Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Aleksandra Łaskarzewska po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2014 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia M. W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 23 maja 2014 r., sygn. akt II SA/Łd 1016/13 odmawiające przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi M. W. na postanowienie Łódzkiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Łodzi z dnia [...] sierpnia 2013 r. nr [...] w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia postanawia: oddalić zażalenie.

Postanowieniem z dnia 23 maja 2014 r., sygn. akt II SA/Łd 1016/13 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi odmówił przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi M. W. na postanowienie Łódzkiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Łodzi z dnia [...] sierpnia 2013 r. nr [...] w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia.

W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że M. W. zaskarżyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi postanowienie Łódzkiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Łodzi z dnia [...] sierpnia 2013 roku, nr [...], którym utrzymano w mocy postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w P. z dnia [...] czerwca 2013 roku, nr [...], o nałożeniu na skarżącą grzywny w celu przymuszenia z powodu uchylania się przez zobowiązaną od wykonania obowiązku określonego w decyzji Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w P. z dnia [...] września 2011 roku, nr [...], w treści skargi wnosząc o zwolnienie od kosztów sądowych.

Ze złożonego oświadczenia o stanie rodzinnym i majątkowym, uzupełnionego pismem z dnia 4 listopada 2013 roku, wynika iż skarżąca jest matką samotnie wychowującą dwoje dzieci w wieku szkolnym, nie pracuje, nie posiada żadnych oszczędności. Pozostaje w separacji faktycznej z mężem (nie orzeczonej przez sąd), który prowadzi oddzielne gospodarstwo domowe. Utrzymuje się z dobrowolnych alimentów od męża, w łącznej kwocie 1000 złotych, po 500 złotych na każde dziecko. Posiada dom o powierzchni ok. 100 m 2 i mieszkanie o powierzchni 47 m 2.

Postanowieniem z dnia 24 stycznia 2014 roku w sprawie o sygn. akt II OZ 34/14 Naczelny Sąd Administracyjny oddalił zażalenie na postanowienie Sądu o odmowie przyznania skarżącej prawa pomocy.

Postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2014 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny odmówił przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez zwolnienie od kosztów sądowych, po sprzeciwie od postanowienia referendarza sądowego z dnia 14 marca 2014 roku.

Pismem z dnia 23 kwietnia 2014 roku skarżąca po raz trzeci wniosła o przyznanie prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych, ponawiając argumentację przedstawioną we wcześniejszych wnioskach.

Postanowieniem referendarza sądowego z dnia 29 kwietnia 2014 roku odmówiono skarżącej przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Postanowienie doręczono skarżącej w dniu 6 maja 2014 roku.

Pismem z dnia 12 maja 2014 roku skarżąca wniosła sprzeciw, w jego uzasadnieniu wskazując, iż nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych. Dodała, że pozostaje w separacji z mężem, która jest długotrwała i w efekcie końcowym doprowadzi do rozwodu. Sytuacja materialna jej męża, który prowadzi oddzielne gospodarstwo domowe, jak i pozostałych członków rodziny, w jej ocenie nie może warunkować przyznania wnioskowanego prawa pomocy, bowiem to na skarżącą została nałożona przedmiotowa grzywna.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uznając wniosek za niezasadny wskazał, że w przedmiotowej sprawie skarżąca wystąpiła z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym, poprzez zwolnienie od kosztów sądowych, co oznacza, iż zobowiązana była do wykazania, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Z przedstawionych przez skarżącą okoliczności wynika, iż jest ona matką samotnie wychowującą dwoje dzieci w wieku szkolnym, nie pracuje, nie posiada żadnych oszczędności. Pozostaje w separacji faktycznej z mężem (nie orzeczonej przez sąd), który prowadzi oddzielne gospodarstwo domowe. Utrzymuje się z dobrowolnych alimentów od męża w łącznej kwocie 1000 złotych, po 500 złotych na każde dziecko, a mąż ponosi ½ kosztów utrzymania mieszkania, tj. opłat czynszowych oraz mediów Nie posiada informacji o dochodach i majątku męża. Posiada dom o powierzchni ok. 100 m2, na działce o pow. 1800 m2 oraz mieszkanie o powierzchni 47 m 2.

Sąd I instancji wskazał, że choć strona, po prawomocnym oddaleniu wniosku o przyznanie prawa pomocy, może złożyć kolejny wniosek o jego przyznanie, to jednak rozpoznanie tego kolejnego wniosku nie może polegać na weryfikowaniu ocen i rozstrzygnięcia objętych wcześniejszym prawomocnym postanowieniem. Sąd I instancji wskazał, że prawomocne postanowienie w tym zakresie wiąże nie tylko strony, ale także sąd (art. 170 p.p.s.a.). Ponowne rozstrzygnięcie w przedmiocie prawa pomocy jest dopuszczalne, ale tylko z uwagi na takie okoliczności, które powstały później i w sposób zasadniczy zmieniają sytuację materialną strony (zob. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 czerwca 2008 roku, w sprawie o sygn. akt II OZ 654/08).

Sąd I instancji wskazał, że w obecnie rozpoznawanym wniosku, skarżąca nie wskazała okoliczności potwierdzających, że jej sytuacja materialna uległa radykalnemu pogorszeniu. Nie udzieliła także informacji dotyczących sytuacji materialnej męża, których brak stanowił podstawę oddalenia jej poprzednich wniosków.

Sąd I instancji uznał, że wnioskodawczyni nie przedstawiła żadnych nowych okoliczności, umożliwiających odmienną oceną jej sytuacji materialnej i życiowej, niż dokonana we wcześniejszych orzeczeniach.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła skarżąca i zaskarżając rozstrzygnięcie w całości wniosła o jego zmianę i przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. W uzasadnieniu wskazała, że jak zaznaczyła we wniosku przebywa w separacji z mężem, z którym prowadzi oddzielne gospodarstwo domowe. Sytuacja męża nie ma związku z sytuacją skarżącej pod kątem spełniania przesłanek koniecznych do przyznania prawa pomocy.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. przyznanie prawa do pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym następuje gdy wykaże ona, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.

Z powyższego wynika więc, że instytucja zwolnienia od kosztów ma charakter wyjątkowy i jest stosowana wobec osób o bardzo trudnej sytuacji materialnej, czyli takich, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione są środków do życia lub środki te są tak bardzo ograniczone, że wystarczają jedynie na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych.

W niniejszej sprawie skarżąca złożyła ponownie wniosek o przyznanie prawa pomocy, jednakże nie podała okoliczności, które świadczyłyby o pogorszeniu jej sytuacji materialnej. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego skoro sytuacja materialna nie uległa zmianie nie może być odmiennie oceniana w toku rozpoznania kolejnego wniosku o przyznanie prawa pomocy.

Zasadnie Sąd I instancji zwrócił uwagę na to, że jakkolwiek strona, po prawomocnym oddaleniu wniosku o przyznanie prawa pomocy, może złożyć kolejne żądanie w tym przedmiocie, to jednak jego rozpoznanie nie może polegać na weryfikowaniu ocen i rozstrzygnięcia objętego wcześniejszym prawomocnym postanowieniem. Prawomocne postanowienie w tym zakresie wiąże nie tylko strony, ale także sąd. Ponowne rozstrzygnięcie jest dopuszczalne, ale tylko z uwagi na takie okoliczności, które powstały później i w sposób zasadniczy zmieniają sytuację materialną strony.

Skoro więc skarżąca nie wykazała, aby nastąpiła taka zmiana jej sytuacji materialnej, która uzasadniałaby przyznanie prawa pomocy należy stwierdzić, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a wobec tego zażalenie podlega oddaleniu.

W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), orzekł jak w sentencji.