Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: SWSA Dagmara Dominik-Ogińska (sprawozdawca) Sędziowie: SWSA (del.) Małgorzata Dziemianowicz SWSA Piotr Kieres po rozpoznaniu w Wydziale I na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym w dniu 4 listopada 2021 r. sprawy ze skargi S. K. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. z dnia [...] sierpnia 2020 r. nr [...] w przedmiocie zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym I. uchyla zaskarżone postanowienie i poprzedzające je postanowienie Wójta Gminy B. z dnia [...] maja 2020 r. nr [...]; II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. na rzecz Skarżącego kwotę 597 (słownie: pięćset dziewięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

1. Postępowanie przed organami administracji.

1.1. Przedmiotem skargi S. K. (dalej: Skarżący) jest postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego we W. (dalej: SKO) z dnia [...] sierpnia 2020 r. nr [...] uchylające w całości postanowienie Wójta Gminy B. (dalej: wierzyciel) z dnia [...] maja 2020 r. nr [...] w sprawie stanowiska wierzyciela w prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym wobec Skarżącego i orzekające co do istoty sprawy, uznając zarzut wykonania obowiązku za nieuzasadniony.

1.2. Jak wynikało z akt sprawy Wójt Gminy B. decyzją z dnia [...] lutego 2017 r. określił Skarżącemu wysokość łącznego zobowiązania podatkowego w podatku rolnym i leśnym za 2017 r. W decyzji wskazano sposób zapłaty: do rąk inkasenta lub na rachunek bankowy wierzyciela. Decyzja stała się ostateczna, a zobowiązanie wymagalne.

Wewnętrzna kontrola przeprowadzona w Urzędzie Gminy B. ujawniła, że jeden z byłych pracowników pobierał od podatników (w tym od Skarżącego) wpłaty gotówkowe z tytułu płatności rat podatków i nie przekazywał ich na rachunek Urzędu. Ponadto w systemie księgowym oraz kartotekach poszczególnych podatników dokonywał nieuprawnionych, nieprawdziwych odpisów księgowań i wpłat skutkiem czego saldo zaległości Skarżącego wynosiło 0 zł. Analiza wpłat na rachunek wierzyciela w okresie od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2019 r. oraz analiza kwitariuszy dotyczących podatków poszczególnych sołectw wykazała, że Skarżący nie uregulował należności wynikających z decyzji wymiarowej.

1.3. Po wystawieniu upomnienia (doręczonego w dniu 6 grudnia 2019 r.) Skarżący w dniu [...] grudnia 2019 r. wystąpił do wierzyciela o umorzenie egzekucji, stwierdzając, że nie posiada zaległości podatkowych, wobec wpłat podatków w siedzibie organu podatkowego do rąk wyznaczonego (jego zdaniem) pracownika. Podkreślał, że nie otrzymywał upomnień o braku zapłaty, nie zawierały ich kolejne decyzje wymiarowe. Zatem zobowiązania za lata 2014 – 2018 wygasły, a ewentualne nieprawidłowości, czy nadużycia pracowników wierzyciela winny skutkować kierowaniem roszczeń do tych pracowników. Do pisma Skarżący załączył posiadane kopie pokwitowań wpłat rat podatku.

1.4. Odpowiadając na pismo Skarżącego wierzyciel przywołał art. 60 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2020 r., poz. 1325 ze zm.; dalej O.p.), twierdząc, że zobowiązanie nie wygasło. Wskazał na pouczenie o sposobach płatności zawarte w decyzji, stwierdzając, że były pracownik przyjmujący wpłaty nie był inkasentem. Potwierdzała to treść właściwej uchwały Rady Gminy wskazującej inkasentów (sołtysów). Zaznaczono też, że część przedłożonych dokumentów nie dotyczy wpłat Skarżącego, a żaden z nich nie dotyczy podatków będących przedmiotem postępowania egzekucyjnego.

1.5. W konsekwencji wierzyciel wystawił tytuł wykonawczy (doręczony Skarżącemu w dniu 16 grudnia 2019 r.) kierując go do organu egzekucyjnego wraz z wnioskiem o wszczęcie egzekucji.

1.6. Pismem z dnia [...] grudnia 2019 r. Skarżący wniósł zarzuty na podstawie art. art. 33 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postepowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2020 r. poz. 1427 ze zm.; dalej: u.p.e.a.), w którym powielił argumentację przywołaną w piśmie z dnia [...] grudnia 2019 r. Nadto akcentował, że przyjęta przez niego forma płatności podatków trwała wiele lat i była znana wszystkim w Gminie. Skarżący zanegował brak postępowania wyjaśniającego w przedmiocie powstałych nieprawidłowości, powołał się na okoliczność wydawania zaświadczeń o braku zaległości podatkowych oraz nie zgodził się z twierdzeniem, że wpłata dokonana do rąk byłego pracownika była na jego ryzyko.

1.7. Na podstawie art. 34 § 1 u.p.e.a. organ egzekucyjny wezwał wierzyciela o przedstawienie stanowiska wobec zgłoszonych przez Skarżącego zarzutów.

1.8. Postanowieniem z dnia [...] stycznia 2020 r. wierzyciel uznał zarzuty Skarżącego za niezasadne. Podkreślił, że sposób płatności podatków opisano w decyzji wymiarowej, zaś osoba pobierająca wpłaty nie była do tego upoważniona. Wskazał, że dokonanie wpłaty przez osobę trzecią nie powodują wygaśnięcia zobowiązania, gdyż jest to powinność podatnika. Wyjaśniając znaczenie zaświadczenia o braku zaległości wierzyciel wskazał, że ulega ono dezaktualizacji z chwilą zmiany okoliczności faktycznych, w sprawie miało miejsce w dacie ujawnienia sfałszowania zapisów księgowych i na kartotekach podatnika. Zaznaczył, że nie ma obowiązku prowadzenia postępowania wyjaśniającego w tej sprawie. W kwestii ewentualnych roszczeń wierzyciela wobec byłego pracownika wskazał, że byłyby one możliwe w sytuacji posiadania przez tegoż pracownika uprawnień do przyjmowania wpłat.

1.9. Wskazane wyżej postanowienie uchyliło SKO w trybie kontroli instancyjnej z uwagi na wady formalne aktu. Kolejne postanowienie wierzyciela w tej sprawie – z tożsamą argumentacją – zostało wydane w dniu [...] maja 2020 r.

1.10. Rozpoznając sprawę w trybie odwoławczym SKO, wskazanym na wstępie postanowieniem, skorygowało orzeczenie wierzyciela w trybie reformatoryjnym poprzez zmianę zakresu rozpoznawanych zarzutów odpowiadających żądaniu Skarżącego. SKO wskazało na zmiany w zakresie postępowania egzekucyjnego, wprowadzone od dnia 30 lipca 2020 r. ustawą z dnia 11 września 2019 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2019 r., poz. 2070; dalej: ustawa zmieniająca), oraz przepisy przejściowe uzasadniające rozpoznanie zarzutów Skarżącego według dotychczasowych regulacji.

Odnosząc się do istoty sporu SKO podzieliło stanowisko wierzyciela. Zwróciło uwagę na wymagalność zobowiązania określonego decyzją wymiarową, brak obowiązku wskazywania w jej treści informacji o zaległościach podatkowych. SKO podniosło, że brak wezwań o zapłatę podatku był wynikiem sfałszowania zapisów księgowych przez byłego pracownika, co skorygowano niezwłocznie po ujawnieniu tego faktu. Wskazując na treść art. 60 § 1 O.p. organ odwoławczy wywodził, że zastosowana przez Skarżącego forma płatności byłaby skuteczna w sytuacji istnienia w Urzędzie kasy (lub osoby prowadzącej obsługę kasową), czego nie potwierdzają akta sprawy oraz sam Skarżący. W opinii SKO decyzja zawierała wymagalne i czytelne pouczenie, co do sposobu zapłaty, nie wskazując na tryb przyjęty przez Skarżącego.

Odnosząc się do zarzutów Skarżącego dotyczących niejasności uchwał Rady Gminy wyznaczających inkasentów, SKO wyjaśniło, że brzmienie ww. aktu po zmianach dokonanych od 2007 r. nie wskazywało imiennie inkasentów, powierzając te obowiązki sołtysom. Powołując się na zasady doświadczenia życiowego SKO wskazało, że w niewielkich gminach wiejskich identyfikacja sołtysa nie nastręcza trudności. Podkreślono też znaczenie uchwały jako aktu prawa miejscowego.

Bez znaczenia zdaniem SKO pozostaje fakt posługiwania się przez byłego pracownika pieczęciami organu i blankietami wpłat. Zakres pełnionych przez tego pracownika obowiązków służbowych uzasadniał dostęp do tych dokumentów i pieczęci, co nie uchyla faktu, że nie był uprawniony do ich użycia jako inkasent. Zatem dowody te nie stanowią potwierdzenia wygaśnięcia zobowiązań Skarżącego, który odstępując od zalecanych trybów płatności działał na własne ryzyko. SKO podkreśliło, że Skarżący nie może żądać ochrony przed negatywnymi dla siebie skutkami, gdy sam przyczynia się do naruszenia przepisów, dokonując płatności z naruszeniem art. 59 § 1 i art. 5 O.p.

2. Postępowanie przed Sądem pierwszej instancji.

2.1. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu na powołane wyżej postanowienie SKO Skarżący zarzucił naruszenie:

- art. 59 § 1 O.p., poprzez sprzeczne z materiałem aktowym uznanie, że jej zobowiązanie nie wygasło przez zapłatę;

- art. 60 § 1 pkt 1 O.p. i sprzeczne z materiałem dowodowym przyjęcie, że zapłata podatku gotówką na terenie Urzędu Gminy do rąk urzędnika podającego się za uprawnionego inkasenta dokonywana jest wyłącznie na własne ryzyko Skarżącego;

- art. 121 O.p., art. 122 O.p., art. 123 O.p., art. 124 O.p., poprzez sprzeczne z zebranym materiałem dowodowym uznanie, że nie doszło do naruszenia wskazanych norm, w tym w zakresie braku prawidłowych i precyzyjnych pouczeń w decyzjach wymiarowych, co do sposobu zapłaty podatku rolnego w Gminie B. za sporne lata;

- art. 33 § 1 pkt 1 u.p.e.a., poprzez sprzeczne z zebranym materiałem dowodowym uznanie, że zarzut wykonania zobowiązania przez Skarżącego jest bezpodstawny.

Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości.

W uzasadnieniu skargi podkreślił, że był zaskoczony otrzymaniem upomnienia do zapłaty podatku rolnego za lata 2014 – 2018, który płacił regularnie i uzyskiwał zaświadczenia o braku zaległości podatkowych. W tym czasie ujawniono, że zaistniała sytuacja jest wynikiem przestępczej działalności urzędnika (urzędników Gminy) i dotyczy kilkudziesięciu rolników wpłacających podatki do rąk pracownika zajmującego się księgowością podatkową. Skarżący przedłożył posiadane dowody potwierdzające wpłatę podatku do rąk pracownika wierzyciela oraz powiadomił organy ścigania, mimo tego wszczęto wobec niego postępowanie egzekucyjne. W opinii Skarżącego w sprawie należało przeprowadzić postępowanie wyjaśniające z jego udziałem. Skarżący nie rozumie dlaczego stał się dłużnikiem pomimo braku uprzednich upomnień i wydawania zaświadczeń o braku zaległości. Skarżący nie wie na jakiej podstawie otrzymywała ww. zaświadczenia i dlaczego obecnie są one ocenianie jako nieaktualne, kwestie te należało wyjaśnić przed wszczęciem egzekucji. Skarżący wskazywał na wieloletnią praktykę wpłat dokonywanych w ten sposób, co nie było negowane, zatem miał pewność, że jest prawidłowe, co musiało być akceptowane przez wierzyciela. Brak precyzyjnego pouczenia w decyzji wymiarowej zwalnia Skarżącego od negatywnych skutków, w tym uznania, że dokonywała wpłat na własne ryzyko. Fakt, że fałszerstwa dokonano w systemach informatycznych (księgowych) Gminy wskazuje, że szkody dokonano na jej rzecz, nie Skarżącego. Skarżący podkreślił, że pouczenie o sposobie płatności nie wskazuje, że inkasentami są wyłącznie sołtysi, tym samym mogła nim być urzędniczka przyjmująca wpłaty, która tak się przedstawiała, a której funkcja to uprawdopodabniała. Nadto dysponowała ona blankietami wpłat i pieczęcią urzędu. Inną rzeczą jest, że uchwała Rady Gminy z 2004 r. wskazująca inkasentów (imiennie) powoływała się na osobę nieżyjącą od 2012 r. Zmieniła to dopiero uchwała z 2019 r., wskazując nazwiska aktualnych sołtysów – inkasentów. Tym samym nie dopełniono obowiązku wynikającego z art. 121 § 2 O.p., a pouczenie zawarte w decyzji nie było prawidłowe. Skarżący podkreślał, że wpłaty były dokonywane wyłącznie na terenie Urzędu Gminy, co pominięto naruszając zasadę zaufania i należytą staranność Skarżącego. Obecnie skutki bezprawnych działań urzędnika są przerzucane na Skarżącego domagając się od niego powtórnej zapłaty podatku wraz z odsetkami. Odnosząc się do pouczenia, że na postanowienie organu odwoławczego skarga nie służy, Strona wskazała na art. 3 § 2 pkt 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm.; dalej: p.p.s.a.) przyznający jej takie prawo.

2.2. W odpowiedzi na skargę SKO, w pierwszej kolejności, wniosło o jej odrzucenie, a w drugiej kolejności, o oddalenie skargi w przypadku uznania, że skarga podlega rozpatrzeniu. Uzasadniając pierwszy z wniosków SKO przywołało obowiązujące od 30 lipca 2020 r. przepisy art. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U., poz. 658; dalej: ustawa zmieniająca) zmieniające regulacje prowadzenia postępowania egzekucyjnego i sądowego, w tym normy przejściowe. Opisując historyczne zmiany trybu zaskarżania orzeczeń wierzycielskich SKO wywodziło, że po zmianie przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji organom egzekucyjnym odebrano możliwość orzekania w przedmiocie zarzutów, co przekłada się na zmiany w procedurze sądowej. Mając na uwadze fakt, że część postępowań wszczętych przed zmianą przepisów będzie prowadzona na podstawie dotychczasowych regulacji, przyjmując stanowisko Skarżącego kontroli sądowej podlegałby oba postanowienia (wierzycielskie i egzekucyjne w tym samym przedmiocie), co przeczy zasadzie racjonalności działań ustawodawcy i dwukrotnym orzekaniu w sprawie tych samych argumentów. Na poparcie swych racji SKO powołało uzasadnienie projektu ustawy zmieniającej wskazujące na konieczność stosowania dotychczasowych przepisów ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w odniesieniu do zaskarżalności postanowień wierzycielskich, co uzasadnia wniosek o odrzucenie skargi. Z kolei SKO, wnosząc o oddalenie skargi, podtrzymało dotychczasowe argumenty w sprawie.

2.3. W piśmie procesowym z dnia 26 maja 2021 r. Skarżący podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w skardze, w tym w szczególności co do jej dopuszczalności i zasadności.

3. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zważył, co następuje:

3.1. Skarga jest zasadna albowiem w sprawie doszło do naruszenia przepisów prawa procesowego w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy. Dostrzeżone przez Sąd wady postępowania są tak istotne, że koniecznym stało się także uchylenie postanowienia wierzyciela wydanego w I instancji, co znajduje umocowanie w treści art. 135 p.p.s.a.

3.2. Na wstępie trzeba wskazać, że zakres kontroli sprawowanej przez wojewódzkie sądy administracyjne określa ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. 2021 r. poz. 137 ze zm.; dalej: p.u.s.a.), stanowiąc w art. 1 § 1 i § 2 p.u.s.a., że sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem jej zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W ramach tej kontroli sąd stosuje środki przewidziane w art. 145-150 p.p.s.a. Sąd uchyla zaskarżone postanowienie, jeśli stwierdzi, że wydano je z naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy lub z naruszeniem prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy - art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i lit. c) p.p.s.a. Powyższe oznacza, że zaskarżony akt administracyjny może zostać wzruszony przez sąd tylko wówczas, gdy narusza prawo w sposób określony w powołanej ustawie, w przeciwnym razie skarga podlega oddaleniu.

3.3. Dla porządku wskazać trzeba jeszcze, że sprawa została rozpoznana w trybie uproszczonym w składzie trzech sędziów, co znajduje uzasadnienie w treści art. 119 pkt 3 p.p.s.a. oraz art. 120 p.p.s.a.

3.4. Odnosząc się w pierwszej kolejności do dopuszczalności przedmiotowej Skargi, Sąd stwierdza, że skarga na postanowienie w przedmiocie stanowiska wierzyciela wyrażonego w odniesieniu do zgłaszanych w postępowaniu egzekucyjnym zarzutów w realiach tej sprawy jest dopuszczalna. Tym samym pogląd wyrażony przez SKO w odpowiedzi na skargę należy uznać za błędny.

Stanowisko Sądu znajduje swoje umocowanie w treści art. 3 § 2 pkt 3 p.p.s.a. Zgodnie z jego brzmieniem kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które przysługuje zażalenie. Taki zakres kompetencji Sądu został ukształtowany od dnia 30 lipca 2020 r. na mocy art. 7 ustawy zmieniającej. Powołany wyżej przepis art. 3 § 2 pkt 3 p.p.s.a. jest jednoznaczny i jego wykładnia nie budzi żadnych wątpliwości. Ta sama konstatacja dotyczy art. 7 ustawy zmieniającej wprowadzającego nowe brzmienie ww. normy, art. 25 ustawy zmieniającej zawierającego normę intertemporalną oraz art. 29 ustawy zmieniającej normującej kwestię obowiązywania ww. normy. W myśl art. 7 ustawy zmieniającej w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302, z późn. zm.) w art. 3 w § 2 pkt 3 otrzymuje brzmienie: "3) postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które przysługuje zażalenie". Zgodnie z brzmieniem art. 25 ustawy zmieniającej do postępowań sądowych w sprawach dotyczących postępowań egzekucyjnych i zabezpieczających, wszczętych na podstawie ustawy zmienianej w art. 7 i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Zaś zgodnie z zapisem art. 29 ustawy zmieniającej wchodzi ona w życie po upływie 9 miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkami nie odnoszącymi się do rozważanej w sprawie kwestii. Przywołane przepisy w sposób jednoznaczny określają, że w postępowaniach sądowych wszczętych i nie zakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej zastosowanie znajdą dotychczasowe regulacje, w sprawach sądowych zainicjowanych po tej dacie (po dniu 29 lipca 2020 r.) obowiązują nowe przepisy, w tym zapis art. 3 § 2 pkt 3 p.p.s.a. w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą.

Norma regulująca zakres kognicji sądu administracyjnego w art. 3 § 2 p.p.s.a. stanowi rozwinięcie konstytucyjnie zagwarantowanego prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP). W myśl ww. przepisu każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. Dopełnieniem powyższej zasady jest zaś art. 77 ust. 2 Konstytucji RP, zgodnie z którym ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw. Prawo do sądu znajduje również umocowanie w aktach prawa międzynarodowego. W tym miejscu należy wskazać art. 14 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych z dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167) oraz art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 4 listopada 1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284). W orzecznictwie i w doktrynie uznaje się, że na prawo do sądu składają się w szczególności: prawo dostępu do sądu, prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury, prawo do wyroku sądowego. Powyższe stanowisko potwierdza choćby wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 marca 2002 r., sygn. akt P 9/01, Dz.U. z 2002 r. Nr 26, poz. 265, w którym wskazano, że zagadnienie prawa do sądu wielokrotnie było przedmiotem zainteresowania Trybunału Konstytucyjnego, wobec czego nie istnieje potrzeba szczegółowego definiowania powołanego wzorca konstytucyjnego po raz kolejny. Powtórzyć jednak należy, że jednym z fundamentalnych założeń demokratycznego państwa prawnego jest zasada dostępu obywateli do sądu w celu umożliwienia im obrony ich interesów przed niezawisłym organem kierującym się wyłącznie obowiązującym w państwie prawem (orzeczenie TK z dnia 8 kwietnia 1997 r., sygn. akt K 14/96, OTK ZU Nr 2/1997, poz. 16), a na prawo do sądu składają się w szczególności: prawo dostępu do sądu (prawo uruchomienia procedury), prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury (zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności) oraz prawo do wyroku sądowego (prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia; wyrok TK z dnia 9 czerwca 1998 r., sygn. akt K 28/97, OTK ZU Nr 4/1998, poz. 50). Wcześniej Trybunał Konstytucyjny podkreślił też, że w państwie prawnym prawo do sądu nie może być rozumiane jedynie formalnie, jako dostępność drogi sądowej w ogóle, lecz i materialnie, jako możliwość prawnie skutecznej ochrony praw na drodze sądowej (uchwała TK z dnia 25 stycznia 1995 r., sygn. akt W 14/94, OTK w 1995 r., cz. I, s. 219). Tym samym art. 45 ust. 1 Konstytucji daje wyraz woli ustrojodawcy, aby prawem do sądu objąć możliwie szeroki zakres spraw, a zasada demokratycznego państwa prawnego wyrażona w treści art. 2 Konstytucji RP uzasadnia dyrektywę interpretacyjną zakazującą zawężającej wykładni prawa do sądu (...). Konstytucja wprowadza domniemanie drogi sądowej (por. wyrok TK z dnia 6 listopada 2012 r., sygn. akt K 21/11, OTK-A Nr 10/ 2012/10, poz. 119).

Prawo do sądu nie ma jednak charakteru absolutnego. Podlega ono określonym prawem ograniczeniom. Artykuł 31 ust. 3 Konstytucji RP wprowadza możliwość ograniczania praw i wolności po zaistnieniu określonych prawem przesłanek. Stanowi on, że ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Z powyższej normy prawnej wyłania się tzw. zasada proporcjonalności. Jest ona ściśle związana z zasadą demokratycznego państwa prawa określoną w art. 2 Konstytucji RP (por. D. Czarnecki Dariusz, Konstytucyjne prawo do sądu w świetle zmiany art. 3 § 2 pkt 4 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (nowelizacja z dnia 9 kwietnia 2015 r.), ZNSA 2017/1/39-50).

Te właśnie reguły i zasady muszą przyświecać wykładni spornych w sprawie przepisów ustawy zmieniającej oraz ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Powoływane zatem przez organ administracji argumenty odwołujące się do projektu ustawy, bliżej niedookreślonej zasady słuszności czy odrębnego określenia przez ustawodawcę aspektu czasowego obowiązywania zmian przepisów (ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi i postępowania egzekucyjnego w administracji) nie mogą odnieść pożądanego przez SKO skutku w postaci odrzucenia skargi.

Skoro zatem skarga na postanowienie organu administracji w przedmiocie stanowiska wierzyciela na zgłoszone przez Skarżącego zarzuty została wniesiona w dniu 12 stycznia 2021 r., a zatem po dniu 29 lipca 2020 r. na podstawie art. 3 § 2 pkt 3 p.p.s.a. w zw. z art. 25 ustawy zmieniającej jest dopuszczalna i podlega rozpoznaniu przez Sąd.

3.5. Przechodząc do meritum sprawy wskazać trzeba, że spór sprowadza się do zbadania zasadności oddalenia przez wierzyciela zarzutu Skarżącego podnoszącego nieistnienie obowiązku podatkowego wobec zapłaty zobowiązania podatkowego określonego w decyzji wymiarowej. W opinii Sądu ocena tej kwestii - na tle zebranych w sprawie dowodów, a właściwie ich braku - nie jest możliwa. W sprawie, wbrew ustawowo nałożonym obowiązkom wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, nie poczyniono w istocie żadnych ustaleń pozwalających na prawidłowe zastosowanie prawa materialnego i zasad postępowania administracyjnego, w tym zasady zaufania.

W swojej argumentacji wierzyciel wywodzi, że prowadzenie postępowania wyjaśniającego nie jest dopuszczalne, gdyż chodzi wyłącznie o sytuację, w której nieistnienie obowiązku jest następstwem okoliczności, które powstały po wystawieniu tytułu wykonawczego.

Sąd nie podziela tego poglądu, a powołane na jego uzasadnienie orzecznictwo sądowe dotyczyło innych okoliczności faktycznych, w których możliwe było prowadzenie postępowania odnoszącego się do wymiaru zobowiązania w trybach szczególnych.

Realia rozpatrywanej sprawy są inne. Nie jest sporny wymiar zobowiązania podatkowego a sporna jest natomiast okoliczność zapłaty przedmiotowego zobowiązania, co w razie potwierdzenia ww. okoliczności powinno skutkować stwierdzeniem wygaśnięcia zobowiązania podatkowego.

3.6. Należy wskazać, że zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2020 r. poz. 256 ze zm.; dalej: k.p.a.) w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Stosownie do treści art. 8 § 1 k.p.a. organy administracji publicznej prowadzą postępowanie w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej, kierując się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania. Organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy (art. 77 § 1 k.p.a.). Organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona (art. 80 k.p.a.). Powyższe przepisy mają odpowiednie zastosowanie do postępowania egzekucyjnego na mocy art. 18 u.p.e.a.

Ponadto zgodnie art. 59 § 1 pkt 1 i pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2017 r., poz. 201 ze zm., dalej O.p.) zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części wskutek zapłaty (pkt 1) lub pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta (pkt 2). Termin zapłaty określa art. 60 § 1 pkt 1 i pkt 2 O.p. stanowiąc, że za termin dokonania zapłaty podatku uważa się: 1) przy zapłacie gotówką - dzień wpłacenia kwoty podatku w kasie organu podatkowego lub w kasie podmiotu obsługującego organ podatkowy lub na rachunek tego organu w banku, w placówce pocztowej w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe, w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, w biurze usług płatniczych, w instytucji płatniczej lub w instytucji pieniądza elektronicznego albo dzień pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta; 2) w obrocie bezgotówkowym - dzień obciążenia rachunku bankowego podatnika, rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub rachunku płatniczego podatnika w instytucji płatniczej lub instytucji pieniądza elektronicznego na podstawie polecenia przelewu lub zapłaty za pomocą innego niż polecenie przelewu instrumentu płatniczego, zwanego dalej "innym instrumentem płatniczym".

Pomijając ww. przepisy dotyczące zapłaty bezgotówkowej, gdyż w sprawie nie jest sporne, że tą drogą środki nie wpłynęły na rachunek organu podatkowego bezpośrednio od Skarżącego, to zobowiązanie wygasa na skutek wpłaty gotówki do kasy organu podatkowego lub innych wskazanych punktów oraz pobrania należności przez inkasenta.

3.7. Jak wynika z akt sprawy, uprzednio (przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego) organ administracji ignorował wyjaśnienia Skarżącego, kierując sprawę do egzekucji. Zatem spór przeniósł się na grunt tegoż postępowania, w którym musi być rozpoznany. Wyłączenie tej możliwości spowodowałoby, że Skarżący nie będzie miał żadnych środków prawnych umożliwiających obronę swych praw. Stąd też w opinii Sądu spór taki rozpatrywany musi się odbywać w ramach procedury administracyjnej z udziałem wierzyciela i zobowiązanego, zaś ustalenia poczynione w tym postępowaniu będą wiązały organ egzekucyjny. W ramach tego trybu badana jest wymagalność zobowiązania, co wynika z treści art. 33 § 1 i art. 34 § 1 u.p.e.a. Nie bez przyczyny ustawodawca w powołanym przepisie (art. 34 § 1 u.p.e.a.) związał organ egzekucyjny stanowiskiem wierzyciela, m.in. w zakresie istnienia obowiązku podatkowego. Badając te okoliczności wierzyciel jest obowiązany do dokonania niezbędnych ustaleń faktycznych. Pogląd ten wydaje się oczywisty, ma nadto potwierdzenie w orzecznictwie, tytułem przykładu wskazać trzeba na wyrok WSA w Szczecinie z dnia 22 lipca 2020 r. sygn. akt I SA/Sz 330/20, CBOSA, w którym wskazano, że ustawodawca nałożył na wierzyciela obowiązek badania istnienia i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym, w przypadku wniesienia przez zobowiązanego zarzutu, ponieważ to wierzyciel ma w tym zakresie niezbędną wiedzę i temu służy instytucja uzyskania stanowiska wierzyciela. Natomiast, wierzyciel zajmując stanowisko w sprawie zarzutu, powinien działać zgodnie z przepisami prawa, przede wszystkim zaś zobowiązany jest do właściwego ustalenia stanu faktycznego sprawy w kontekście zgłaszanych zarzutów, w tym wskazać, na jakich dowodach oparł swoje stanowisko.

Już zatem w tym zakresie argumentacja organu administracji, odmawiająca przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, zawarta w zaskarżonym postanowieniu nie odpowiada prawu. Zarówno wierzyciel jak i SKO, zgodnie negowali zasadność przeprowadzenia w tej sprawie postępowania wyjaśniającego, poprzestając na założeniu, że skoro wpłata nie trafiła do rąk inkasenta wyznaczonego na mocy właściwej uchwały Rady Gminy ani na rachunek bankowy wierzyciela to zobowiązanie nie wygasło, a zatem wszelkie inne ustalenia są zbędne. Jednakże w dalszych wywodach, odnosząc się do zaistniałej w sprawie sytuacji, dostrzegają, że wpłata do kasy także powodowałaby wygaśnięcie zobowiązania podatkowego. Organy zwracają też uwagę na fakt, że nieprawidłowości były związane z podejrzeniem niezgodnego z prawem postępowania pracownika organu administracji, który pobrał wpłaty i nie dokonał ich przekazania organowi administracji oraz sfałszował zapisy w ewidencjach tegoż organu. Co więcej w treści postanowienia wydanego w I instancji wierzyciel przyznaje, że wpłaty były dokonywane w sposób wskazany przez Skarżącego wyłącznie przez niewielką grupę podatników czyli potwierdza fakt praktyki wpłat w Urzędzie Gminy. Ponadto negując możliwość zapłaty podatku przez osobę trzecią wierzyciel odnotowuje wpłaty dokonywane na jego rzecz przez M. G. (byłego pracownika pobierającego pieniądze od Skarżącego) realizowane "w imieniu" innych podmiotów.

Już tylko te okoliczności dowodzą, że w sprawie jest tak wiele niejasności i sprzeczności, że nie jest możliwa ocena zasadności przedstawionych przez organy administracji wniosków bez przeprowadzenia wnikliwego postępowania dowodowego.

Lektura akt sprawy pozwala na wyprowadzenie wniosku, że w istocie w sprawie nie ustalono stanu faktycznego, nie przeprowadzono podstawowych czynności dowodowych, które mają zasadnicze znaczenie w tej sprawie. Nie zostało wyjaśnione, czy istotnie Skarżący wpłacał sporne należności na ręce byłego pracownika organu administracji, dlaczego i czy miał podstawy przyjąć, że taki sposób jego działania doprowadził do wygaśnięcia zobowiązania podatkowego. Niewątpliwie takie postępowanie godzi w zasadę prawdy obiektywnej wyrażoną w art. 7 k.p.a. W sprawie zaniechano podjęcia zasadniczych czynności dowodowych, co godzi także w art. 77 § 1 k.p.a. Naturalnym i oczywistym w tej sprawie wydaje się przeprowadzenie dowodu z przesłuchania osoby, która miała przyjmować wpłaty, tj. byłego pracownika organu gminy przyjmującego wpłaty. Nie mniej istotne jest odebranie wyjaśnień lub przesłuchanie Skarżącego, którego stanowisko jest znane wyłącznie z treści składanych pism i zażaleń. Należy wyjaśnić powoływane przez wierzyciela okoliczności dotyczące faktu wpłat, okoliczności ich dokonania, w szczególności na jakiej podstawie Skarżący uznawał, że dokonuje wpłat w sposób zgodny z prawem. W tym miejscu wskazać trzeba, że w treści swoich pism Skarżący wywodził, że uznawał byłego pracownika za inkasenta, dokonując wpłat w siedzibie Urzędu Gminy. Okoliczności te trzeba ustalić przy czynnym udziale Skarżącego. W szczególności wyjaśnienia wymaga praktyka przyjmowania wpłat jaka funkcjonowała w tym okresie w Urzędzie Gminy (chodzi głównie o podatek rolny). Z treści postanowienia organu I instancji oraz pism Skarżącego wynika, że taka sytuacja miała miejsce w odniesieniu do innych jeszcze podmiotów. Niezbędne jest zatem ustalenie kręgu tych osób i przeprowadzanie niezbędnych w tym względzie dowodów, celem wyjaśnienia, co legło u podstaw takiego ich postępowania. Tym bardziej, że z powołanego dokumentu w postaci "zestawienia uznań za okres od 1 stycznia 2014 do 31 grudnia 2019 r." (karta nr [...] akt administracyjnych) wynika, że na rachunku organu podatkowego widoczne są dokonywane wpłaty oznaczone jako "operacje kasowe". Okoliczność ta może świadczyć o przyjmowaniu od podatników wpłat gotówkowych, istnieniu punktu czy stanowiska wpłat podatku. Jeśli taka praktyka w Urzędzie Gminy występowała, to należałoby rozważyć, czy nie należy uznać, że została spełniona przesłanka kwalifikująca przedmiotową wpłatę jako wpłatę dokonaną w kasie organu podatkowego. Jakkolwiek w treści orzeczenia organu I instancji wskazano, że taka kasa nie jest wyodrębniona w urzędzie, co jest zdaniem organu administracji faktem powszechnie znanym na terenie Gminy i wynika ze wskazanych w postanowieniu dokumentów, to w aktach sprawy dowodów potwierdzających ten fakt nie ma i dodatkowo wierzyciel sam potwierdza, że taka praktyka istniała. Nie jest także wskazane z czego organ administracji wywodzi powszechność wiedzy o braku kasy skoro są uiszczane opłaty oznaczone jako operacje kasowe. Także ta okoliczność wymaga wyjaśnienia, czego w sprawie zabrakło. Jest to o tyle istotne, że sprawa dokonywania wpłat przez Skarżącego w omawiany sposób ma swój początek w 2014 r., zatem ustalenia winny dotyczyć także tego okresu. Konieczne jest także zbadanie i wykazanie w jaki sposób i czy podatnicy zostali poinformowani o likwidacji kasy w Urzędzie Gminy (organie podatkowym). Istotnym dowodem w tej sprawie mogą być także wyjaśnienia pracownika dzielącego pokój z M. G.. Wprawdzie organ administracji powołuje się na złożone przez tego świadka zeznania ale w aktach administracyjnych nie ma śladu przeprowadzenia takiego dowodu. Nie wspomina o nim również Skarżący.

Nie bez znaczenia dla oceny okoliczności tej sprawy ma fakt otrzymania przez Skarżącego potwierdzenia zapłaty podatku, które zostało sporządzone na druku urzędowym (stanowiącym druk ścisłego zarachowania) oraz opatrzone okrągłą pieczęcią urzędową. W sprawie nie ma stanowiska, czy organ administracji neguje wiarygodność tych dokumentów, z treści postanowień organów administracji obu instancji wynika jedynie, że Skarżący nie przedstawił wszystkich dowodów wpłat oraz, że nie mają one znaczenia dla sprawy. Jednakże w kontekście zarzutów Skarżącego i wskazywanej przez organy administracji zasady działania w dobrej wierze fakty te mogą mieć istotne znaczenie, w szczególności w zakresie twierdzeń Skarżącego, że wpłat dokonywał do rąk inkasenta. Konieczne jest zatem ustalenie na jakiej podstawie Skarżący uznał, że były pracownik Gminy miał taki status i w jaki sposób zostało to potwierdzone. Skoro bowiem pracownik ten posługiwał się wskazanymi drukami urzędowymi i pieczęcią możliwe jest, że w podobny sposób wykazał swoje umocowanie do pobierania wpłat, co winno zostać ocenione zarówno w świetle obowiązujących przepisów jak i zasady zaufania. Istotna może się okazać także informacja, że w 2012 r. jeden z sołtysów pełniących obowiązki inkasenta zmarł, co mogło wywołać wątpliwości dotyczące osoby uprawnionej do przyjmowania wpłat. Okoliczności tych również nie wyjaśniono.

W opinii Sądu ustalenia poczynione w tym postępowaniu mogą mieć nadto istotne znaczenie w innych postępowaniach, których źródłem jest podejrzewane naruszenie prawa przez byłego pracownika Gminy.

W świetle argumentacji podnoszonej przez organy administracji o wyraźnym wskazaniu Skarżącemu sposobu zapłaty podatku rozważyć także trzeba zapisy zawarte w decyzji wymiarowej będącej podstawą wystawienia tytułu wykonawczego. Otóż z treści tego pouczenia istotnie wynika, że wpłata winna nastąpić do rąk inkasenta lub na rachunek urzędu Gminy. Jednakże w dalszych zapisach pouczeń zawartych w decyzji jest informacja, że "wyjaśnienia dotyczące wymiaru podatku będą udzielane w pokoju nr [...]". Jest to o tyle istotne, że na ten pokój jako miejsce urzędowania byłego pracownika wskazuje Skarżący. Zatem pouczenie to mogło mieć znaczenie w ocenie przez Skarżącego okoliczności poprawności dokonywanej zapłaty podatku do rąk byłego pracownika. Kwestia ta winna zostać także wyjaśniona w ponownie prowadzonym postępowaniu, w szczególności jakie funkcje pełniła M. G. w organie podatkowym, czy kiedykolwiek była upoważniona do przyjmowania wpłat jako kasjer lub inkasent, czy i kiedy zlikwidowano kasę, jeśli tak to czy po tej dacie były przyjmowane wpłaty kasowe (materiał dowodowy wskazuje, że tak), w jaki sposób dokonywano w Gminie zapłaty podatku rolnego. Postępowanie w tym zakresie winno objąć również osoby, wskazywane przez Skarżącego i wierzyciela wpłacające należności do rąk byłego pracownika. Katalog dowodów ogranicza wyłącznie ich zgodność z przepisami prawa, stosownie do treści art. 75 § 1 k.p.a. W tym względzie organ administracji może i winien przesłuchać świadków, w miarę możliwości pozyskać także dowody zebrane w postępowaniu prowadzonym w sprawie karnej. Przeprowadzając czynności dowodowe organ administracji obowiązany jest zapewnić Skarżącemu czynny udział w sprawie, stosownie do treści art. 10 § 1 k.p.a.

Poczynione ustalenia uzupełniające materiał dowodowy dadzą dopiero podstawę do właściwej ich oceny, w ramach, której istotnym elementem jest zasada zaufania, która winna chronić podmioty działające w zaufaniu i przekonaniu, co do legalności podejmowanych kroków przez organ administracji i przez urzędników ten organ reprezentujących.

3.8. Zasada ochrony zaufania obywateli do państwa i do stanowionego przez nie prawa jako zasada konstytucyjna, wywiedziona z zasady demokratycznego państwa prawa (art. 2 Konstytucji RP), powinna wzbudzać u obywateli przekonanie, że postępowanie zgodnie ze stanowionym prawem wpływa również na ich korzyść. Zawarta w art. 8 k.p.a. zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa określa wyraźnie to, co implicite jest zawarte w zasadzie praworządności. Z zasady wyrażonej w art. 8 k.p.a. wynika bowiem przede wszystkim wymóg praworządnego i sprawiedliwego prowadzenia postępowania, i rozstrzygnięcia sprawy przez organ administracji publicznej, co jest zasadniczą treścią zasady praworządności. Tylko postępowanie odpowiadające takim wymogom i decyzje wydane w wyniku postępowania tak ukształtowanego budzą zaufanie obywateli do organów administracji publicznej nawet wtedy, gdy decyzje administracyjne nie uwzględniają ich żądań (por. wyrok NSA z dnia 28 marca 2018 r. sygn. akt I OSK 2283/17, CBOSA). Zasada prowadzenia postępowania w sposób budzący lub pogłębiający zaufanie jednostki do organów władzy publicznej nie tylko ma kształtować etykę administrowania, ale również ma na celu unikanie tworzenia takich sytuacji procesowych, które są dla stron zaskakujące, niedogodne, wskazują na niejasną zmienność ocen faktów lub uprawnień, powodują powstawania nierówności ich pozycji w postępowaniu bez należytego uzasadnienia w stanie faktycznym lub prawnym sprawy (J. Borkowski, System prawa administracyjnego, t. 9, Prawo procesowe administracyjne, pod red. R. Hausera, Z. Niewiadomskiego, A. Wróbla, Warszawa 2010, s. 145.). Zasada ta stanowi niejako klamrę, która spina całość zasad postępowania. Jest to bowiem zasada najszersza pod względem zakresu, a przy tym bardzo doniosła pod względem politycznym, gdyż ustawodawca wychodzi z założenia, że o sile państwa i skuteczności jego działania decyduje zaufanie obywateli do władzy państwowej (S. Rozmaryn, O zasadach ogólnych kodeksu postępowania administracyjnego. Charakter prawny i znaczenie zasad ogólnych k.p.a., Państwo i Prawo 1961, z. 12, s. 903). Z zasady tej wynikają dla organów prowadzących postępowanie przede wszystkim następujące dyrektywy (określone wprost przez inne zasady ogólne): respektowanie zasady równości obywateli wobec prawa; dokładne wyjaśnienie okoliczności sprawy; uwzględnienie wszystkich wchodzących w grę interesów i ustosunkowanie się do zgłoszonych w toku postępowania twierdzeń i wniosków stron; czuwanie, by uczestnicy postępowania nie ponieśli szkody z powodu nieznajomości prawa i udzielanie im w tym celu niezbędnych informacji; praworządne prowadzenie spraw (ścisłe przestrzeganie prawa) i sprawiedliwe ich rozstrzyganie; dążenie do przekonania stron o zasadności podejmowanych rozstrzygnięć; szybie (terminowe) załatwianie spraw; wykluczenie ujemnych następstw uchybień organu prowadzącego postępowanie dla obywatela, który działa w dobrej wierze (Z.R. Kmiecik, Postępowanie administracyjne, postępowanie egzekucyjne w administracji i postępowanie sądowoadministracyjne, Warszawa 2011, s. 65).

Ponadto konsekwencją zasady demokratycznego państwa prawnego jest zasada dobrej administracji, która znajduje swoje potwierdzenie w preambule Konstytucji w następującym zwrocie: "pragnąc na zawsze zagwarantować prawa obywatelskie, a działaniu instytucji publicznych zapewnić rzetelność i sprawność". Ustrojodawca w tym zwrocie wysunął program swoich działań, a zarazem wyznaczył wartości, którymi powinna kierować się administracja publiczna (por. M. Princ, Standardy dobrej administracji w prawie administracyjnym, Poznań 2017, s. 152). Ponadto standardy dobrej administracji wynikają z zaleceń płynących z aktów europejskiego soft-law, określających prawo "do dobrej administracji", a zwłaszcza wyznaczających jego założenia zasad proporcjonalności i partycypacji jednostki w postępowaniu ujętych w art. 5 i 8 załącznika do rekomendacji Komitetu Ministrów Rady Europy CM/Rec (2007) 7 z dnia 20 lipca 2007 r. – Prawo do dobrej administracji, czy Europejskim Kodeksie Dobrej Praktyki Administracyjnej z dnia 6 września 2001 r., jak też z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, zgodnie z którym Trybunał ten dąży do wzmocnienia ram prawnych dobrej administracji jako filaru dobrego władztwa czy sprawowania rządów (D. Lilovska, Prawo do dobrej administracji w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, [w:] H. Machińska (red.), "Biuletyn Biura Informacji Rady Europy" 2003, nr 4, s. 110). Niewątpliwie zaś założenia i wartości związane z europejskimi standardami dobrej administracji doznały należytej egzemplifikacji w wyrokach sądów administracyjnych, w myśl których w swym działaniu organ administracji publicznej powinien kierować się zasadami tzw. dobrej administracji (wyrok NSA z dnia 24 listopada 2009 r., sygn. akt I OSK 851/09, CBOSA). Prawo do dobrej administracji zostało uregulowane w treści art. 41 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, jednakże nie sposób się powoływać na rzeczoną regulację w przedmiotowej sprawie albowiem nie jest ona tzw. sprawą unijną i Karta nie ma zastosowania stosownie do treści art. 51 ust. 1 Karty. Niemniej jednak standardy dobrej administracji wywodzone są z innych, wskazanych wyżej, norm prawnych.

Jednocześnie w myśl art. 6 k.p.a. organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa. Wspomniana zasada praworządności znajduje swoje odzwierciedlenie również w treści art. 7 Konstytucji RP. Zasada ta statuuje domniemanie, że organy administracji oraz zatrudnieni w tych organach pracownicy działają zgodnie z prawem. W etycznym administrowaniu nie mieszczą się zachowania urzędniczki, która oszukuje petentów Urzędu, korzystając z urzędowych pieczątek i druków ścisłego zarachowania celem uwiarygodnienia czynionego procederu ani przerzucanie odpowiedzialności przez organ za niedopełnienie obowiązków nadzorczych wobec swoich pracowników na podatników.

Zasada zaufania do organów władzy publicznej oraz zasada praworządności pozwalają na przyjęcie, że dokonanie przez podatnika zapłaty w Urzędzie Gminy na ręce urzędnika tam zatrudnionego w błędnym przekonaniu co do prawidłowości takiego postępowania z uwagi na istniejącą długoletnią praktykę takich wpłat, czego nie neguje wierzyciel, powinno wpływać na ocenę okoliczności sprawy. Tezę tę zdaje się respektować także organ administracji, dokonując analizy braku dobrej wiary po stronie podatnika. Ponadto na stronie [...] postanowienia organu I instancji wskazano, że nawet gdyby założyć, że wpłaty w rzeczywistości miały miejsce, to nie spowodowałby wygaśnięcia zobowiązania w momencie przekazania przez podatnika środków pieniężnych do rąk wierzyciela, lecz dopiero z dniem wpłacenia przez wyręczyciela na rachunek Gminy oraz udowodnienia przez podatnika, że pochodzą one z jego majątku, co w sprawie nie miało miejsca. Organ administracji skrupulatnie pomija już fakt, że osobą, która pobrała takie środki pieniężne była urzędniczka zatrudniona w Urzędzie Gminy.

Oceniając ten wywód nie sposób odnieść wrażenia, że wierzyciel neguje fakt zapłaty podatku na rzecz byłego pracownika, co jednak nie zostało z żaden sposób wykazane, a jak widać z przytoczonych twierdzeń ma istotne znaczenie w sprawie. Zatem już u samej podstawy rozpoznawanego sporu, co zostało wskazane już wcześniej, legły braki w zakresie ustaleń faktycznych. Skarżący twierdzi bowiem, że takie wpłaty poczynił przedkładając dowody części wpłat, zaś wierzyciel z jednej strony je neguje, zaś z drugiej przyjmuje wpłaty od byłego pracownika poczynione w związku z wpłatą podatku rolnego w imieniu innych podmiotów, które znalazły się w takim samym położeniu. Potwierdza to znajdujący się w aktach sprawy dokument "zestawienie uznań za okres od 1 stycznia 2014 do 31 grudnia 2019 r." (karta nr [...] akt administracyjnych). Ponadto wierzyciel nie neguje okoliczności oszukańczego procederu zatrudnianego pracownika, co znajduje też wyraz w fakcie powiadomienia organów ścigania o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez byłego pracownika.

3.9. Uznając, że zaskarżone postanowienie i poprzedzające je postanowienie wierzyciela naruszają przepisy prawa procesowego w zakresie zebrania materiału dowodowego w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy, w szczególności art. 6 k.p.a., art. 7 k.p.a., art. 8 k.p.a., art. 10 § 1 k.p.a. oraz art. 75 § 1 k.p.a. i art. 77 § 1 k.p.a. w zw. z art. 2 i art. 7 Konstytucji RP, Sąd działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) w zw. z art. 135 p.p.s.a. uchylił orzeczenia organów administracji obu instancji. O kosztach orzekł na podstawie art. 200 p.p.s.a. w zw. z art. 205 § 2 p.p.s.a.

Odnoszenie się do zarzutów naruszenia art. 59 § 1 O.p., art. 60 § 1 pkt 1 O.p. oraz art. 33 § 1 pkt 1 u.p.e.a. stawianych przez Skarżącego w skardze Sąd uznał za przedwczesne. Przy czym podnoszone zarzuty naruszenia przepisów O.p. nie mają zastosowania w sprawie albowiem w postępowaniu egzekucyjnym prawne znaczenie mają powoływane przez Sąd przepisy k.p.a. na co wyraźnie wskazuje treść art. 18 u.p.e.a.

3.10. W ponownie prowadzonym postępowaniu organy administracji będą zobowiązane do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego we wskazanym wyżej zakresie oraz oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego w sprawie odpowiadającej wymogom przewidzianym w przepisach prawa, w tym zwłaszcza w zasadach postępowania w szczególności zaś art. 6 k.p.a., art. 7 k.p.a., art. 8 § 1 k.p.a., art. 77 § 1 k.p.a i art. 80 k.p.a. Przy realizacji tych zadań konieczne jest zapewnienie Stronie czynnego udziału w postępowaniu, stosownie do treści art. 10 § 1 k.p.a. W swoim działaniu organy powinny uwzględnić standardy dobrej administracji.