Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Dorota Dąbek ( spr.) Sędziowie NSA Krystyna Kutzner WSA Janusz Bociąga Protokolant Renata Nowak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 września 2013 r. sprawy ze skargi T. D., D. T., J. T., S. T., A. M. na uchwałę Rady Gminy z dnia 24 lipca 2013r. nr [ ] w przedmiocie odrzucenia wniosku mieszkańców o przeprowadzenie referendum gminnego w sprawie nadania ulicom nazw w miejscowościach C., Ł., S., Z. I. stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w całości, II. zasądza od Rady Gminy na rzecz strony skarżącej kwotę 300 zł (słownie: trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

wyroku WSA z dnia 26 września 2013r.

W dniu 26 czerwca 2013r. do Urzędu Gminy S. wpłynął wniosek T. D., działającego w imieniu własnym oraz J. T., D. T., S. T. i A. M., o przeprowadzenie referendum gminnego, którego przedmiotem będzie udzielenie odpowiedzi na pytanie: "Czy jesteś przeciw wprowadzeniu nazw ulic w gminie S. oraz jednocześnie czy jesteś za tym, aby Rada Gminy uchyliła (odrzuciła) Uchwałę Nr [...] Rady Gminy S. z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie nadania nazw ulicom w miejscowościach C., Ł., S., Z.?". Do wniosku dołączono 55 list zawierających 810 podpisów mieszkańców Gminy S., popierających inicjatywę referendum gminnego.

W dniu 24 lipca 2013r. Rada Gminy S. podjęła uchwałę Nr [....] w sprawie odrzucenia wniosku mieszkańców o przeprowadzenie referendum gminnego w sprawie nadania ulicom nazw w miejscowościach C., Ł., S., Z. Uchwała została podjęta na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013r. poz. 594) i art. 18 ustawy z dnia 15 września 2000r. o referendum lokalnym (Dz. U. z 2013r. poz. 706). Swoją uchwałę Rada Gminy S. wydała w oparciu o sporządzoną w dniu 24 lipca 2013r. opinię Komisji powołanej przez Radę Gminy S. do sprawdzenia, czy wniosek mieszkańców o przeprowadzenie referendum odpowiada przepisom ustawy. W opinii tej Komisja wniosła o odrzucenie przedmiotowego wniosku. Komisja w pierwszej kolejności zweryfikowała podpisy na listach poparcia i uznała, że liczba poprawnych wpisów jest wystarczająca dla poparcia wniosku o referendum. W dalszej kolejności Komisja zarzuciła, iż informacja inicjatorów nawiązująca do wcześniejszego zawiadomienia o referendum umieszczana na terenie całej Gminy wprowadzała w błąd mieszkańców ponieważ zwierała treści nieprawdziwe. Komisja stwierdziła, iż w informacji tej wskazywano na "część radnych" jako inicjatorów referendum, podczas gdy w rzeczywistości inicjatorem był tylko jeden radny. Ponadto podane koszty wymiany dokumentów nie miały pokrycia w rzeczywistości (np. karta kierowcy nie wymaga zmiany), a podane koszty zmiany w księgach wieczystych były informacją nieprawdziwą, gdyż mieszkańcy nie mają obowiązku zgłaszać zmian i tym bardziej ponosić kosztów, za wyjątkiem właścicieli posesji obciążonych kredytem hipotecznym. Zdaniem Komisji, nieprawdziwa była również informacja na temat kwoty 32.000 zł, opisanej jako koszty poniesione przez Urząd Gminy "na firmę doradczą". Komisja wyjaśniła, iż zgodnie z umową zawartą przez Gminę w dniu 20 sierpnia 2012r., dotyczącą sporządzenia rejestru miejscowości ulic i adresów dla Gminy S. wraz z dostawą oprogramowania, Gmina otrzymuje między innymi opracowanie bazy adresowej, weryfikację terenową bazy adresowej, opracowanie projektu przebiegu ulic, konsultacje społeczne, wydruk zawiadomień o zmianie numerów, opracowanie zestawień dla instytucji, wdrożenie portalu mapowego i przekazanie licencji na oprogramowanie. W/w umową zostały także objęte koszty związane z wydrukiem zawiadomień, tak więc i informacja o tych kosztach była nieprawdziwa.

W ocenie Komisji, również sposób zbierania podpisów był w niektórych przypadkach niezgodny z art. 14 ust. 3 ustawy o referendum lokalnym, gdyż podpisy zbierano w sklepach i zakładach pracy, a więc mogły być stosowane niedozwolone formy nacisku. Komisja podała, iż zdarzały się przypadki nierzetelnej informacji podczas zbierania podpisów, czego dowodem jest pismo skierowanie do Wójta Gminy S. przez 6 mieszkańców twierdzących, że osoba zbierająca podpisy wprowadziła ich w błąd. Poza tym, w ocenie Komisji, niektóre podpisy mieszkańców budziły wątpliwości co do ich własnoręczności.

Ponadto Komisja uważa, że pytanie referendalne skierowane do mieszkańców zmierza do uchylenia obowiązującego aktu prawnego. Uchwała z dnia 30 kwietnia 2013r. została podjęta zgodnie z prawem i nie została uchylona ani też zaskarżona przez Wojewodę. Jej podjęcie zostało poprzedzone konsultacjami społecznymi w ramach zebrań wiejskich, informacją w biuletynie gminnym oraz na stronie internetowej Gminy. Mieszkańcy Gminy byli więc poinformowani o zamiarze wprowadzenia nazw ulic i nadania numeracji budynkom i nie wnosili znaczących zastrzeżeń co do zasadności podjęcia takiej uchwały. Zastrzeżenia Komisji wzbudziło także samo sformułowanie pytania referendalnego. Zdaniem Komisji, pierwsza jego część powinna być sformułowana według zasady pozytywnego stanowiska, tzn. czy jesteś za czy przeciw nadaniu nazw ulicom, a nie stawianie w pytaniu negacji co sugeruje narzucanie odpowiedzi. Pozytywną odpowiedzią "Tak" w referendum byłoby zatem nie nadanie nazw ulicom lecz zaniechanie przeprowadzenia tej operacji. W ocenie Komisji, może to powodować liczne nieporozumienia dla osób biorących udział w głosowaniu. Komisja zgłosiła również zastrzeżenia do drugiej części pytania referendalnego ("czy jesteś za tym, aby Rada Gminy uchyliła (odrzuciła) uchwałę nr [....] Rady Gminy S. z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie nadania nazw ulicom w miejscowościach C., Ł., S., Z."), ponieważ w jej ocenie pytanie wprowadza w błąd mieszkańców poprzez sugestię, iż jest to projekt uchwały, gdy tymczasem została ona już podjęta i stanowi prawo miejscowe. Komisja stwierdziła, iż odrzucenie może odnosić się jedynie do projektu uchwały (wniosku), a zarówno w ustawie o samorządzie gminnym, jak i w ustawie o referendum lokalnym brak jest regulacji dotyczącej odrzucenia uchwały rady gminy. Komisja uważa, iż rozbudowanie pytania referendalnego o drugi człon pytania może dodatkowo sugerować zajęcie stanowiska dla osób, które pozytywnie ustosunkowały się do zamiaru nadania ulicom nazw, lecz nie są zadowolone z konkretnej nazwy ulicy, bądź ulic jakie zostały określone w wyżej wspomnianej uchwale.

Ponadto Komisja stanęła na stanowisku, że referendum nie powinno się odbywać w sprawie już rozstrzygniętej i wywołującej skutki prawne. Na podstawie w/w uchwały Wójt Gminy S. podjął już bowiem działania w celu uporządkowania numeracji budynków na terenie Gminy S. zgodnie z rozporządzeniem Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 9 stycznia 2012r. w sprawie ewidencji miejscowości, ulic i adresów. Zdaniem Komisji, ewentualne uchylenie uchwały skutkowałoby brakiem zaufania do uchwał podejmowanych przez Radę Gminę oraz wprowadzałoby chaos. W opinii Komisji, przeprowadzenie referendum prowadziłoby do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem, tj. zmierzałoby do zastąpienia kompetencji rady gminy przez referendum, a zatem naruszałoby art. 17 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym.

Pismem z dnia 5 sierpnia 2013r. T. D., J. T., D. T., S. T. i A. M. wnieśli skargę na powyższą uchwałę Rady Gminy S. z dnia 24 lipca 2013r. Nr [....], domagając się jej zmiany i zarządzenia przeprowadzenia referendum na podstawie art. 20 ust. 3 ustawy o referendum lokalnym. Zaskarżonej uchwale skarżący zarzucili naruszenie art. 170 Konstytucji RP, poprzez uniemożliwienie członkom wspólnoty samorządowej realizacji uprawnienia do decydowania w drodze referendum o sprawach dotyczących tej wspólnoty. Zdaniem skarżących, doszło również do naruszenia art. 17 ustawy o referendum lokalnym, poprzez podjęcie uchwały o odrzuceniu wniosku mieszkańców o przeprowadzenie referendum w sytuacji, gdy wniosek spełniał wymogi ustawowe oraz nie prowadził do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem.

Odnosząc się do zarzutu Komisji, że podane przez nich koszty wymiany dokumentów nie miały pokrycia w rzeczywistości, skarżący wyjaśnili, iż starali się jedynie wytłumaczyć mieszkańcom jakie będą faktyczne koszty oraz obowiązki związane z wprowadzeniem nazw ulic, gdyż informacje o kosztach tego przedsięwzięcia, podane przez Wójta Gminy S. były nieprecyzyjne i wybiórcze. Skarżący uważają, iż Gmina S. nie wie lub nie chce podać do publicznej wiadomości, ile wyda na to przedsięwzięcie publicznych pieniędzy oraz nie wie lub nie chce podać jakie wydatki poniesie przeciętny mieszkaniec Gminy, i jakie w związku z tymi zmianami czekają go obowiązki.

Odpowiadając na wątpliwości Komisji odnośnie prawidłowości zbierania podpisów skarżący wyjaśnili, iż w ramach akcji zbierania podpisów w celu przeprowadzenia referendum listy poparcia były przenoszone od domu do domu i mogło się zdarzyć, że trafiały one do zakładów pracy czy sklepów, nie mniej jednak wpis na listę był dobrowolny. Skarżący zaznaczyli przy tym, iż ustawa o referendum lokalnym w sposób wyraźny nie zakazuje zbierania podpisów na terenie prywatnych firm. Poza tym skarżący stwierdzili, iż Komisja, oprócz wysuwanych domniemań dotyczących zarówno stosowania przymusu wobec mieszkańców, jak również wątpliwości co do własnoręczności podpisów, nie przedstawiła żadnych dowodów, które wskazywałyby na to, iż inicjatorzy referendum stosowali środki przymusu w celu zebrania jak największej ilości podpisów.

Odnosząc się z kolei do zarzutu nierzetelnego przekazywania informacji podczas zbierania podpisów, skarżący stwierdzili, iż z pisma skierowanego do Wójta Gminy S. przez mieszkańców, na które powołała się Komisja w swojej opinii, wynika, że osoby w nim podpisane nie przeczytały treści zawartej na listach poparcia, mimo że powinny były to zrobić. Ponadto osoby te wskazują, iż nie są przeciwne nadawaniu nazw ulicom, co nie stoi, zdaniem skarżących, na przeszkodzie poparciu inicjatywy obywatelskiej, jaką jest chęć przeprowadzenia referendum, bowiem samo w sobie ma ono pozwolić mieszkańcom zdecydować o istotnej dla nich sprawie, jaką jest wprowadzanie ulic w Gminie S.

Odnosząc się do argumentów Komisji, iż podjęcie uchwały z dnia 30 kwietnia 2013r. zostało poprzedzone konsultacjami społecznymi w ramach zebrań wiejskich, informacją w biuletynie gminnym oraz na stronie internetowej gminy, skarżący podnieśli, że w ich ocenie konsultacje społeczne polegały na tłumaczeniu mieszkańcom, iż wyboru nie mają i ulice muszą zostać wprowadzone, ponieważ jest to odgórny przykaz. Zdaniem skarżących, jedynym przejawem jakichkolwiek konsultacji z mieszkańcami było zebranie wiejskie, które odbyło się przed podjęciem uchwały z dnia 30 kwietnia 2013r., na które to zebranie zaproszono firmę, która wprowadzeniem ulic się wtedy zajmowała, a zatem w momencie, kiedy wszelkie decyzje zostały podjęte, a na opinii mieszkańców już nikomu nie zależało.

Odpowiadając na wątpliwości Komisji odnośnie sformułowania pytania referendalnego, skarżący wskazali, iż w wyniku analizy ustawy o referendum lokalnym nie znaleźli szczególnych wymogów co do formy jaka powinna być stawiana pytaniu referendalnemu. Skarżący wyjaśnili, iż w podstawowej wersji pytania użyto sformułowania "aby Rada Gminy uchyliła". Użycie natomiast słowa "odrzucenie" (wyrazu potocznego) miało na celu zagwarantowanie zrozumienia zadanego pytania referendalnego przez wszystkich mieszkańców. Skarżący wyjaśnili również, iż w pytaniu referendalnym wprost jest mowa o uchyleniu uchwały z dnia 30 kwietnia 2013r. Nr [....], nie ma więc podstaw twierdzić, że mieszkańcy mogą sądzić, iż jest to projekt uchwały.

Skarżący nie zgodzili się z twierdzeniem Komisji, iż referendum nie powinno odbywać się w sprawie już rozstrzygniętej i wywołującej skutki prawne. W opinii skarżących, nie ma przeciwwskazań prawnych aby takie referendum się odbyło. Na poparcie swojego stanowiska skarżący powołali się na treść wyroku WSA z dnia 18 listopada 2011r., sygn. akt II SA/Wa 2327/11.

W ocenie skarżących, uchybienia, jakie dotyczyły przedmiotowego przedsięwzięcia pozwalają stwierdzić, iż referendum powinno się odbyć. Skarżący uważają ponadto, że nie powinno się podejmować dalszych działań zmierzających do wprowadzenia ulic do czasu rozpatrzenia ich wniosku. Również rozmowy ze Starostwem M. w sprawie obniżenia kosztów wymiany dokumentów powinny rozpocząć się dużo wcześniej, a nie na "ostatnią chwilę". Zdaniem skarżących, przeznaczenie dodatkowych 19.000 zł na tabliczki z nazwami ulic świadczy o tym, że Gmina od początku nie brała na poważnie inicjatywy obywatelskiej, z jaką wystąpili mieszkańcy i nie liczyła się z ich zdaniem. Dopiero bowiem pod wpływem wniosku rozpoczęła działania zmierzające do zmniejszenia uciążliwości całej tej operacji. W ocenie skarżących, wszelkie powyższe działania jednoznacznie wskazują, iż Rada Gminy S. pominęła udział mieszkańców, którzy z pewnością chcieliby mieć wpływ na przedsięwzięcie, jakim jest wprowadzenie ulic w ich Gminie.

W odpowiedzi na skargę Wójt Gminy S. wniósł o oddalenie skargi. W pierwszej kolejności Wójt Gminy S. zwrócił uwagę, iż skarżący błędnie sformułowali wnioski skargi żądając zmiany zaskarżonej uchwały w całości (bez podania jakiej zmiany się domagają) oraz zarządzenia przeprowadzenia referendum na podstawie art. 20 ust. 3 ustawy o referendum lokalnym. Zdaniem organu, obydwa te żądania pozostają w sprzeczności z treścią art. 147 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zgodnie bowiem z tym przepisem, sąd uwzględniając skargę na uchwałę stwierdza nieważność tej uchwały albo stwierdza, że została ona uchwalona z naruszeniem prawa. Sąd nie jest natomiast władny zarządzić przeprowadzenia referendum. W związku z tym Wójt Gminy S. uważa, iż błędne sformułowanie żądań skargi powinno skutkować jej odrzuceniem lub oddaleniem.

W ocenie Wójta Gminy S., podniesiony przez skarżących zarzut uniemożliwienia mieszkańcom realizacji uprawnień wynikających z art. 170 Konstytucji oraz naruszenia art. 17 ustawy o referendum lokalnym jest chybiony, gdyż nie uwzględnia szczególnej roli kontrolnej jaką w procedurze referendalnej pełni Rada Gminy oraz Komisja powołana specjalnie dla sprawdzenia zgodności wniosku z przepisami w/w ustawy. Wójt Gminy wskazał, iż w swojej opinii Komisja w sposób wnikliwy przedstawiła swoje zastrzeżenia. Organ stwierdził, iż na opinię Komisji nie wpłynęły fakty zbierania podpisów na terenie zakładów pracy i w sklepach, chociaż taki sposób zbierania podpisów jest sprzeczny z art. 14 ust. 3 ustawy o referendum lokalnym zakazującym stosowanie jakichkolwiek nacisków zmierzających do wymuszania podpisów. Istotne natomiast było to, że informacje przekazywane przez inicjatorów referendum mieszkańcom były nierzetelne, sugerujące, że działania organów gminy w czasie podejmowania uchwały, której miało dotyczyć referendum, dążyły do ukrycia kosztów wymiany dokumentów jako konsekwencji nadania nazw ulicom. Zdaniem Wójta Gminy, o nierzetelności świadczy także pismo mieszkańców, w świetle analizy osób podpisanych na listach poparcia.

W ocenie Wójta Gminy S., decydujące znacznie w niniejszej sprawie miały jednak poważniejsze uchybienia, takie jak na przykład wadliwie sformułowane pytanie referendalne, które wprowadzało w błąd mieszkańców. Organ nie zgodził się z twierdzeniem skarżących, że użycie w pytaniu słowa "odrzucenie" miało na celu właściwe zrozumienie zadanego pytania i stanowiło "wyraz potoczny". Wójt Gminy wskazał, iż termin "odrzucenie" ma określone znaczenie prawne i odnosi się do sytuacji, gdy organ samorządowy (bądź inny kolegialny) nie podejmuje procedury uchwałodawczej nad przedłożonym projektem uchwały. Wójt Gminy uważa zatem, że Komisja i Rada Gminy słusznie postąpiły oceniając negatywnie to pytanie w jego drugiej części, jako wprowadzające w błąd mieszkańców. Pytanie to mogło bowiem sugerować, iż jest możliwość "odrzucenia" uchwały, co nie jest zgodne ze stanem prawnym, ponieważ uchwała już została podjęta, co więcej jest realizowana jako prawo miejscowe po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym i wejściu w życie. Zdaniem organu, skarżący błędnie przyjęli, że tak sformułowane pytanie sugeruje, iż w przypadku pozytywnej odpowiedzi Rada Gminy S. będzie zobligowana do podjęcia uchwały uchylającej wcześniej podjętą uchwałę o nadaniu nazw ulicom. Wójt Gminy stwierdził, iż radny oddaje głos za lub przeciw uchwale kierując się własnym przekonaniem i wolnym wyborem i nie byłby związany rozstrzygnięciem referendalnym na tak postawione pytanie, a referendum nie spowoduje nieważności uchwały.

Jako kolejny ważny powód negatywnej oceny wniosku przez Komisję Wójt Gminy S. podał fakt, że zgłoszony wniosek zmierzał do uchylenia uchwalonej wcześniej uchwały stanowiącej prawo miejscowe, która jest obowiązująca, gdyż nie była przedmiotem rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewody, została opublikowana w Dzienniku Urzędowym i po wejściu w życie jest wykonywana. Zdaniem organu, takie postępowanie zmierza do obejścia prawa i norm konstytucyjnych, zgodnie z którymi demokracja samorządowa na poziomie lokalnym realizowana jest w formie demokracji pośredniej. Referendum nie może być bowiem traktowane jako nadzwyczajny organ kontrolny podjętych już uchwał, gdyż idąc tym tokiem rozumowania możliwe byłoby kontrolowanie i uchylanie każdej uchwały rady gminy. Prowadziłoby to do rozwiązań sprzecznych z istotą państwa prawa, demokracji samorządowej, godziłoby w stabilność prawa miejscowego. Zdaniem Wójta Gminy S., wybór przez skarżących czasu w jakim podjęli inicjatywę referendalną jednoznacznie wskazuje na taki właśnie cel zmierzający do poddania nadzwyczajnej kontroli uchwalonego i realizowanego prawa miejscowego. Wójt Gminy S. uważa, iż inicjatorzy referendum powinni byli wcześniej zainicjować działania, tj. jeszcze przed podjęciem uchwały o nadaniu nazw ulicom. Natomiast obecnie skarżący mogą kwestionować uchwałę Rady Gminy S. w sprawie nadania nazw ulicom przez wykorzystanie art. 101 ustawy o samorządzie gminnym.

Wójt Gminy S. nie zgodził się z zawartym w skardze twierdzeniem, że nie powinien realizować uchwały o nadaniu nazw ulicom po złożeniu wniosku o referendum. Organ wskazał, że ani przepisy ustawy o referendum lokalnym ani też przepisy ustawy o samorządzie gminnym nie przewidują instytucji zawieszenia realizacji podjętych i opublikowanych uchwał stanowiących prawo miejscowe po złożeniu wniosku o przeprowadzenie referendum. Zdaniem organu, zaniechanie wykonania przez niego uchwały w sprawie nadania nazw ulicom stanowiłoby rażące naruszenie prawa i działanie przeciw Radzie Gminy i mieszkańcom.

Wójt Gminy S. podniósł również, iż skarżący są w błędzie twierdząc, że przedsięwzięcie, którego finalnym efektem było podjęcie uchwały o nadaniu nazw ulicom było mocno niedopracowane. Za nieprawdziwe Wójt Gminy uznał twierdzenia skarżących o braku rzetelnej informacji o zamiarze wprowadzenia nazw ulic i braku konsultacji tej sprawy z mieszkańcami. Rada Gminy i Wójt Gminy konsultowali bowiem projekt uchwały z mieszkańcami oraz informowali o konieczności wymiany dokumentów zawierających adres zamieszkania, jako konsekwencji podjęcia uchwały o nadaniu nazw ulicom. Organ nadmienił przy tym, iż nie ma uregulowanego terminu wymiany dokumentów w przypadku urzędowej zmiany numeracji budynków i niektórzy mieszkańcy nie poniosą kosztów, gdy dokumenty wymieniać będą w związku z upływem ich ważności. Wójt Gminy S. dodał, iż o kosztach jakie poniesienie Gmina wprowadzając zmianę numeracji nieruchomości informował Radę Gminy i koszty te mogą być przedmiotem kontroli Komisji Rewizyjnej. Poza tym budżet jest jawny, publikowany w dzienniku urzędowym, składane są sprawozdania, które są również publikowane. Dlatego też za bezpodstawne Wójt Gminy uznał zarzuty, że miał obowiązek informować mieszkańców, ile pieniędzy przeznaczy na zmianę numeracji budynków.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Zgodnie z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2012, poz. 270, zwana dalej p.p.s.a.) sąd administracyjny kontroluje działalność administracji publicznej, a stosownie do przepisu art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Zakres kontroli administracji publicznej obejmuje między innymi orzekanie w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę i stosują środki przewidziane w tych przepisach (art. 3 § 1 w związku z § 3 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Jednocześnie w oparciu o art. 134 § 1 tej ustawy sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami oraz powołaną podstawą prawną. W ramach tej kognicji sąd bada czy przy wydaniu zaskarżonego aktu nie naruszono przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania.

Niniejsza skarga została wniesiona na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (Dz. U. z 2000 r. Nr 88, poz. 985 z późn. zm.), który przewiduje możliwość zaskarżenia uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego odrzucającej wniosek mieszkańców w sprawie przeprowadzenia referendum oraz niedotrzymania przez ten organ terminu 30 dni na podjęcie uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum lub odrzucenia wniosku o jego przeprowadzenie. W niniejszej sprawie mamy do czynienia z tą pierwszą sytuacją, to znaczy skarżący wnieśli skargę na uchwałę Rady Gminy S. o odrzuceniu wniosku mieszkańców w sprawie przeprowadzenia referendum.

Dokonując oceny dopuszczalności niniejszej skargi Sąd uznał, że pochodzi ona od podmiotu mającego legitymację skargową w rozumieniu art. 20 ust. 1 cyt. ustawy, skarżący są bowiem inicjatorem referendum w rozumieniu tego przepisu.

Sąd uznał także, że niniejsza skarga została wniesiona w wymaganym ustawą terminie. W sprawach tego rodzaju skarg ustawodawca wprowadził odrębny termin i tryb wnoszenia skarg (por. m.in. A. Kisielewicz, Komentarz do art. 20, w: K.W. Czaplicki, B. Dauter, A. Kisielewicz, F. Rymarz, Ustawa o referendum lokalnym. Komentarz, Warszawa 2007, wyrażający pogląd, że skargę tego rodzaju wnosi się bezpośrednio do sądu administracyjnego; por. też wyrok NSA z dnia 13 czerwca 2013r., II OZ 454/13). Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym, inicjator referendum ma prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego w terminie 14 dni od dnia doręczenia uchwały lub upływu terminu do jej podjęcia. Jest to niewątpliwie przepis o charakterze lex specialis w stosunku do ogólnych zasad wynikających z art. 53 i nast. ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, mający na celu zagwarantowanie prawidłowej realizacji konstytucyjnie chronionego prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP). Odrębność trybu i terminu wnoszenia tego rodzaju skarg została wymuszona koniecznością zachowania skróconych terminów rozpoznawania przez sądy tych skarg (art. 20 ust. 2 ustawy o referendum lokalnym), co ma swoje uzasadnienie w funkcji samego wniosku w sprawie referendum. Referendum lokalne dotyczyć ma ważnych spraw danej społeczności lokalnej i jakiekolwiek przedłużanie rozpoznawania wniosku o jego przeprowadzenie, także na etapie postępowania przed sądem administracyjnym, nie mieści się w funkcji referendum jaką jest przyznanie społeczności lokalnej prawa do decydowania o istotnych sprawach lokalnych. W niniejszej sprawie skarżący dochowali wymogu wniesienia skargi przed upływem 14 dni od dnia doręczenia im zaskarżonej uchwały.

Tym samym uznając, że w tej sprawie skarga pochodzi od podmiotów posiadających legitymację skargową i została wniesiona w terminie, Sąd mógł przystąpić do merytorycznej oceny zasadności tej skargi inicjatorów referendum na uchwałę Rady Gminy S. o odrzuceniu wniosku mieszkańców o przeprowadzenie referendum w sprawie nazw ulic w gminie S.

Podstawy prawne dotyczące referendum lokalnego zawarte są w Konstytucji oraz ustawie z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (Dz. U. Nr 88, poz. 985 z późn. zm.). Art. 170 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przewiduje, że "Członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować, w drodze referendum, o sprawach dotyczących tej wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów bezpośrednich organu samorządu terytorialnego". W myśl art. 2 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego jako członkowie wspólnoty samorządowej wyrażają w drodze głosowania swoją wolę co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki lub w sprawie odwołania organu stanowiącego tej jednostki, a w przypadku gminy także wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Art. 2 ust. 2 ustawy przewiduje, że referendum polega na udzieleniu na urzędowej karcie do głosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie lub pytania w zakresie spraw określonych w ust. 1 albo na dokonaniu wyboru pomiędzy zaproponowanymi rozwiązaniami.

W niniejszej sprawie wniosek o przeprowadzenie referendum gminnego pochodził od mieszkańców i dotyczył nazw ulic, a więc sprawy wspólnoty gminnej mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organu stanowiącego danej jednostki samorządowej (art. 18 ust. 2 pkt 13 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym, Dz. U. z 2013r. poz. 594, zwana dalej u.s.g.).

Stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym z inicjatywą przeprowadzenia takiego referendum może wystąpić grupa co najmniej 5 obywateli, którym przysługuje prawo wybierania do rady gminy. Jeszcze przed złożeniem wniosku o przeprowadzenie referendum jego inicjator powiadamia na piśmie wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o zamiarze wystąpienia z inicjatywą w tej sprawie. Powiadomienie takie winno zawierać, poza danymi inicjatorów, określenie sprawy, w której ma zostać przeprowadzone referendum (art. 12 ust. 1 i ust. 2 ustawy o referendum lokalnym). Inicjator referendum, na swój koszt, podaje do wiadomości mieszkańców gminy przedmiot zamierzonego referendum w sposób zwyczajowo przyjęty w danej gminie. Informacja taka powinna zawierać pytanie lub pytania referendum albo warianty zaproponowane do wyboru (art. 13 ust. 1 i 2 ustawy o referendum lokalnym). Następnie w myśl art. 14 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym, w terminie 60 dni od dnia powiadomienia wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o zamiarze wystąpienia z inicjatywą przeprowadzenia referendum jego inicjator zbiera podpisy mieszkańców uprawnionych do wybierania rady gminy, którzy chcą poprzeć inicjatywę w tej sprawie. Podpisy zbiera się na kartach, co do których szczegółowe wymogi w zakresie ich treści wskazuje art. 14 ust. 2 pkt 2 i ust. 4. W powyższym, 60-dniowym terminie inicjator referendum przekazuje wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) pisemny wniosek o przeprowadzenie referendum, który to wniosek powinien zawierać pytanie lub pytania referendum albo warianty zaproponowane do wyboru (art. 15 ustawy o referendum lokalnym). Po przekazaniu wniosku o przeprowadzenie referendum, wójt (burmistrz, prezydent miasta) przekazuje niezwłocznie wniosek przewodniczącemu organu stanowiącego tej jednostki (art. 16 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym). Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego powołuje ze swego składu komisję do sprawdzenia, czy wniosek mieszkańców odpowiada przepisom ustawy (art. 16 ust. 2 ustawy o referendum lokalnym). Komisja zwraca wniosek inicjatorowi referendum, jeżeli nie spełnia on warunków, o których mowa w art. 15, wyznaczając czternastodniowy termin do usunięcia uchybień (art. 16 ust. 4 ustawy o referendum lokalnym). Jeżeli zaś komisja stwierdzi, że wniosek zawiera uchybienia, których nie można usunąć, przekazuje wniosek organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego wraz ze swoją opinią (art.16 ust. 5 ustawy o referendum lokalnym).

W niniejszej sprawie wniosek inicjatora referendum spełniał wymogi formalne. Z akt administracyjnych sprawy wynika, że z inicjatywą przeprowadzenia referendum wystąpiła grupa 5 obywateli. Pismem z dnia 14 maja 2013r. inicjator referendum powiadomił Wójta Gminy S. o zamiarze wystąpienia z inicjatywą przeprowadzenia na terenie Gminy S. referendum w sprawie nadania nazw ulicom w Gminie S. Inicjator referendum dopełnił również obowiązku wynikającego z art. 13 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym, podając do wiadomości mieszkańców przedmiot zamierzonego referendum. Inicjator zebrał w ustawowym terminie i formie wymaganą liczbę podpisów mieszkańców uprawnionych do wybierania Rady Gminy S., a następnie inicjator referendum wystąpił do Wójta Gminy S. z wnioskiem z dnia 24 czerwca 2013r. o przeprowadzenie referendum. Powołana przez Radę Gminy S. Komisja do sprawdzenia wniosku mieszkańców o przeprowadzenie referendum gminnego w dniu 24 lipca 2013r. wydała opinię negatywną i zawnioskowała do Rady Gminy S. o odrzucenie tego wniosku. Komisja uznała, że liczba poprawnych podpisów na listach poparcia referendum jest wystarczająca i nie stwierdziła także innych uchybień formalnych wniosku w zakresie jego kompletności i zachowania terminów, podnosząc jedynie zarzuty merytoryczne dotyczące wprowadzenia mieszkańców w błąd, wadliwości sformułowania pytania referendalnego oraz niedopuszczalności referendum zmierzającego do uchylenia już istniejącej uchwały.

Należy uznać, że w niniejszej sprawie spełnione zostały wszystkie powyżej wymienione ustawowe wymogi proceduralne warunkujące skuteczne złożenie wniosku o przeprowadzenie referendum. Wprawdzie badając prawidłowość wniosku od strony formalnej Komisja, a w ślad za nią Rada Gminy w zaskarżonej uchwale, zarzuciły nieprawidłowość zbierania podpisów podnosząc, że w niektórych przypadkach podczas zbierania ich w sklepach i zakładach pracy mogły być stosowane niedozwolone formy nacisku oraz że niektóre podpisy budziły wątpliwości co do ich własnoręczności, niemniej jednak te zarzuty nie zostały poparte żadnymi dowodami, ograniczając się jedynie do ogólnych stwierdzeń i ocen, nade wszystko zaś - zarzuty te zostały uznane zarówno przez samą Komisję, jak i Radę za nie mające znaczenia dla oceny prawidłowości wniosku, albowiem pomimo podniesienia tych ogólnych zarzutów przyjęto, że liczba poprawnych podpisów na listach poparcia referendum jest wystarczająca. A zatem zarówno Komisja, jak i Rada Gminy przyjęły, że w niniejszej sprawie zachowane zostały wymogi proceduralne wniesienia wniosku o przeprowadzenie referendum. W ocenie Sądu z tego punktu widzenia zaskarżona uchwała jest zgodna z prawem, w procedurze wniesienia wniosku o przeprowadzenie referendum dochowano bowiem wymogów ustawowych.

Bez wpływu na ocenę prawidłowości formalnej wniosku pozostają także zarzuty dotyczące wprowadzenia w błąd mieszkańców poprzez podanie, że referendum zostało zainicjowane przez część radnych podczas gdy wśród inicjatorów był tylko jeden radny oraz poprzez podanie kosztów wymiany dokumentów nie znajdujących pokrycia w rzeczywistości. Na etapie oceny prawidłowości wniosku o przeprowadzenie referendum Rada może badać jedynie to, czy wniosek mieszkańców spełnia wymogi ustawowe oraz czy nie prowadzi do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem. Dokonywanie oceny precyzyjności i trafności informacji przekazywanych przez inicjatorów referendum mieszkańcom jako uzasadnienie wniosku o poparcie inicjatywy referendalnej te kryteria przekracza, stanowiąc już element merytorycznej dyskusji co do zasadności przeprowadzenia referendum w sprawie zmiany nazw ulic.

Oceniając natomiast merytoryczną poprawność wniosku o przeprowadzenie referendum należy stwierdzić, że podejmując zaskarżoną uchwałę Rada Gminy S. naruszyła przepisy prawa materialnego, to jest art. 17 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym. Przepis ten przewiduje, że po zbadaniu wniosku przez komisję, wniosek inicjatora referendum podlega badaniu przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. Zakres badania obejmuje sprawdzenie, czy wniosek mieszkańców "spełnia wymogi ustawy oraz nie prowadzi do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem; organ stanowiący jest związany treścią wniosku". Treść art. 17 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym wskazuje, że wniosek o przeprowadzenie referendum musi spełniać nie tylko proceduralne wymogi ustawy, ale nie może również prowadzić do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem. Taki sposób określenia kryteriów oceny wniosku oznacza, że do podjęcia uchwały o przeprowadzeniu referendum konieczne jest spełnienie obu tych przesłanek łącznie, stwierdzenie zaś braku jednej z nich daje podstawę do odrzucenia wniosku (art. 18 ustawy o referendum lokalnym).

W niniejszej sprawie kwestią sporną jest istnienie jednej z przesłanek warunkujących możliwość podjęcia uchwały o przeprowadzeniu referendum, a mianowicie wymogu, by wniosek mieszkańców o przeprowadzenie referendum nie prowadził do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem (przesłanka merytoryczna).

W przedmiotowej sprawie Rada Gminy S., wydając uchwałę Nr [....] z dnia 24 lipca 2013r., błędnie przyjęła, iż niedopuszczalne jest przeprowadzenie referendum w sprawie już rozstrzygniętej, zmierzające do uchylenia obowiązującego już aktu prawnego. W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie za dopuszczalne uznać należy referendum o skutku abrogacyjnym, a więc przeprowadzenie takiego głosowania powszechnego, które będzie zobowiązywać właściwy organ do uchylenia podjętego uprzednio rozstrzygnięcia (por. E. Olejniczak-Szałowska, Referendum lokalne w świetle ustawodawstwa polskiego, Warszawa 2002, s. 151; także P. Uziębło, Komentarz do ustawy o referendum lokalnym, Warszawa 2008, punkt 3 komentarza do art. 2). Podstawowym warunkiem dopuszczalności przeprowadzenia takiego referendum jest to, by dokonanie takiej zmiany w określonych okolicznościach faktycznych było możliwe oraz by taka zmiana nie naruszała obowiązujących przepisów prawa (por. wyrok NSA z dnia 20 marca 2012r., II OSK 281/12 oraz wyrok WSA z dnia 18 listopada 2011r., II SA/Wa 2327/11). Oceniając z tego punktu widzenia zaskarżoną uchwałę należy uznać, że nieprawidłowo przyjęto niedopuszczalność przeprowadzenia referendum zobowiązującego Radę Gminy S. do uchylenia podjętej uprzednio uchwały w sprawie zmian nazw ulic w miejscowościach gminy S. Podejmowanie uchwał w sprawie nazw ulic należy do spraw pozostających we właściwości rady gminy, co wyraźnie wynika z art. 18 ust. 2 pkt 13 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym. Podjęcie przez Radę Gminy S. uchwały uchylającej swoją wcześniejszą uchwałę w sprawie nazw ulic jest zatem dopuszczalne, albowiem mieszcząc się w zakresie właściwości rady, nie naruszy obowiązujących przepisów prawa i jest możliwe w okolicznościach faktycznych tej sprawy. Nie ma zatem przeszkód prawnych do tego, by wiążący wynik referendum zobowiązał Radę Gminy S. do podjęcia uchwały uchylającej swoją wcześniejszą uchwałę w sprawie.

Tej oceny prawnej nie zmienia dodatkowy element, jaki znalazł się w pytaniu referendalnym, a mianowicie umieszczone w nawiasie słowo "odrzuceniem". Rzeczywiście w obowiązującym stanie prawnym Rada Gminy S. nie ma formalnej możliwości odrzucenia swojej własnej uchwały, niemniej jednak samo umieszczenie takiego sformułowania w nawiasie, jako wtórnej, ewentualnej alternatywy dla dopuszczalnego w świetle obowiązujących przepisów uchylenia uchwały, nie może dyskwalifikować całego pytania referendalnego i blokować inicjatywy mieszkańców, skoro referendum zmierzające do zobowiązania rady do uchylenia uchwały jest prawnie dopuszczalne i możliwe. Trudno odmówić racji inicjatorom referendum, że dodanie tego słowa może ułatwić mieszkańcom nie mającym wiedzy prawniczej zrozumienie treści pytania referendalnego podkreślając, że chodzi o wyeliminowanie dotychczasowej uchwały z obrotu prawnego. W orzecznictwie podkreśla się, że pytania referendalne mają być sformułowane w sposób pełny, rzetelnie informując mieszkańców o skutkach rozstrzygnięcia referendalnego (por. postanowienie NSA z dnia 19 marca 1997r., II SA/Łd 429/97 oraz wyrok NSA z 20 marca 2012r., II OSK 281/12). Dodanie dodatkowego słowa w nawiasie, zmierzające do wyjaśnienia mieszkańcom skutków referendum, należy ocenić za zgodne z tymi wymogami. Skoro zaś umieszczenie w nawiasie dodatkowego słowa "odrzucenie" niczego nie zmienia w kwestii dopuszczalności uchylenia uchwały przez Radę, nie można go uznać za dyskwalifikujące możliwość przeprowadzenia referendum w sprawie uchylenia uchwały Rady Gminy S.

Nietrafny jest też zarzut skargi, że sformułowanie pytania referendalnego jest wadliwe z tego powodu, że sugeruje narzucanie negatywnego stanowiska. Nieuprawniony jest zarzut, że prowadzi do manipulacji i sugeruje odpowiedź. Obowiązujące przepisy nie nakazują formułowania pytań od strony pozytywnej. W orzecznictwie podkreśla się konieczność takiego formułowania pytań, by były one jasne i nie wprowadzały mieszkańców w błąd (por. np. postanowienie NSA z dnia 19 marca 1997r., II SA/Ld 429/97). Sformułowane w niniejszej sprawie pytanie referendalne jest jasne, umożliwia udzielenie odpowiedzi jednoznacznej, pozwala mieszkańcom na podjęcie racjonalnego rozstrzygnięcia. Wątpliwości co do treści mogłoby natomiast wywołać sformułowanie pytania referendalnego w sposób proponowany przez Radę, a więc dokonanie zmiany części pierwszej pytania według zasady pozytywnego stanowiska i pozostawienie niezmienionej części drugiej pytania.

Rozważając dopuszczalność przeprowadzenia takiego głosowania powszechnego, które będzie zobowiązywać właściwy organ do zmiany lub uchylenia podjętego uprzednio rozstrzygnięcia, należy przyjąć, że warunkiem dopuszczalności przeprowadzenia takiego referendum jest także to, by treść pytania referendalnego poddanego pod głosowanie w sposób jednoznaczny wskazywała, że sprawa, o której mają decydować mieszkańcy, została już rozstrzygnięta przez uprawnione do tego organy samorządu terytorialnego, a wynik referendum ma decydować o ewentualnej zmianie lub uchyleniu tego rozstrzygnięcia. W ocenie Sądu w rozpoznawanej sprawie warunek ten został spełniony, pytanie referendalne w sposób jednoznaczny odwołuje się do uprzednio podjętej uchwały Rady Gminy S., wskazując jej numer, datę i tytuł oraz formułując pytanie "(...) czy jesteś za tym, aby Rada Gminy uchyliła (odrzuciła) Uchwałę Nr [....] Rady Gminy S. z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie nadania nazw ulicom w miejscowościach C., Ł., S., Z.?". Pytanie referendalne zostało zatem sformułowane w sposób nie budzący wątpliwości co do tego, że taka uchwała Rady Gminy S. już została podjęta oraz że wynik referendum ma zobowiązywać Radę do jej wyeliminowania z obrotu prawnego. Nietrafny jest zatem zarzut podnoszony w zaskarżonej uchwale, że sposób sformułowania pytania referendalnego wprowadza w błąd mieszkańców wspólnoty. W ocenie Sądu taki sposób sformułowania pytania referendalnego daje mieszkańcom pełną i rzetelną informację co do tego, że taka uchwała w sprawie nazw ulic już została podjęta i że referendum zmierza do jej usunięcia z obrotu. Nie ma zatem żadnych wątpliwości co do tego, że sprawa jest już rozstrzygnięta. Treść pytania referendalnego wyraźnie wskazuje, że uchwała już istnieje, a wynik referendum może zobowiązać Radę Gminy S. do uchylenia tej uchwały.

W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie za dopuszczalne uznać należy przeprowadzenie referendum w sprawie nazw ulic, a więc w sprawie należącej zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 13 u.s.g. do wyłącznej właściwości rady. Rozstrzygana w drodze referendum sprawa ma mieścić się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki samorządowej (art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o referendum lokalnym), wyłączna właściwość rady nie wyklucza możliwości rozstrzygania o niej w drodze referendum lokalnego (por. postanowienie NSA z dnia 19 marca 1997r., II SA/Ld 429/97). Wyłączna właściwość rady oznacza niedopuszczalność przekazania kompetencji innym organom, nie stanowi natomiast przeszkody w ich rozstrzyganiu w drodze referendum (por. A. Kisielewicz w: K. W. Czaplicki, B. Dauter, A. Kisielewicz, F. Rymarz, Ustawa o referendum lokalnym. Komentarz, Warszawa 2007, punkt 5 komentarza do art. 2).

Należy podkreślić, że rozstrzygnięcie zapadłe w wyniku referendum, nawet w przypadku opowiedzenia się mieszkańców za uchyleniem uchwały Rady Gminy S., nie przesądziłoby o zmianach będących przedmiotem referendum, albowiem referendum ma jedynie zobowiązać Radę do podjęcia uchwały uchylającej swoją wcześniejszą uchwałę w tej sprawie. Wynik referendum, gdyby mieszkańcy opowiedzieli się za uchyleniem uchwały, byłby w niniejszej sprawie wiążący dla Rady Gminy S. co do uchylenia uchwały Nr [....] Rady Gminy S. z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie nadania nazw ulicom w miejscowościach C., Ł., S., Z.

Sąd orzekający w niniejszym składzie podziela stanowisko wyrażane w doktrynie oraz dotychczasowym orzecznictwie sądów administracyjnych, że w sprawie odrzucenia wniosku o przeprowadzenie referendum nie jest dopuszczalne działanie organu według uznania albo stosowanie innych aniżeli wymienione w ustawie kryteriów oceny wniosku (pkt 4 komentarza do art. 17 - A. Kisielewicz [w]: K. W. Czaplicki, B. Dauter, A. Kisielewicz, F. Rymarz, Ustawa o referendum lokalnym. Komentarz, Warszawa 2007 oraz wyrok WSA z dnia 10 października 2012 r., sygn. akt. III SA/Lu 689/12). Ponieważ w niniejszej sprawie zostały spełnione przesłanki wymagane na etapie podejmowania rozstrzygnięcia w sprawie wniosku o przeprowadzenie referendum, o których mowa w art. 17 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym, zarówno te proceduralne, jak i materialnoprawne, Rada Gminy S. nie miała podstaw do podjęcia uchwały o odrzuceniu wniosku o przeprowadzenie referendum. Skoro wniosek mieszkańców w sprawie przeprowadzenia referendum obejmował przedmiot zgodny z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o referendum lokalnym w związku z art. 18 ust. 2 pkt 13 u.s.g., wniosek ten spełniał wymogi proceduralne ustawy oraz nie prowadził do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem, Rada Gminy S. miała obowiązek podjąć uchwałę w sprawie przeprowadzenia referendum, zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym. Powoływane przez Radę Gminy argumenty dotyczące niedopuszczalności takiego referendum nie są uzasadnione i nie mogły stanowić podstawy do odrzucenia wniosku o przeprowadzenie referendum w tej sprawie.

Mając powyższe na uwadze należy uznać, że wniesiona w niniejszej sprawie skarga inicjatora referendum zasługuje na uwzględnienie. Wskazane powyżej naruszenie w zaskarżonej uchwale art. 17 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym stanowi istotne naruszenie prawa w rozumieniu art. 91 ust.1 w związku z ust. 4 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym i na podstawie art.147 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi stanowi podstawę do stwierdzenia zaskarżonej uchwały w całości.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 200 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Niniejszy wyrok, na podstawie art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 15 września 2000r. o referendum lokalnym, zastępuje uchwałę Rady Gminy S. w sprawie przeprowadzenia referendum w sprawie nadania nazw ulicom w gminie S.