zalewania nieruchomości D. M. . Zdaniem strony nie można przyjąć, że jest to równe z dniem złożenia przez D. M. wniosku o interwencję tj. 7 listopada 2022 r. Końcowo zarzucił naruszenie art. 234 Prawa wodnego.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku w odpowiedzi na skargę wniosło o jej oddalenie, podtrzymując argumentację i stanowisko, jak w zaskarżonej decyzji.

D. M. zarzuciła decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku w pierwszej kolejności błąd w oznaczeniu jej działki – jest [...] podczas gdy powinno być [...]. Niezależnie od powyższego skarżąca podniosła, że organ odwoławczy, wydając zaskarżone rozstrzygnięcie, nie wziął pod uwagę wadliwego spływu wód opadowych z dachu budynku gospodarczego stojącego tuż przy granicy z jej działką. Wskazała, że budynek ten jest źle orynnowany, a na części budynku brak jest w ogóle rynien. Dodatkowo zarzuciła naruszenie zasady zaufania do organów administracji rządowych poprzez pobieżne rozpoznanie sprawy mimo wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 13 września 2023 r., sygn. akt II SA/Gd 701/23. W ocenie skarżącej Kolegium nie zapoznało się z całymi aktami sprawy oraz przedstawionymi przez stronę dowodami. W związku z powyższym wniosła o uchylenie decyzji Kolegium w zakresie punktu 2.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku w odpowiedzi na skargę wniosło o jej uchylenie.

Postanowieniem z dnia 18 lipca 2024 r., wydanym w sprawie sygn. akt II SA/Gd 509/24, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, działając na podstawie art. 111 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r., poz. 935) postanowił połączyć sprawę D. M. ze sprawą ze skargi J. W. do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia i dalej prowadzić połączone sprawy pod sygn. akt II SA/Gd 508/24.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

Skarga podlega uwzględnieniu.

Kontrola legalności zaskarżonej decyzji przeprowadzona w oparciu o treść art. 1 ustawy z 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r., poz. 1267) wykazała, że zaskarżona decyzja wydana została niezgodnie z prawem. Art. 145 § 1 pkt 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r., poz. 935; dalej jako: "P.p.s.a.") stanowi, że sąd administracyjny uwzględnia skargę na decyzję lub postanowienie, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy; naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy albo stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji w całości lub części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego. Oznacza to, że nie każde naruszenie przepisów prawa będzie uzasadniało uwzględnienie wniesionej skargi do sądu administracyjnego, a jedynie takie, które będzie miało istotne znaczenie dla kontrolowanego rozstrzygnięcia.

Zakres kontroli sprawowanej przez Sądy wynika z treści art. 134 § 1 P.p.s.a., co oznacza, że Sądy rozpoznając skargi nie są związane ich zarzutami, podstawą prawną ani formułowanymi przez strony wnioskami. W świetle przywołanych regulacji, sąd administracyjny dokonując kontroli rozstrzygnięć organów administracji kieruje się wyłącznie kryterium legalności, czyli zgodności z przepisami prawa materialnego i procesowego rozstrzygnięć organów administracji publicznej. Oznacza to, że w ramach takiej kontroli Sąd nie może kierować się względami słuszności czy zasadami współżycia społecznego.

Materialnoprawną podstawę zaskarżonej decyzji stanowił art. 234 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r., poz. 1478 ze zm.; dalej jako: "ustawa"). Zgodnie z jego brzmieniem jeżeli spowodowane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie, wójt, burmistrz lub prezydent miasta, z urzędu lub na wniosek, w drodze decyzji, nakazuje właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom, ustalając termin wykonania tych czynności.

W niniejszej sprawie postępowanie zostało wszczęte w związku z pismem D. M. z dnia 24 października 2022 r., zawierającym wezwanie do zaniechania naruszeń i przywrócenia stanu poprzedniego, skierowanym do J. i A. W. W piśmie tym D. M. wzywa do zaniechania naruszeń nieruchomości na działce nr [...] i wnosi, by adresaci pisma zaczęli odprowadzać wodę deszczową ze swoich budynków zgodnie z prawem oraz w odpowiedni sposób wyprowadzili rury spustowe. Jak wskazała wnioskodawczyni J. i A. W. tak ukształtowali odpływy wody "ze swoich budynków", że rury spustowe prowadzą wodę opadową bezpośrednio pod płot i granice działek, co skutkuje gromadzeniem się wody na gruncie powodującym podtopienia, osuwania się gruntu, niszczenie roślin, ogrodzenia, obiektów architektury ogrodowej i może prowadzić od katastrofy budowlanej przez podmywanie fundamentów budynki i płotu. W następstwie kolejnego pisma (z dnia 7 listopada 2022 r.) zostało przez Wójta Gminy Ustka wszczęte postępowania w sprawie możliwości spowodowanie przez właścicieli dz. nr [...] położonej w d., gmina Ustka zmiany stanu wody na gruncie, szkodliwe wpływającego na grunty sąsiednie tj. dz. nr [...].

Zawiadomienie to zostało doręczone J. W. oraz D. M. Zgromadzony w aktach sprawy materiał dowodowy nie pozwala na weryfikację czy w postępowaniu w sposób prawidłowy ustalono krąg stron postępowania. Z treści pism D. M. wynika, że zarówno J. jak i A. W. są współwłaścielami nieruchomości nr [...] na której wykonano urządzenia wodne. Zawiadomienie o wszczęciu postępowania dotyczy "możliwości spowodowania przez właścicieli dz. nr [...] [....] zmiany stanu wody na gruncie". W aktach sprawy brak jest jednak danych z ewidencji gruntów i wypisów z ksiąg wieczystych pozwalających na dokonanie bezspornych ustaleń w tym zakresie. Z tego względu na tym etapie postępowania Sąd nie może ocenić zasadności zarzutu skargi dotyczącego naruszenia art. 6 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r., poz. 572; dalej jako: "k.p.a.") polegającego na wadliwym ustaleniu kręgu stron postępowania i pozbawieniu jednej ze stron prawa udziału w postępowaniu.

Niewątpliwie obowiązek ustalenia wszystkich stron postępowania jest jednym z najważniejszych obowiązków procesowych organu. Jego naruszenie oznacza wadliwość przeprowadzonego postępowania, co na etapie kontroli sądowoadministracyjnej obliguje sąd do uchylenia decyzji.

Kwestią sporną w sprawie pozostaje dopuszczalność prowadzenia postępowania w sprawie o wydanie decyzji na podstawie art. 234 ust. 3 ustawy ze względu na termin, o którym mowa art. 234 ust. 5 Prawa wodnego. Przywołany przepis stanowi, że nie można wszcząć postępowania w sprawie wydania decyzji nakazującej przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom jeżeli upłynęło 5 lat od dnia, w którym właściciel gruntu sąsiedniego dowiedział się o szkodliwym oddziaływaniu na jego grunt. Oznacza to, że kluczową okolicznością warunkującą dopuszczalność wszczęcia postępowania jest ustalenie momentu, w którym właściciel sąsiedniej nieruchomości dowiedział się o szkodliwym oddziaływaniu na jego grunt.

Sąd w składzie orzekającym podziela prezentowany w orzecznictwie sądowym pogląd, zgodnie z którym przywołany przepis należy odczytywać, jako konieczność wykazania, że zmiana stanu wód na gruncie sąsiednim powoduje szkody na gruncie wnioskującego uzasadniające wszczęcie postępowania, a on sam o tym fakcie ma wiedzę przez okres nie przekraczający 5 lat. Brak wykazania tego faktu, tj. naruszenia stosunków wodnych ze szkodą na grunt domagającego się wszczęcia postępowania i jego wiedzy na ten temat, uprawnia organ do odmowy wszczęcia postępowania, a jeżeli postępowanie zostanie wszczęte i wykaże, że wnioskodawca wiedzę o naruszeniu stosunków wodnych ze szkodą dla jego gruntu ma od ponad 5 lat, daje organowi podstawę do umorzenia postępowania (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 7 maja 2019 r., sygn. akt II SA/Kr 260/19). Należy mieć na uwadze, że skoro przepis uzależnia wszczęcie postępowania o naruszenie stosunków wodnych od świadomości właściciela działki sąsiedniej o występowaniu szkód na skutek tego naruszenia, a organ administracji z istoty sprawy, wiedzy o tej świadomości mieć nie może, to ciężar wykazania tej okoliczności ustawodawca przerzucił na stronę wnioskującą o wszczęcie postępowania. Zatem to strona musi wykazać, że nastąpiło naruszenie stosunków wodnych na gruncie sąsiednim (na czym naruszenie to polegało) i od kiedy ma wiedzę, że wystąpiła szkoda jako skutek tego naruszenia na gruncie należącym do niego. Jeżeli natomiast postępowanie zostanie wszczęte i wykaże, że wnioskodawca wiedzę o naruszeniu stosunków wodnych ze szkodą dla jego gruntu ma od ponad 5 lat, to powinno zostać umorzone jako bezprzedmiotowe na podstawie art. 105 § 2 k.p.a. W doktrynie i orzecznictwie sądowoadministracyjnym reprezentowany jest jednolity pogląd, że z bezprzedmiotowością postępowania mamy do czynienia wówczas, gdy brak jest któregoś z elementów materialnego stosunku prawnego, a wobec tego nie można wydać decyzji załatwiającej sprawę przez rozstrzygnięcie jej co do istoty. W sytuacji takiej brak jest podstaw prawnych do merytorycznego rozpoznania sprawy lub brak jest podstaw do rozpoznania jej w drodze postępowania administracyjnego.

Zarzut naruszenia terminu, o którym mowa w art. 234 ust. 5 Prawa wodnego został podniesiony w odwołaniu od decyzji organu I instancji. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku odnosząc się do niego wskazało, że nie ma podstaw do zastosowania tego przepisu, albowiem termin ten nie upłynął mając na uwadze wniosek D. M. z 7 listopada 2022 r.

W ocenie Sądu stanowisko organu odwoławczego jest błędne. Przede wszystkim należy zauważyć, że wskazany termin liczy się od momentu uzyskania przez właściciela działki sąsiedniej informacji o występowaniu szkód na skutek naruszenia, a nie od momentu złożenia wniosku o wszczęcie postępowania czy poinformowania organu administracji. Z akt sprawy nadesłanych przez organy administracji nie wynika natomiast od kiedy D. M. taką wiedzę posiada. W piśmie z dnia 24 października 2022 r. podała ona, że wielokrotnie od kilku lat prosiła o naprawienie i niepowodowanie szkód na jej nieruchomości. W kolejnym piśmie z 7 listopada 2022 r. kierowanym do Wójta Gminy Ustka wnioskodawczyni wskazała, że cyt.: "od 3 lat już 3 zakładała trawnik, wielokrotnie zagęszczałam teren i nawoziłam ziemię".

W ocenie Sądu moment powzięcia informacji o wystąpieniu szkody na działce sąsiedniej wskutek wykonania czynności zabronionych w art. 234 ust. 1 ustawy powinien być ustalony w sposób nie budzący wątpliwości. Jest to bowiem okoliczność warunkująca dopuszczalność wszczęcia i prowadzenia takiego postępowania. W sprawie zakończonej zaskarżoną decyzją kwestii tej bezsprzecznie ustalić nie można, co oznacza, że stan faktyczny w sprawie został ustalony z naruszeniem art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a.

W odniesieniu do ustaleń stanu faktycznego należy zwrócić uwagę jeszcze na jedną okoliczność wymagającą ustalenia. J. W. konsekwentnie twierdził, że szkody na działce D. M. stanowią następstwo prac budowlanych wykonanych przez skarżącą. W protokole z przeprowadzonych czynności oględzin w dniu 4 stycznia 2023 r. znalazła się informacja o wyjaśnieniach R. Z., z których wynika, że teren na działce [...] został obniżony ok. 15 – 20 lat temu przez ojca D. M. . Organy administracji nie podjęły jednak żadnych czynności procesowych w celu weryfikacji tej informacji oraz – w wypadku je potwierdzenia – oceny wpływu tych prac na stan wody na gruncie skarżącej.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że stan faktyczny sprawy został ustalony z naruszeniem przepisów procesowych tj. art. 7, art. 77 § 1 k.p.a. i art. 80 k.p.a., które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, co stanowi podstawę uchylenia decyzji, o której mowa w art. 145 § 1 pkt 1 lit. c P.p.s.a.

Jednocześnie Sąd uznał za wystarczające dla załatwienia sprawy uchylenie decyzji organu odwoławczego albowiem dysponuje on na podstawie art. 136 k.p.a. zakresem kompetencji umożliwiających prawidłowe ustalenie stanu faktycznego sprawy i rozstrzygnięcie sprawy.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 200, art. 205 § 2 i art. 209 P.p.s.a. oraz § 14 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r., poz. 1935 ze zm.), zasądzając od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku na rzecz skarżącego J. W. kwotę 697, na którą składa się wynagrodzenie pełnomocnika (480 zł), zwrot uiszczonego wpisu (200 zł) i opłaty od pełnomocnictwa (17 zł).

Orzeczenia przywołane w niniejszym uzasadnieniu dostępne są na stronie: https://orzeczenia.nsa.gov.pl.