Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Marzena Milewska-Karczewska, Sędziowie sędzia WSA Małgorzata Małaszewska-Litwiniec, sędzia del. SO Aleksandra Westra (spr.), Protokolant ref. staż. Sebastian Niedbalski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 marca 2019 r. sprawy ze skargi B. K. na uchwałę Sejmiku Województwa [...] z dnia [...] października 2006 r. nr [...] w przedmiocie podziału Województwa [...] na obwody łowieckie 1. stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w zakresie dotyczącym obwodu łowieckiego nr [...] i [...] w części obejmującej działki ewidencyjne o numerach: [...] ([...]), [...] ([...]); 2. odrzuca skargę w pozostałej części; 3. zasądza od Sejmiku Województwa [...] na rzecz skarżącego B. K. kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie jest uchwała Sejmiku Województwa [...] (dalej: "Sejmik") z dnia [...] października 2006 r. nr [...] w sprawie podziału Województwa [...] na obwody łowieckie (dalej: "zaskarżona uchwała").

Skargę na powyższą uchwałę w części dotyczącej obwodu łowieckiego nr [...] i [...] do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniósł B.K. (dalej: "skarżący"). Skarżący wskazał, że ww. uchwałą utworzono między innymi obwody łowieckie nr [...] i [...], administrowane przez Koło Łowieckie [...]. Na terenie tych obwodów, w miejscowości Z. i P. gm. S., znajdują się działki rolne o numerach [...] numer księgi wieczystej [...] i numer [...], numer księgi wieczystej [...], których właścicielem jest skarżący. W skardze zostało podkreślone, że podstawą prawną podjęcia uchwały Sejmiku [...] był art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie, który w dniu 22 stycznia 2016 r. utracił moc obowiązującą w związku z wejściem w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r. (P 19/13). W wyroku tym Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego z art. 64 ust. 1 i ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP polegającą na upoważnieniu do objęcia reżimem obwodu łowieckiego nieruchomości bez zapewnienia jej właścicielowi odpowiednich środków ochrony praw w sytuacji sprzeciwu wobec wykorzystywania należącej do niego nieruchomości na cele związane z organizacją i prowadzeniem polowań na zwierzęta. Wobec tego skarżący wniósł o stwierdzenie nieważności uchwały Sejmiku Województwa [...] nr [...] w sprawie podziału województwa na obwody łowieckie oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na skargę Sejmik wniósł o jej oddalenie w całości. Odnosząc się do zarzutów skarżącego Sejmik wskazał m.in., że w dacie podjęcia zaskarżonej uchwały zostały wypełnione wszystkie procedury jej sporządzania zapisane w Prawie łowieckim. Powołano, że organ na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r., sygn. akt P 19/13 z dniem 22 stycznia 2016 r. utracił prawo do wprowadzania zmian w zakresie podziału województwa [...] na obwody łowieckie. Wskazano, że w dniu 16 października 2018 r. wpłynęło do organu wezwanie skarżącego do usunięcia naruszenia prawa. Sejmik zwrócił również uwagę, że skarżący jest właścicielem tylko poszczególnych działek o numerach przywołanych w skardze, które to działki stanowią jedynie część obwodów łowieckich nr [...] i [...]. Natomiast żądanie skarżącego przekracza granice narzuconego przedmiotową uchwałą interesu prawnego skarżącego, a potencjalne stwierdzenie nieważności ww. uchwały zgodnie z żądaniem skarżącego – w części dotyczących obwodów obejmujących działki należące go innych osób – naruszy prawa pozostałych właścicieli nieruchomości gruntowych do decydowania o dopuszczeniu prowadzenia gospodarki łowieckiej na ich gruntach. Powołano również, że do dnia 31 marca 2020 r. ma zostać podjęta nowa uchwała o podziale województwa na obwody łowieckie, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy nowelizującej z dnia 22 marca 2018 r. o zmianie ustawy Prawo łowieckie oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 651).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga w części zasługuje na uwzględnienie, tj. w odniesieniu do działek o numerach ewidencyjnych [...], których właścicielem jest skarżący (art. 147 § 1 p.p.s.a.). W pozostałej części skarga podlega odrzuceniu z uwagi na niewykazanie przez skarżącego naruszenia jego interesu prawnego (art. 58 § 1 pkt 5a p.p.s.a. w zw. z art. 90 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 913; dalej: "u.s.w."). W świetle powołanego wyżej na art. 90 ust. 1 u.s.w. skarga na uchwałę gminy nie ma charakteru swoistego actio popularis, a zatem do jej wniesienia nie legitymuje sama ewentualna sprzeczność zaskarżonej uchwały z prawem. Dla skutecznego wniesienia takiej skargi konieczne jest stwierdzenie naruszenia zindywidualizowanego interesu prawnego i wykazanie związku pomiędzy prawnie określoną sytuacją skarżącego, a zaskarżoną uchwałą, naruszającą jego konkretny interes prawny lub uprawnienie poprzez ograniczenie lub pozbawienie konkretnych uprawnień wynikających z prawa materialnego (por. np. wyrok NSA z 15 lutego 2017 r., II OSK 1282/15; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 września 2012 r., II OSK 1541/12 - CBOSA). Wobec powyższego należy uznać, że skarżący nie wykazał interesu prawnego w zakresie pozostałych działek zaliczonych do obwodów łowieckich nr [...] i [...]. Wnoszący skargę może działać tylko w swoim interesie i nie może kwestionować ustaleń w zakresie podziału na obwody łowieckie co do obszarów, co do których skarżący nie ma tytułu prawnego. Tym samym Sąd w punkcie II wyroku, na podstawie art. 58 § 1 pkt 5a p.p.s.a., odrzucił skargę w pozostałej części.

Natomiast, w odniesieniu do działek należących do skarżącego, skargazasługiwała na uwzględnienie. Wskazać należy, że jeżeli akt prawny, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 5 p.p.s.a., wydany zostanie z istotnym naruszeniem prawa, to stosownie do art. 147 § 1 p.p.s.a. Sąd uwzględnia skargę, stwierdzając jego nieważność w całości lub w części. Taka sytuacja miała miejsce w rozpatrywanej sprawie. W pierwszej kolejności wskazać należy, że warunkiem skutecznego złożenia skargi jest: po pierwsze - charakter sprawy objętej przedmiotem zaskarżenia, która musi być sprawą z zakresu administracji publicznej; po drugie - skierowanie do organu przed wniesieniem skargi bezskutecznego wezwania do usunięcia naruszenia prawa (sprawa dotyczy bowiem uchwały podjętej przed 1 czerwca 2017 r. – zob. art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2017 r., poz. 935 oraz postanowienie NSA z 7 marca 2018 r., II OZ 192/18, CBOSA); po trzecie - zachowanie ustawowego terminu do wniesienia skargi przewidzianego w art. 53 § 2 p.p.s.a. i po czwarte - wykazanie przez podmiot wnoszący skargę, że uchwała narusza przysługujący mu interes prawny bądź uprawnienie. W rozpatrywanej sprawie wszystkie te warunki zostały spełnione w odniesieniu do działek [...]. Trzeba też mieć na względzie, że w związku z wejściem w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r., sygn. akt P 19/13 - art. 27 ust. 1 ustawy Prawo łowieckie utracił moc z dniem 22 stycznia 2016 r., w wyniku czego po stronie sejmików brak jest już możliwości tworzenia nowych obwodów łowieckich oraz zmiany dotychczasowych obwodów (zmiana legislacyjna w tej kwestii nastąpiła dopiero z dniem 1 kwietnia 2018 r. na mocy ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o zmianie ustawy - prawo łowieckie oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2018 r. poz. 651). W przekonaniu Sądu, zaskarżona uchwała jest aktem prawa miejscowego. Według art. 9 i art. 89 ustawy o samorządzie województwa, na podstawie tej ustawy oraz na podstawie upoważnień udzielonych w innych ustawach i w ich granicach sejmik województwa stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa lub jego części. Uchwała sejmiku województwa w sprawie podziału na obwody łowieckie jest aktem prawa miejscowego, albowiem reguluje sytuację prawną podmiotów spoza aparatu administracyjnego samorządu wojewódzkiego. Objęcie danej nieruchomości obwodem łowieckim w sposób trwały ogranicza prawo własności osoby fizycznej, m. in. zobowiązując ją do zanoszenia czynności polowania na jej gruncie. W tym aspekcie uchwała ta zawiera w istocie normy generalne i abstrakcyjne ograniczające prawo własności osób fizycznych. Nie budzi również wątpliwości, że skarga została poprzedzona bezskutecznym wezwaniem Sejmiku Województwa [...] do usunięcia naruszenia prawa. Nadmienić należy, że zgodnie z art. 82 ust. 1 u.s.w., uchwała organu samorządu województwa sprzeczna z prawem jest nieważna. W myśl ust. 5 tego artykułu w przypadku nieistotnego naruszenia prawa nie stwierdza się nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania, iż uchwałę wydano z naruszeniem prawa. Analiza wskazanych przepisów prowadzi do wniosku o istnieniu dwu rodzajów wad aktów stanowionych przez organ województwa – istotnych i nieistotnych. Do istotnych wad uchwały, skutkujących stwierdzeniem jej nieważności, zalicza się naruszenie przepisów wyznaczających kompetencję organów samorządu do podejmowania uchwał, naruszenie podstawy prawnej podjętej uchwały, naruszenie przepisów prawa ustrojowego oraz prawa materialnego, a także przepisów regulujących procedury podejmowania uchwał (por. m. in. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 lutego 1996 r., SA/Gd 327/95, OwSS 1996, Nr 3, poz. 90; z dnia 11 lutego 1998 r., II SA/Wr 1459/97, OwSS 1998, Nr 3, poz. 79, wyrok WSA w Warszawie z dnia 21 marca 2007 r., IV SA/Wa 2296/06, LEX nr 320813). Za istotne naruszenie prawa uznać należy w szczególności uchybienie, prowadzące do skutków, które nie mogą być tolerowane w demokratycznym państwie prawnym (por. Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 9 grudnia 2003 r., sygn. akt P 9/02). Co do zasady, stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności z prawem podstawy prawnej do wydania uchwały przez jednostkę samorządu terytorialnego uznać należy za wadę istotną tej uchwały.

Zaskarżona uchwała wydana została na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 ze zm.). W dacie podejmowania tej uchwały wskazane przepisy stanowiły, że podziału na obwody łowieckie oraz zmiany granic tych obwodów dokonuje w obrębie województwa właściwy sejmik województwa, w drodze uchwały, po zasięgnięciu opinii właściwego dyrektora regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe i Polskiego Związku Łowieckiego, a także właściwej izby rolniczej (ust. 1). Jeżeli obwód łowiecki ma się znajdować w obszarze więcej niż jednego województwa, uchwałę, o której mowa w ust. 1, podejmuje sejmik województwa właściwy dla przeważającego obszaru gruntów w uzgodnieniu z sejmikiem województwa właściwym dla pozostałego gruntu (ust. 2). Unormowania te niewątpliwie upoważniały sejmik województwa do podjęcia uchwały w przyjętym kształcie. Okoliczność ta – w ocenie Sądu - nie może jednak skutkować oddaleniem skargi, przyjmując, że późniejsza utrata mocy obowiązującej tego przepisu (art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego utracił moc z dniem 22 stycznia 2016 r., na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 10 lipca 2014 r. sygn. akt P 19/13, który orzekł o jego niezgodności z ustawą zasadniczą, wobec czego w dacie wniesienia niniejszej skargi już nie obowiązywał) - ma istotne znaczenie dla oceny legalności zaskarżonej uchwały. Skoro TK pozbawił ten przepis domniemania konstytucyjności, to skutek ten należy rozważać od początku jego obowiązywania. Skład rozpatrujący niniejszą sprawę podziela zatem stanowisko wyrażone już w wyroku z dnia 3 grudnia 2014 r. (II OSK 2311/14, CBOSA) w którym Naczelny Sąd Administracyjny uznając wsteczną moc przedmiotowego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r., P 19/13, wskazał, że za niestosowaniem przepisu, który utracił domniemanie konstytucyjności przemawia ochrona praw jednostki oraz ekonomia procesowa. W ocenie NSA, pominięcie wzruszenia domniemania konstytucyjności przepisu stanowiącego podstawę prawną działania organu administracji publicznej byłoby sprzeczne z regułami demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej z uwagi na konieczność ochrony innych wartości konstytucyjnych, tutaj prawa własności. Naczelny Sąd Administracyjny we wskazanym wyroku argumentował, że realizacja gwarancji konstytucyjnych - także przez sądy - na gruncie istniejącego stanu normatywnego, zakładającego przez określony czas obowiązywanie niekonstytucyjnego przepisu (art. 190 ust. 3 Konstytucji RP) - stawia zarazem wyzwania i możliwości wyboru przez same sądy takiego środka proceduralnego, który najlepiej pozwoli na osiągnięcie efektu najbliższego nakazowi wykładni i stosowania prawa w zgodzie z Konstytucją (por. wyrok TK z dnia 27 października 2004 r. sygn. akt SK 1/04, OTK-A z 2004 r., nr 9, poz. 96). Z tych też przyczyn sądy, dokonując wyboru odpowiedniego środka procesowego, zobowiązane są do wzięcia pod uwagę przedmiotu regulacji objętej niekonstytucyjnym przepisem, przyczyny naruszenia i znaczenie wartości konstytucyjnych naruszonych takim przepisem, powody, dla których Trybunał odroczył termin utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnego przepisu, a także okoliczności rozpoznawanej przez sąd sprawy i konsekwencje stosowania lub odmowy zastosowania konstytucyjnego przepisu (por. wyroki NSA z dnia 23 lutego 2006 r. sygn. akt II OSK 1403/05; z dnia 17 listopada 2010 r. sygn. akt I OSK 483/10; z dnia 29 kwietnia 2011 r. sygn. akt I OSK 1070/10; z dnia 9 czerwca 2011 r. sygn. akt I OSK 231/11; z dnia 25 czerwca 2012 r. sygn. akt I FPS 4/12- CBOSA). W związku z tym, na uwagę zasługują argumenty Trybunału Konstytucyjnego, które stanowiły podstawę powołanego wyroku z dnia 10 lipca 2014 r. sygn. akt P 19/13. Trybunał podkreślił, że właścicielom nieruchomości objętych granicami obwodu łowieckiego nie przysługują żadne szczególne środki prawne pozwalające na wyłączenie nieruchomości stanowiących przedmiot ich własności spod reżimu obwodu łowieckiego. Właściciel nieruchomości nie może złożyć sprzeciwu wobec włączenia przedmiotu jego własności do obwodu łowieckiego, zarówno na etapie stanowienia uchwały przez sejmik województwa, jak i po jej wejściu w życie. Poza tym właścicielowi nie przysługują żadne instrumenty prawne umożliwiające wyłączenie jedynie niektórych ograniczeń, wprowadzonych w związku z objęciem jego nieruchomości granicami obwodu łowieckiego, w szczególności nie może on stanowczo sprzeciwić się wykonywaniu na swoim gruncie polowania przez uprawnione do tego osoby trzecie. Ponadto Trybunał stwierdził, że mechanizm tworzenia obwodów łowieckich, biorąc pod uwagę całokształt ograniczeń będących skutkiem objęcia nieruchomości granicami obwodu łowieckiego, jest ukształtowany w sposób niespełniający przesłanki proporcjonalności. Zauważył także, że na wszystkie te ograniczenia nakłada się dodatkowo niedostatecznie uregulowany obowiązek informacyjny wobec właścicieli, których nieruchomość należy do obwodu łowieckiego. Brak jakichkolwiek prawnych form udziału właścicieli nieruchomości w procesie tworzenia obwodów łowieckich, obejmujących te nieruchomości oraz brak instrumentów prawnych umożliwiających właścicielom wyłączenie ich nieruchomości spod reżimu obwodu łowieckiego lub wyłączenie poszczególnych ograniczeń, jakie przewiduje prawo łowieckie, niezależnie od powodu, jakim uzasadniają to żądanie (ekonomiczny, światopoglądowy itp.), nie jest konieczne dla zapewnienia należytego poziomu ochrony środowiska, w szczególności zaś ochrony zwierzyny. Swoistego automatyzmu przyjętego unormowania nie uzasadnia również to, że prawidłowe prowadzenie gospodarki łowieckiej wymaga zapewnienia ciągłości powierzchni obwodów łowieckich. Ochrona środowiska stanowi jedną z wartości uzasadniających ograniczenie konstytucyjnych praw i wolności (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Ograniczenia wprowadzane ze względu na ochronę środowiska powinny mieć jednak charakter proporcjonalny do innych wartości konstytucyjnie chronionych. Taką wartością jest - zgodnie z art. 21 ust. 1 Konstytucji - ochrona prawa własności. Trybunał podkreślił, że analiza rozwiązań przyjętych w prawie łowieckim oraz w innych aktach przewidujących objęcie nieruchomości specjalnym reżimem administracyjnoprawnym dowodzi, że wykonywanie przez uprawnione podmioty zadań publicznych, a także prowadzenie gospodarki łowieckiej, jest możliwe przy zapewnieniu właścicielom nieruchomości bardziej skutecznych środków ochrony. Trybunał zaznaczył, że zapewnienie takich środków nie wyklucza także realizacji przewidzianego w prawie łowieckim celu społecznego w zakresie uprawiania myślistwa, kultywowania tradycji oraz krzewienia etyki i kultury łowieckiej (art. 3 pkt 4 Prawa łowieckiego). Należy mieć też na uwadze, że ograniczenia prawa własności związane z prowadzeniem gospodarki łowieckiej, w szczególności z wykonywaniem polowania, były też przedmiotem licznych rozważań Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (zwanego dalej ETPC). Na ten fakt zwrócił uwagę Trybunał Konstytucyjny podając, że w wyroku z 29 kwietnia 1999 r. w sprawie Chassagnou i inni przeciwko Francji (nr skarg 25088/94, 28331/95 i 28443/95, Lex nr 76997) ETPC wskazał, że wprowadzenie obowiązku tolerowania polowań na terenie prywatnej nieruchomości stanowi ingerencję w prawo własności. Jednocześnie zmuszanie właścicieli do tolerowania na ich gruncie aktywności, która jest sprzeczna z ich przekonaniami stanowi nieproporcjonalne ograniczenie prawa własności chronionego art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175/1, ze zm. - zwanego dalej Protokołem nr 1). W wyroku z 10 lipca 2007 r. w sprawie Schneider przeciwko Luksemburgowi (nr skargi 2113/04, Lex nr 292569) ETPC doszedł do wniosku, że dopuszczenie możliwości wykonywania polowań na prywatnym gruncie bez zgody jego właściciela przez włączenie tego gruntu do obwodu łowieckiego, jakkolwiek nie pozbawia go prawa do używania, wydzierżawienia czy sprzedaży gruntu, jednak uniemożliwia wykonywanie praw wyłącznych przez właściciela zgodnie z jego wolą. W wyroku z 26 czerwca 2012 r. w sprawie Hermann przeciwko Niemcom (nr skargi 9300/07, Lex nr 1169117) EPTC podzielił argumentację skarżącego i orzekł, że obowiązek znoszenia polowań na własnym gruncie nakłada nieproporcjonalny obowiązek na tych właścicieli ziemskich, którzy sprzeciwiają się polowaniom ze względów etycznych. ETPC podkreślił, że okoliczność, iż niemieckie prawo federalne nie przewiduje możliwości uwzględnienia etycznych przekonań właścicieli ziemskich, uzasadnia wniosek o naruszeniu przez pozwane państwo art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji. Sąd podziela tym samym również argumentację zawartą w prawomocnych, wyrokach WSA w Warszawie z 13 października 2017 r. (IV SA/Wa 1301/17 oraz IV SA/Wa 1302/17), dotyczących również uchwały Sejmiku Województwa [...] z dnia [...] października 2006 r. nr [...] w przedmiocie podziału Województwa [...] na obwody łowieckie.

Sąd w składzie rozpatrującym niniejszą skargę podzielił przytoczony pogląd, że brak jakichkolwiek mechanizmów prawnych umożliwiających właścicielom nieruchomości wyrażenie woli w przedmiocie włączenia ich gruntów do obwodów łowieckich i w konsekwencji nałożenia na nich określonych obowiązków, stanowi nieproporcjonalne naruszenie gwarantowanego konstytucyjnie i konwencyjnie prawa własności. W tym stanie rzeczy, Sąd odmówił zastosowania względem nieruchomości skarżącego - art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego w brzmieniu obowiązującym w chwili podjęcia zaskarżonej uchwały, stanowiącego podstawę wydanej uchwały uznając, że od samego początku przepis ten nie odpowiada standardom konstytucyjnym, ingerując nieproporcjonalnie w prawo własności prywatnej. Sąd nie mógł uwzględnić żądania stwierdzenia nieważności przedmiotowej uchwały w całości w odniesieniu do obwodów łowieckich nr [...] i [...], gdyż mógł orzekać jedynie w granicach naruszonego przedmiotową uchwałą interesu prawnego skarżącego. Podkreślić również należy, że Trybunał Konstytucyjny nie zakwestionował co do zasady możliwości objęcia obwodem łowieckim nieruchomości należących do osób fizycznych. Istota wyroku TK w sprawie P 19/13 polega na stwierdzeniu niekonstytucyjności braku mechanizmu wyłączenia takich nieruchomości z obwodu łowieckiego w razie sprzeciwu właściciela.

Zaskarżona uchwała, co nie jest kwestionowane w niniejszej sprawie, naruszyła interes prawny skarżącego, ponieważ ingeruje bezpośrednio w przysługujące mu prawo własności do działek objętych reżimem obwodu łowieckiego nr [...] i [...]. Skarżący na terenie tych obwodów posiada działki, których nie może spokojnie użytkować z powodu zagrożeń związanych z polowaniami i musi znosić ingerencje myśliwych na tym terenie. Okoliczność ta pozwalała, w świetle normy art. 90 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa, na dokonanie kontroli legalności zaskarżonej uchwały w zakresie ustaleń dla obszaru stanowiącego własność skarżącego. Uznanie bowiem naruszenia interesu prawnego skarżącego dało mu prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego na przedmiotowy akt, a kwestionować przedmiotową uchwałę w sprawie podziału województwa na obwody łowieckie, mógł tylko w ramach własnego interesu prawnego.

Z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r. sygn. akt P 19/13 i przeprowadzonej w nim analizy wynika, że włączenie nieruchomości gruntowej do obwodu łowieckiego aktualizuje liczne ograniczenia możliwości pełnego korzystania przez właściciela z przedmiotu prawa własności. Natomiast ograniczenia te dotyczą wszystkich podstawowych uprawnień właścicielskich ukształtowanych w historycznym rozwoju prawa własności i mają charakter publicznoprawny, wynikający ze specjalnego reżimu administracyjnoprawnego. W Prawie łowieckim brak jest przepisów odpowiadających np. regulacji art. 36 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Dochodzenie przez właścicieli nieruchomości objętych granicami obwodów łowieckich odszkodowań za ograniczenie możliwości korzystania z tych nieruchomości może odbywać się wyłącznie na zasadach ogólnych określonych w art. 417-421 k.c. Trybunał położył także nacisk na fakt, że brak jakichkolwiek prawnych form udziału właścicieli nieruchomości w procesie tworzenia obwodów łowieckich obejmujących te nieruchomości oraz brak instrumentów prawnych umożliwiających właścicielom wyłączenie ich nieruchomości spod reżimu obwodu łowieckiego lub wyłączenie poszczególnych ograniczeń, jakie przewiduje prawo łowieckie, niezależnie od powodu, jakim uzasadniają to żądanie (ekonomiczny, światopoglądowy itd.) - nie jest konieczne dla zapewnienia należytego poziomu ochrony środowiska, w szczególności zaś ochrony zwierzyny. Swoistego automatyzmu przyjętego unormowania nie uzasadnia również to, że prawidłowe prowadzenie gospodarki łowieckiej wymaga zapewnienia ciągłości powierzchni obwodów łowieckich. Ochrona środowiska stanowi jedną z wartości uzasadniających ograniczenie konstytucyjnych praw i wolności (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Niemniej jednak ograniczenia wprowadzane ze względu na ochronę środowiska powinny mieć charakter proporcjonalny do innych wartości konstytucyjnie chronionych. Taką wartością jest, zgodnie z art. 21 ust. 1 Konstytucji, ochrona prawa własności.

W chwili orzekania przez Sąd, osoba fizyczna właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości wchodzącej w skład obwodu łowieckiego może złożyć oświadczenie o zakazie wykonywania polowania na tej nieruchomości w formie pisemnej (art. 27b Prawa łowieckiego obowiązujący od 1 kwietnia 2018 r.). Przepis ten ma zastosowanie również do zaskarżonej uchwały (zob. art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o zmianie ustawy - Prawo łowieckie oraz niektórych innych ustaw). Rzeczona możliwość złożenia oświadczenia o zakazie wykonywania polowania na tej nieruchomości nie czyni jednak niniejszego postępowania bezprzedmiotowym, ani nie pozbawia skarżącego interesu prawnego w domaganiu się stwierdzenia nieważności zaskarżonej uchwały. Należy mieć na uwadze, że sąd administracyjny posiada uprawnienie do stwierdzenia nieważności takiego aktu, a więc orzeczenia o jego wadliwości od chwili jego podjęcia (ex tunc). Wówczas uchwałę tę należy potraktować tak jakby nigdy nie została podjęta. Wyeliminowanie uchwały z obrotu prawnego ze skutkiem od dnia jej podjęcia może mieć znaczenie dla praw lub obowiązków adresatów jej norm (por. np. postanowienie NSA z 14 czerwca 2012 r. sygn. akt II FSK 990/12, CBOSA).

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy pozostaje również fakt, że dotychczasowa uchwała będzie obowiązywała tylko do dnia wejścia w życie nowej uchwały w przedmiocie podziału województwa na obwody łowieckie, nie dłużej niż do dnia 31 marca 2020 r.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200 p.p.s.a. Na koszty te składa się wpis od skargi w kwocie 300 zł.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji.