Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Katarzyna Radom, Sędziowie: Sędzia WSA del. Tomasz Judecki, Sędzia WSA Ewa Kamieniecka (sprawozdawca), Protokolant: referent stażysta Agnieszka Zych-Zaborska po rozpoznaniu w Wydziale IV na rozprawie w dniu 29 grudnia 2022 r. ze skargi I. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w L. z dnia 12 maja 2022 r. nr [...] w przedmiocie ustalenia odpłatności za pobyt matki w Domu Pomocy Społecznej I. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji; II. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w L. na rzecz strony skarżącej I. K. kwotę 480 (słownie: czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Jak wynika z akt administracyjnych sprawy, decyzją Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w L. z dnia 17 października 2018 r. nr [...] matka skarżącej T. P. została skierowana do Domu Pomocy Społecznej "[...]" w B.

Wobec powyższego organ pierwszej instancji pismem z dnia 23 listopada 2018 r. zawiadomił stronę, że w związku z umieszczeniem w dniu 9 listopada 2018 r. jej matki w DPS konieczne jest przeprowadzenie wywiadu środowiskowego cz. II. Następnie, w związku z niemożliwością przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, pismem z dnia 3 stycznia 2019 r. organ pierwszej instancji zawiadomił skarżącą, że zostało wszczęte postępowanie z urzędu w sprawie ustalenia odpłatności za pobyt matki w DPS od dnia 9 listopada 2018 r..

Decyzją z dnia 15 lutego 2019 r. nr [...] organ pierwszej instancji, powołując w podstawie prawnej art. 61 ust. 1 i ust. 2, art. 59 ust. 1, art. 60 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej., ustalił skarżącej opłatę za pobyt matki w DPS od 9 listopada 2018 r. do 30 listopada 2018 r. w kwocie 1.232,84 zł, od 1 grudnia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. w kwocie 1.489,21 zł, od 1 stycznia 2019 r. do 31 stycznia 2019 r. w kwocie 2.111,84 zł, a począwszy od 1 lutego 2019 r. miesięczna opłata wynosi 1.457,21 zł. W uzasadnieniu decyzji organ pierwszej instancji wskazał, że średni miesięczny koszt utrzymania w DPS, do którego została skierowana matka skarżącej, zgodnie z zarządzeniem nr [...] Starosty L. z dnia 18 stycznia 2018 r. w sprawie ustalenia średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca w DPS w 2018 r. i w styczniu 2019 r. wynosił 3.650,00 zł (Dz. Urz. Województwa Dolnośląskiego z dnia 23 stycznia 2018 r., poz. 369). Z kolei od 1 lutego 2019 r. ten koszt wynosi 4.083,01 zł, zgodnie z zarządzeniem nr [...] Starosty L. z dnia 25 stycznia 2019r. w sprawie ustalenia średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca w 2019 r. (Dz. Urz. Województwa Dolnośląskiego z dnia 28 stycznia 2019 r., poz. 583). Dyrektor MOPS wskazał, że zgodnie z decyzją z dnia 17 października 2018 r. nr [...] matka skarżącej ma ustaloną miesięczną odpłatność za pobyt w wysokości 1.538,16 zł (70% dochodu). Miesięczna opłata za pobyt tej osoby wnoszona zastępczo przez Gminę L. wynosiła do stycznia 2019 r. kwotę 2.111,84 zł, natomiast od lutego 2019 r. z powodu wzrostu kosztu utrzymania, wynosi kwotę 2.542,82 zł.

Wedle ustaleń organu do kręgu osób ustawowo zobowiązanych do partycypacji w kosztach pobytu w placówce należą córki: B. M. (dalej B.M.), V. Z.(dalej V.Z.) oraz strona. Na podstawie zaświadczenia o dochodach oraz wywiadu środowiskowego z dnia 5 grudnia 2018 r. przeprowadzonego z B.M. ustalono, że mieszka ona i prowadzi wspólne gospodarstwo domowe oraz działalność gospodarczą na zasadach ogólnych z mężem, a także zamieszkuje z dorosłym bezrobotnym synem. Pobiera emeryturę z ZUS w kwocie 1.828,25 zł miesięcznie. W konsekwencji ustalono, że wskazana rodzina nie uzyskuje dochodu, który przekraczałby 300% kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, obliczonego na podstawie art. 8 ust.1 pkt 2 u.p.s., czyli kwotę 1.584,00 zł. Powyższe ustalenia były podstawą umorzenia decyzją z dnia 11 lutego 2019 r. nr [...] postępowania w sprawie ustalenia B.M. odpłatności za pobyt matki w DPS. Analogiczne postępowanie zostało przeprowadzone w stosunku do drugiej siostry skarżącej V.Z. Na podstawie wywiadu z 13 grudnia 2018 r. i zaświadczeń o dochodach ustalono, że rodzina nie uzyskuje dochodu, który przekraczałby 300% kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, obliczonego na podstawie art. 8 ust.1 pkt 2 u.p.s. Zatem jak wskazano, także postępowanie w sprawie ustalenia V.Z. odpłatności za pobyt matki w DPS. zostało umorzone decyzją z dnia 11 lutego 2019 r. o nr [...].

Natomiast jak wskazał organ pierwszej instancji w stosunku do skarżącej, z uwagi na brak współpracy z organem pomocy społecznej w sprawie ustalenia sytuacji dochodowej (uniemożliwienie przeprowadzenia wywiadu) organ prowadzący postępowanie we własnym zakresie zebrał materiał dowodowy w sprawie, zwracając się do pracodawcy strony o podanie informacji o jej dochodach. Przy ustalaniu wysokości odpłatności przyjęto kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej. Z powołaniem się na treść art. 8 ust. 3 u.p.s. wskazano, że strona pracuje zawodowo w [...] Przedsiębiorstwie A w L., a jej wynagrodzenie za pracę w październiku 2018 r. wyniosło 3.784,15 zł, w listopadzie 2018 r. – 3.592,21 zł, w grudniu 2018 r. 4.512,83 zł, natomiast w styczniu 2019 r.- 3.560,21 zł. Tymczasem 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej to 2.103 zł. Dalej wyjaśniono, że październikowy dochód strony wykraczający poza kryterium dochodowe to kwota 1.681,15 zł (3.784,15 zł – 2.103 zł) oraz analogicznie 1.489,21 zł w listopadzie (3.592,21 zł – 2.103 zł), 2.409,83 zł w grudniu (4.512,83 zł – 2.103 zł) i 1.457,21 zł w styczniu (3.560,21 zł – 2.103 zł).

W związku z tym, że koszt pobytu matki strony w DPS w styczniu 2019 r. wynosił 3.650 zł, a matka strony płaci za swój pobyt 1.538,16 zł, więc do dopłaty w styczniu 2019 r. pozostaje stronie, jako zstępnej nie więcej niż 2.111,84 zł miesięcznie. W konsekwencji mimo wysokiej kwoty różnicy między dochodem strony w grudniu 2018 r. a kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej, ustalona stronie opłata w styczniu 2019 r. nie może przekroczyć kwoty 2.111,84 zł. Dyrektor MOPS podał, że w dniu 7 stycznia 2019 r. przesłano stronie zawiadomienie o wszczęciu postępowania z urzędu w tej sprawie. Następnie kolejnym pismem z dnia 28 stycznia 2019 r. poinformowano stronę o możliwości zapoznania i wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów. Skarżąca nie skorzystała jednak z tej możliwości w wyznaczonym przez organ terminie.

Następnie organ pierwszej instancji zauważył, że matka skarżącej zamieszkała w DPS w dniu 9 listopada 2018 r., to znaczy, że w listopadzie przebywała tam faktycznie 22 dni. Zatem w listopadzie mając na względzie kwotę dochodu strony w październiku 2018 r. wykraczającą poza kryterium dochodowe, należało pomnożyć przez liczbę dni pobytu matki strony w placówce w danym miesiącu (1.681,15 zł x 22 = 36.985,30 zł), a następnie podzielić przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca (36.985,30 zł : 30 = 1.232,84 zł). Kwota ta stanowi odpłatność strony za pobyt matki w domu pomocy społecznej w listopadzie 2018 r. Końcowo podkreślono, że organ wziął pod uwagę zarówno sytuację dochodową strony i jej sióstr, odpłatność matki, jak i wysokość średniego miesięcznego kosztu utrzymania w DPS.

Decyzją z dnia 25 kwietnia 2019 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w L. utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Organ odwoławczy w motywach zaskarżonej decyzji podkreślił, że zasada kolejności przyjęta w art. 61 ust. 1 u.p.s. oznacza, że w sytuacji, gdy osoba umieszczona w DPS nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów pobytu w placówce, obowiązek wnoszenia opłat spoczywa na małżonku, w następnej kolejności na zstępnych, w dalszej kolejności na wstępnych, a jeszcze w dalszej kolejności na gminie, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Obowiązek wnoszenia opłat nie obciąża równocześnie wszystkich zobowiązanych wymienionych w art. 61 ust. 1 ustawy. Przechodzi na nich w kolejności ustalonej w powołanym przepisie.

Organ odwoławczy wskazał, że w niniejszej sprawie nie doszło do zawarcia umowy, o której mowa w art. 103 ust. 2 ustawy. W opinii Kolegium nie było też możliwości przeprowadzenia wywiadu środowiskowego ze stroną, gdyż pomimo wezwania organu pierwszej instancji, skarżąca nie umówiła się na przeprowadzenie wywiadu i nie umożliwiła jego przeprowadzenia. Zdaniem SKO, strona skarżąca jest jedyną zstępną, która spełnia przesłanki do ponoszenia opłaty za pobyt swojej matki w DPS. Wyjaśniło dalej, że skoro matce skarżącej na mocy decyzji z dnia 17 października 2018 r., została ustalona miesięczna opłata za pobyt w DPS w wysokości 70% jej dochodu, tj. 1.538,16 zł miesięcznie, a organ pierwszej instancji decyzjami z dnia 11 lutego 2019 r. umorzył postępowanie w sprawie ustalenia odpłatności V.Z. i B.M. za pobyt matki w DPS, to na skarżącej spoczywa w pierwszej kolejności obowiązek pokrycia ww. różnic między kosztem utrzymania matki w DPS a wnoszoną przez mieszkankę opłatą.

Zgodnie z art. 61 ust 2 pkt 2 lit. a u.p.s., w przypadku zstępnych kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego gospodarującej tj. 701,00 zł x 300% = 2.103.00 zł. Wyjaśniono, że w listopadzie 2018 r. różnica między kosztem utrzymania matki w DPS przez 22 dni, a opłatą ponoszoną przez mieszkankę wynosi 1.548,68 zł, a strona posiada możliwości dokonania opłaty w kwocie 1.681 zł - opłata powinna wynosić 1.548,68 zł. Z kolei w grudniu 2018 r. różnica między średnim miesięcznym kosztem utrzymania w DPS i opłatą mieszkanki wynosi 2.111,84 zł, a strona ma możliwość uiszczenia opłaty w kwocie 1.489,21 zł, więc opłata wynosi 1.489,21 zł. Natomiast w styczniu 2019 r. różnica między średnim miesięcznym kosztem utrzymania w DPS i opłatą mieszkanki wynosi 2.111,84 zł, a strona może ponieść opłatę w kwocie 2.409.83 zł, zatem opłata wynosi 2.111,84 zł. Począwszy od lutego 2019 r. kwota pozostała do uiszczenia za pobyt matki strony w DPS wynosi 2.544,85 zł, a strona może uiścić opłatę w kwocie 1.457,21 zł, wobec tego opłata wynosi 1.457,21 zł.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 17 października 2019 r. sygn. akt IV SA/Wr 277/19 uchylił zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji. WSA uznał, że decyzje zostały wydane z naruszeniem przepisów postępowania w stopniu mającym lub mogącym mieć wpływ na wynik sprawy.

WSA stwierdził, że w niniejszym postępowaniu nie może co prawda odnieść się do prawidłowości postępowań zakończonych ostatecznymi decyzjami o umorzeniu postępowań w sprawie ustalenia obowiązku wnoszenia opłat przez rodzeństwo skarżącej za pobyt matki w DPS, gdyż wykraczałoby to poza zakres przedmiotowej sprawy, jednakże nie sposób nie zauważyć, iż już nawet z pobieżnego zapoznania się z treścią zarzutów skarżącej przedstawionych w odwołaniu, a potem rozszerzonych w skardze, że ustalenia poczynione w tamtych postępowaniach mogły odbiegać znacznie od rzeczywistego stanu faktycznego. Ustawa nie nakazuje ustalenia obowiązku wszystkich osób zobowiązanych w jednym postępowaniu i w jednej decyzji, gdyż nie mamy tutaj do czynienia ze współuczestnictwem materialnym. Nie jest to jednak reguła uniwersalna, gdyż mogą zdarzyć się przypadki, gdy z uwagi na realizację zasady legalizmu i budowania zaufania do organu wskazanym byłoby prowadzenie jednego postępowania z udziałem wszystkich zobowiązanych, tak aby mogli się oni stać uczestnikami bądź jego stronami. Zdaniem składu orzekającego z takim przypadkiem mamy niewątpliwie do czynienia w tej sprawie, skoro skarżąca z dużym prawdopodobieństwem zasadności formułowała opinie o innym, zdecydowanie lepszym, stanie dochodowym swoich sióstr (nieujawnione mieszkanie, lokal użytkowy, dwa sklepy co do B.M., czy też zamieszkiwanie z dwoma dorosłymi córkami przez V.Z.), a nawet swojej matki (własnościowy lokal mieszkalny o pow. 138,35 m2).

Poza tym organ zaniechał aktywnej próby przeprowadzenia wywiadu środowiskowego ze skarżącą. W aktach administracyjnych brak jest jakichkolwiek dowodu, iż uprawniony pracownik organu pierwszej instancji podjął aktywną próbę przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania skarżącej. W przekonaniu Sądu nagłe przerwanie przez skarżącą spotkania w siedzibie organu pod wpływem emocji, nie może być w żadnej mierze uznane za kategoryczną odmowę współpracy.

Tym samym wobec braku dokonania pełnych ustaleń stanu faktycznego, należy uznać, że organ naruszył art. 7, art. 77 i art. 80 k.p.a. oraz podstawowe zasad postępowania administracyjnego wyrażone w art. 8 art. 9 i art. 10 k.p.a.

Sąd zalecił, aby rozpoznając sprawę ponownie organ dokonał ustaleń na okoliczność faktycznej sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej skarżącej. Niezbędne będzie również odniesienie się do kwestii uwzględnienia w dochodzie skarżącej za grudzień 2018 r. jednorazowego świadczenia pieniężnego otrzymanego z okazji świąt w kwocie 1.380 zł brutto. Zasadne w ocenie Sądu będzie również rozważenie czy nie zachodzą okoliczności uzasadniające zmianę lub uchylenie w trybie art. 106 ust. 5 u.p.s. ostatecznych decyzji wydanych w stosunku do innych osób zobowiązanych w myśl przepisów ustawy do wnoszenia opłat za pobyt w DPS.

Z uwagi na procesowy charakter stwierdzonych przez Sąd uchybień, przedwczesne w ocenie WSA byłoby odnoszenie się do zarzutów skargi dotyczących naruszenia przepisów prawa materialnego.

Ponownie prowadząc postępowanie organ pierwszej instancji kilkukrotnie ustalał odpłatność skarżącej za pobyt matki w DPS, wydając decyzję ż dnia 4 czerwca 2020 r. nr [...] (uchylona decyzją SKO z dnia 10 sierpnia 2020 r. nr [...]), decyzję ż dnia 15 października 2020 r. nr [...] (uchylona decyzją SKO z dnia 14 grudnia 2020 r. nr [...]), decyzję ż dnia 2 marca 2021 r. nr [...] (uchylona decyzją SKO z dnia 4 maja 2021 r. nr [...]), decyzję ż dnia 12 lipca 2021 r. nr [...] (uchylona decyzją SKO z dnia 30 sierpnia 2021 r. nr [...]) oraz decyzję ż dnia 5 listopada 2021 r. nr [...] (uchylona decyzją SKO z dnia 10 stycznia 2022 r. nr [...]).

Ostatecznie organ pierwszej instancji decyzją z dnia 10 marca 2022 r, nr [...], powołując w podstawie prawnej art. 8, art. 59 ust. 1, art. 60 ust. 1, art. 61 ust. 1, ust. 2 pkt 2 i ust. 2d, art. 103 ust. 3, ust. 4 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2021 r., poz. 2268 ze zm.), ustalił skarżącej opłatę za pobyt matki w DPS od 9 listopada 2018 r. do 30 listopada 2018 r. w kwocie 986,26 zł, od 1 grudnia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. w kwocie 1.152,96 zł, od 1 stycznia 2019 r. do 31 stycznia 2019 r. w kwocie 2.073,58 zł, od 1 lutego 2019 r. do 28 lutego 2019 r. w kwocie 1.120,96 zł, od 1 marca 2019 r. do 31 marca 2019 r. w kwocie 1.366,96 zł, od 1 kwietnia 2019 r. do 30 kwietnia 2019 r. w kwocie 1.539,27 zł, od 1 maja 2019 r. do 31 maja 2019 r. w kwocie 1.366,96 zł, od 1 czerwca 2019 r. do 30 czerwca 2019 r. w kwocie 1.366,96 zł oraz od 1 lipca 2019 r. do 22 lipca 2019 r. (tj. do dnia śmierci matki skarżącej) w kwocie 970,10 zł.

W uzasadnieniu decyzji organ pierwszej instancji wskazał, że średni miesięczny koszt utrzymania w DPS, do którego została skierowana matka skarżącej, zgodnie z zarządzeniem nr [...] Starosty L. z dnia 18 stycznia 2018 r. w sprawie ustalenia średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca w DPS w 2018 r. i w styczniu 2019 r. wynosił 3.650,00 zł (Dz. Urz. Województwa Dolnośląskiego z dnia 23 stycznia 2018 r., poz. 369). Z kolei od 1 lutego 2019 r. ten koszt wynosi 4.083,01 zł, zgodnie z zarządzeniem nr [...] Starosty L. z dnia 25 stycznia 2019r. w sprawie ustalenia średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca w 2019 r. (Dz. Urz. Województwa Dolnośląskiego z dnia 28 stycznia 2019 r., poz. 583). Następnie Dyrektor MOPS wskazał, że zgodnie z decyzją z dnia 17 października 2018 r. nr [...] matka skarżącej ma ustaloną miesięczną odpłatność za pobyt w wysokości 1.538,16 zł (70% dochodu), natomiast za listopad 2018 r. w wysokości 1.127,98 zł zgodnie z decyzją z dnia 23 listopada 2018 r. nr [...] Miesięczna opłata za pobyt tej osoby wnoszona przez Gminę L. wynosiła w listopadzie 2018 r. - 1.548,69 zł, w grudniu 201 8 r. i styczniu 2019 r. - 2.111,84 zł, natomiast od lutego 2019 r. do czerwca 2019 r. - 2.544,85 zł, a za lipiec 2019 r. - 1.806,02 zł.

Wedle ustaleń organu do kręgu osób ustawowo zobowiązanych do partycypacji w kosztach pobytu w placówce należą córki: B. M. (dalej B.M.), V.Z. (dalej V.Z.) oraz strona. Na podstawie zaświadczenia o dochodach oraz wywiadu środowiskowego z dnia 5 grudnia 2018 r. przeprowadzonego z B.M. ustalono, że mieszka ona i prowadzi wspólne gospodarstwo domowe oraz działalność gospodarczą na zasadach ogólnych z mężem (koszty przewyższają przychody z tej działalności gospodarczej), a także zamieszkuje z dorosłym bezrobotnym synem. Pobiera emeryturę z ZUS w kwocie 1.828,25 zł miesięcznie. W konsekwencji ustalono, że wskazana rodzina nie uzyskuje dochodu, który przekraczałby 300% kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, obliczonego na podstawie art. 8 ust.1 pkt 2 u.p.s., czyli kwotę 1.584,00 zł. Powyższe ustalenia były podstawą umorzenia decyzją z dnia 11 lutego 2019 r. nr [...] postępowania w sprawie ustalenia B.M. odpłatności za pobyt matki w DPS. Na podstawie kolejnego zaświadczenia o dochodach oraz wywiadu środowiskowego z dnia 14 czerwca 2019 r. przeprowadzonego z B.M. ustalono, że mieszka i prowadzi wspólne gospodarstwo domowe oraz działalność gospodarczą na zasadach ogólnych z mężem (koszty przewyższają przychody z tej działalności gospodarczej), a także zamieszkuje z dorosłym bezrobotnym synem. Pobiera emeryturę z ZUS w kwocie 1.884,95 zł miesięcznie. W konsekwencji ustalono, że wskazana rodzina nie uzyskuje dochodu, który przekraczałby 300% kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, obliczonego na podstawie art. 8 ust.1 pkt 2 u.p.s., czyli kwotę 1.584,00 zł. Powyższe ustalenia były podstawą umorzenia decyzją z dnia 2 lipca 2019 r. nr [...] postępowania w sprawie ustalenia B.M. odpłatności za pobyt matki w DPS.

Analogiczne postępowanie zostało przeprowadzone w stosunku do drugiej siostry skarżącej V.Z. Na podstawie wywiadu z 13 grudnia 2018 r. i zaświadczeń o dochodach (koszty przewyższają przychody z działalności gospodarczej V. Z, mąż V. Z. opłaca podatek w formie karty podatkowej i przyjęto jego dochód na podstawie oświadczenia), ustalono, że rodzina nie uzyskuje dochodu, który przekraczałby 300% kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, obliczonego na podstawie art. 8 ust.1 pkt 2 u.p.s. Ustalono, że dorosłe córki małżonków nie zamieszkiwały z rodzicami i nie prowadziły z nimi wspólnego gospodarstwa domowego. Zatem jak wskazano, także postępowanie w sprawie ustalenia V.Z. odpłatności za pobyt matki w DPS. zostało umorzone decyzją z dnia 11 lutego 2019 r. o nr [...].

Również na podstawie wywiadu z 9 lipca 2019 r. i zaświadczeń o dochodach ustalono, że rodzina nie uzyskuje dochodu, który przekraczałby 300% kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, obliczonego na podstawie art. 8 ust.1 pkt 2 u.p.s. Zatem jak wskazano, także postępowanie w sprawie ustalenia V.Z. odpłatności za pobyt matki w DPS. zostało umorzone decyzją z dnia 31 lipca 2019 r. o nr [...].

Ponadto zaświadczenia Naczelnika Urzędu Skarbowego w L. z dnia 27 września 2021 r. potwierdzają, że dochody sióstr skarżącej za okres przebywania matki w DPS nie różnią się od dochodów ustalonych w trakcie wywiadów środowiskowych, przeprowadzonych w roku 2018 i 2019. Brak jest więc podstaw do wzruszenia decyzji umarzających postępowania w sprawie ustalenia opłat dla sióstr strony. Decydujące znaczenie ma bowiem sytuacja dochodowa, a nie teoretycznie możliwości uzyskiwania dochodów. Przepisy ustawy o pomocy społecznej nie uzależniają również pokrywania wydatków za pobyt w DPS od uzyskania korzyści majątkowych od mieszkańca domu, w tym uzyskania w spadku lokalu mieszkalnego po zmarłym pensjonariuszu DPS. Organ podkreślił, że badana jest sytuacja dochodowa w okresie przebywania matki strony w DPS. W tym okresie siostry strony nie uzyskiwały dochodu z prowadzenia działalności we wskazywanych przez stronę lokalach użytkowych.

Z przepisów ustawy nie wynika, aby pobyt mieszkańca DPS w szpitalu mógł mieć wpływ na ponoszenie opłat za pobyt tego mieszkańca w DPS.

Natomiast jak wskazał organ pierwszej instancji, w wyniku rozmowy telefonicznej w dniu 25 września 2020 r. ustalono, że skarżąca w okresie przebywania matki w DPS prowadziła samodzielne gospodarstwo domowe, a jej miejscem pracy było [...] Przedsiębiorstwo A w L. Dochód od października 2018 r. do czerwca 2019 r. przekraczał 300 % kryterium dochodowego. Pracodawca też jednoznacznie wyjaśnił, że świadczenie pieniężne wypłacone w grudniu 2018 r. nie jest jednorazowym pieniężnym świadczeniem socjalnym.

Wynagrodzenie za pracę w październiku 2018 r. wyniosło 3.672,90 zł, w listopadzie 2018 r. – 3.480,96 zł, w grudniu 2018 r. 4.401,58 zł, w styczniu 2019 r.- 3.448,96 zł, w lutym 3.694,96 zł, w marcu 2019 r. – 3.867,27zł, w kwietniu2019r. – 3.694,96 zł, w maju 2019 r. – 3.694,96 zł i w czerwcu 209 r. – 3.650,34 zł. Tymczasem 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej to 2.328,00 zł. Dalej wyjaśniono, że październikowy dochód strony wykraczający poza kryterium dochodowe to kwota 1.344,90 zł (3.672,90 zł – 2.328 zł) oraz analogicznie 1.152,96 zł w listopadzie (3.480,96 zł – 2.328 zł), 2.073,58 zł w grudniu (4.401,58,83 zł – 2.328 zł), 1.120,96 zł w styczniu (3.448,96 zł – 2.328 zł), 1.366,96 zł w lutym 2019 r. (3.694,96 zł – 2.328 zł), 1.539,27 zł w marcu 2019 r. (3.867,27 zł – 2.328 zł), 1.366,96 zł w kwietniu 2019 r. (3.694,96 zł – 2.328 zł), 1.366,96 zł w maju 2019 r. (3.694,96 zł – 2.328 zł), 1.322,34 zł w czerwcu 2019 r. (3.650,34 zł – 2.328 zł).

Następnie organ pierwszej instancji zauważył, że matka skarżącej zamieszkała w DPS w dniu 9 listopada 2018 r., to znaczy, że w listopadzie przebywała tam faktycznie 22 dni. Zatem w listopadzie mając na względzie kwotę dochodu strony w październiku 2018 r. wykraczającą poza kryterium dochodowe, należało pomnożyć przez liczbę dni pobytu matki strony w placówce w danym miesiącu (1.344,90 zł x 22 = 29.587,80 zł), a następnie podzielić przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca (29.587,80 zł : 30 = 986,26 zł). Kwota ta stanowi odpłatność strony za pobyt matki w domu pomocy społecznej w listopadzie 2018 r. Podobnie ustalono odpłatność za lipiec 2019 r. Mając na względzie kwotę dochodu strony w czerwcu 2019 r. wykraczającą poza kryterium dochodowe, należało pomnożyć przez liczbę dni pobytu matki strony w placówce w danym miesiącu (1.366,96 zł x 22 = 30.073,12 zł), a następnie podzielić przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca (30.073,12 zł : 31 = 970,10 zł).

W odwołaniu strona wniosła o uchylenie decyzji organu pierwszej instancji i zarzuciła naruszenie:

1) art. 7 w związku z art. 77 i 80 k.p.a. przez niepodjęcie wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego; w szczególności nie wyjaśnienie stanu rodzinnego i majątkowego siostry B. M., nie wyjaśnienie czy siostry są właścicielkami nieruchomości wskazywanych przez stronę i w jaki sposób są one wykorzystywane,

2) art. 8, art. 9 i art. 10 k.p.a. przez naruszenie zasady zaufania do władzy publicznej i czynnego udziału strony w postępowaniu (odrębne prowadzenie postępowań w stosunku do osób z ustawowego kręgu zobowiązanych, niezawiadomienie strony o postępowaniu w sprawie określenia wysokości opłaty przez mieszkańca DPS, nie zawiadomienie strony o pobycie matki w szpitalu, co uniemożliwiło ubieganie się o zwolnienie za ten okres),

3) art. 107 § 1 pkt 6 i § 3 k.p.a., w szczególności przez pominięcie wypisów ze szpitala zmarłej matki),

4) art. 8 ust. 4 u.p.s. w związku z art. 138 § 2 k.p.a. przez niewyjaśnienie charakteru kwoty jednorazowego świadczenia pieniężnego otrzymanego z okazji Świąt w grudniu 2018 r.,

5) art. 107 ust. 1 i ust. 4 u.p.s. przez nieprzeprowadzenie aktualizacji wywiadu środowiskowego z siostrą B. M., mimo iż nastąpiła zmiana jej sytuacji majątkowej w wyniku dziedziczenia,

6) art. 61 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 59 i art. 60 ust. 1 u.p.s. przez nieustalenie przy skierowaniu do DPS, czy matka strony była w stanie pokryć koszty pobytu w DPS oraz nieustalenie w decyzji o skierowaniu do DPS kręgu osób zobowiązanych do ponoszenia opłaty,

7) art. 6 k.p.a. w związku z art. 61 ust. 1 i ust. 3 oraz art. 61 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 59 ust. 1 i art. 60 ust. 1 u.p.s. przez ustalenie stronie opłat w sytuacji, gdy Gmina uregulowała już te opłaty we własnym zakresie, a nie było podstaw do zastępczego uiszczania prze Gminę opłat,

8) art. 96 ust. 1 u.p.s. w sytuacji, gdy Gmina uiszczała należności jako opłatę pierwotną, a nie zastępczą, wobec czego zwrot powinien nastąpić w trybie art. 96 u.p.s.,

9) błędne wyliczenie opłat za marzec i lipiec 2019 r. przez nieuwzględnienie pobytu matki w szpitalu (marzec – 5 dni, lipiec – 10 dni).

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 12 maja 2022 r. nr [...] utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. SKO wskazało, że WSA w wyroku z dnia 17 października 219 r. sygn. akt IV SA/Wr 277/19 nie nakazał wyeliminowania decyzji wydanych w stosunku do sióstr strony z powodu wydania odrębnych decyzji dla każdej z sióstr, ale zalecił dokonanie ustaleń, czy występują podstawy do wzruszenia tych decyzji w trybie art. 106 ust. 5 u.p.s. Zdaniem organu nie wystąpiły podstawy do weryfikacji decyzji w trybie art. 106 ust. 5 u.p.s. postępowanie przeprowadzone przez organ (wystąpienie do Urzędu Skarbowego w L. i ZUS) potwierdziło wyjaśnienia składane przez siostry w trakcie wywiadów środowiskowych. Nie było też podstaw do ustalenia aktualnej sytuacji dochodowej sióstr, ponieważ z przepisów ustawy o pomocy społecznej wynika, że miarodajne przy ustalaniu opłaty za pobyt w DPS są wyłącznie dochody uzyskiwane w okresie pobytu członka rodziny w DPS. Z przepisów ustawy nie wynika też, aby pobyt w szpitalu pensjonariusza DPS miał wpływ na wysokość ustalanych opłat ani też, aby zstępny był stroną postępowania w sprawie ustalenia wysokości opłaty dla rodzica umieszczonego w DPS. SKO poinformowało również stronę, że będzie mogła ubiegać się o zwolnienie z opłat na podstawie art. 64 u.p.s., gdy zostanie ustalona wysokość opłat. Zdaniem SKO, wnoszenie opłat nie obciąża równocześnie wszystkich zobowiązanych wymienionych w art. 61 ust. 1 u.p.s., bowiem po małżonku do wnoszenia opłat zobowiązane są dzieci pensjonariusza DPS.

Organ odwoławczy wyjaśnił, że bieżące wnoszenie opłat przez Gminę jest związane z koniecznością zapewnienia środków niezbędnych do funkcjonowania DPS w okresie, gdy osobom zobowiązanym nie zostały jeszcze ustalone opłaty. Fakt bieżącego finansowania domu pomocy społecznej przez Gminę nie zwalnia osób zobowiązanych z ustawowego obowiązku ponoszenia tych opłat za pobyt członków ich rodzin.

SKO zauważyło też, że pracodawca w zaświadczeniu z dnia 24 lutego 2020 r. jednoznacznie określił, że świadczenie pieniężne wypłacone stronie w dniu 14 grudnia 2018 r. w wysokości 952,62 zł nie jest jednorazowym pieniężnym świadczeniem socjalnym.

SKO wyjaśniło, że na podstawie § 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2021 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. poz. 1296), które weszło w życie 1 stycznia 2022 r., kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej wynosi 776,00 zł. Zatem 300 % kryterium dochodowego dla osoby samotnie gospodarującej wynosi 2.328,00 zł. Mając na uwadze treść art. 8 ust. 3 u.p.s. ustalono opłatę za dany miesiąc na podstawie dochodu uzyskanego w miesiącu poprzednim.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji i decyzji organu pierwszej instancji, zarzucając naruszenie:

1) art.138 § 1 k.p.a. przez utrzymanie w mocy decyzji organu pierwszej instancji w sytuacji, gdy została ona wydana z naruszeniem prawa,

2) art. 7 w związku z art. 77 i 80 k.p.a. przez niepodjęcie wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego; w szczególności nie wyjaśnienie stanu rodzinnego i majątkowego siostry B. M., nie wyjaśnienie czy siostry są właścicielkami nieruchomości wskazywanych przez stronę i w jaki sposób są one wykorzystywane,

3) art. 8, art. 9 i art. 10 k.p.a. przez naruszenie zasady zaufania do władzy publicznej i czynnego udziału strony w postępowaniu (odrębne prowadzenie postępowań w stosunku do osób z ustawowego kręgu zobowiązanych, niezawiadomienie strony o postępowaniu w sprawie określenia wysokości opłaty przez mieszkańca DPS,

4) art. 107 ust. 1 i ust. 4 u.p.s. przez nieprzeprowadzenie aktualizacji wywiadu środowiskowego z siostrą B. M., mimo iż nastąpiła zmiana jej sytuacji majątkowej w wyniku dziedziczenia,

5) art. 61 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 59 ust. 1 i art. 60 ust. 1 u.p.s. przez nieustalenie przy skierowaniu do DPS, czy matka strony była w stanie pokryć koszty pobytu w DPS oraz nieustalenie w decyzji o skierowaniu do DPS kręgu osób zobowiązanych do ponoszenia opłaty,

6) art. 61 ust. 2f u.p.s. przez obciążenie skarżącej opłatą bez rozdzielenia kosztów proporcjonalnie do liczby osób, zobowiązanych do jej wnoszenia,

7) art. 61 ust. 1 pkt 2 u.p.s. przez nieustalenie pełnego kręgu osób zobowiązanych do ponoszenia opłat za pobyt matki strony w DPS,

8) art. 6 k.p.a. w związku z art. 61 ust. 1 i ust. 3 oraz art. 61 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 59 ust. 1 i art. 60 ust. 1 u.p.s. przez ustalenie stronie opłat w sytuacji, gdy Gmina uregulowała już te opłaty we własnym zakresie, a nie było podstaw do zastępczego uiszczania prze Gminę opłat,

9) art. 96 ust. 1 u.p.s. w sytuacji, gdy Gmina uiszczała należności jako opłatę pierwotną, a nie zastępczą, wobec czego zwrot powinien nastąpić w trybie art. 96 u.p.s..

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t. j. Dz. U. z 2021 r., poz. 137 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W myśl art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2022 r., poz. 329, dalej p.p.s.a.), uwzględnienie skargi następuje w przypadku naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub innego naruszenia przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy.

Sąd uznał, że zaskarżona decyzja, jak też decyzja ją poprzedzająca, naruszają przepisy prawa, w stopniu dającym podstawę do ich uchylenia.

Materialnoprawną podstawę orzekania w niniejszej sprawie przez organy administracji stanowiły przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2021 r., poz. 2268 ze zm.), dalej u.p.s. Zgodnie z art. 61 ust. 1 pkt 2 u.p.s. obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są małżonek, zstępni przed wstępnymi. Natomiast stosownie do art. 61 ust. 2 pkt 2 lit. a) u.p.s. opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą małżonek, zstępni przed wstępnymi - zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2 - w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium.

Przede wszystkim należy zauważyć, że Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 17 października 2019 r. sygn. akt IV SA/Wr 277/19 uznał, że "z uwagi na procesowy charakter stwierdzonych przez Sąd uchybień, przedwczesne w ocenie WSA byłoby odnoszenie się do zarzutów skargi podnoszących naruszenie przepisów prawa materialnego". Decyzje organów obu instancji zostały uchylone przez WSA z uwagi na naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 7, art. 77 i art. 80 k.p.a. wobec braku dokonania pełnych ustaleń stanu faktycznego oraz art. 8, art. 9 i art. 10 k.p.a., czyli podstawowych zasad postępowania administracyjnego.

Na obecnym etapie postępowania, Sąd stwierdza, że organy orzekające w sprawie naruszyły art. 61 ust. 1 pkt 2 u.p.s. przez brak pełnego ustalenia kręgu osób zobowiązanych do ponoszenia odpłatności za pobyt matki skarżącej w DPS. Nie jest sporne w sprawie, że brak jest małżonka i wstępnych zobowiązanych do ponoszenia opłat za pobyt matki skarżącej w DPS. Do ponoszenia odpłatności zobowiązani są natomiast zstępni matki strony.

W orzecznictwie sądów administracyjnych trafnie przyjmuje się, że art. 61 ust. 1 ustawy zawiera krąg osób, w stosunku do których można orzec o obowiązku ponoszenia opłat za pobyt w domu opieki społecznej i jednocześnie wynika z niego kolejność, w jakiej wymienione podmioty ponoszą odpłatność za ten pobyt. Jednak o regule kolejności nie ma mowy w sytuacji wystąpienia obowiązku ponoszenia opłat przez kilkoro zstępnych. Każdy z nich ma taki sam obowiązek ponoszenia opłat, a jedynie różnicować ich może kryterium dochodowe. W sytuacji zatem, gdy występują w sprawie zstępni, którzy potencjalnie mogą być obciążeni kosztami opłat, to organ winien prowadzić postępowanie jednocześnie w stosunku do wszystkich osób należących do tego samego kręgu osób zobowiązanych do ponoszenia opłaty na pobyt. Osoby te powinny być zawiadamiane o wszczęciu postępowania i powinny być stronami tego postępowania. W przypadku, gdy organ chce za dany okres obciążyć daną osobę, musi znać sytuację dochodową wszystkich osób zobowiązanych, bo wtedy będzie wiadomo, kto i w jakiej wysokości może zostać obciążony opłatą. Za różne okresy może różnie kształtować się sytuacja dochodowa poszczególnych zobowiązanych. Z przepisów ustawy nie wynika, że organ administracji może w sposób arbitralny dokonać wyboru osoby spośród osób zobowiązanych do ponoszenia tej opłaty, będących zstępnymi i tylko w stosunku do niej prowadzić postępowanie (por. wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z dnia 29 lipca 2021 r. sygn. akt II SA/Go 615/21 i powołane tam orzecznictwo oraz wyrok WSA w Opolu z dnia 31 marca 2022 r. sygn. akt II SA/Op 20/22). Należy zauważyć, że ustawa nie różnicuje zstępnych na dalszych i bliższych, a więc każdy ze zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki) ma obowiązek ponoszenia opłat, a jedynie różnicować je może osiągane kryterium dochodowe każdego zstępnego.

W rozpoznawanej sprawie, jak wynika z treści zaskarżonej decyzji, przy ustalaniu odpłatności za pobyt matki skarżącej w DPS organy miały na uwadze trzy osoby z kręgu zstępnych zobowiązanych do ponoszenia odpłatności, a mianowicie skarżącą oraz jej dwie siostry B. M. i V. Z., przy czym postępowania prowadzone w stosunku do sióstr skarżącej zostały umorzone. Natomiast organy zupełnie pominęły wnuki matki skarżącej (ewentualnie innych zstępnych) i nie ustaliły ich sytuacji dochodowej. Z akt administracyjnych sprawy wynika, że córka V. Z. ma dwie dorosłe córki J. i K., a córka B. M. ma dorosłego syna A.

W konsekwencji powyższego Sąd uznał, że organy w niniejszej sprawie w sposób niewłaściwy ustaliły krąg osób zobowiązanych do ponoszenia odpłatności, naruszając art. 61 ust. 1 pkt 2 u.p.s.

Należy też zauważyć, że postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia odpłatności skarżącej za pobyt matki w DPS od listopada 2018 r. do lipca 2019 r. zostało wszczęte w dniu 3 stycznia 2019 r., a więc prowadzone jest od około 4 lat. Do ustalenia odpłatności skarżącej za pobyt matki w DPS organy przyjęły dochody skarżącej (wynagrodzenie za pracę) za okres od października 2018 r. do czerwca 2019 r., przyjmując że dla ustalenia odpłatności istotne są dochody osób zobowiązanych z okresu pobytu pensjonariusza w DPS. Pogląd ten nie znajduje jednak żadnego uzasadnienia w przepisach ustawy o pomocy społecznej. Przywołany przez organy art. 8 ust. 3 u.p.s. stanowi, że za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej (...).Zupełnie dowolne jest więc przyjęcie, że do ustalenia odpłatności dany miesiąc pobytu w DPS należy przyjąć dochód osoby zobowiązanej za miesiąc poprzedzający.

Zgodnie z art. 61 ust. 2 pkt 2 lit. a u.p.s. osoba samotnie gospodarująca zobowiązana jest do wnoszenia opłaty, jeżeli dochód jej jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, a kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium. Przepis ten pełni funkcję ochronną, nie pozwala bowiem na bezwzględne żądanie uiszczania całej brakującej części opłaty przez osobę zobowiązaną, dysponującą dochodami przewyższającymi taki wydatek. Jeżeli wysokość dochodu zstępnego, będącego osobą samotnie gospodarującą jest wyższa od kwoty 300% kryterium dochodowego określonego odpowiednio w art. 8 ust. 1 pkt 1 u.p.s., organ pomocy społecznej, orzekając na podstawie art. 61 ust. 2 pkt 2 lit. a u.p.s. ustala wysokość opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej członka ich rodziny w wysokości nie wyższej niż różnica między kwotą dochodu a kwotą 300% kryterium dochodowego. Osoba ta nie może doznawać uszczerbku z tego tytułu, że członek rodziny z racji okoliczności życiowych określonych w art. 54 ust. 1 u.p.s. został skierowany do domu pomocy społecznej. Wszystko, co mieści się w dochodach ponad granice korzystające z prawnej ochrony zapewnionej przez art. 61 ust. 2 pkt 2 lit. a u.p.s., może być decyzją organu przeznaczone na pokrycie niedoborów w opłacie za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej. Reasumując osobie zobowiązanej do uiszczania opłat musi pozostawać kwota w wysokości co najmniej 300% kryterium dochodowego.

Z uwagi na powyższą ochronną funkcję art. 61 ust. 2 pkt 2 lit. a u.p.s., w ocenie Sądu, należy brać pod uwagę aktualną wysokość dochodów osoby zobowiązanej. W przypadku bowiem osiągania przez osobę zobowiązaną aktualnie znacznie niższych dochodów niż w przeszłości, wysokość ustalonej opłaty mogłaby nawet przewyższyć bieżąco osiągane dochody, co zniweczyłoby ochronną funkcję art. 61 ust. 2 pkt 2 lit. a u.p.s.

Należy też zauważyć, że zgodnie z art. 109 u.p.s. osoby, o których mowa w art. 61 ust. 2 pkt 2, są obowiązane niezwłocznie poinformować organ, który ustalił odpłatność, o każdej zmianie w ich sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do ponoszenia odpłatności. Przy ustalaniu odpłatności istotne są więc aktualnie osiągane dochody, a nie dochody osiągane przez osobę zobowiązaną w okresie pobytu pensjonariusza w DPS (w rozpatrywanej sprawie sprzed ponad 3 lat).

W związku z powyższym, organy w niniejszej sprawie w sposób niewłaściwy ustaliły wysokość dochodów skarżącej i pozostałych osób zobowiązanych do ponoszenia odpłatności (sióstr skarżącej) oraz w konsekwencji w sposób nieprawidłowy ustaliły wysokość odpłatności skarżącej za pobyt matki w DPS, naruszając art. 61 ust. 1 pkt 2 lit. a u.p.s.

Należy też zgodzić się ze skarżącą, że organy w sposób mało wnikliwy ustaliły sytuację dochodową i majątkową sióstr skarżącej, naruszając art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a. W oświadczeniu majątkowym z dnia 5 grudnia 2018 r. siostra B. M. wykazała dom mieszkalny o powierzchni 300 m2, działkę przy domu o powierzchni 7 a oraz dwa samochody. W wyniku wywiadu środowiskowego z dnia 6 grudnia 2018 r. organ ustalił, że siostra B M. i jej mąż nie osiągnęli dochodu z działalności gospodarczej prowadzonej na zasadach ogólnych (ponieśli stratę), a jedynym dochodem trzyosobowej rodziny jest emerytura B. M. w wysokości 1.828,25 zł (dochód na osobę – 609,42 zł). Syn (35 l.) studiuje zaocznie, nie uzyskuje dochodów i pozostaje na utrzymaniu rodziców. Jednocześnie organ ustalił, że rodzina ponosi wydatki na energię elektryczną, gaz, telefon, telewizję i internet, lekarstwa, opłatę za studia syna, podatek od nieruchomości w łącznej wysokości 1.491 zł. Rodzinie (trzy dorosłe osoby) pozostawałaby na utrzymanie kwota niewiele ponad 300 zł, przy czym w oświadczeniu majątkowym nie wykazano żadnych zasobów pieniężnych i wartościowych przedmiotów. Również w wyniku wywiadu środowiskowego z dnia 17 czerwca 2019 r. organ ustalił, że siostra B M. i jej mąż nie osiągnęli dochodu z działalności gospodarczej prowadzonej na zasadach ogólnych (ponieśli stratę), również syn nie osiągał dochodu, a jedynym dochodem trzyosobowej rodziny jest emerytura B. M. w wysokości 1.884,95 zł (dochód na osobę – 628,32 zł). Jednocześnie organ ustalił, że rodzina ponosi wydatki na energię elektryczną, gaz, telefon, telewizję i internet, lekarstwa, opłatę za studia syna, podatek od nieruchomości w łącznej wysokości 1.654 zł. Rodzinie (trzy dorosłe osoby) pozostawałaby na utrzymanie kwota 230 zł.

Dane te wskazują, że organ zaniechał zobowiązania siostry skarżącej B. M. do wyjaśnienia powyższych sprzeczności i ujawnienia źródła bieżącego utrzymania trzech dorosłych osób, w tym studiującego poza miejscem zamieszkania syna. Jednocześnie należy zauważyć, że w oświadczeniu o stanie majątkowym osoba zobowiązana winna wykazać wszelki posiadany majątek, również ten służący do prowadzenia działalności gospodarczej (skarżąca wskazuje dwa sklepy, lokal użytkowy w Rynku w L. oraz mieszkanie w J. i mieszkanie w L., nabyte w spadku po matce). Natomiast w trakcie rozprawy przed tut. Sądem skarżąca oświadczyła, że nie posiada wiedzy, czy wskazywane przez nią lokale były wynajmowane i siostra osiągała z tego tytułu dochody.

Natomiast siostra skarżącej V. Z. w oświadczeniu majątkowym z dnia 13 grudnia 2018 r. wykazała dom mieszkalny o powierzchni 180 m2, działkę przy domu o powierzchni 3,5 a oraz dwa samochody. W wyniku wywiadu środowiskowego z dnia 20 grudnia 2018 r. organ ustalił, że siostra V. Z. nie osiągnęła dochodu z działalności gospodarczej prowadzonej na zasadach ogólnych (poniosła stratę), a jej mąż uzyskał z działalności gospodarczej opodatkowanej w formie karty podatkowej dochód w wysokości 2.723 zł (dochód na osobę – 1.361,86 zł). Jednocześnie organ ustalił, że rodzina ponosi wydatki na energię elektryczną, gaz, śmieci, drewno, wodę, telefon, telewizję, lekarstwa oraz spłatę kredytu w łącznej wysokości 2.073 zł. Rodzinie (dwie dorosłe osoby) pozostawałaby na utrzymanie kwota niespełna 700 zł, przy czym w oświadczeniu majątkowym nie wykazano żadnych zasobów pieniężnych i wartościowych przedmiotów. Również w wyniku wywiadu środowiskowego z dnia 10 lipca 2019 r. organ ustalił, że siostra V Z. osiągnęła dochodu z działalności gospodarczej prowadzonej na zasadach ogólnych w wysokości 388,88 zł miesięcznie, a jej mąż uzyskał z działalności gospodarczej opodatkowanej w formie karty podatkowej dochód w wysokości 2.180 (dochód na osobę – 1.284,44 zł). Jednocześnie organ ustalił, że rodzina ponosi wydatki na energię elektryczną, gaz, śmieci, opał, wodę, telefon, telewizję, lekarstwa, naprawy w łącznej wysokości 1.400 zł (nie uwzględniono spłaty kredytu). Rodzinie (dwie dorosłe osoby) pozostawałaby na utrzymanie kwota pond 1.100 zł, przy czym nie została wyjaśniona kwestia spłaty kredytu. Natomiast przeprowadzając wywiad środowiskowy w dniu 24 września 2021 r. organ nie ustalił wysokości aktualnych dochodów małżonków.

Umarzając postępowanie wobec sióstr skarżącej organy nie ustaliły prawidłowo dochodów sióstr skarżącej, mając na uwadze przede wszystkim wysokość ponoszonych przez nie wydatków.

Ponownie rozpoznając sprawę, organ dokona prawidłowego ustalenia kręgu osób zobowiązanych do wnoszenia opłaty za pobyt matki skarżącej w DPS zgodnie z art. 61 ust. 1 pkt 2 u.p.s., ustali aktualną wysokość dochodów osób zobowiązanych do uiszczania opłaty oraz wysokość opłaty zgodnie z art. 61 ust. 2 pkt 2 u.p.s., a także wyjaśni rozbieżności pomiędzy dochodami a ponoszonymi wydatkami oraz w wykazywanych przez osoby zobowiązane składnikach majątkowych.

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) p.p.s.a. orzeczono jak w sentencji wyroku. O kosztach orzeczono na podstawie art. 200 p.p.s.a. (koszty zastępstwa procesowego w wysokości 480 zł).