Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 24 czerwca 2021 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział III w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Krzysztof Szczygielski, Sędziowie Sędzia NSA Teresa Rutkowska, Asesor WSA Paweł Dańczak (spr.), , Protokolant Specjalista Dominika Janicka, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 czerwca 2021 roku sprawy ze skargi "A" Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy wyrejestrowania naczepy ciężarowej oddala skargę.

Decyzją z [...], nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. po rozpatrzeniu odwołania Ax. Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł. od decyzji Starosty W. z [...], nr [...] w przedmiocie odmowy wyrejestrowania naczepy ciężarowej marki Wielton NS3K, nr rejestr. [...], działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. oraz art. 79 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 110 ze zm., dalej: ustawa), utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy.

W sprawie ustalono następujące okoliczności faktyczne i prawne.

Wnioskiem z 8 maja 2020 r. Ax. S.A. z siedzibą w Ł. zwróciła się do Starosty W. o wyrejestrowanie naczepy ciężarowej marki Wielton NS3K, nr rejestr. [...], rok produkcji 2017 z powodu zniszczenia (kasacji) za granicą.

Pismem z 3 czerwca 2020 r. Starosta W. wezwał wnioskodawcę do usunięcia braków formalnych wniosku poprzez przedstawienie dokumentu potwierdzającego utylizację pojazdu za granicą, bądź przedłożenie zaświadczenia o demontażu pojazdu lub zaświadczenia o przyjęciu niekompletnego pojazdu wydanego przez stację demontażu w Polsce, a także dowodu rejestracyjnego pojazdu, a w przypadku jego braku, złożenia stosownego oświadczenia oraz tablic rejestracyjnych pojazdu, a w przypadku ich braku, złożenia stosownego oświadczenia. Wezwanie zostało doręczone spółce 8 czerwca 2020 r., na które nie udzieliła odpowiedzi.

9 lipca 2020 r. spółka złożyła ponowny wniosek o wyrejestrowanie naczepy ciężarowej marki Wielton NS3K, nr rejestr. [...] z powodu spalenia (szkody całkowitej). W załączeniu do wniosku strona przedstawiła dokumenty dotyczące wystąpienia szkody oraz akcji ratowniczej. Do wniosku nie został załączony dowód rejestracyjny i tablice pojazdu albo oświadczenie o utracie dowodu rejestracyjnego i tablic rejestracyjnych oraz dokument potwierdzający utylizację pojazdu za granicą, bądź zaświadczenie o demontażu pojazdu lub zaświadczenie o przyjęciu niekompletnego pojazdu wydanego przez stację demontażu w Polsce.

Pismem z 11 lipca 2020 r. Starosta W. wezwał stronę do uzupełnienia braków wniosku poprzez przedstawienie dokumentu potwierdzającego utylizację pojazdu za granicą, bądź przedłożenie zaświadczenia o demontażu pojazdu lub zaświadczenia o przyjęciu niekompletnego pojazdu wydanego przez stację demontażu w Polsce, a także dowodu rejestracyjnego pojazdu, a w przypadku jego braku, złożenia stosownego oświadczenia oraz tablic rejestracyjnych pojazdu, a w przypadku ich braku, złożenia stosownego oświadczenia.

17 lipca 2020 r. Ax. S.A. z siedzibą w Ł. ponownie złożyła wniosek o wyrejestrowanie ww. naczepy ciężarowej, załączając oświadczenia o utracie dowodu rejestracyjnego i tablic rejestracyjnych pojazdu.

2 września 2020 r. do Starostwa Powiatowego w W. wpłynął ponowny wniosek spółki z 27 sierpnia 2020 r. o wyrejestrowanie ww. naczepy ciężarowej, w którym oprócz żądania wyrejestrowania pojazdu spółka wniosła również o przeprowadzenie dowodów z załączonej dokumentacji zdjęciowej, dowodu z zeznań świadka, a w przypadku gdyby okazały się niewystarczające, dowoduz opinii biegłego do spraw budowy i eksploatacji pojazdu. W uzasadnieniu wniosku strona podała, że nie zamierza utylizować pojazdu za granicą, ani też sprowadzać wraku do Polski w celu demontażu.

Pismem z 24 września 2020 r. Starosta W. wezwał stronę do przedłożenia dokumentu utylizacji pojazdu za granicą wystawionego zgodnie z art. 5 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/53/WE z 18 września 2000 r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz.Urz.UE.L.00.269.34), dalej dyrektywa oraz zgodnie z decyzją Komisji z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie minimalnych wymogów, jakim powinno odpowiadać świadectwo złomowania wystawione zgodnie z art. 5 ust. 3 dyrektywy 2000/53/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz.U. UE.L.2002.50.94).

Na powyższe wezwanie strona nie udzieliła odpowiedzi.

Decyzją z [...] Starosta W. odmówił wyrejestrowania naczepy ciężarowej marki Wielton NS3K o nr rejestr. [...].

Od powyższej decyzji pełnomocnik spółki złożył odwołanie, w którym zarzucił naruszenie przepisów postępowania, tj.:

- art. 7, art. 77 i art. 80 k.p.a. poprzez prowadzenie postępowania w sposób zupełnie nie budzący zaufania do organu, zaniechania podjęcia czynności zmierzających do wyjaśnienia sprawy, w tym przeprowadzenia istotnych dowodów, w szczególności wnioskowanego dowodu z zeznań świadka, a także dowodu z opinii biegłego, co w konsekwencji doprowadziło do zaniechania ustalenia najistotniejszej okoliczności w sprawie, tj. czy pojazd uległ zniszczeniu (kasacji) za granicą, a także, czy fakt ten wynika z załączonych do wniosku dowodów. Ponadto, organ z całkowicie niezrozumiałych przyczyn miła uznać, że dowody nie są wystarczające dla potwierdzenia faktu zniszczenia (kasacji) pojazdu za granicą,

- art. 7a ust. 1 k.p.a. poprzez zaniechanie rozstrzygnięcia na korzyść strony istotnych wątpliwości co do normy prawnej, tj. § 21 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z 11 grudnia 2017 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów oraz wymagań dla tablic rejestracyjnych, polegających na niewskazaniu przez ustawodawcę, jaki rodzaj dokumentu, czy też typ, należy uznać za wystarczający dla potwierdzenia faktu zniszczenia (kasacji) pojazdu za granicą;

naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- § 21 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z 11 grudnia 2017 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów oraz wymagań dla tablic rejestracyjnych poprzez błędną wykładnię i uznanie, bez jakiejkolwiek podstawy prawnej, że dokumentem potwierdzającym fakt zniszczenia (kasacji) pojazdu za granicą jest bliżej nieokreślony dokument potwierdzający, nie wiadomo przez kogo wystawiony, ale zgodny z art. 5 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/53/WE z dnia 18 września 2000 r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz decyzją Komisji z 19 lutego 2002 r. w sprawie minimalnych wymogów, jakim powinno odpowiadać świadectwo złomowania, wystawione zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/53/WE z 18 września 2000 r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji,

- art. 79 ust. 1 pkt 4 ustawy poprzez jego niezastosowanie z uwagi na ustanowienie wymogu utylizacji pojazdu, nieznanego prawu, a w konsekwencji wydanie decyzji odmawiającej wyrejestrowania pojazdu z tego względu, a także z uwagi na niewykazanie, że uległ zniszczeniu (kasacji) za granicą.

W oparciu o postawione zarzuty pełnomocnik spółki wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i orzeczenie co do meritum, tj. wydanie decyzji o wyrejestrowaniu pojazdu, którego dotyczy wniosek wszczynający postępowanie lub uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi l instancji.

Wskazaną na wstępie decyzją z [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy, opierając swoje stanowisko w sprawie na postanowieniach Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/53/WE z 18 września 2000 r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji, która zobowiązała państwa członkowskie do podejmowania niezbędnych środków w celu zapewnienia, że wszystkie pojazdy wycofane z eksploatacji będą przekazywane uprawnionym zakładom przetwarzania (art. 5 ust. 2 dyrektywy) oraz przepisach uchwalonych w ramach wykonania powyższej dyrektywy, tj. ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 2056), dalej ustawa o recyklingu. Kolegium podkreśliło w szczególności, że zgodnie z art. 3 pkt 6 ustawy, przez pojazd wycofany z eksploatacji rozumie się pojazd stanowiący odpad w rozumieniu przepisów o odpadach (analogicznie jak w art. 2 pkt 2 dyrektywy, w myśl którego "pojazd wycofany z eksploatacji" oznacza pojazd, który stanowi odpad w rozumieniu art. 1 lit. a dyrektywy 75/442/EWG). Zdaniem organu odwoławczego, dokonując wykładni art. 79 ust. 1 pkt 4 ustawy, należało mieć na względzie regulacje ustawy o recyklingu oraz treść i cel dyrektywy w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji.

Ponadto Kolegium opisało stan faktyczny sprawy, przytaczając szczegółowo treść wszystkich przepisów prawa, jakie miały zastosowanie do jej załatwienia.

W ocenie organu odwoławczego pojazd wycofany z eksploatacji stanowi odpad i musi zostać przekazany uprawnionemu zakładowi przetwarzania w celu przetworzenia, przekazanie zaś do właściwego zakładu przetwarzania warunkuje wyrejestrowanie pojazdu niezależnie od tego, na terenie którego państwa członkowskiego fakt zniszczenia (kasacji) pojazdu miał miejsce. Dokumentem potwierdzającym zniszczenie (kasację) pojazdu za granicą umożliwiającym dokonanie wyrejestrowania pojazdu musi być dokument potwierdzający jego złomowanie (utylizację). Kolegium wskazało, że w niniejszym przypadku świadectwo złomowania (utylizacji) winien wystawić właścicielowi zniszczonego pojazdu podmiot uprawniony do przetwarzania pojazdów wycofanych z eksploatacji na terenie Niemiec według wzoru tam obowiązującego. Jak wynika z powszechnie dostępnych informacji (Baza aktów prawnych Unii Europejskiej - Eurolex) Republika Federalna Niemiec dokonała implementacji dyrektywy, m.in. poprzez przyjęcie rozporządzenia w sprawie dopuszczenia do eksploatacji, odbioru i przyjaznego dla środowiska unieszkodliwiania pojazdów wycofanych z eksploatacji.

W tej sytuacji, w ocenie Kolegium, organ pierwszej instancji wbrew zarzutom strony skarżącej w sposób prawidłowy ustalił w sprawie okoliczności faktyczne i prawne istotne dla jej rozstrzygnięcia, a zatem zarzuty dotyczące naruszenia art. 7, art. 77 i art. 80 oraz art. 7a ust. 1 k.p.a. okazały się nieskuteczne. Zgodnie z wymaganiami, określonymi w art. 107 § 3 k.p.a., w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ wskazał, które okoliczności faktyczne stanowiły podstawę rozstrzygnięcia oraz na podstawie jakich dowodów doszło do ich ustalenia. Organ odwoławczy nie podzielił zatem zarzutów strony skarżącej dotyczących naruszenia przez organ pierwszej instancji przepisów prawa procesowego i naruszenia prawa materialnego.

Kolegium wyjaśniło także, iż nie było rzeczą organu pierwszej instancji wskazywanie, jaki dokładnie dokument w niniejszej sprawie winna przedstawić strona skarżąca w celu udokumentowania zniszczenia (kasacji) pojazdu za granicą. Wystarczające było wskazanie, że dokument winien odpowiadać wymogom określonym w decyzji Komisji Wspólnot Europejskich z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie określenia minimalnych wymogów, jakim powinno odpowiadać świadectwo złomowania wystawione zgodnie z art. 5 ust. 3 dyrektywy. Skoro skarżąca powoływała się na zniszczenie (kasację) pojazdu za granicą, co jest okolicznością, która nie budzi wątpliwości w świetle przedstawionych przez skarżącą dokumentów, to aby dokonać wyrejestrowania tego pojazdy była obowiązana, w świetle wymagań wynikających z art. 79 ust. 1 pkt 4 ustawy w zw. z § 21 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w zw. z art. 5 ust. 3 dyrektywy, przedstawić dokument (świadectwo) potwierdzające złomowanie pojazdu. Świadectwa takiego skarżąca nie przedstawiła, a co więcej, ze składanych w toku postępowania oświadczeń wynika, że nie zamierza dokonać utylizacji pojazdu, którego wrak pozostaje za granicą, ani też sprowadzać go w tym celu do Polski. W takich okolicznościach wyrejestrowanie pojazdu, który uległ zniszczeniu nie jest możliwe, stanowiłoby to bowiem oczywiste naruszenie jednoznacznych wymagań określonych w art. 5 ust. 3 dyrektywy.

W skardze skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi pełnomocnik spółki, zaskarżając decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. w całości, zarzucił naruszenie przepisów postępowania, tj.:

- art. 7, art. 77 i art. 80 k.p.a. poprzez prowadzenie postępowania w sposób zupełnie nie budzący zaufania do organu zaniechanie podjęcia czynności zmierzających do wyjaśnienia sprawy, w tym przeprowadzenia istotnych dowodów, w szczególności wnioskowanego dowodu z zeznań, a także dowodu z opinii biegłego, co w konsekwencji doprowadziło do zaniechania ustalenia najistotniejszej okoliczności w sprawie, tj. czy pojazd uległ zniszczeniu za granicą, a także, czy fakt ten wynika z załączonych do wniosku dowodów. Ponadto organ z całkowicie niezrozumiałych przyczyn zaniechał wyjaśnienia, z jakich powodów nie dokonał oceny dowodów przedłożonych przez stronę, jak również przeprowadzenia (albo zlecenia przeprowadzenia) dowodów przez nią zgłoszonych;

naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- § 21 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów oraz wymagań dla tablic rejestracyjnych poprzez błędną wykładnię i uznanie bez jakiejkolwiek podstawy prawnej, że dokumentem potwierdzającym fakt zniszczenia (kasacji) pojazdu za granicą jest bliżej nieokreślony dokument, zgodny z art. 5 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/53/WE z 18 września 2000 r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz decyzją Komisji z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie określenia minimalnych wymogów jakim powinno odpowiadać świadectwo złomowania wystawione zgodnie z art. 5 ust. 3 dyrektywy

- art. 79 ust. 1 pkt 4 ustawy poprzez jego niezastosowanie z uwagi na ustanowienie wymogu utylizacji pojazdu, nieznanego prawu, a w konsekwencji wydanie decyzji odmawiającej wyrejestrowania pojazdu, z tego względu, a także z uwagi na niewykazanie, że uległ on zniszczeniu (kasacji) za granicą,

- art. 79 ust. 1 pkt 5 ustawy. poprzez jego niezastosowanie pomimo faktu trwałej i zupełnej utraty posiadania pojazdu bez zmiany po stronie właścicielskiej.

Pełnomocnik strony skarżącej wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji, a także poprzedzającej ją decyzji Starosty W. z [...] i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi l instancji.

W uzasadnieniu skargi pełnomocnik podkreślił, że organ odwoławczy pomimo zarzutu sformułowanego w odwołaniu nie dokonał analizy materiału dowodowego, w szczególności dowodów świadczących o okolicznościach wypadku, stanie pojazdu, pozostawieniu pojazdu za granicą i odmowie wydania pojazdu właścicielowi, ograniczając się do poczynienia ustaleń jedynie co do stanu prawnego.

Zdaniem pełnomocnika dyrektywa, jako akt wtórny prawa wspólnotowego nie może być źródłem praw i obowiązków obywateli (jak również osób prawnych), a opieranie rozstrzygnięć na treści norm wynikających z dyrektyw jest zupełnie niedopuszczalne. Adresatem dyrektyw jest bowiem państwo członkowskie i to do nich, nie zaś do ich obywateli, może zostać skierowana sankcja za niewłączenie dyrektywy do porządku prawnego. Pełnomocnik podkreślił, że w treści art. 79 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy., brak jest jakichkolwiek odniesień do innych przepisów, które ustalałyby dodatkowe kryteria, którym winny odpowiadać dokumenty świadczące o zniszczeniu pojazdu, jego kasacji, czy też utracie jego posiadania. W takim stanie rzeczy mając na uwadze racjonalność prawodawcy, należy przyjąć, że gdyby zamiarem ustawodawcy było ustalenie jakiegoś szczególnego warunku wyrejestrowania pojazdu zniszczonego za granicą, w postaci złomowania pojazdu i uzyskania potwierdzenia takiego faktu na kwalifikowanym dokumencie, to na pewno zapisałby taki wymóg w ustawie, albo chociaż w rozporządzeniu. Skoro ustawodawca tego nie uczynił, to nie jest uzasadnione poprawianie i wyręczanie ustawodawcy poprzez implementację norm wspólnotowego prawa wtórnego na etapie stosowania prawa w sprawach indywidualnych.

W ocenie pełnomocnika strony skarżącej zarówno organ l instancji, jak i organ II instancji nie rozpoznały istoty sprawy naruszając tym samym art. 7, art. 77 i art. 80 k.p.a. Organy administracji posiadając dokumenty obrazujące wartość szkody, sporządzone na potrzeby postępowania likwidacyjnego, jak również oświadczenie podmiotu, który przetrzymuje wrak pojazdu na terenie Niemiec bez żadnego wyraźnego uzasadnienia odmówiły przyznania im mocy dowodowej. Taki sposób prowadzenia postępowania stoi w oczywistej i rażącej sprzeczności z podstawowymi zasadami postępowania, określonymi w art. 7, art. 77 i art. 80 k.p.a., a przedstawione uchybienia spowodowały niezastosowanie norm prawa materialnego, tj. art. 79 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy, które powinny być zastosowanie, gdyby stan faktyczny został ustalony prawidłowo. Okoliczności związane ze zniszczeniem pojazdu w wyniku wypadku, a następnie zatrzymanie pojazdu na parkingu na terenie Niemiec i odmowa dokonania zwrotu właścicielowi pozostałości pojazdu wpisują się w przesłankę trwałej i zupełnej utraty posiadania pojazdu bez zmiany po stronie właścicielskiej.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S., podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, wniosło o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje.

Skarga nie zasługiwała na uwzględnienie, ponieważ zaskarżone rozstrzygnięcie, jak i utrzymane nim w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji nie są dotknięte naruszeniem przepisów prawa materialnego lub procesowego w stopniu uzasadniającym ich usunięcie z obrotu prawnego.

Materialnoprawną podstawę zakwestionowanych decyzji stanowił art. 79 ust. 1 pkt 4 ustawy – Prawo o ruchu drogowym. Stanowi on, że pojazd podlega wyrejestrowaniu przez organ właściwy ze względu na miejsce ostatniej rejestracji pojazdu, na wniosek jego właściciela, w przypadku zniszczenia (kasacji) pojazdu za granicą. Jednocześnie, zgodnie z § 21 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 11 grudnia 2017 r. w sprawie rejestracji i oznaczenia pojazdów oraz wymagań dla tablic rejestracyjnych (dalej: rozporządzenie), w celu wyrejestrowania pojazdu właściciel pojazdu składa do organu rejestrującego właściwego ze względu na miejsce ostatniej rejestracji pojazdu wniosek o wyrejestrowanie pojazdu na formularzu, którego wzór jest określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia, a w przypadku pojazdu, o którym mowa w art. 73 ust. 2a ustawy, na formularzu, którego wzór jest określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia, do którego dołącza w przypadku określonym w art. 79 ust. 1 pkt 4 ustawy – dokument potwierdzający zniszczenie (kasację) pojazdu za granicą, dowód rejestracyjny, kartę pojazdu, jeżeli była wydana, i tablice (tablicę) rejestracyjne.

W realiach niniejszej sprawy skarżąca wystąpiła do Starosty W. z wnioskiem o wyrejestrowanie pojazdu, tj. naczepy ciężarowej marki Wielton NS3K o nr rej. [...] z powodu zniszczenia (kasacji) za granicą, wskazując, iż pojazd ten ulegał spaleniu (szkoda całkowita). Z załączonej do wniosku dokumentacji wynika, że do zniszczenia pojazdu doszło na terenie Niemiec.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia wykładni ww. przepisów ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz rozporządzenia. W ocenie orzekających w sprawie organów administracji, skuteczne wyrejestrowanie pojazdu na podstawie określonej tymi przepisami przesłanki wymagało od wnioskodawcy przedłożenia dokumentu potwierdzającego zniszczenie (kasację) pojazdu za granicą. Bezskuteczne okazały się kierowane do wnioskodawcy wezwania o przedłożenie takiego dokumentu. W to miejsce dostarczono natomiast: pismo od ubezpieczyciela zawierające ustalenia wartości pojazdu w stanie uszkodzonym; dokumentację fotograficzną spalonego pojazdu, pismo z 31 grudnia 2018 r. niemieckiego przechowawcy wraku pojazdu dotyczące wezwań do zapłaty za wszystkie nieopłacone faktury z tytułu przechowywania pojazdu; pismo z 2 stycznia 2019 r. niemieckiego przechowawcy wraku pojazdu, z którego wynikało, że spalony doszczętnie pojazd nadal znajduje się w posiadaniu tejże firmy i czeka na podjęcie przez właściciela decyzji dotyczącej jego odbioru lub utylizacji. W ocenie organów, żaden z ww. dokumentów nie stanowił jednak wystarczającego dowodu niezbędnego do wyrejestrowania pojazdu z uwagi na zniszczenie (kasację) za granicą. Wniosek ten organy wywiodły interpretując powołany wyżej przepis art. 79 ust. 1 pkt 4 ustawy przez pryzmat postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/56/WE z dnia 18 września 2000 r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz decyzji Komisji Europejskiej z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie określenia minimalnych wymogów, jakim powinno odpowiadać świadectwo złomowania wystawione zgodnie z art. 5 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/56/WE z dnia 18 września 2000 r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji.

W ocenie Sądu, stanowisko orzekających w sprawie organów należy uznać za prawidłowe. Jakkolwiek zasadnie podnosi skarżąca, że dyrektywy, jako akt wtórnego prawa wspólnotowego, nie mogą być źródłem praw i obowiązków obywateli (jak również osób prawnych), a opieranie rozstrzygnięć na treści norm wynikających z dyrektyw jest niedopuszczalne, to jednak wywodzi z tej okoliczności nieprawidłowe wnioski. Skarżąca bowiem, próbując zdezawuować znaczenie ww. dyrektywy oraz decyzji KE z 19 lutego 2002 r., podważa prawo organu domagania się przedstawienia dokumentu świadczącego o zniszczeniu (kasacji) pojazdu za granicą, afirmując tezę, że art. 79 ust. 1 pkt 4 oraz pkt 5 ustawy nie ustalają dodatkowych kryteriów, którym powinny odpowiadać dokumenty świadczące o zniszczeniu pojazdu, jego kasacji, czy też utracie jego posiadania.

Zdaniem Sądu, pogląd prezentowany przez skarżącą jest chybiony, a jego akceptacja prowadziłaby do nieuprawnionego usankcjonowania praktyki mogącej prowadzić do unicestwienia zasadniczych celów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/56/WE służących ochronie środowiska i ograniczeniu wtórnego i niekontrolowanego obrotu pojazdami oraz częściami pojazdów wycofanych z eksploatacji.

Przechodząc do dalszych rozważań podkreślić trzeba, że Sąd podziela ocenę organów administracji, iż interpretując art. 79 ustawy Prawo o ruchu drogowym, należy mieć na względzie przepisy określające zasady postępowania z pojazdami wycofanymi z eksploatacji ustanowione ustawą z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202 z późn. zm.), która weszła w życie z dniem 1 czerwca 2006 r. Ustawa ta transponowała do prawa krajowego postanowienia wspomnianej wcześniej dyrektywy nr 2000/53/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej w celu zapewniania zgodnego z zasadami ochrony środowiska postępowania z tego typu pojazdami. Stosownie do art. 249 (3) Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, dyrektywa wiąże każde państwo członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków.

O ile bezpośrednią realizacją wynikającej z dyrektywy założeń jest treść ww. ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, do której wprost nawiązuje przede wszystkim art. 79 ust. 1 pkt 1 ustawy, to jednak nie może umykać uwadze, że Europejski Trybunał Sprawiedliwości sformułował w swoim orzecznictwie doktrynę pośredniego skutku prawa wspólnotowego, z której wypływa zasada, w myśl której sąd państwa członkowskiego jest obowiązany interpretować przepisy prawa wewnętrznego w "świetle brzmienia i celów" dyrektywy, która nie wywołuje skutku bezpośredniego. Oznacza to, zdaniem składu orzekającego w niniejszej sprawie, że przesłanki wyrejestrowania pojazdu określone w art. 79 ust. 1 ustawy – Prawo o ruchy drogowym, w tym także zawarta w pkt 4 ww. przepisu, należy interpretować w taki sposób, aby ich realizacja prowadziła do osiągnięcia stawianych dyrektywą nr 2000/53/WE celów. Tylko przepis wykładany w taki sposób należy jednocześnie uznać za stosowany prawidłowo.

W świetle powyższego należy więc zauważyć, że w myśl motywu 1 preambuły dyrektywy nr 2000/53/WE, różne środki podejmowane na szczeblu krajowym, dotyczące pojazdów wycofanych z eksploatacji, powinny zostać zharmonizowane, po pierwsze, aby zminimalizować szkodliwy wpływ pojazdów wycofanych z eksploatacji na środowisko naturalne, przyczyniając się tym samym do zachowania, ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego oraz oszczędzania energii, oraz, po drugie, aby zapewnić właściwe funkcjonowanie rynku wewnętrznego oraz unikać zakłóceń konkurencji na obszarze Wspólnoty. Jednocześnie w motywie 15 stanowi się, że w celu zapewnienia, aby pozbywanie się wycofanych z eksploatacji pojazdów nie stanowiło zagrożenia dla środowiska naturalnego, należy stworzyć odpowiedni system ich zbierania. Z kolei motyw 16 zakłada, iż należy wprowadzić świadectwo złomowania, jako niezbędny warunek wyrejestrowania pojazdów wycofanych z eksploatacji. Państwa członkowskie, w których nie ma systemu wyrejestrowywania pojazdów, powinny wprowadzić taki system, w którym świadectwo złomowania jest przekazywane właściwym organom administracyjnym, gdy pojazd wycofany z eksploatacji został przekazany do zakładu przetwarzania.

Jednocześnie art. 5 ust. 2 przywołanej dyrektywy stanowi, że państwa członkowskie podejmą niezbędne środki w celu zapewnienia, że wszystkie pojazdy wycofane z eksploatacji będą przekazywane uprawnionym zakładom przetwarzania. Jednocześnie, w myśl art. 5 ust. 3 dyrektywy, państwa członkowskie stworzą system, zgodnie, z którym przedstawienie świadectwa złomowania będzie warunkiem wyrejestrowania pojazdu wycofanego z eksploatacji. Takie świadectwo będzie wystawiane posiadaczowi i/lub właścicielowi, kiedy pojazd wycofany z eksploatacji będzie przekazany do zakładu przetwarzania.

Z przedstawionych powyżej regulacji dyrektywy 2000/53/WE wynika, że pojazd wycofany z eksploatacji stanowi odpad, dlatego powinien zostać przekazany uprawnionemu zakładowi przetwarzania w celu przetworzenia. Przy tym przekazanie do właściwego zakładu przetwarzania jest warunkiem sine qua non wyrejestrowania pojazdu. Wobec tego, aby cel dyrektywy, którym jest między innymi właściwe przetworzenie pojazdu wycofanego z eksploatacji, został osiągnięty, niezbędne jest uwzględnianie w procesie rejestrowania pojazdów faktu wyrejestrowania pojazdu wycofanego z eksploatacji i przekazanego właściwemu zakładowi przetwarzania, niezależnie od tego, na terenie którego państwa członkowskiego ten fakt miał miejsce (tak NSA w wyroku z dnia 24 lutego 2009 r., sygn. akt I OSK 400/08 i WSA w Krakowie w wyroku z dnia 3 marca 2011 r., sygn. akt III SA/Kr 793/10 - dostępne na stronie internetowej Centralnej Bazy Orzeczeń Sądów Administracyjnych http://orzeczenia.nsa.gov.pl//, za wyrokiem WSA w Opolu z 20 marca 2014 r. II SA/Op 42/14).

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy, podkreślić więc trzeba, że w sytuacji, gdy pojazd uległ zniszczeniu (kasacji) za granicą, a okoliczność ta w niniejszej sprawie jest bezsporna, to materialnoprawną podstawę do wyrejestrowania bądź ewentualnej odmowy wyrejestrowania pojazdu może stanowić wyłącznie przepis art. 71 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym w zw. z § 21 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia, wykładany w zgodzie z postanowieniami dyrektywy nr 2000/53/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej. Z tego względu, w ocenie Sądu, pojęcie "dokument potwierdzający zniszczenie (kasację)" oznacza, że dowodem potwierdzającym zniszczenie pojazdu może być tylko dokument potwierdzający fakt rzeczywistego zniszczenia (kasacji) tego pojazdu, który jest wiarygodny, niepodważalny, i stwierdza bezsprzecznie określone fakty, a ponadto został wystawiony przez uprawniony zakład przetwarzania. Wbrew twierdzeniom skarżącej, wskazanych w skardze na zaskarżoną decyzję, nie chodzi tu o bliżej nieokreślony dokument zgodny z art. 5 ust. 3 przywoływanej dyrektywy. Skarżąca błędnie bowiem wywodzi naruszenie przez organy § 21 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia, sugerując de facto, że to ten przepis powinien określać treść (formę) takiego dokumentu, zapominając przy tym, że dyrektywa nałożyła określone obowiązki na wszystkie państwa członkowskie. Oznacza to, że każde z państw członkowskich reguluje wynikające z dyrektywy kwestie autonomicznie. O ile więc w polskie prawodawstwa będzie regulować zagadnienie dokumentowania zniszczenia (kasacji) mającego miejsce na terenie Polski (zob. rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 kwietnia 2010 r. w sprawie sposobu unieważniania dokumentów pojazdów wycofanych z eksploatacji, wzorów zaświadczeń wydawanych dla tych pojazdów, sposobu przechowywania zaświadczeń oraz prowadzenia ich ewidencji – Dz. U. nr 75 poz. 476), o tyle – odnosząc powyższe do realiów sprawy – kwestia dokumentu potwierdzającego zniszczenie (kasację) pojazdu na terenie Niemiec określona jest prawodawstwem niemieckim, na co zresztą trafnie zwrócił uwagę organ odwoławczy w uzasadnieniu swojej decyzji. Niesłusznie zatem skarżąca twierdzi, że skoro ustawodawca nie wprowadził warunku wyrejestrowania pojazdu zniszczonego za granicą w postaci przedstawienia kwalifikowanego dokumentu potwierdzającego fakt złomowania, to domaganie się takiego dokumentu stanowi dowód nieuzasadnionego poprawiania ustawodawcy i wyręczania go w implementowaniu norm wspólnotowych. Polski prawodawca, z wyżej wskazanych i oczywistych zresztą względów nie mógł wprowadzić przecież katalogu takich dokumentów, dlatego poprzestał na ogólnym wymogu wynikającym z § 21 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia przedłożenia dokumentu potwierdzającego zniszczenie (kasację) pojazdy za granicą, zdając sobie sprawę, że jego kształt, czy nazwa mogą różnić się w poszczególnych państwach członkowskich. Nie można jednak powiedzieć, aby dokumentu takiego nie dało się zidentyfikować, ponieważ minimalne wymogi dotyczące tzw. świadectwa złomowania określone zostały wspomnianą już wcześniej decyzją Komisji z 19 lutego 2002 r. w sprawie określenia minimalnych wymogów, jakim powinno odpowiadać świadectwo złomowania wystawione zgodnie z art. 5 ust. 3 dyrektywy 2000/53/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji. Wobec tego, skoro to skarżąca wywodzi względem organu określone oczekiwania dotyczące skutecznego wyrejestrowania pojazdu, co wynika z jej bezpośredniego interesu uzyskania określonego, korzystnego dla niej rozstrzygnięcia, to również na skarżącej, a nie na organie, spoczywał obowiązek ustalenia, jaki dokument na terenie Niemiec wypełnia kryteria określone decyzją Komisji odnoszące się do świadectwa złomowania oraz jakie podmioty są uprawnione do jego wydawania, aby następnie takie świadectwo (zaświadczenie) przedłożyć polskim organom rejestrującym. Nieprzedłożenie takiego dokumentu przez skarżącą, co jest okolicznością bezsporną i niekwestionowaną w toku sprawy, musiało zatem prowadzić do odmowy wyrejestrowania objętego wnioskiem pojazdu. Bez znaczenia w takim przypadku dla rozstrzygnięcia sprawy są inne przedłożone przez skarżącą dokumenty, potwierdzające fakt zajścia, na skutek którego pojazd uległ spaleniu, gdyż dla skutecznego wyrejestrowania pojazdu na podstawie art. 75 ust. 1 pkt 4 ustawy nie wystarczy, aby wskazać, że pojazd na skutek określonego zdarzenia za granicą nie nadaje się do dalszej eksploatacji, ale konieczne jest przedłożenie dokumentu, świadczącego o tym, że pojazd ten został zniszczony (skasowany) trwale na skutek jego zezłomowania przez uprawniony podmiot, a co za tym idzie, został należycie zagospodarowany jako odpad.

W związku z powyższym, Sąd nie podzielił stanowiska strony skarżącej, że w sprawie doszło do naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 7, 77 i 80 k.p.a., gdyż zebrany w sprawie materiał dowodowy, zwłaszcza wobec nieprzedstawienia przez skarżącą dowodu złomowania pojazdu za granicą zgodnego z decyzją Komisji z 19 lutego 2002 r., był wystarczający do wydania decyzji o odmowie wyrejestrowania pojazdu przez organ I instancji, a następnie utrzymania jej w mocy zaskarżoną decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z [...]. W tych warunkach faktycznych nie miało wpływu na rozstrzygnięcie sprawy także nieprzeprowadzenie wnioskowanych przez stronę dowodów z zeznań, w tym także dowodu z opinii biegłego na okoliczności dotyczące wypadku, któremu uległ pojazd, stanu pojazdu, czy okoliczności pozostawienia pojazdu za granicą i odmowie jego wydania właścicielowi. Kwestie te są irrelewantne z punktu widzenia sprawy, ponadto wskazane okoliczności nie były przez organy kwestionowane jako sporne, wobec czego nie wymagały dodatkowych wyjaśnień. Odnosząc się zaś do wyroku WSA w G. z 4 września 2019 r. II SA/Go 399/19, który skarżąca powołała na poparcie zarzutu naruszenia ww. przepisów, należy stwierdzić, nie negując zawartego w tym orzeczeniu stanowiska ww. Sądu, że ów wyrok nie wiąże w niniejszej sprawie, a ponadto zapadł w całkowicie odmiennym stanie faktycznym (tj. zdemontowanie zniszczonego pojazdu i przekazanie trwale uszkodzonych części do punktu złomu przy wykorzystaniu do innych pojazdów części nadających się do użytku) i dotyczył decyzji wydanej w oparciu o inną podstawę prawną niż decyzja kontrolowana, wobec czego nie mógł on, nawet pomocniczo, stanowić adekwatnego wzorca kontroli w niniejszym postępowaniu.

Odnosząc się do zarzutu skargi naruszenia art. 79 ust. 1 pkt 5 ustawy poprzez jego niezastosowanie, należy wskazać, iż nie mógł od odnieść on zamierzonego skutku. Powyższy przepis stanowi, że pojazd podlega wyrejestrowaniu przez organ właściwy ze względu na miejsce ostatniej rejestracji pojazdu, na wniosek jego właściciela, w przypadku udokumentowanej trwałej i zupełnej utraty posiadania pojazdu bez zmiany w zakresie prawa własności. Jak twierdzi w skardze strona skarżąca, zniszczenie pojazdu w wypadku, a następnie zatrzymanie go na parkingu na terenie Niemiec i odmowa dokonania zwrotu właścicielowi pojazdu wpisują się w przesłankę trwałej i zupełniej utraty posiadania pojazdu bez zmiany po stronie właścicielskiej. Rzecz w tym, że z treści przywołanego przepisu po pierwsze, wynika wprost, że postępowanie przedmiocie wyrejestrowania pojazdu oparte zostało o zasadę skargowości. Oznacza to, że w sytuacji, kiedy z wniosku oraz załączonej do niego dokumentacji wprost wynika przyczyna ubiegania się o wyrejestrowanie pojazdu, organ jest takim wnioskiem związany i nie może spekulować co do podstawy prawnej jego rozstrzygnięcia.

W warunkach badanego przypadku należy zauważyć, że skarżąca wnioskując o wyrejestrowanie przedmiotowego pojazdu, wprost m.in. w piśmie z 27 sierpnia 2020 r. wskazała za podstawę jej żądania stanowi art. 79 ust. 1 pkt 4 ustawy, wobec czego, w sytuacji postępowania o charakterze wnioskowym, organ tym żądaniem był związany i konsekwentnie ustalał stan faktyczny sprawy adekwatnie do treści ww. przepisu. Organ nie mógł zatem dowolnie zmienić kwalifikacji rozpatrzenia wniosku skarżącej na art. 79 ust. 1 pkt 5 ustawy, choć tego de facto domagała się skarżąca w skardze, czyniąc organowi zarzut z braku takiego zachowania, choć byłoby ono sprzeczne z prawem. Ponadto zauważyć należy, że odmowne rozstrzygnięcie w przedmiocie wyrejestrowania pojazdu wydane na podstawie jednej z przesłanek określonych art. 79 ust. 1 ustawy nie stoi na przeszkodzie ponownemu wnioskowi o wyrejestrowanie tego samego pojazdu, jeśli okoliczności faktyczne sprawy wskazują, że zastosowanie może znaleźć inna podstawa prawna wyrejestrowania. Jednakowoż w kontekście rozpoznawanego przypadku podkreślić wypada, że okoliczności sprawy nie świadczyły, na co wskazuje w zarzutach skargi jej autor, aby przepis art. 79 ust. 1 pkt 5 ustawy mógł w ogóle mieć zastosowanie. Nie chodzi przy tym tylko o okoliczność wnioskowego trybu postępowania, ale także o inne warunki, aby ww. przepis mógł mieć zastosowanie. Po pierwsze, samo zniszczenie pojazdu za granicą stanowi przesłankę do wyrejestrowania pojazdu wyłącznie w oparciu o jasno brzmiący przepis art. 79 ust. 1 pkt 4 ustawy. Tego samego desygnatu nie można zatem traktować jako opisującego dwie lub więcej przesłanek wyrejestrowania pojazdu. Po drugie, jak już wcześniej wskazano, aby doszło do wyrejestrowania pojazdu, jego właściciel musi udokumentować fakt trwałej i zupełnej utraty posiadania pojazdu bez zmiany w zakresie prawa własności. Tymczasem w toku rozprawy w dniu 24 czerwca 2020 r. pełnomocnik strony skarżącej, na pytanie Sądu dotyczące przyczyn braku możliwości odzyskania wraku pojazdu celem dokonania zniszczenia (kasacji) oświadczył, że są one związane ze sporem prawnym z przechowawcą pojazdu, za którym stoją istotne roszczenia finansowe. Zdaniem Sądu w składzie orzekającym, powyższe nie stanowi o trwałej i zupełniej utracie pojazdu bez zmiany w zakresie właścicielskim, lecz stan ten jest przejściowy. Nawet jeśli bowiem przyjąć, że ów spór skarżącej z przechowawcą pojazdu jest długotrwały, to jednak jest w toku i docelowo ma szansę zostać rozstrzygnięty w ramach adekwatnego postępowania (procesu), wobec czego nie można w tych okolicznościach przyjąć, że ziściły się warunki, o których mowa w art. 79 ust. 1 pkt 5 ustawy.

Końcowo podkreślić należy, że okoliczności badanej sprawy być może są nietypowe, ale w świetle przedstawionych rozważań Sądu nie pozwalają na przyjęcie wykładni i zastosowanie prawa, w sposób jakiego oczekiwałaby strona skarżąca. Zdaniem Sądu, w sprawie nie doszło więc do zarzucanych skargą naruszeń prawa materialnego i procesowego. Ponadto Sąd, działając z urzędu na podstawie art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, nie dopatrzył się innego rodzaju naruszeń prawa, które uzasadniałyby wyeliminowanie zapadłych decyzji z obrotu prawnego. A zatem, z uwagi na podniesione wyżej względy, na podstawie art. 151 ww. ustawy, wniesiona w sprawie skarga podlegała oddaleniu.

d.cz.