Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Józef Maleszewski Sędzia WSA Tomasz Grossmann (spr.) Asesor sądowy WSA Katarzyna Witkowicz-Grochowska po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 lutego 2021 r. sprawy ze skarg B. Z., M. K. i J. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] czerwca 2020 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania odwoławczego oddala skargi w całości.

Zaskarżoną decyzją z [...] czerwca 2020 r. ([...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze (dalej też jako "SKO" lub "organ II instancji") – na skutek wniesienia odwołań przez B. S., J. S. i M. K. od decyzji Starosty [...] z [...] kwietnia 2020 r. ([...]) w przedmiocie zmiany danych w ewidencji klubów sportowych działających w formie stowarzyszeń, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej – umorzyło postępowanie odwoławcze.

Zaskarżona decyzja SKO, jak wynika z jej uzasadnienia, zapadła w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Przywołaną wyżej decyzją z [...] kwietnia 2020 r. Starosta P. (dalej też jako "Starosta" lub "organ I instancji") – działając na wniosek Stowarzyszenia A (zwanego też dalej "Stowarzyszeniem" lub "Klubem") – dokonał zmiany danych w ewidencji klubów sportowych działających w formie stowarzyszeń, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej, polegających na wpisie zmian w składzie zarządu i komisji rewizyjnej oraz określenia nowej liczby członków zarządu obecnej kadencji Klubu, zgodnie z protokołem i uchwałami Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia z [...] marca 2020 r.

Odwołania od tej decyzji wnieśli, jednym pismem, B.S., J. S. i M. K. (zwani też dalej łącznie "skarżącymi"), domagając się uchylenia decyzji z powodu rażącego naruszenia prawa przez Starostę.

Umarzając postępowanie odwoławcze – przywołaną na wstępie decyzją z [...] czerwca 2020 r. – SKO wyjaśniło, że zgodnie z § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sportu i Turystyki z dnia 18 października 2011 r. w sprawie ewidencji klubów sportowych (Dz. U. Nr 243, poz. 1449; zwanego dalej "rozporządzeniem MSiT") klub sportowy wpisany do ewidencji, w terminie 14 dni od dnia zmiany danych, o których mowa w § 5 pkt 4-9 (nazwa, siedziba oraz adres klubu sportowego; imiona, nazwiska i funkcje osób wchodzących w skład zarządu i organu kontroli wewnętrznej; informacje o statucie: datę jego uchwalenia, datę zmiany statutu; dane osób upoważnionych do zaciągania zobowiązań majątkowych; cel działania, teren działania), składa wniosek do organu ewidencyjnego o dokonanie zmian w ewidencji. W orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się, że wpis do ewidencji dokonywany jest w formie decyzji administracyjnej, co wynika z art. 4 ust. 4 w zw. z art. 4 ust. 7 ustawy o sporcie (w skrócie "u.sport.").

Dalej SKO wskazało, że zgodnie z art. 28 k.p.a. stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. W ocenie organu status strony w postępowaniu o dokonanie zmian w ewidencji klubów sportowych ma wyłącznie klub sportowy, jako wnioskodawca. To bowiem praw i obowiązków klubu sportowego, jako stowarzyszenia, w zakresie reprezentacji i możliwości działania dotyczy decyzja o zmianie wpisu w ewidencji. Decyzja ta nie dotyczy natomiast praw i obowiązków członków klubu co do ich statusu w stowarzyszeniu.

Tymczasem wniesione odwołanie sprowadza się w istocie do żądania skarżących, aby organ odwoławczy dokonywał merytorycznej kontroli uchwał organów Klubu w przedmiocie odwołania skarżących z funkcji w jego organach. W ocenie SKO nie ma ku temu podstaw prawnych, gdyż roszczenie członka stowarzyszenia o ochronę jego członkostwa przed niezgodnym z prawem lub statutem wykreśleniem ze stowarzyszenia podlega rozpoznaniu na drodze sądowej przed sądem powszechnym. Skarżący mogą zatem kwestionować uchwały organów stowarzyszenia na drodze sądowej, od czego ewentualnie zależeć będą dalsze zmiany wpisu w ewidencji klubów sportowych. Natomiast żądanie zmiany wpisu w ewidencji oraz przymiot strony w tym postępowaniu przysługuje wyłącznie klubowi sportowemu. Dlatego skarżący nie są stroną postępowania w tej sprawie.

Skargi na opisaną decyzję SKO do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu wnieśli, jednym pismem z [...] sierpnia 2020 r., B.S., J. S. i M. K., reprezentowani przez r.pr. E. S., która – zarzuciwszy organowi rażące naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wydanie zaskarżonej decyzji, tj. naruszenie:

1) art. 138 § 1 pkt 3 w zw. z art. 28 k.p.a., § 8 ust. 2 rozporządzenia MSiT, art. 4 ust. 4 w zw. z art. 4 ust. 7 u.sport. – przez nieuprawnione przyjęcie, że skarżącym nie przysługuje interes prawny w tej sprawie, do którego to naruszenia doszło wskutek nieuprawnionego pominięcia przepisów prawa materialnego, z których wynika interes prawny skarżących, w szczególności norm prawnych gwarantujących prawo wolności zrzeszania się, tj. art. 12, art. 58 ust. 1, art. 31 ust. 1 i 2, art. 32 ust. 1 Konstytucji, art. 11 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, czy też art. 10 ust. 1 pkt 4, 5 i 6 oraz art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (w skrócie "pr.stow."), jak również postanowień statutu Stowarzyszenia (zwanego też dalej "Statutem"), a w szczególności jego § 12 pkt 2;

2) art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. przez brak prawidłowej oceny materiału dowodowego w sprawie, nierozpoznanie istoty sprawy oraz przez bezzasadne uchylenie się od merytorycznej oceny złożonego odwołania od decyzji Starosty.

– wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a także o przyznanie skarżącym kosztów postępowania w tej sprawie, w tym kosztów zastępstwa, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skarg ich autorka – przedstawiwszy dotychczasowy przebieg postępowania w sprawie – wskazując na art. 7 i art. 9 k.p.a., podniosła, że skoro na etapie odwołania od decyzji Starosty interes prawny skarżących w tej sprawie wzbudził wątpliwości, to przed wydaniem zaskarżonej obecnie decyzji obowiązkiem SKO było co najmniej wezwanie skarżących do wykazania tego interesu, jeżeli SKO nie ustaliło z urzędu (nie potrafiło ustalić) przepisów prawa materialnego, który taki właśnie interes prawny skarżącym w tej sprawie przyznaje. Organowi II instancji najwyraźniej umknęła istota tej sprawy, co przełożyło się na bezpodstawne uchylenie się od merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy, wbrew ciążącemu na SKO obowiązkowi.

Skarżący zawiadomili bowiem Starostę o nieprawidłowościach w Stowarzyszeniu jako członkowie jego organów: B.S. i M. K. jako członkowie Komisji Rewizyjnej, a J. S. jako członek Zarządu, wykazując w zawiadomieniu naruszenia prawa i Statutu, jakich dokonano podejmując uchwały o odwołaniu skarżących ze składu organów Stowarzyszenia i powołując w to miejsce inne osoby, a przy tym niezgodnie ze Statutem ograniczając w trakcie trwającej kadencji liczebność Zarządu – naruszenia prawa skutkujące nieistnieniem w obrocie prawnym tych uchwał. Oceniając więc złożony wniosek Stowarzyszenia o wpis zmian do ewidencji co do składu organów Stowarzyszenia, Starosta powinien był zastosować procedurę nadzorczą przewidzianą w art. 28 i art. 29 pr.stow., skoro wskazane i potwierdzone przez Starostę nieprawidłowości w działaniu organów Stowarzyszenia przekładają się na to, że Stowarzyszenie od [...] lutego 2020 r. zostało pozbawione organów obowiązkowych dla stowarzyszenia, którymi są zarząd i organ nadzorczy (art. 11 ust. 3 pr.stow.). Zatem wniosek o wpis zmian do ewidencji w dniu [...] marca 2020 r., rozpoznany decyzją Starosty, złożył organ nieistniejący w tym czasie, zwołanie Walnego Zebrania Członków na dzień [...] marca 2020 r. również było dotknięte wadami, a to z kolei przełożyło się na niemożność podjęcia przez to Zebranie ważnych uchwał, zwłaszcza tych, które zostały podjęte wskutek "zaleceń" Starosty, skoro ich podjęcie nie było objęte pierwotnym zawiadomieniem.

A zatem – jak dalej wywiedli skarżący – zaskarżona odwołaniem decyzja Starosty nie jest sprawą dotyczącą "statusu w stowarzyszeniu" skarżących, jak to błędnie przyjęło SKO, czy też sprawą ze stosunku członkostwa w tym Stowarzyszeniu. To błędne ustalenie SKO przełożyło się w konsekwencji na równie błędne przyjęcie, że skarżący nie mają interesu prawnego w tym postępowaniu, interes ten przysługuje wyłącznie Stowarzyszeniu jako wnioskodawcy w postępowaniu ewidencyjnym, a skarżący swych praw "ze stosunku członkostwa" w Stowarzyszeniu mogą dochodzić wyłącznie na drodze procesu cywilnego. Skarżący twierdzą tymczasem, że z przywołanych w skardze przepisów materialnoprawnych normujących wolność zrzeszania się wynika w sposób oczywisty interes prawny skarżących do bycia stroną w postępowaniu administracyjnym, którego dotyczy sporna decyzja Starosty. Stowarzyszenie jako osoba prawna działa bowiem tylko przez swe organy, w tym przez zarząd, jako jedyny organ uprawniony do reprezentacji stowarzyszenia. Do tego z art. 11 ust. 3 pr.stow. wynika wprost, że stowarzyszenie musi mieć zarząd i organ kontroli wewnętrznej, a zatem brak w stowarzyszeniu któregoś z tych organów wymaga prawidłowej interwencji organu nadzoru. Do tego jednym z przejawów wolności zrzeszania się jest właśnie prawo wybierania (legitymacja czynna), jak i prawo do bycia wybieranym do organów stowarzyszenia (legitymacja bierna). W swym odwołaniu od decyzji Starosty skarżący wyraźnie wskazali, że sprawa dotyczy praw i obowiązków skarżących w zakresie ich czynnego i biernego prawa wyborczego, określonego zresztą wprost w § 12 pkt 2 Statutu, co wystarczająco uzasadnia interes prawny skarżących w postępowaniu o wpis zmian do ewidencji, skoro wnioskowane zmiany dotyczyły także skarżących. Do tego następstwem bycia wybranym w skład organów stowarzyszenia są też i obowiązki – względem Stowarzyszenia, a pośrednio względem członków Stowarzyszenia. Tymczasem skarżącym uniemożliwiono pełnienie funkcji w organach Stowarzyszenia w trakcie biegnącej kadencji, przed Walnym Zebraniem sprawozdawczym za rok 2019, a więc i dotyczącego członkom organów Stowarzyszenia absolutorium z wykonanych obowiązków.

Mając to wszystko na uwadze nie sposób więc – zdaniem autorki skarg – odmówić w tej sprawie skarżącym statusu uczestnika postępowania w rozumieniu art. 28 k.p.a. Skarżącym w tej sprawie przysługuje co najmniej interes prawny w stwierdzeniu, czy nadal odpowiedzialność wynikająca z pełnienia funkcji w organach Stowarzyszenia na nich ciąży, jako na osobach ważnie wybranych w skład, odpowiednio: Zarządu Stowarzyszenia (J. S.) i Komisji Rewizyjnej (B. S. oraz M. K.), czy też odpowiedzialność ta przeszła na inne osoby, w jakim trybie i w końcu z jaką datą.

W "odpowiedzi na skargę" organ II instancji wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. W ocenie tego organu nie ma podstaw do uznania, że stroną postępowania o dokonanie zmian w ewidencji (określonego w § 8 ust. 2 rozporządzenia MSiT) są członkowie klubu sportowego działającego w formie stowarzyszenia, a nie wyłącznie sam klub sportowy. Skarżący nie mogli tym samym domagać się wzruszenia aktów podejmowanych przez organy stowarzyszenia w postępowaniu dotyczącym zmian w ewidencji. Mogli tego dokonać wyłącznie na drodze sądowej, co mogłoby mieć ewentualnie wpływ na konieczność zmian w ewidencji.

W piśmie procesowym z [...] września 2020 r. skarżący podtrzymali skargę.

W piśmie procesowym z [...] września 2020 r. uczestnik postępowania, Klub [...], reprezentowany przez adw. M. P., poparł stanowisko SKO i wniósł o oddalenie skargi w całości, podkreślając, że sprawa nie dotyczy w żadnym stopniu zagwarantowanego prawa wolności zrzeszania się skarżących, a kwestii zmiany danych Klubu w ewidencji klubów sportowych. W ocenie uczestnika, w świetle § 8 rozporządzenia MSiT nie powinno budzić jakichkolwiek wątpliwości, że jedynym podmiotem uprawnionym do złożenia wniosku o wpis zmian w ewidencji był Klub, a skarżący nie posiadali i nie posiadają interesu prawnego w byciu stroną w postępowaniu. Hipotetycznie przyjmując, że dopuszczalna byłaby odmienna interpretacja, doszłoby do sytuacji, gdy każdy z członków klubu mógłby żądać udziału w postępowaniu ewidencyjnym, co nie wydaje się być do pogodzenia z celem i literalną wykładnią ww. przepisu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje:

Na wstępie należy wyjaśnić, że niniejsza sprawa została rozpoznana na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 15 zzs4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1842, z późn. zm.).

Przystępując do rozpoznania sprawy w tym trybie, Sąd miał na uwadze, że zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 137; w skrócie "p.u.s.a."), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem (legalności), jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Sądy administracyjne, kierując się wspomnianym kryterium legalności, dokonują oceny zgodności treści zaskarżonego aktu oraz procesu jego wydania z normami prawnymi – ustrojowymi, proceduralnymi i materialnymi – przy czym ocena ta jest dokonywana według stanu prawnego i zasadniczo na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu. W świetle art. 3 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325, z późn. zm.; w skrócie "p.p.s.a.") kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje m.in. orzekanie w sprawach skarg na decyzje administracyjne (pkt 1). Stosownie do art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną. Oznacza to, że bierze pod uwagę wszelkie naruszenia prawa, a także wszystkie przepisy, które powinny znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, niezależnie od żądań i wniosków podniesionych w skardze, w granicach sprawy, wyznaczonych przede wszystkim określonym w skardze przedmiotem zaskarżenia oraz rodzajem i treścią zaskarżonego aktu.

Przedmiotem tak sprawowanej kontroli sądowej jest w niniejszej sprawie decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego (z [...] czerwca 2020 r., nr [...]) o umorzeniu postępowania odwoławczego od decyzji Starosty [...] (z [...] kwietnia 2020 r., nr [...]) w sprawie zmiany danych w ewidencji klubów sportowych działających w formie stowarzyszeń, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej.

Należy zaznaczyć, że organ w zaskarżonej decyzji rozważał i rozstrzygał wyłącznie kwestię możliwości uznania skarżących za stronę postępowania administracyjnego w sprawie zmiany danych w ewidencji klubów sportowych, zakończonego powyższą decyzją Starosty. W konsekwencji również Sąd w niniejszym postępowaniu sądowym był władny ocenić i rozstrzygnąć jedynie tę kwestię – legitymacji skarżących do udziału w przedmiotowym postępowaniu ewidencyjnym w charakterze strony. Dlatego poza zakresem niniejszego postępowania sądowego pozostała w szczególności ocena prawidłowości (legalności) decyzji organu I instancji, a więc zasadności i prawidłowości dokonania zmian w ewidencji klubów sportowych. Nie mieści się w nim również badanie "istnienia" lub prawidłowości uchwał podejmowanych przez Stowarzyszenie (jego organy) – kwestionowanych przez stronę skarżącą.

Generalnie uchwały organów stowarzyszenia (w tym dotyczące zmian w składzie tych organów) nie mogą być przedmiotem kontroli przed sądem administracyjnym, nawet jeżeli skarżąca je osoba została na podstawie takiej uchwały odwołana z zajmowanego stanowiska. Kwestie te nie mieszczą się bowiem w zakresie kognicji sądów administracyjnych, określonej w art. 3 p.p.s.a. Właściwe w takich sprawach są – jak słusznie wskazało SKO w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji – sądy powszechne, co potwierdza jednolite w zasadzie orzecznictwo Sądu Najwyższego.

Przykładowo, w wyroku z [...] kwietnia 2018 r. o sygn. akt V CSK [...] (LEX nr 3131019), Sąd Najwyższy wyjaśnił że: "statut stowarzyszenia stanowiący źródło stosunku prawnego członkostwa ma charakter umowy cywilnoprawnej, a roszczenie członka stowarzyszenia o ochronę jego członkostwa przed niezgodnym z prawem lub statutem wykluczeniem lub wykreśleniem ze stowarzyszenia podlega rozpoznaniu na drodze sądowej. Zakres autonomii pozostawiony członkom stowarzyszenia wymaga bowiem z jednej strony ochrony interesów indywidualnych, a z drugiej strony istnienia organu rozstrzygającego spory między osobami rozmaicie postrzegającymi zróżnicowane formy realizacji wspólnego celu. W ramach ochrony przed bezpodstawnym wykluczeniem ze struktur stowarzyszenia, w przypadku uchybienia przez uchwałę władz stowarzyszenia normie ustawowej można żądać ustalenia nieważności uchwały (art. 58 § 2 k.c.), w razie sprzeczności uchwały z zasadami współżycia społecznego można domagać się stwierdzenia jej nieważności na podstawie art. 58 § 2 k.c., w razie zaś naruszenia postanowień statutu można żądać ustalenia istnienia stosunku członkostwa, względnie bezskuteczności uchwały pozbawiającej członkostwa (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia [...] stycznia 2005 r., III CZP [...], OSNC 2005, Nr [...], poz. 188, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia [...] listopada 2008 r., V CSK [...], nie publ., i wyrok Sądu Najwyższego z dnia [...] czerwca 2009 r., I CSK [...], nie publ.)".

W ocenie Sądu w niniejszym składzie powyższe uwagi, dotyczące wprost badania istnienia stosunku członkostwa w stowarzyszeniu i skuteczności dotyczących jego uchwał organów stowarzyszenia, należy odpowiednio odnieść także do stosunku członkostwa w organie stowarzyszenia, a w konsekwencji uznać, że również badanie istnienia tego ostatniego stosunku oraz związanych z nim uchwał i ich prawidłowości, na ile (i o ile w ogóle) jest możliwe, to wyłącznie w postępowaniu przed sądem powszechnym.

W konsekwencji należy stwierdzić, że Sąd w niniejszym składzie nie jest władny wypowiadać się w zaistniałym sporze co do prawidłowości bądź wadliwości uchwał organów Stowarzyszenia podjętych w sprawach jego członków, w tym kwestionowanych przez skarżących uchwał dotyczących ich statusu (a szerzej: udziału) w Klubie.

Po pierwsze, materia ta nie należy w ogóle do właściwości sądów administracyjnych. W zakresie tej właściwości mieści się bowiem wyłącznie kontrola działalności administracji publicznej, co jasno wynika z art. 184 Konstytucji RP, art. 1 § 1 p.u.s.a. oraz art. 1 i art. 3 § 1 p.p.s.a. Zgodnie zaś z powszechnie przyjmowanym w orzecznictwie sądowoadministracyjnym poglądem, który Sąd w niniejszym składzie w pełni podziela, organy administracji publicznej nie mają kompetencji do samodzielnego rozstrzygania spraw o charakterze cywilnym, zastrzeżonych do właściwości sądów powszechnych (por. m.in. wyroki NSA: z [...].05.2006 r., I OSK [...]; z [...].03.2011 r., II FSK [...]; z [...].03.2011 r., II FSK [...]; z [...].03.2011 r., II FSK [...]; z [...].08.2013 r., I [...]; z [...].12.2014 r., II OSK [...]; z [...].04.2017 r., I OSK [...]; z [...].12.2017 r., I OSK [...] – dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.nsa.gov.pl; dalej w skrócie "CBOSA") – a taki bez wątpienia charakter ma spór, który legł u podstaw wniesienia odwołania w kontrolowanej sprawie, dotyczący, najogólniej rzecz ujmując, prawidłowości działania organów Stowarzyszenia, zmian w ich składzie osobowym oraz podejmowanych przez te organy uchwał.

Po drugie, kwestionowane przez skarżących uchwały dotyczyły zmian w składzie organów Stowarzyszenia, w świetle których skarżący utracili członkostwo w tych organach (J. S. w Zarządzie Klubu, B. S. i M. K. w jego Komisji Rewizyjnej). Zdaniem skarżących zarzucana przez nich wadliwość tych uchwał przełożyła się na wadliwość działania i decyzję Starosty, gdyż: "wniosek o wpis zmian do ewidencji w dniu [...].03.2020r. rozpoznany zaskarżoną decyzją Starosty [...], złożył organ nieistniejący w tym czasie, zwołanie Walnego Zebrania Członków na dzień [...].03.2020r. również było dotknięte wadami, a to z kolei przełożyło się na niemożność podjęcia przez to Zebranie ważnych uchwał, zwłaszcza tych, które zostały podjęte wskutek «zaleceń» Starosty, skoro ich podjęcie nie było objęte pierwotnym zawiadomieniem" (s. 5 skargi). Jak to już jednak wyżej wskazano, przedmiotem badania przez SKO – a w konsekwencji także przez Sąd w niniejszym składzie – nie była prawidłowość decyzji Starosty, a jedynie kwestia legitymacji skarżących do udziału w postępowaniu ewidencyjnym przed tym organem. Dla oceny zaś legitymacji procesowej skarżących w tym postępowaniu treść tych uchwał, ani ich ewentualna (zarzucana) wadliwość nie mogą mieć istotnego znaczenia. Fakt dokonania zmian w ewidencji i wykreślenia z niej skarżących na podstawie ww. uchwał organów Stowarzyszenia mogą wskazywać co najwyżej na interes prawny skarżących w zwalczaniu tych uchwał przed sądem powszechnym, ale nie w toku postępowania o zmianę danych w ewidencji. Tym bardziej, że wpis zmiany danych ewidencyjnych, w braku odmiennego zastrzeżenia ustawodawcy, ma charakter deklaratywny (deklaratoryjny), a nie konstytutywny – albowiem ze względu na podstawową, informacyjną funkcję ewidencji i rejestrów jest zasadą, że wpisy, co do których prawo nie przewiduje skutku konstytutywnego, są deklaratywne (por. np. E. M. -K. , Wpisy w rejestrze przedsiębiorców dotyczące spółek handlowych, W. 2004, s. 149) – a więc, sam w sobie, ów wpis zmiany danych pozostaje bez istotnego wpływu na materialnoprawną pozycję skarżących w strukturze Stowarzyszenia, w tym na ich prawa i obowiązki. W konsekwencji, wbrew zarzutom skargi, kwestionowane zmiany danych ewidencyjnych w żaden sposób nie ingerują także w wolność zrzeszania się skarżących (określaną w skardze niezbyt fortunnym mianem "prawa wolności zrzeszania się").

Jest poza sporem, że krąg stron postępowania administracyjnego w sprawie zmiany danych w ewidencji klubów sportowych działających w formie stowarzyszeń, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej, ustala się – z uwagi na brak uregulowań szczególnych – zgodnie z ogólną regułą wysłowioną w art. 28 k.p.a. W myśl tego przepisu: "Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek".

Ujmując rzecz w pewnym uproszczeniu – zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie sądowoadministracyjnym poglądem, który Sąd w niniejszym składzie podziela – mieć interes prawny w postępowaniu administracyjnym znaczy to samo, co ustalić przepis prawa powszechnie obowiązującego, na którego podstawie można skutecznie żądać czynności organu z zamiarem zaspokojenia jakiejś potrzeby albo żądać zaniechania lub ograniczenia czynności organu sprzecznych z potrzebami danej osoby (zob. wyrok NSA z [...].02.1984 r., I SA [...], LEX nr 1689510; por. też wyroki NSA: z [...].02.2020 r., II GSK [...]; z [...].09.2019 r., II GSK [...]; z [...].06.2019 r., II OSK [...]; z [...].05.2019 r., I OSK [...]; z [...].04.2018 r., II OSK [...]; z [...].01.2018 r., I OSK [...]; z [...].01.2018 r., II OSK [...] – dostępne w CBOSA). Zwykle interes prawny, o którym mowa w art. 28 k.p.a., będzie wynikać z normy prawa materialnego administracyjnego, ale może on wynikać także z normy prawa materialnego należącej do innej gałęzi prawa, w tym do prawa cywilnego (por. wyroki NSA: z [...].08.2012 r., II OSK [...]; z [...].09.2013 r., II OSK [...] – CBOSA; por. też wyroki NSA: z [...].09.2019 r., II GSK [...]; z [...].11.2018 r., II OSK [...]; z [...].03.2018 r., I OSK [...]; z [...].01.2018 r., I OSK [...]; z [...].12.2017 r., II OSK [...] – CBOSA). Zasadniczo statusu strony nie można natomiast skutecznie wyprowadzać z zarzucanej wadliwości rozstrzygnięć (decyzji, postanowień) zapadłych w postępowaniu administracyjnym (tu: z zarzucanej wadliwości decyzji Starosty, wokół której ogniskuje się istotna część wywodów skargi). Wręcz odwrotnie, to legitymowanie się interesem prawnym w danym postępowaniu pozwala dopiero skutecznie zwalczać zapadłe w tym postępowaniu rozstrzygnięcia.

Postępowanie w sprawie zmiany danych w ewidencji kubów sportowych prowadzone jest w oparciu o przepisy ustawy z 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. z 2020 r. poz.1133; w skrócie "u.sport.") oraz wydanego na podstawie delegacji zawartej w art. 4 ust. 8 u.sport. rozporządzenia Ministra Sportu i Turystyki z dnia 18 października 2011 r. w sprawie ewidencji klubów sportowych (Dz. U. Nr 243, poz. 1449; w skrócie "rozporządzenie MSiT"), a także, posiłkowo, w oparciu o przepisy "macierzystej" dla wszystkich stowarzyszeń ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (ówcześnie: Dz. U. z 2019 r. poz. 713, z późn. zm.; w skrócie "pr.stow."), zaś w pozostałym, nieuregulowanym zakresie – o przepisy k.p.a.

Klub sportowy działający w formie stowarzyszenia, którego statut – tak jak Statut Stowarzyszenia [...] (w aktach adm. I inst.) – nie przewiduje prowadzenia działalności gospodarczej, podlega wpisowi do ewidencji prowadzonej przez starostę właściwego ze względu na siedzibę klubu. Wpisu i wykreślenia wpisu z ewidencji dokonuje się na podstawie wniosku. Wpis, odmowa wpisu do ewidencji i wykreślenie wpisu z ewidencji następuje w drodze decyzji (art. 4 ust. 4 w zw. z ust. 7 u.sport.). Do wpisu do ewidencji stosuje się przepisy działu II k.p.a. (art. 4a ust. 4 w zw. z ust. 7 u.sport.).

Zgodnie z § 5 rozporządzenia MSiT w ww. ewidencji zamieszcza się: (1) datę wpisu; (2) numer ewidencyjny; (3) imiona i nazwiska oraz daty urodzenia członków komitetu założycielskiego; (4) nazwę, siedzibę oraz adres klubu sportowego; (5) imiona, nazwiska i funkcje osób wchodzących w skład zarządu i organu kontroli wewnętrznej; (6) informacje o statucie: datę jego uchwalenia, datę zmiany statutu; (7) dane osób upoważnionych do zaciągania zobowiązań majątkowych; (8) cel działania; (9) teren działania; (10) datę wykreślenia klubu sportowego z ewidencji; (11) inne uwagi. Szczególne znaczenie w kontrolowanej sprawie ma przepis § 8 rozporządzenia MSiT, zgodnie z którym klub sportowy wpisany do ewidencji, w terminie 14 dni od dnia zmiany danych, o których mowa w § 5 pkt 4-9, składa wniosek do organu ewidencyjnego o dokonanie zmian w ewidencji (ust. 1). Organ ewidencyjny na podstawie wniosku, o którym mowa w ust. 1, w trybie określonym dla wpisu do ewidencji, dokonuje niezwłocznie zmian danych w ewidencji (ust. 2).

Większość danych ujawnianych w omawianej ewidencji stanowi niewątpliwie materię statutową. Zgodnie bowiem z art. 10 ust. 1 pr.stow. statut stowarzyszenia określa w szczególności: (1) nazwę stowarzyszenia, odróżniającą je od innych stowarzyszeń, organizacji i instytucji; (2) teren działania i siedzibę stowarzyszenia; (3) cele i sposoby ich realizacji; (4) sposób nabywania i utraty członkostwa, przyczyny utraty członkostwa oraz prawa i obowiązki członków; (5) władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru, uzupełniania składu oraz ich kompetencje; (5a) możliwość otrzymywania przez członków zarządu wynagrodzenia za czynności wykonywane w związku z pełnioną funkcją; (6) sposób reprezentowania stowarzyszenia, w szczególności sposób zaciągania zobowiązań majątkowych, a także warunki ważności uchwał władz stowarzyszenia; (7) sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich; (8) zasady dokonywania zmian statutu; (9) sposób rozwiązania się stowarzyszenia. Władzami stowarzyszenia, o których mowa w cytowanym art. 10 ust. 1 pkt 5 pr.stow., są w szczególności zarząd i organ kontroli wewnętrznej – które to organy każde stowarzyszenie jest obowiązane posiadać, zgodnie z art. 11 ust. 3 pr.stow.

Przywołane regulacje nie pozostawiają wątpliwości co do tego, że podmiotem, na którym spoczywa obowiązek złożenia wniosku o dokonanie zmian w prowadzonej przez starostę ewidencji klubów sportowych, jest wyłącznie klub sportowy, którego zmiany dotyczą, reprezentowany przez osobę do tego uprawnioną zgodnie z postanowieniami statutu. W konsekwencji to sam klub – a nie poszczególni jego członkowie – jest stroną w postępowaniu o dokonanie zmian w ww. ewidencji. I to także wówczas, gdy zgłaszane zmiany ewidencyjne dotyczą również osobiście tych członków (w tym sensie, że ich personalia podlegają wpisowi albo wykreśleniu) – skoro prawodawca nie przyznał im uprawnienia do zgłaszania staroście nawet takich zmian. Tym samym w razie ewentualnych nieprawidłowości w dokonaniu wnioskowanych zmian w ewidencji, to wyłącznie klub sportowy, działający w sposób przewidziany statutem, jest uprawniony do ich kwestionowania, w tym do zaskarżania decyzji organu I instancji w tym przedmiocie.

Zgodnie z postanowieniami Statutu, to Zarząd Klubu jest podmiotem uprawnionym do reprezentowania Klubu na zewnątrz (§ 24 pkt 1), przy czym każdy członek Zarządu może występować w imieniu Klubu samodzielnie (§ 25).

W związku z tym jedynie na marginesie (gdyż nie jest to przedmiotem rozstrzygania w niniejszej sprawie) – w nawiązaniu do twierdzeń i zarzutów skargi – wypada zauważyć, że kwestionowany przez skarżących wniosek z [...] marca 2020 r. o dokonanie zmian w ewidencji (w akt adm. I inst.) został podpisany przez K. D., która wchodziła w skład Zarządu nieprzerwanie od początku istnienia Stowarzyszenia i ukonstytuowania się tego organu. Tym samym trudno zasadnie twierdzić, że wniosek został złożony przez osobę do tego nieuprawnioną. Już z tych względów jako chybione należy ocenić powołanie się przez skarżących na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z [...] października 2019 r. o sygn. akt III SA/Gl [...] (CBOSA), który zapadł w odmiennym stanie faktycznym.

Mając wszystko to na uwadze, Sąd w niniejszym składzie uznał, że zmiany dokonywane w prowadzonej przez starostę ewidencji kubów sportowych dotyczą wyłącznie interesu prawnego i obowiązków danego stowarzyszenia, a nie jego poszczególnych członków, nawet jeżeli w wyniku tych zmian zostaną oni wykreśleni z ewidencji jako członkowie organów stowarzyszenia. Osoby te mogą poszukiwać we własnym imieniu ochrony sądowej wyłącznie na wyżej zasygnalizowanej drodze postępowania przed sądem powszechnym.

Z tych względów Sąd podzielił stanowisko SKO, że skarżącym nie przysługiwał przymiot strony w postępowaniu w sprawie zmiany danych ewidencyjnych Klubu, zakończonym decyzją Starosty z [...] kwietnia 2020 r., oraz że – w konsekwencji – postępowanie odwoławcze zainicjowane odwołaniem wniesionym od tej decyzji przez skarżących podlegało na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 k.p.a. umorzeniu, jako bezprzedmiotowe (art. 105 § 1 w zw. z art. 140 k.p.a.).

W tym stanie rzeczy Sąd, na podstawie art. 151 p.p.s.a., skargi w całości oddalił.