drukuj    zapisz    Powrót do listy

6118 Egzekucja świadczeń pieniężnych, Egzekucyjne postępowanie, Minister Finansów, Uchylono zaskarżone postanowienie, III SA/Wa 1497/08 - Wyrok WSA w Warszawie z 2008-10-17, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

III SA/Wa 1497/08 - Wyrok WSA w Warszawie

Data orzeczenia
2008-10-17 orzeczenie nieprawomocne
Data wpływu
2008-06-04
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Sędziowie
Alojzy Skrodzki /przewodniczący sprawozdawca/
Bożena Dziełak
Maciej Kurasz
Symbol z opisem
6118 Egzekucja świadczeń pieniężnych
Hasła tematyczne
Egzekucyjne postępowanie
Sygn. powiązane
II FSK 209/09 - Wyrok NSA z 2010-06-16
Skarżony organ
Minister Finansów
Treść wyniku
Uchylono zaskarżone postanowienie
Powołane przepisy
Dz.U. 2005 nr 229 poz 1954 art. 33, art. 54 par. 1, art. 54 par. 5, art. 60 par. 1 pkt 3,
Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - tekst jedn.
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Alojzy Skrodzki (sprawozdawca), Sędziowie Sędzia WSA Bożena Dziełak, Asesor WSA Maciej Kurasz, Protokolant Ewa Chojnacka, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 października 2008 r. sprawy ze skarg W. B. na postanowienia Ministra Finansów z dnia [...] marca 2008 r. nr [...], nr [...] w przedmiocie oddalenia skarg na czynności egzekucyjne 1. uchyla zaskarżone postanowienia, 2. stwierdza, iż uchylone postanowienia nie mogą być wykonane w całości, 3. zasądza od Ministra Finansów na rzecz W. B. kwotę 680 zł (słownie: sześćset osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Zaskarżonymi postanowieniami Minister Finansów utrzymał w mocy postanowienia Dyrektora Izby Skarbowej w B. z [...] stycznia 2007 r. w sprawie skargi na czynności egzekucyjne polegające na zajęciu W. B. wynagrodzenia za pracę oraz rachunku bankowego.

Z akt sprawy wynika, że w dniu 12 października 2006 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w I. wystawił skarżącemu tytuł wykonawczy nr [...], na podstawie którego egzekwowano należności podatkowe za 10,11,12-2002 r. i styczeń 2003 r. z tytułu niezapłaconego podatku od towarów i usług oraz odsetki od tych zaległości.

Następnie organ egzekucyjny wystawił w dniu 20 listopada 2006 r. dwa zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego oraz wynagrodzenia za pracę. Jedno zawiadomienie skierowane zostało do pracodawcy skarżącego a drugie do B. S.A., w którym skarżący posiadał rachunek bankowy. Zawiadomienia te doręczono skarżącemu w dniu 22 listopada 2006 r. W tym samym dniu doręczono zawiadomienie pracodawcy. B. S.A. otrzymał je w dniu 29 listopada 2008 r.

Następnie skarżący 4 grudnia 2006 r. wniósł zarzuty w trybie art. 33 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm. dalej: "u.p.e.a.",).

Natomiast 5 grudnia 2006 r. złożył skargi na czynności egzekucyjne zarzucając organowi egzekucyjnemu, iż nie jest dłużnikiem i nie ma żadnych zobowiązań w stosunku do organu podatkowego, z tego względu, że nie jest już przedsiębiorcą. W stosunku do niego jako do przedsiębiorcy zostało przeprowadzone i ukończone postępowanie upadłościowe. Ponadto skarżący wskazał na błąd w zawiadomieniach dotyczący wysokości odsetek, które w jego ocenie nie biegną od daty ogłoszenia upadłości.

Rozpoznając powyższe skargi na czynności egzekucyjne Dyrektor Izby Skarbowej w B. postanowieniami z dnia [...] stycznia 2007 r. oddalił je. Uzasadniając takie rozstrzygnięcie Dyrektor Izby Skarbowej wskazał, iż stawiane przez skarżącego zarzuty mogą być rozpoznane w innym postępowaniu a mianowicie dotyczącym rozpoznania zarzutów w oparciu o art. 33 u.p.e.a. a nie przedmiotem skargi na czynności egzekucyjne.

Z takimi rozstrzygnięciami skarżący się nie zgodził i wniósł na nie zażalenia. Wskazał, iż odsetki w tytule wykonawczym wynoszą 555,20 zł a w zawiadomieniu 6.692,68 zł. Postawił także zarzut polegający na błędnym wystawieniu tytułu wykonawczego poprzez nie wypełnienie rubryk 35,45,55,65 tj. kwot, od których nalicza się odsetki.

Minister Finansów postanowieniami z dnia [...] czerwca 2007 r. utrzymał w mocy zaskarżone postanowienia Dyrektora Izby Skarbowej w B.. W uzasadnieniu wskazał, iż podnoszone kwestie odnośnie prawidłowości tytułów wykonawczych, istnienia zobowiązania itp. będą rozpoznawane w innym postępowaniu a mianowicie w sprawie wniesionych zarzutów w trybie art.33 u.p.e.a.

W skargach na te postanowienia skarżący podniósł, iż w zażaleniach wskazywał na bezprawne naliczenie odsetek w kwocie ponad 6.692,68 zł w porównaniu z kwotą odsetek w wysokości 555,20 zł jaka jest w tytule wykonawczym. Skarżący wyjaśnił, iż nie chodziło mu o ustosunkowanie się do pozostałych kwestii, bowiem zdaje sobie sprawę z tego, że będą one przedmiotem rozpoznania w innym postępowaniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 3 grudnia 2007 r. uchylił zaskarżone postanowienia Ministra Finansów stwierdzając, że Minister Finansów nie odniósł się do zarzutu podawania różnych kwot odsetek wykazanych w tytule wykonawczym i zawiadomieniu o zajęciu prawa majątkowego. Sąd uznał zatem, że organ musi się do tego zarzutu odnieść.

Kolejnymi postanowieniami z dnia [...] marca 2008 r., będącymi przedmiotem niniejszego postępowania, Minister Finansów wskazał, iż odnośnie zarzutów, o których mowa w art. 33 u.p.e.a. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 27 sierpnia 2007 r. skargę odrzucił.

Odnosząc się do spornych odsetek Minister Finansów wskazał, że zgodnie z art. 53 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm., powoływanej w dalszej części jako "O.p.") odsetki naliczane są od następnego dnia, po dniu w którym upłynął termin płatności podatku. Ponieważ data wystawienia tytułu wykonawczego i zawiadomienia o zajęciu rachunku oraz wynagrodzenia za pracę jest inna a zatem inne też są odsetki.

W skargach na te postanowienia skarżący zarzucił organowi, że nie wyjaśnił jakim sposobem organ egzekucyjny naliczył w zawiadomieniu odsetki w kwocie 6.692,68 zł a w tytule wykonawczym 555,20 zł pomimo, że upłynęło tylko 39 dni pomiędzy wystawieniem tytułu wykonawczego a wystawieniem zawiadomień o zajęciu rachunku bankowego i wynagrodzenia za pracę. Zawyżając zatem kwotę podlegającą egzekucji, w ocenie skarżącego, organ bezprawnie zawyżył także koszty postępowania egzekucyjnego.

Skarżący podniósł ponadto, iż przedmiotowa egzekucja w oparciu o tytuł wykonawczy [...] z dnia 12 października 2006 r. nie istnieje, ponieważ już nie istnieje ten tytuł wykonawczy. Dyrektor Izby Skarbowej w B. w dniu 19 listopada 2007 r. rozpoznając zarzuty wniesione w trybie art. 33 u.p.e.a. uchylił i umorzył postępowanie w sprawie, stwierdzając, że nie było podstaw prawnych do wystawienia tytułu wykonawczego w oparciu o deklaracje podatkowe, w sytuacji gdy istniała lista wierzytelności sporządzona w postępowaniu upadłościowym.

W odpowiedzi na skargę Minister Finansów wniósł o oddalenie skargi. Zdaniem Ministra, co prawda 2 stycznia 2008 r. zakończono postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tyt. wykonawczego nr [...] ale nie oznacza to, że czynność egzekucyjna dokonana 6 listopada 2006 r. została dokonana w sposób nieprawidłowy. Odnośnie nieistnienia egzekwowanego obowiązku Minister stwierdził, że wyrok WSA w Bydgoszczy wydano w grudniu 2007 r. a czynność egzekucyjna dokonana była w czerwcu 2006 r. Zatem na dzień dokonania tej czynności egzekucyjnej była ona prawidłowa, ponieważ należy oceniać ją na dzień dokonania.

Mając to na uwadze Minister Finansów wskazał, iż zobowiązany był rozpoznać zażalenie skarżącego i ocenić jego prawidłowość na dzień dokonania czynności egzekucyjnej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje;

skarga jest zasadna.

Skarżący złożył przewidzianą w art. 54 § 1 u.p.e.a. skargę na czynność egzekucyjną organu egzekucyjnego, tj. zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji regulując poszczególne etapy postępowania egzekucyjnego umożliwia zobowiązanemu kwestionowanie podejmowanych w jego toku rozstrzygnięć. Skarga na czynności egzekucyjne wszczyna postępowanie, którego celem jest zbadanie prawidłowości dokonania przez organ egzekucyjny lub egzekutora konkretnej czynności (w niniejszej sprawie - zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego - art. 80 § 1 u.p.e.a. i zajęcie wynagrodzenia za pracę art. 72 u.p.e.a) zmierzającej do zastosowania określonego środka egzekucyjnego (w niniejszej sprawie - egzekucja z rachunku bankowego oraz wynagrodzenia - art. 1a pkt 12 lit. a) tiret 4 u.p.e.a. i tiret drugi tego przepisu ). Jest to zatem postępowanie obejmujące swoim zakresem jeden tylko, ograniczony wycinek postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec majątku zobowiązanego. Stanowi ono fragment postępowania egzekucyjnego. W postępowaniu tym nie orzeka się ani o zasadności wszczęcia postępowania egzekucyjnego, ani też nie ocenia się prawidłowości jego prowadzenia.

Opisany wyżej ograniczony zakres skargi na czynności egzekucyjne sprawia, że postępowanie wszczęte jej wniesieniem ma charakter incydentalny wobec postępowania egzekucyjnego, w którym dokonano zaskarżonej czynności. Okoliczność ta ma istotne znaczenie dla określenia ram czasowych, w których skarga na czynności egzekucyjne może być rozpatrzona w sposób merytoryczny, oznaczający ocenę jej zasadności poprzez zbadanie prawidłowości dokonania określonej czynności egzekucyjnej i jej skuteczności prawnej.

Zdaniem Sądu, ramy te zakreślone są przez czas trwania postępowania egzekucyjnego. Skarga na czynności egzekucyjne może być złożona dopóki trwa postępowanie egzekucyjne, w którym dokonano zaskarżonej czynności. W takim też okresie może zapaść rozstrzygnięcie merytoryczne, tj. co do zasadności skargi. Innymi słowy, ani zobowiązany nie może skutecznie złożyć skargi na czynność egzekucyjną po zakończeniu postępowania egzekucyjnego, ani też organ nadzoru (w niniejszej sprawie – Minister Finansów) nie może rozpatrzyć złożonej skargi, jeżeli przed wydaniem postanowienia w tym przedmiocie postępowanie egzekucyjne zostanie zakończone (M.Romańska w: System egzekucji administracyjnej pod red. J.Nieczyporuka, S.Fundowicza i J.Radwanowicz; Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2004, s. 540 i nn.).

Jednym ze sposobów zakończenia postępowania egzekucyjnego jest jego umorzenie, którego przyczyny mogą być różne, np. uwzględnienie zarzutów zgłoszonych przez zobowiązanego w tym postępowaniu, co miało miejsce niniejszej sprawie.

Skarżąca złożyła zarówno zarzuty, jak i skargę na czynności egzekucyjne. Rezultatem uznania zasadności zgłoszonych przez nią zarzutów było umorzenie postępowania egzekucyjnego, dokonane postanowieniem Dyrektora Izby Skarbowej w B. z dnia [...] listopada 2007 r. - postanowienie to zostało wydane w związku z wyrokiem WSA w Bydgoszczy z dnia 28 sierpnia 2007 r. sygn. akt I SA/Bd 431/07. Prawidłowość tego postanowienia nie może być przedmiotem oceny Sądu w niniejszej sprawie. Dla jej rozstrzygnięcia istotny jest jedynie jego skutek - umorzenie postępowania egzekucyjnego, w ramach którego dokonano zakwestionowanych przez Skarżącą czynności egzekucyjnych.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że postępowanie egzekucyjne umorzone zostało postanowieniem wydanym później. Z jego uzasadnienia wynika, że powodem umorzenia postępowania egzekucyjnego wobec Skarżącej był brak podstaw prowadzenia egzekucji w oparciu o niezasadnie wystawiony tytuł wykonawczy, skoro istniała lista wierzytelności sporządzona w zakończonym postępowaniu upadłościowym.

Dyrektor Izby Skarbowej, który wydał swoje postanowienia [...] stycznia 2007 r. (doręczone 15 stycznia 2007 r.) uczynił to przed umorzeniem postępowania egzekucyjnego. Mógł zatem orzec, co do zasadności złożonej przez Skarżącą skargi na czynności egzekucyjne. Zażalenie na to postanowienie Skarżąca złożyła przed umorzeniem postępowania egzekucyjnego.

Specyfika niniejszej sprawy polega na tym, że umorzenie postępowania egzekucyjnego nastąpiło już po wydaniu postanowienia przez Dyrektora Izby Skarbowej i po złożeniu przez Skarżącą zażalenia, ale zanim zapadło rozstrzygnięcie w postępowaniu zażaleniowym.

Zażalenie jest przewidzianym w art. 54 § 5 u.p.e.a. środkiem zaskarżenia postanowienia organu nadzoru w sprawie skargi na czynności egzekucyjne. Skarżąca była podmiotem uprawnionym do jego złożenia i uczyniła to we właściwym terminie. Złożenie przez nią zażalenia było dopuszczalne i prawnie skuteczne.

Tym niemniej, Minister Finansów nie mógł podjąć rozstrzygnięcia, co do jego zasadności, będącego wynikiem badania prawidłowości dokonania zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego i zajęcia wynagrodzenia za pracę. W toku postępowania zażaleniowego umorzone bowiem zostało postępowanie egzekucyjne. Natomiast postępowanie w sprawie skargi na czynność egzekucyjną było, jak to zostało już powiedziane, postępowaniem incydentalnym.

W sytuacji, gdy uznanie zasadności zarzutów Skarżącej złożonych na podstawie art. 33 u.p.e.a., wobec postępowania egzekucyjnego skutkowało jego umorzeniem - rozstrzygnięcie kwestii incydentalnej w tym postępowaniu stało się zbędne, innymi słowy - bezprzedmiotowe. Zważyć również należało i to, że zgodnie z art. 60 § 1 pkt. 3 u.p.e.a. umorzenie postępowania egzekucyjnego jeżeli egzekwowany obowiązek został określony niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu administracyjnego, orzeczenia sądowego albo bezpośrednio z przepisu prawa, powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej (zastrzeżenie to nie ma znaczenia w niniejszej sprawie).

Umorzenie postępowania egzekucyjnego oraz wynikające stąd uchylenie zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego i wynagrodzenia za pracę spowodowało, że postępowanie w sprawie skargi na czynność egzekucyjną jest bezprzedmiotowe. Bezprzedmiotowość postępowania ma zaś ten skutek, iż podlega ono umorzeniu. Dlatego też Minister Finansów powinien był umorzyć postępowanie zażaleniowe na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.; zwanej dalej "K.p.a."), stosowanego w postępowaniu egzekucyjnym z mocy art. 18 u.p.e.a.

Fakt umorzenia przez organ egzekucyjny postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec Skarżącego znany był Ministrowi Finansów, który powoływał się nań w odpowiedzi na skargę. Ponadto postanowienie o umorzeniu nosi datę [...] listopada 2007 r. a zaskarżone postanowienia wydane zostały [...] marca 2008 r. Nieuwzględnienie tego faktu przy podejmowaniu rozstrzygnięcia skutkowało naruszeniem art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., który to przepis nie może stanowić podstawy prawnej rozstrzygnięcia w postępowaniu, które stało się bezprzedmiotowe. Naruszeniem przepisów postępowania, które tak jak powyższe, miało istotny wpływ na wynik sprawy, było niezastosowanie właściwego w takim przypadku art. 138 § 1 pkt 3 k.p.a.

Rezultatem ponownego rozpatrzenia sprawy przez Ministra Finansów będzie więc wydanie postanowienia o umorzeniu postępowania zażaleniowego, a zatem podejmie on rozstrzygnięcie o charakterze formalnym, nie oceniając zasadności zarzutów podniesionych przez Skarżącego w zażaleniu i prawidłowości postanowienia Dyrektora Izby Skarbowej w B..

Ponadto Sąd zauważa, iż w swoich postanowieniach Minister Finansów błędnie powołuje się na wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 27 sierpnia 2007 r. sygn. akt I SA/Bd 535/07 odrzucający skargę na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w B. z dnia [...] maja 2007 r. w przedmiocie odmowy uznania zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym. W niniejszej sprawie prowadzono postępowanie egzekucyjne w oparciu o tytuł wykonawczy z 12 października 2006 r. nr [...]. W związku z tym tytułem wykonawczym skarżący wniósł zarzuty 4 grudnia 2006 r. w trybie art. 33 u.p.e.a. a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy 28 sierpnia 2008 r. sygn. akt I SA/Bd 431/07, rozpoznając skargę na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w B. z dnia [...] kwietnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy uznania zarzutów za zasadne, uchylił postanowienie organu, stwierdzając brak podstaw prawnych do prowadzenia postępowania egzekucyjnego w oparciu o tytuł wykonawczy z dnia 12 października 2006 r. W oparciu o ten tytuł wykonawczy dokonano także w listopadzie 2006 r., a nie jak wskazuje Minister Finansów w czerwcu 2006 r., czynności egzekucyjnych będących przedmiotem w niniejszym postępowaniu.

W tym stanie rzeczy Sąd uchylił zaskarżone postanowienia na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.).Zakres, w jakim uchylone postanowienie nie może być wykonane określono w oparciu o art. 152 cyt. ustawy.



Powered by SoftProdukt