Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Iwona Bogucka (spr.) Sędziowie sędzia NSA Elżbieta Kremer sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka po rozpoznaniu w dniu 21 września 2021 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej P. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 11 września 2018 r. sygn. akt III SA/Łd 399/18 w sprawie ze skargi P. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] lutego 2018 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wyrejestrowania samochodu ciężarowego oddala skargę kasacyjną.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wyrokiem z 11 września 2018 r., III SA/Łd 399/18, w punkcie 1. oddalił skargę P. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z [...] lutego 2018 r. nr [...] utrzymującą w mocy decyzję Prezydenta Miasta Ł. z [...] stycznia 2018 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wyrejestrowania samochodu ciężarowego, a w punkcie 2. przyznał pełnomocnikowi wynagrodzenie tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu sądowym. Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy:

Decyzją z [...] stycznia 2018 r. Prezydent Miasta Ł. orzekł o odmowie wyrejestrowania na wniosek P. S. (dalej: skarżący) samochodu ciężarowego marki I. [...] o nr identyfikacyjnym: [...], zarejestrowanego na nazwisko wnioskodawcy za nr [...] z uwagi na brak przedłożenia jakiegokolwiek dokumentu wymaganego do wyrejestrowania pojazdu.

W odwołanie od powyższej decyzji skarżący podniósł, że nie posiada żadnego dokumentu mogącego posłużyć do wyrejestrowania pojazdu, a z uwagi na upływ czasu, nie ma też możliwości ich pozyskania, ani odtworzenia.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. (dalej: Kolegium) decyzją z [...] lutego 2018 r. utrzymało w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji. W uzasadnieniu Kolegium stwierdziło, że bezspornie do wniosku o wyrejestrowanie przedmiotowego pojazdu w zakresie dowodu własności strona nie przedłożyła żadnej umowy kupna-sprzedaży, ani żadnego dokumentu, szczegółowo wykazanego w § 15 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 22 lipca 2002 r (t.j. Dz.U. z 2016 poz. 1038 z późn.zm.; dalej: rozporządzenie z 2002 r.), potwierdzającego zaistnienie przesłanek uzasadniających wyrejestrowanie pojazdu, W sytuacji zatem, gdy wnioskodawca nie przedstawił bezspornych dowodów własności pojazdu i dokumentów uzasadniających wyrejestrowanie pojazdu, organ administracji zasadnie i zgodnie z obowiązującym w tym zakresie przepisami, prawa odmówił wyrejestrowania zgłoszonego pojazdu, a wyjaśnienia skarżącego odnośnie powodów takiego stanu rzeczy (niedopatrzenie, nieświadomość, upływ czasu itd.) pozostają bez wpływu na wynik sprawy. Również wyjaśnienia, i oświadczenia strony w zakresie przyczyn braku stosownych dokumentów nie mogą stanowić dla organu podstawy do wyrejestrowania pojazdu. Kolegium wyjaśniło, że pod pojęciem udokumentowania określonych okoliczności należy rozumieć czynności stwierdzające coś na podstawie dokumentów. Chodzi zatem o akt pisemny stanowiący wyrażenie określonych myśli lub wiadomości, obejmujący zarówno dokumenty urzędowe w rozumieniu art. 76 ustawy 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1257 ze zm.; dalej: k.p.a.), jak i inne "dowody pisemne" mające znaczenie w sprawie (np. umowy). Za taką interpretacją tego zwrotu, poza względami językowymi wskazującymi na intencję ustawodawcy, przemawiają ponadto zasady dbałości o prawidłowe funkcjonowanie obrotu prawnego w sferze ewidencji (rejestracji) pojazdów, oznaczające konieczność zapewnienia mu pewności i wiarygodności przez sformalizowanie (dokumentowanie) sposobu stwierdzenia istnienia prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mogącej mieć znaczenie prawne. Tak rozumiane "udokumentowanie" określonej okoliczności nie może być zastąpione "oświadczeniem". Oświadczenia, będące wypowiedzią zawierającą czyjeś przekonania lub oznajmującą coś, nie mieszczą się w polu znaczeniowym pojęcia "udokumentowanie" czegoś, a zatem nie mają znaczenia z punktu widzenia, przesłanek wyrejestrowania pojazdu zawartych w art. 79 ust. 1 ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz.1260 z późn. zm.; dalej: p.r.d.). Kolegium zobowiązane było zatem uwzględnić normę określoną w art. 79 ust. 1 pkt 1 p.r.d., jako przepis powszechnie obowiązujący i wiążący w tym zakresie organy administracji publicznej.

W skardze na decyzję do sądu administracyjnego skarżący podkreślił, że samochód zbył w 2004 r. i nie posiada żadnych dokumentów dotyczących tego pojazdu. Stwierdził, że z uwagi na upływ czasu dokumentów tych nie można odtworzyć. Pokreślił również, że składając swój wniosek nie określił, w jakim trybie ma być dokonane wyrejestrowanie.

W odpowiedzi na skargę Kolegium wniosło o jej oddalenie.

Uzasadniając oddalenie skargi Sąd I instancji wskazał, że analiza art. 79 ust. 1 p.r.d. oraz przepisów wykonawczych wskazuje, iż postępowanie w sprawie wyrejestrowania pojazdu jest postępowaniem opartym na zasadzie skargowości, a więc do jego uruchomienia niezbędny jest wniosek właściciela pojazdu, a określony w art. 79 ust. 1 p.r.d. katalog przesłanek umożliwiających wyrejestrowanie pojazdu jest katalogiem zamkniętym, co oznacza, że poza sytuacjami określonymi w tym przepisie, inne przyczyny nie mogą stanowić podstawy do wyrejestrowania pojazdu. Jedynie wystąpienie jednej z przesłanek wymienionych w art. 79 ust. 1 p.r.d. uprawnia organ do wdania decyzji zgodnie z żądaniem wnioskodawcy. Ponadto, wniosek o wyrejestrowanie pojazdu może złożyć jedynie jego właściciel, a skarżący, który przyznaje, że pojazd zbył, nie jest podmiotem uprawnionym do złożenia wniosku o jego wyrejestrowanie. Tym samym organy administracji zasadnie odmówiły wyrejestrowania przedmiotowego pojazdu na wniosek skarżącego.

Sąd I instancji wskazał także, że rozpoznające sprawę organy odwołały się do nieobowiązującego w dacie wydania decyzji organu I instancji rozporządzenia z 2002 r. Rozporządzenie to utraciło bowiem moc z dniem 31 grudnia 2017 r. i zostało zastąpione rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Budownictwa z 11 grudnia 2017 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów oraz wymagań dla tablic rejestracyjnych (Dz.U. 2017 r. poz. 2355; dalej: rozporządzenie z 2017 r.), z mocą obowiązującą od dnia 1 stycznia 2018 r. Jednakże, mając na uwadze, że regulacje przepisów obu tych rozporządzeń, co do kwestii wyrejestrowania pojazdu, są w zasadzie tożsame, a zmianie uległa jedynie numeracja jednostek redakcyjnych aktu, jak również to, iż podstawą materialnoprawną wydania zaskarżonej decyzji, jak i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji, stanowił przepis art. 79 ust. 1 p.r.d., w brzmieniu niezmienionym, Sąd I instancji uznał, że powyższe uchybienie pozostawało bez wpływu na wynik sprawy.

W skardze kasacyjnej skarżący zaskarżył wyrok Sądu I instancji w zakresie punktu 1., wnosząc o jego uchylenie w zaskarżonej części i rozpoznanie skargi, a także o przyznanie radcy prawnemu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu kasacyjnym według norm przepisanych i o rozpoznanie skargi kasacyjnej na rozprawie.

Sądowi I instancji zarzucono naruszenie:

I. przepisów o postępowaniu w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej: p.p.s.a.), polegające na oddaleniu skargi, pomimo naruszenia przez organ przepisów postępowania, mającego istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

1. art. 7 k.p.a. w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. w zw. z art. 80 k.p.a. przez niewyczerpujące zebranie i rozpatrzenie całego materiału dowodowego przedstawionego w sprawie i tym samym niedokładne oraz nierzetelne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy oraz załatwienie jej bez wzięcia pod uwagę interesu społecznego i słusznego interesu obywateli oraz błędną ocenę dowodów, a w konsekwencji uznanie, że nie została udokumentowana trwała i zupełna utrata posiadania pojazdu bez zmiany prawa własności, pomimo iż fakt taki miał miejsce;

2. art. 81 w zw. z art. 10 § 1 w zw. z art. 6 w zw. z art. 8 § 1 k.p.a. przez niezapewnienie stronie możliwości wypowiedzenia się co do zebranych materiałów i dowodów oraz zgłoszonych żądań i tym samym uznanie okoliczności za udowodnione, pomimo braku możliwości ustosunkowania się co do przeprowadzonych dowodów, co stanowi poważne naruszenie przepisów prawa proceduralnego oraz jest wyrazem rażącego nadużycia zaufania uczestnika postępowania do władzy publicznej w sytuacji, w której strona powołuje się na fakt zgłoszenia organom ścigania zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa przez rzekomego nabywcę pojazdu;

3. art. 86 k.p.a. przez nieprzesłuchanie strony w toku postępowania administracyjnego, pomimo że w sprawie pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy;

4. art. 106 art. 3 i art. 141 § 4 p.p.s.a. polegające na pominięciu w rozstrzygnięciu złożonego przez skarżącego na rozprawie w dniu 11 września 2018 r. dowodu z dokumentu, tj. z doniesienia o popełnieniu przestępstwa;

II. przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię, tj.:

1. art. 79 ust. 1 p.r.d. przez przyjęcie, że brak jest możliwości przedłożenia w celu wyrejestrowania pojazdu innych dowodów, niż wskazane w tym przepisie;

2. art. 79 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 2 pkt 31 p.r.d. w zw. z art. 336 Kodeksu cywilnego i uznanie, że w niniejszej sprawie została zawarta umowa sprzedaży pojazdu, w sytuacji której faktyczną podstawą utraty części pojazdu było inkryminowane zachowanie "nabywcy", które w rezultacie doprowadziło do utraty posiadania skarżącego nad rzeczą na skutek jej zniszczenia przez wycięcie silnika i pozbawienie możliwości pełnienia swojej funkcji jako pojazdu, tj. urządzenia zdefiniowanego w powołanej ustawie.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazano, że organy dokonały niewyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego przedstawionego w sprawie, tym samym niedokładnie i nierzetelnie wyjaśniły stan faktyczny sprawy. Co ważne, organ załatwił sprawę bez wzięcia pod uwagę interesu społecznego i słusznego interesu obywateli. Naruszenie to wiąże się z błędną oceną dowodów i w konsekwencji uznaniem, że nie została udokumentowana trwała i zupełna utrata posiadania pojazdu bez zmiany prawa własności, pomimo iż fakt taki miał miejsce. Zdaniem skarżącego kasacyjnie, organ nie rozpatrzył w wystarczającym zakresie przedłożonych dokumentów w toku postępowania administracyjnego oraz zaniechał przesłuchania skarżącego, który w pismach kierowanych do organu przedstawił powód podjętych prób wyrejestrowania samochodu. Skarżący wskazał bowiem, że przyczyną braku faktycznego władztwa nad rzeczą było zdemontowanie silnika przez osobę, która miała być nabywcą pojazdu, a tym samym został on wprowadzony w błąd co do skuteczności zawarcia umowy i w rezultacie powyższego pojazd został pozbawiony właściwości, o których mowa w art. 2 pkt 31 p.r.d. Organ uznał część okoliczności za udowodnione, pomimo braku możliwości ustosunkowania się co do przeprowadzonych dowodów. Zaniechanie organu stanowi poważne naruszenie przepisów prawa proceduralnego oraz jest wyrazem rażącego nadużycia zaufania uczestnika postępowania do władzy publicznej. Tym bardziej, że na etapie postępowania powinni być również przesłuchani świadkowie – chociażby żona skarżącego, która była obecna przy dokonywanych czynnościach. Ponadto, w związku z tym, że sam skarżący nie był w stanie określić, w jakim trybie składa wniosek o wyrejestrowanie pojazdu, organ powinien przesłuchać stronę w toku postępowania administracyjnego, albowiem w sprawie pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla jej rozstrzygnięcia. Pomimo tego Kolegium odstąpiło od czynności przewidzianej w art. 86 k.p.a., co miało wpływ na wydaną decyzję, a tym samym na treść zaskarżonego wyroku. Kierując się treścią art. 7 i art. 77 k.p.a. organ winien bowiem wyjaśnić i zbadać wszystkie okoliczności sprawy. Ustalając okoliczności należy mieć na uwadze nie tylko wykładnię gramatyczną, ale również celowościową oraz systemową przepisu art. 79 ust. 1 pkt 5 p.r.d. Okoliczność, że to na właścicielu pojazdu, który składa wniosek o wyrejestrowanie, spoczywa obowiązek dołączenia do wniosku określonych dokumentów nie zwalnia organu od podejmowania, w razie konieczności, niezbędnych czynności wyjaśniających, zgodnie z zasadami postępowania dowodowego określonego w k.p.a. Skarżący kasacyjnie podniósł, że przedstawił dokument stanowiący zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, z którego wynika, że umowa sprzedaży nie doszła do skutku a wymontowanie silnika z pojazdu spowodowało, iż pojazd ten nie mógł być uczestnikiem ruchu drogowego, a zatem uległ zniszczeniu. Sąd I instancji pominął w rozstrzygnięciu, złożony przez skarżącego na rozprawie w dniu 11 września 2018 r., dowód z dokumentu, tj. z doniesienia o popełnieniu przestępstwa, który potwierdza okoliczność, że przed wydawaniem przez Kolegium zaskarżonej decyzji popełnione zostało przestępstwo na szkodę skarżącego, w wyniku którego doszło do utraty przez niego pojazdu.

Uzasadniając zarzuty naruszenia prawa materialnego wskazano, że skoro w niniejszej sprawie do zawarcia umowy sprzedaży nie doszło, względnie, że umowa taka jest nieważna z uwagi na podstępne działanie osoby, która miała dokonać zakupu pojazdu oraz bezspornym jest, że skarżący utracił pojazd bez przeniesienia prawa własności, co sam może potwierdzić, uznać należy, iż przesłanki określone w art. 79 ust. 1 pkt 5 p.r.d. zostały spełnione celem skutecznego wyrejestrowania pojazdu, który od wielu lat faktycznie nie istnieje. Skarżący kasacyjnie podkreślił również, że wykładnia językowa powołanego przepisu prowadzi do wniosku, iż warunkiem wyrejestrowania pojazdu jest trwała, a więc stała, nieodwracalna, niepodlegająca zmianie, a ponadto zupełna, to jest całkowita, utrata posiadania pojazdu bez zmiany w zakresie prawa własności. Nie w każdych warunkach zabór mienia konstytuuje samodzielnie i automatycznie przypadek trwałej i zupełnej utraty posiadania pojazdu bez zmiany w zakresie prawa własności. W niektórych przypadkach zabór mienia może jednak stanowić element stanu faktycznego uzasadniającego wyrejestrowanie pojazdu w oparciu o przesłankę z art. 79 ust. 1 pkt 5 p.r.d (wyrok WSA w Warszawie z 27 września 2017 r., VII SA/Wa 2465/16). Udokumentowanie trwałej i zupełnej utraty posiadania pojazdu nastąpić może przy wykorzystaniu zarówno dokumentów urzędowych w rozumieniu art. 76 k.p.a., jak i dokumentów prywatnych. Udokumentowana trwała i zupełna utrata posiadania pojazdu bez zmiany w zakresie prawa własności (art. 71 ust. 1 pkt 5 p.r.d.) obejmuje przypadki przywłaszczenia pojazdu, ukrywania go przez określoną osobę, czyniąc niemożliwym korzystanie z niego przez właściciela. Chodzi zatem o przypadki popełnienia przestępstwa na szkodę właściciela pojazdu, inne niż jego kradzież, które nie powodują zmiany w zakresie prawa własności (wyrok WSA w Gliwicach z 18 kwietnia 2018 r, II SA/GI 6/08). Brak uchylenia wyroku skutkować będzie powstaniem fikcji prawnej, wyjątkowo dotkliwej dla skarżącego kasacyjnie, albowiem uniemożliwienie wyrejestrowania pojazdu, pomimo fizycznego jego niebytu, skutkować będzie dla niego obowiązkiem ponoszenia obciążeń podatkowych od rzeczy, która nie istnieje, bez ograniczenia czasowego.

Zarządzeniem z 18 czerwca 2021 r. Przewodniczący Wydziału I w Izbie Ogónoadministracyjnej Naczelnego Sądu Administracyjnego, powołując się na art. 15 zzs4 ust. 3 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz. U. poz. 374 ze zm., dalej uCOVID-19) skierował sprawę na posiedzenie niejawne, z uwagi na to, że przeprowadzenie wymaganej przez ustawę rozprawy mogłoby wywołać nadmierne zagrożenie dla zdrowia osób w niej uczestniczących i nie można jej przeprowadzić na odległość z jednoczesnym przekazem obrazu i dźwięku. W związku z tym, strony postępowania zawiadomiono o skierowaniu sprawy na posiedzenie niejawne celem rozpoznania skargi kasacyjnej i możliwości pisemnego przedstawienia swojego stanowiska, w granicach zarzutów skargi kasacyjnej.

W dniu 20 września 2021 r. wpłynęło do Naczelnego Sądu Administracyjnego pismo pełnomocnika skarżącego kasacyjnie, informujące o wyroku SR dla Łodzi – Śródmieście w Łodzi z 20 lipca 2021 r., I C 1400/20, którym oddalono powództwo P. S. przeciwko Miastu Ł. o ustalenie, że nie jest właścicielem pojazdu o nr rej. [...] co najmniej od 1 stycznia 2006 r. W ocenie skarżącego kasacyjnie, wyrok ten potwierdza, że jedyna droga do wyrejestrowania nieistniejącego pojazdu, a tym samym usunięcia fikcji, że skarżący jest nadal jego właścicielem, jest postępowanie administracyjne.

Naczelny Sąd Administracyjny rozważył, co następuje:

Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm., dalej: p.p.s.a.) Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, z urzędu biorąc pod uwagę tylko nieważność postępowania. W niniejszej sprawie nie stwierdzono żadnej z przesłanek nieważności wymienionych w art. 183 § 2 p.p.s.a., wobec czego rozpoznanie sprawy nastąpiło w granicach zgłoszonych podstaw i zarzutów skargi kasacyjnej. Stosownie do art. 176 p.p.s.a. skarga kasacyjna winna zawierać zarówno przytoczenie podstaw kasacyjnych, jak i ich uzasadnienie. Przytoczenie podstaw kasacyjnych oznacza konieczność konkretnego wskazania tych przepisów, które zostały naruszone w ocenie wnoszącego skargę kasacyjną, co ma istotne znaczenie ze względu na zasadę związania Sądu II instancji granicami skargi kasacyjnej.

Rozpoznana w tych granicach skarga kasacyjna nie podlega uwzględnieniu. Na wstępie należy wyjaśnić, że wyrejestrowanie pojazdu nie jest instrumentem prawnym służącym do weryfikacji stanu własności, na skutek zbycia pojazd nie podlega wyrejestrowaniu. Należy odróżnić obowiązek właściciela zarejestrowanego pojazdu do dokonania zgłoszenia jego zbycia, od wyrejestrowania pojazdu. Tę pierwszą sytuację reguluje art. 78 ust. 1 i 2 p.r.d., zgodnie z tymi przepisami, właściciel pojazdu zarejestrowanego jest obowiązany zawiadomić w terminie 30 dni starostę o nabyciu lub zbyciu pojazdu. W razie przeniesienia na inną osobę własności pojazdu zarejestrowanego, dotychczasowy właściciel przekazuje nowemu właścicielowi dowód rejestracyjny oraz zaświadczenie o przeprowadzonym badaniu technicznym pojazdu, jeżeli w dowodzie rejestracyjnym nie jest określony aktualny termin ważności badania technicznego i kartę pojazdu, jeżeli była wydana. Przepis § 17 ust. 2 rozporządzenia z 2017 r. stanowi, że w przypadku zawiadomienia o zbyciu pojazdu zarejestrowanego, dotychczasowy właściciel pojazdu do zawiadomienia dołącza kopię dokumentu, na podstawie którego nastąpiło zbycie pojazdu. Obowiązkowi zbywcy odpowiada obowiązek nabywcy pojazdu, dokonania zgłoszenia jego nabycia. W przypadku zawiadomienia o nabyciu pojazdu zarejestrowanego, organ rejestrujący dokonuje rejestracji pojazdu na wniosek właściciela. W tym modelu nie ma zatem miejsca na wyrejestrowanie pojazdu w odniesieniu do jego zbywcy. Zbycie pojazdu uzasadnia jego wyrejestrowanie jedynie wówczas, gdy nastąpiło za granicę ( art. 79 ust. 1 pkt 3 p.r.d.), w tym przypadku wyjątkowo wniosek o wyrejestrowanie może złożyć zarówno właściciel będący zbywcą, jak i właściciel będący nabywcą pojazdu wywożonego za granicę (art. 79 ust. 1a p.r.d.).

Wyrejestrowanie pojazdu reguluje art. 79 p.r.d. i nie może budzić wątpliwości, że katalog przypadków uzasadniających wyrejestrowanie jest zamknięty, na co wskazuje brzmienie art. 79 ust. 1 p.r.d., wyliczenie w nim zawarte nie ma charakteru przykładowego. Postępowanie w sprawie wyrejestrowania nie może być prowadzone z urzędu, jego wszczęcie jest możliwe wyłącznie na wniosek właściciela, który powinien wskazać podstawę wyrejestrowania i udokumentować ją w sposób przewidziany ustawą. Skoro postępowanie prowadzone jest na wniosek, organ administracji nie jest także uprawniony do samodzielnego poszukiwania podstawy do wyrejestrowania pojazdu i inicjowania w takim zakresie z urzędu postępowania dowodowego. Może natomiast, w ramach zgłoszonego wniosku i przedstawionych dokumentów, dokonać ustaleń w zakresie rzeczywistej woli wnioskodawcy, oceniać złożone dowody i ewentualnie wzywać do ich uzupełnienia, w zakresie odpowiadającym zidentyfikowanej podstawie wyrejestrowania. Tym obowiązkom procesowym organy w sprawie zadośćuczyniły.

Nie są uzasadnione zarzuty skargi kasacyjnej dotyczące naruszenia przepisów postępowania.

We wniosku o "wykreślenie z ewidencji pojazdów" przedmiotowego samochodu skarżący podał, że pojazd zbył około 2005 r., ale nie dysponuje dokumentami to poświadczającymi, natomiast jego intencją jest "zdjęcie" pojazdu z ewidencji i wykreślenie go jako właściciela. W związku z powyższym organ I instancji w piśmie z 23 listopada 2017 r. zarówno udzielił skarżącemu obszernych wyjaśnień dotyczących stanu prawnego odnoszącego się do wyrejestrowania pojazdu, w tym przesłanek i wymaganych dokumentów, wskazał na obowiązki związane ze zbyciem pojazdu zarejestrowanego, jak i wezwał do sprecyzowania wniosku (dołączając druk wniosku o wyrejestrowanie), wskazując na konieczność sprecyzowania podstawy wyrejestrowania i jej udokumentowania. W odpowiedzi skarżący złożył na druku wniosek o wyrejestrowanie, dołączając pisemne wyjaśnienia. W wyjaśnieniach tych wprost wskazał, że pojazd pierwotnie wykorzystywany w działalności gospodarczej, sprzedał nieznanej mu osobie, wydając dokumenty pojazdu, nie ma na to jednak żadnego dokumentu. Od tego czasu nie jest już właścicielem pojazdu. Pojazd został przez tę osobę pozbawiony silnika, a po kilku latach pozostały wrak został przez skarżącego oddany innej przypadkowej osobie, bez spisywania żadnej umowy. Do wniosku skarżący nie przedłożył żadnych dokumentów mogących poświadczyć którąkolwiek z przesłanek wyrejestrowania, wskazał też, że w tych okolicznościach nie potrafi sprecyzować podstawy żądania. Również w odwołaniu od decyzji organu I instancji skarżący wskazywał na nabycie pojazdu przez inną osobę.

W tej sytuacji organy prawidłowo zakwalifikowały wniosek jako żądanie wyrejestrowania, a udzielając odmowy wyjaśniły, że przedstawione okoliczności i brak jakichkolwiek dokumentów prowadzą do wniosku, że żadna z przesłanek wyrejestrowania nie została w sprawie spełniona. Fakt, że skarżący nie przedłożył żadnych dowodów ani nie wskazał na inne okoliczności faktyczne dotyczące podstaw do wyrejestrowania nie budzi wątpliwości. W złożonym na etapie postępowania sądowego doniesieniu o popełnieniu przestępstwa również skarżący powołuje się na zbycie pojazdu, spisanie umowy i otrzymanie części zapłaty, a obecny na rozprawie przed Sądem I instancji pełnomocnik skarżącego do protokołu podał, że skarżący nie jest już właścicielem pojazdu.

W tych okolicznościach nie jest zasadny zarzut naruszenia art. 7 i 77 § 1 oraz 80 k.p.a. dotyczący wadliwego uznania, że w sprawie nie miała miejsca trwała utrata posiadania pojazdu bez zmiany prawa własności. Z żadnych dowodów, jak też z oświadczeń samego skarżącego nie wynika, aby wskazywał on na tę przesłankę wyrejestrowania, jak też, aby przesłanka ta wystąpiła. Stawiając zarzut nierzetelnego wyjaśnienia okoliczności istotnych dla sprawy w skardze kasacyjnej nie wskazano, ani jaki dowód w postępowaniu pominięto, ani na czym polegała wadliwa ocena zebranego materiału, zwłaszcza w kontekście konsekwentnych twierdzeń skarżącego o zbyciu pojazdu. Nie określono, jakie dowody mogły w sprawie potwierdzić, że doszło do utraty posiadania bez zmiany prawa własności. Nie jest także zasadne wskazywanie na pominięcie interesu społecznego i słusznego interesu strony. Decyzja o wyrejestrowaniu nie ma charakteru uznaniowego i już z tego powodu wątpliwe jest powoływanie się na zasadę ważenia interesów z art. 7 in fine k.p.a.

Nie jest także skuteczny zarzut naruszenia art. 81 k.p.a. Postępowanie prowadzone było na wniosek, a organy nie podejmowały czynności dowodowych z urzędu. Jak wyżej wskazano, prawidłowo wyjaśniając stronie stan prawny, wezwano do sprecyzowania żądania. Nie dysponując żadnymi dokumentami ani informacjami od strony, dotyczącymi przesłanek wyrejestrowania, organy nie miały podstaw do samodzielnych ustaleń w tym zakresie. Skoro nie były podejmowane przez organy czynności w zakresie środków dowodowych, nie słuchano świadków, nie przeprowadzano oględzin, nie zwracano się o opinie biegłego, a stan faktyczny został ustalony w oparciu o dane dostarczone przez skarżącego i wynikające z ewidencji pojazdów (czyli znane skarżącemu), to nie zachodziła potrzeba zakreślania skarżącemu terminu do wypowiedzenia się w przedmiocie dowodów. Z tego też powodu nie uzasadnia uwzględnienia skargi kasacyjnej zarzut naruszenia art. 10 § 1 k.p.a. Skarżący nie był przed wydaniem decyzji informowany o możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i zgłoszonych żądań, co niewątpliwie jest uchybieniem procesowym. Przepis art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. uzależnia jednak uwzględnienie skargi od wykazania, że naruszenie przepisów postępowania mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W skardze kasacyjnej nie określono, w jaki sposób udzielenie skarżącemu możliwości wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji mogło wypłynąć na podjęte rozstrzygnięcie, a w szczególności jaki dowód poświadczający jego tytuł własności pojazdu i poświadczający utratę posiadania, skarżący mógł wówczas przedstawić. Do czasu rozpoznania skargi kasacyjnej, mimo podnoszonego argumentu, że w sprawie przesłanka z art. 79 ust. 1 pkt 5 p.r.d. zaistniała, skarżący nie przedstawił na tę okoliczność żadnego przekonującego dowodu. Nie wskazano, aby doniesienie o popełnieniu przestępstwa zaowocowało jakimś postępowaniem i rozstrzygnięciem potwierdzającym stanowisko skarżącego. Także przedstawiony Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu wyrok sądu powszechnego potwierdza, że przedmiotem powództwa było ustalenie, że skarżący nie jest właścicielem samochodu co najmniej od stycznia 2006 r. na skutek zawartej umowy sprzedaży. W tych okolicznościach, wobec braku jakichkolwiek materiałów mogących wskazywać na zaistnienie przesłanki wyrejestrowania z art. 79 ust. 1 pkt 5 p.r.d., zarzut naruszenia art. 10 § 1 k.p.a nie mógł zaowocować uwzględnieniem skargi przez Sąd I instancji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a.

Sąd I Instancji nie miał również podstaw do uwzględnienia skargi ze względu na naruszenie art. 86 k.p.a. Przesłuchanie strony jest środkiem dowodowym, wykorzystywanym wówczas, gdy po wyczerpaniu innych środków dowodowych, wyjaśnienia wymagają jeszcze istotne dla sprawy okoliczności. W przypadku wyrejestrowania pojazdu przepisy ustawy i rozporządzenia w § 21 określają jednak, za pomocą jakich środków należy wykazać poszczególne przesłanki wyrejestrowania i jakie dokumenty przedłożyć. Przesłuchanie strony w żadnym zakresie nie może tych dowodów zastąpić, jego zaniechanie nie mogło mieć zatem wpływu na wynik sprawy.

Nie uzasadniają uwzględnienia skargi kasacyjnej zarzuty naruszenia przez Sąd I instancji art. 106 § 3 i art. 141 § 4 p.p.s.a. odnoszące się do pominięcia pisma złożonego na rozprawie. Sąd może przeprowadzić dowód z dokumentu, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości. Sąd I instancji badał legalność wydanych decyzji wedle stanu faktycznego i prawnego na datę ich wydania. Złożone doniesienie o popełnieniu przestępstwa zostało nadane do jednostki Policji już w toku postępowania sądowego, po wydaniu decyzji. Okoliczność, czy skarżący przy sprzedaży pojazdu stal się ofiarą oszustwa i nie uzyskał całej zapłaty nie jest okolicznością istotną w sprawie i nie waży na podjętym rozstrzygnięciu administracyjnym, nadto nie podważa ustalenia dotyczącego faktu zbycia pojazdu. W tych okolicznościach zasadnie Sąd I instancji uznał, że przeprowadzenie dowodu z tego pisma nie jest niezbędne do wyjaśnienia jakiejś istotnej wątpliwości związanej z wydanymi decyzjami i wniosek dowodowy oddalił. Natomiast uzasadnienie wyroku Sądu I instancji zawiera wszystkie obligatoryjne elementy, o jakich mowa w art. 141 § 4 p.p.s.a. i pozwala na instancyjną kontrolę stanowiska Sądu I instancji, w zakresie uzasadnienia wyrok nie jest dotknięty wadą uzasadniającą jego uchylenie.

Nie są także uzasadnione zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego przez błędną wykładnię. Po pierwsze, uzasadnienie skargi kasacyjnej nie zawiera wskazania na naruszone dyrektywy interpretacyjne, wobec czego nie jest jasne, na czym polega błąd Sądu I instancji. Przepis art. 79 ust. 1 p.r.d., w zakresie, w jakim określa dowody wymagane przy wyrejestrowaniu pojazdu, niewątpliwie nie daje podstaw do przyjęcia, że dowody te mogą być zastąpione innymi środkami dowodowymi. Zarzutem błędnej wykładni prawa materialnego nie można natomiast kwestionować ustaleń faktycznych w sprawie, a taki charakter ma argumentacja zawarta w uzasadnieniu zarzutu odnoszącego się do art. 79 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 2 pkt 31 p.r.d. Bynajmniej, w sprawie nie ma podstaw do uznania, że skarżący utracił pojazd bez przeniesienia prawa własności, albowiem nie potwierdzają tego ustalenia poczynione w sprawie. Nie można też stwierdzić, aby w sprawie zaistniały podstawy do wyrejestrowania pojazdu w oparciu o tę przesłankę, albowiem sprzeciwia się temu przepis § 21 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia, zgodnie z którym do wniosku o wyrejestrowanie właściciela pojazdu w takim przypadku dołącza dokument potwierdzający trwałą i zupełną utratę posiadania pojazdu, dowód rejestracyjny, kartę pojazdu, jeżeli była wydana, tablice (tablicę) rejestracyjne. Skarżący nie był w stanie złożyć takich dokumentów, przeszkodą do zastosowania tego przepisu nie była zatem wyłącznie kwestia udokumentowania trwałej i zupełniej utraty posiadania. Zmiana stanowiska skarżącego na etapie skargi kasacyjnej i kwestionowanie, że nie miała miejsca zmiana w zakresie prawa własności, ponieważ odnosi się do sfery poczynionych ustaleń faktycznych, nie uzasadniają zarzutu błędnej wykładni art. 79 ust. 1 pkt 5 p.r.d.

Mając na uwadze podane argumenty, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji o oddaleniu skargi kasacyjnej. Podstawą do rozpoznania skargi kasacyjnej na posiedzeniu niejawnym był przepis art. 15zzs4 ust. 3 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczeniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1842, dalej jako "uCOVID-19"). Prawo do publicznej rozprawy nie ma charakteru absolutnego i może podlegać ograniczeniu, w tym także ze względu na treść art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, w którym jest mowa o ograniczeniach w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw, gdy jest to unormowane w ustawie oraz tylko wtedy, gdy jest to konieczne w demokratycznym państwie m.in. dla ochrony zdrowia. Nie ulega wątpliwości, że celem stosowania konstrukcji przewidzianych przepisami uCOVID-19 jest m.in. ochrona życia i zdrowia ludzkiego w związku z zapobieganiem i zwalczaniem zakażenia wirusem COVID-19. Z perspektywy zachowania prawa do rzetelnego procesu sądowego najistotniejsze jest zachowanie prawa przedstawienia przez stronę swojego stanowiska w sprawie (gwarancja prawa do obrony). Dopuszczalne przepisami szczególnymi odstępstwo od posiedzenia jawnego sądu administracyjnego na rzecz formy niejawnej winno następować z zachowaniem wymogów rzetelnego procesu sądowego. Ten standard ochrony praw stron i uczestników został zachowany, skoro zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału strony zostały powiadomione o skierowaniu sprawy na posiedzenie niejawne i miały możliwość zajęcia stanowiska w sprawie. W konsekwencji skład Sądu rozpoznający niniejszą sprawę uznał, że dopuszczalne jest rozpoznanie wniesionej skargi kasacyjnej na posiedzeniu niejawnym.

Naczelny Sąd Administracyjny nie orzekł w wyroku o przyznaniu pełnomocnikowi skarżącej wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną na zasadzie prawa pomocy, gdyż przepisy art. 209 i 210 p.p.s.a. mają zastosowanie tylko do kosztów postępowania między stronami. Natomiast wynagrodzenie dla pełnomocnika ustanowionego z urzędu za wykonaną pomoc prawną, należne od Skarbu Państwa (art. 250 p.p.s.a.) przyznawane jest przez wojewódzki sąd administracyjny w postępowaniu określonym w art. 254 § 1 i art. 258-261 p.p.s.a.