Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Grażyna Śliwińska (spr.) Sędziowie Sędzia NSA Zdzisław Romanowski Sędzia WSA Urszula Wilk Protokolant Monika Piotrowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 czerwca 2010 r. sprawy ze skargi W. N. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] listopada 2009 r. nr [...] w przedmiocie unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego [...] pt. "Podstawka reklamowa świecąca Star light" oddala skargę

Zaskarżoną decyzją z [...] listopada 2009 r. nr [...] Urząd Patentowy RP po rozpoznaniu na rozprawie w dniu [...] października 2009 r. sprawy o unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego nr [...] pt.: "Podstawka reklamowa świecąca Star light" udzielonego na rzecz [...] W. N. [...] na skutek sprzeciwu K. B. [...] unieważnił prawo z rejestracji wzoru przemysłowego nr [...] pt.: "Podstawka reklamowa świecąca Star light"", przyznał K. B. od W. N. kwotę 2000 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazał art. 246 i 247 ust. 2 oraz art. 102 i 104 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 119 poz. 1117 ze zm.) - dalej jako p.w.p. oraz art. 98 k.p.c. w związku z art. 256 ust. 2 p.w.p.

Do wydania powyższej decyzji doszło w następującym stanie faktycznym i prawnym:

K. B. wystąpił [...] grudnia 2007 r. do Urzędu Patentowego RP ze sprzeciwem wobec prawomocnej decyzji z [...] kwietnia 2007 r. o udzieleniu prawa z rejestracji wzoru przemysłowego nr [...] pt: "Podstawka reklamowa świecąca Star light" na rzecz W. N., prowadzącego działalność gospodarczą p.n. [...], z pierwszeństwem od dnia [...] stycznia 2007 r., ogłoszonej w WUP [...].

Jako podstawę prawną swojego żądania wnoszący sprzeciw podał ostatecznie art. 102 ust. 1, art. 103 ust. 1, art. 104 ust. 1 i 2 oraz art. 117 ust. 2 p.w.p. zarzucając, że z naruszeniem tych norm udzielono prawa z rejestracji na sporny wzór przemysłowy. Podnosił, że nie odznaczał się on nowością ani indywidualnym charakterem przed datą jego pierwszeństwa ([...] marca 2007 r.) - jako naśladownictwo wzoru przemysłowego nr [...] pt: "Bilonownica" z pierwszeństwem od [...] marca 2005 r. (opublikowanego [...]12.2005 r.) oraz wzoru przemysłowego nr [...] pt: "Bilonownica" z pierwszeństwem od [...] lipca 2005 r. (opublikowanego [...].04.2006 r.), a ponadto jego wykorzystywanie narusza prawa majątkowe wnoszącego sprzeciw do wyżej wymienionych wzorów przemysłowych.

W szczególności podnosił, że porównywane wzory, tj. wzór przedmiotowy [...] i wzory mu przeciwstawione [...] i [...] charakteryzują się podstawką o kształcie, w widoku z góry, sześciokątnym i prostokątnym kształtem płytki, tak umieszczonej, że wystająca z obu dłuższych boków tej części podstawka przedstawia w widoku z góry dwie figury trójkątne.

Uprawniony pismem z [...] maja 2008 r. uznał sprzeciw za bezzasadny i zgodnie z art. 247 ust. 2 powołanej ustawy p.w.p. w dniu [...] listopada 2008 r. sprawa została przekazana do Urzędu Patentowego RP działającego w trybie postępowania spornego do rozpatrzenia jako sprawa o unieważnienie spornego prawa z rejestracji wzoru przemysłowego.

Uprawniony W. N. (dalej także jako skarżący) podniósł, że wzór przedmiotowy [...] różni się istotnie od wzorów przeciwstawionych nr [...] i [...] pt.: "Bilonownica", zwłaszcza grubością podstawy i kształtem płaskiej płytki ze ścięciami na narożnikach, przez co kształt płytki nawiązuje do kształtu sześciokąta płytki dolnej oraz dodatkowym pojemnikiem pod spodem, podczas gdy płytka we wzorach przeciwstawionych jest wygięta i dłuższa, a jej części znacznie wystają poza obręb części dolnej, przy czym część dolna we wzorze [...] ma w widoku z góry kształt kwadratu o zaokrąglonych narożach.

Na rozprawie w dniu [...] października 2009 r. wnoszący sprzeciw przedłożył rysunki porównawcze i zdjęcia różnych wzorów uprawnionego, cztery strony wydruku przedstawiającego różne produkowane podstawki reklamowe (na dowód praktycznie nieograniczonej swobody twórczej), wydruk ze strony internetowej wnoszącego sprzeciw, zdjęcie wyrobów według porównywanych wzorów, katalog uprawnionego z cennikiem na 2009 r., wydruk z katalogu wnoszącego sprzeciw oraz wydruki korespondencji internetowej wnoszącego sprzeciw prowadzonej w językach obcych (za wyjątkiem trzech stron).

Uprawniony, odnosząc się do przedłożonych materiałów podważył ich wartość dowodową, a w szczególności podniósł, że swoboda twórcza przy opracowaniu wzoru przedmiotowego była bardzo ograniczona przez jego funkcję.

Kolegium Orzekające uwzględniając argumenty sprzeciwu wskazało, że stosownie do przepisów art. 246 ust. 1 i art. 247 ust. 2 p.w.p., każdy może wnieść umotywowany sprzeciw wobec prawomocnej decyzji Urzędu Patentowego o udzieleniu prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, a jeżeli uprawniony w odpowiedzi na sprzeciw podniesie zarzut, że sprzeciw ten jest bezzasadny, to sprawa zostaje przekazana do rozstrzygnięcia w postępowaniu spornym. Podstawę sprzeciwu stanowią okoliczności, które uzasadniają unieważnienie prawa z rejestracji (art. 246 ust. 2). Urząd Patentowy, w myśl art. 255 ust. 4 p.w.p., rozstrzyga sprawy w trybie postępowania spornego w granicach wniosku i jest związany podstawą prawną wskazaną przez wnioskodawcę.

Ustaliło, że w przedmiotowej sprawie wzór przemysłowy nr [...] pt: "Podstawka reklamowa świecąca Star light" został zgłoszony do rejestracji [...] stycznia 2007 r., a więc Ustawa Prawo własności przemysłowej, w brzmieniu ogłoszonym w Dzienniku Ustaw z 2003 r. Nr 119 poz. 1117, tekst jednolity ze zm. stanowi podstawę prawną oceny ustawowych warunków wymaganych do udzielenia ochrony na ten wzór przemysłowy. Definicja wzoru przemysłowego zawarta w art. 102 ust. 1 powołanej ustawy p.w.p. stanowi, iż "wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację".

Wskazało, że przedmiotem porównania rejestracji wzorów przemysłowych są zarejestrowane postacie ich wytworów, przy czym zakres przedmiotowy prawa z rejestracji wzoru przemysłowego określają łącznie rysunek wzoru i jego istotne cechy wskazane w opisie.

Oceniając nowość postaci wytworu przedmiotowego wzoru przemysłowego, zwróciło uwagę na definicję nowości wzoru przemysłowego, który uważa się za nowy, jeżeli przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania prawa z rejestracji, identyczny wzór nie został udostępniony publicznie przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób, przy czym wzór uważa się za identyczny z udostępnionym publicznie także wówczas, gdy różni się od niego jedynie nieistotnymi szczegółami (art. 103 ust. 1 p.w.p.)

Oceniając indywidualny charakter postaci wytworu przedmiotowego wzoru przemysłowego wskazało na przepis art.104 ust. 1 p.w.p., zgodnie z którym wzór przemysłowy odznacza się indywidualnym charakterem, jeżeli ogólne wrażenie jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór publicznie udostępniony przed datą, według której oznacza się jego pierwszeństwo przy uwzględnieniu zakresu swobody twórczej przy opracowywaniu wzoru (art. 104 ust. 2 p.w.p).

Kolegium Orzekające stwierdziło, że materiały wskazane przez wnioskodawcę, obejmujące należące do wnoszącego sprzeciw wzory przemysłowe nr [...] i [...] pt: "Bilonownica" z wcześniejszym pierwszeństwem, nie stanowią dowodów, iż sporny wzór przemysłowy nie spełniał wymogu nowości w dacie jego zgłoszenia do Urzędu Patentowego RP.

Uznało, że wzór [...] nie jest identyczny względem wzorów przeciwstawionych nr [...] i [...] Pt.: ..Bilonownica", różniąc sie od nich zwłaszcza duża grubością podstawy i kształtem płytki ze ścięciami na narożnikach, przez co kształt płytki nawiązuje do kształtu sześciokąta płytki dolnej oraz dodatkowym pojemnikiem pod spodem, podczas gdy płytka we wzorach przeciwstawionych jest dłuższa, a jej części znacznie wystają poza obręb części dolnej, przy czym część dolna we wzorze [...] ma w widoku z góry kształt kwadratu o zaokrąglonych narożach. Stwierdziło, że różnic tych nie można uznać za nieistotne szczegóły w rozumieniu art. 103 ust. 1 p.w.p.

Natomiast, wskazane przez wnoszącego sprzeciw podobieństwa obejmujące podstawkę o kształcie, w widoku z góry, sześciokątnym i prostokątny kształt płytki, tak umieszczonej, że wystająca z obu dłuższych boków tej części podstawka przedstawia w widoku z góry dwie figury trójkątne, zdaniem Kolegium Orzekającego przesądzają o tym, że ogólne wrażenie jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku wzór przedmiotowy [...] nie różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez nr [...] pt.: ..Bilonownica", publicznie udostępniony przed datą, według której oznacza się jego pierwszeństwo.

Oceniając indywidualny charakter postaci wytworu przedmiotowego wzoru przemysłowego, Kolegium za zorientowanego użytkownika uznało osobę, która zamawia u producenta partie podkładek reklamowych w celu zaopatrzenia ich w reklamy wyrobów własnej firmy i rozprowadzenia do miejsc ich użytkowania.

Uwzględniło także zakres swobody twórczej przy opracowywaniu wzoru, który w świetle czterech stron wydruku przedstawiającego różne produkowane podstawki reklamowe (k. 73-76), przedłożonych przez wnoszącego sprzeciw, jest bardzo szeroki, ograniczony jedynie funkcją użytkowa tych podstawek (łatwe pobieranie bilonu).

Kolegium uznało także, iż wobec unieważnienia spornego wzoru na podstawie art. 104 p.w.p., zbędne jest rozpatrywanie kolejnej ewentualnej podstawy jego unieważnienia tj. art. 117 ust. 2 p.w.p.

Oceniając pozostałe dowody: rysunki porównawcze i zdjęcia różnych wzorów uprawnionego, wydruk ze strony internetowej wnoszącego sprzeciw, zdjęcie wyrobów według porównywanych wzorów, katalog uprawnionego z cennikiem na 2009r. i wydruk z katalogu wnoszącego sprzeciw uznało, że nie stanowią skutecznych materiałów dowodowych z uwagi na brak daty dowodzącej ich ujawnienia przed data zgłoszenia spornego wzoru do rejestracji. Także wydruki korespondencji internetowej wnoszącego sprzeciw prowadzonej w językach obcych (za wyjątkiem trzech stron) nie stanowią skutecznych materiałów dowodowych, bowiem nie zostały przetłumaczone na język polski (wnoszący sprzeciw odmówił ich tłumaczenia), a ponadto jako prywatna korespondencja mają one charakter poufny.

Rozstrzygając wniosek o zwrot kosztów postępowania, Kolegium uznało że strona, której żądanie zostało uwzględnione ma prawo do zwrotu niezbędnych kosztów postępowania w razie złożenia o to wniosku nie później niż przed zamknięciem rozprawy i przyznało zwrot niezbędnych kosztów postępowania dla wnoszącego sprzeciw na podstawie § 8 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 grudnia 2003 r. w sprawie opłat za czynności rzeczników patentowych (Dz.U. Nr 212, poz. 2076) w kwocie [...] zł zwiększonej o kwotę [...] zł stanowiącą zwrot opłaty za wniosek.

W skardze na decyzję Urzędu Patentowego z [...] listopada 2009 r. nr [...] w przedmiocie unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego nr [...] pt: "Podstawka reklamowa świecąca Star light" W. N. wnosił o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zaskarżonej decyzji zarzucił:

naruszenie prawa materialnego, które miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy - art. 104 ust. 1 p.w.p. poprzez uznanie, iż wzór [...] pt. "Podstawka reklamowa star ligt" nie odznacza się indywidualnym charakterem;

naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na rozstrzygniecie sprawy - art. 7 i 77 § 1 k.p.a. poprzez niedokładne wyjaśnienie stanu faktycznego istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy i nie przeprowadzenie postępowania dowodowego;

naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na rozstrzygniecie sprawy - art. 107 § 3 k.p.a. poprzez nienależyte uzasadnienie zaskarżonej decyzji -brak wskazania dowodów, na których oparł się organ przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy;

W uzasadnieniu zarzutów nie zgodził się z ustaleniem, iż ogólne wrażenie, jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku sporny wzór [...] , nie różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór nr [...] gdy na różnice zwrócił uwagę w zaskarżonej decyzji sam organ, że nie można uznać ich za nieistotne szczegóły w rozumieniu art. 103 ustawy p.w.p.

W zakresie zarzutu naruszenia prawa materialnego Skarżący wskazał, że skoro organ stwierdził, że materiały złożone przez wnoszącego sprzeciw (wzory nr [...] pt. "Bilonownica" i nr [...] pt. "Bilonownica") nie stanowią dowodów, iż sporny wzór przemysłowy nr [...] nie spełniał wymogu nowości w dacie jego zgłoszenia, to materiały te nie stanowią również dowodów na brak indywidualnego charakteru, o którym mowa w art. 104 p.w.p. - tym bardziej, iż organ nie wskazał na jakich dowodach oparł przedmiotowe twierdzenie.

Zarzucił przede wszystkim, że w decyzji wskazano istnienie kilku podobieństw, pomijając przy tym całkowicie istotne różnice występujące między wzorami w sytuacji, gdy art. 104 ust. 1 p.w.p. stanowi, że wzór przemysłowy odznacza się indywidualnym charakterem, jeżeli ogólne wrażenie, jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni sie od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór publicznie udostępniony przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo.

Tym samym zarzucił, że Urząd Patentowy nie przeprowadził postępowania dowodowego w tvm zakresie tj. nie zasięgnął opinii osoby, która w tym przypadku jest zorientowanym użytkownikiem.

Uzasadniając zarzuty naruszenia procedury wskazał, że w postępowaniu administracyjnym funkcjonuje zasada prawdy obiektywnej, co wynika bezpośrednio z art. 7 k.p.a., zatem obowiązkiem organu administracji było wyczerpujące zbadanie wszystkich okoliczności faktycznych sprawy tak, aby właściwie zastosować normę prawa materialnego, także w trybie postępowania spornego. Organ zaś nie przeprowadził żadnego postępowania wyjaśniającego, nie zasięgnął opinii zorientowanego użytkownika w kwestii kluczowej dla rozstrzygnięcia przedmiotowego sporu i nie mógł stwierdzić jakie jest w tym przypadku ogólne wrażenie zorientowanego użytkownika.

W odpowiedzi na skargę UP wniósł o jej oddalenie. Odnosząc się do zarzutów skargi dotyczących naruszenia art. 104 ust. 1 p.w.p. uznał za niezasadny i niezrozumiały. Wskazał, że przeprowadził przy okazji oceny nowości spornego wzoru analizę merytoryczna porównywanych rozwiązań przez wykazanie ich różnic. Jednocześnie dokonał odrębnej analizy zarzutu braku indywidualnego charakteru wskazując, który z przeciwstawionych i ujawnionych wcześniej wzorów przesadza o jego zasadności, oraz wskazał cechy które przesadzają o tym. że ogólne wrażenie jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku sporny wzór [...] nie różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór nr [...] pt: "Bilonownica".

Urząd wskazał także, iż dokonując oceny indywidualnego charakteru z punktu widzenia zorientowanego użytkownika - za zorientowanego użytkownika uznał osobę, która zamawia u producenta partię podkładek reklamowych w celu zaopatrzenia ich w reklamy wyrobów własnej firmy i rozprowadzenia do miejsc ich użytkowania. Pojęcie "zorientowanego użytkownika" odnosi się do pewnego abstrakcyjnego wzorca, którym jest hipotetyczny użytkownik, uważny i dysponujący pewną wiedzą odnośnie danej kategorii wzorów przemysłowych. Taki wzorzec użytkownika, z punktu widzenia którego organ dokonuje oceny ogólnego wrażenia wywieranego na użytkownikach przez dany wzór i wzory mu przeciwstawione. Na organie spoczywa ustawowy obowiązek ustalenia wzorca zorientowanego użytkownika i dokonania oceny ogólnego wrażenia wywieranego na takim użytkowniku, przy czym Urząd nie może zasięgać opinii zorientowanego użytkownika, gdyż taki użytkownik fizycznie nie istnieje.

Podkreślił, że uwzględnił także zakres swobody twórczej przy opracowywaniu wzoru, który w świetle czterech stron wydruku przedstawiającego różne produkowane podstawki reklamowe (k. 73-76), przedłożonych przez wnoszącego sprzeciw, jest bardzo szeroki, ograniczony jedynie funkcją użytkową tych podstawek (łatwe pobieranie bilonu).

Za bezzasadny i sprzeczny ze stanem faktycznym uznał również zarzut naruszenia przepisów postępowania - art. 7 i 77 § 1 k.p.a., odwołując się do wyżej wskazanej analizy merytorycznej, a ponadto wskazywał na przeprowadzone postępowanie dowodowe poprzez odniesienie się do przedłożonych dowodów i wyjaśniony dokładnie stan faktyczny istotny dla rozstrzygnięcia sprawy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje :

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Innymi słowy, sąd administracyjny bada akty lub czynności z zakresu administracji publicznej pod kątem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, a nie według przesłanek celowości czy słuszności.

Ponadto, w świetle art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej p.p.s.a., Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Oceniając zaskarżoną decyzję w świetle wskazanych wyżej kryteriów Sąd stwierdził, iż skarga W. N. nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zaskarżona decyzja nie narusza przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, ani prawa materialnego w sposób mający znaczenie dla rozstrzygnięcia.

Urząd Patentowy RP, wydając zaskarżoną decyzję administracyjną w przedmiocie unieważnienia prawa z rejestracji spornego wzoru przemysłowego nr [...] pt: "Podstawka reklamowa świecąca Star light", był związany rygorami procedury administracyjnej, określającej jego obowiązki w zakresie sposobu przeprowadzenia postępowania, a następnie końcowego rozstrzygnięcia sprawy (vide: art. 256 ust. 1 p.w.p.) i w ocenie Sądu , w niniejszej sprawie, ich dochował.

Rozpoznania w pierwszej kolejności wymagały podniesione zarzuty procesowe: art. 7, 77 § 1 i 107 § 3 k.p.a., bowiem zarzuty dotyczące niewłaściwego zastosowania prawa materialnego mogą być przedmiotem oceny wówczas, gdy stan faktyczny w zakresie materialnej podstawy rozstrzygnięcia został ustalony w sposób prawidłowy, a więc bez naruszenia przepisów postępowania w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy i w sytuacji, gdy zakresem kontroli sądowej objęta jest decyzja unieważniająca prawo z rejestracji spornego wzoru z powodu braku spełnienia przesłanki jego indywidualnego charakteru.

W myśl art. 102 ust. 1 p.w.p., wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.

Przepis art. 104 ust. 1 p.w.p. stanowi, że wzór przemysłowy odznacza się indywidualnym charakterem, jeżeli ogólne wrażenie, jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór publicznie udostępniony przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo.

Ustawodawca zastrzegł jednocześnie, iż przy ocenie indywidualnego charakteru wzoru przemysłowego bierze się pod uwagę zakres swobody twórczej przy opracowywaniu wzoru (art. 104 ust. 2 p.w.p.).

Z powyższych uregulowań wynika, iż wzór przemysłowy ujmowany jest zawsze jako całość, nie zaś jako zbiór poszczególnych właściwości.

Ujęcie to sprawia, że zarówno przy weryfikacji przesłanki nowości, jak i indywidualnego charakteru ocenie poddany zostaje wzór jako całość. Wzór nie spełnia zatem przesłanki indywidualnego charakteru, jeśli zachodzi ogólne wrażenie podobieństwa z wzorem wcześniej ujawnionym. Z drugiej strony, cechy nowości i indywidualnego charakteru ustala się zawsze w odniesieniu do określonego produktu (por. A. Wojciechowska: Wzory przemysłowe - warunki uzyskania prawa z rejestracji w świetle ustawy Prawo własności przemysłowej oraz regulacji wspólnotowej, Radca Prawny 2004/3/82, t. 6).

Przy ustalaniu, czy warunek posiadania przez postać wytworu oryginalnego charakteru (art. 104 p.w.p.) jest spełniony, należy także dokonać porównania z ujawnionymi wzorami wcześniejszymi. Inaczej jednak niż przy ustaleniu cechy nowości, dokonując oceny, nie ogniskujemy się na różnicy między konkretnymi właściwościami porównywanych wzorów. Zasadnicze znaczenie ma w tym przypadku fakt, iż porównywane wzory musza wywoływać na użytkowniku różne wrażenie ogólne, a zatem różnice miedzy wzorami weryfikowane są z poziomu ogólnego wrażenia, jakie wywołuje wzór (por. A. Wojciechowska: Wzory przemysłowe - warunki uzyskania prawa z rejestracji w świetle ustawy Prawo własności przemysłowej oraz regulacji wspólnotowej, Radca Prawny 2004/3/82, t. 5).

Innymi słowy, wzór przemysłowy odznacza się indywidualnym charakterem, jeżeli ogólne wrażenie, jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzory mu przeciwstawione, publicznie udostępnione przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo.

W świetle literatury przedmiotu, dopuszczalna jest rejestracja wzorów stanowiących kombinację cech "kopiowanych" z już wprowadzonych do obrotu, albowiem taki wzór uzyska ochronę, jeżeli ogólne wrażenie, jakie wywiera, różni się od wrażenia wywieranego przez porównywane wzory (tak m.in. E. Nowińska [w:] E. Nowińska, U. Promińska, M. du Vall: Prawo własności przemysłowej. Przepisy i omówienie, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004).

Dodać należy na marginesie, że inaczej dokonuje się oceny nowości wzoru przemysłowego, która polega na przeprowadzeniu analizy porównawczej poszczególnych elementów rozwiązania przeciwstawionego oraz wzoru przemysłowego zgłaszanego do rejestracji. Koniecznym zatem elementem porównania jest wskazanie istniejących różnic i rozstrzygnięcie, jaki mają one charakter. W literaturze przyjmuje się, iż porównanie należy zacząć od oceny istotności danej cechy dla ostatecznego wyglądu wzoru. Tylko zatem różnice cech istotnych pozwalają uznać, że porównywane wzory nie są identyczne (tak m.in. K. Szczepanowska-Kozłowska: Zdolność rejestracyjna wzoru w prawie Unii Europejskiej, PPH marzec 2005, s. 47).

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie organ dokonał jednoznacznej oceny co do tego, że sporny wzór przemysłowy nie spełnia warunku ustawowego -indywidualnego charakteru, co z kolei uzasadniało unieważnienie prawa z rejestracji tego wzoru. Dla zakwalifikowania rozwiązania do grupy wzorów przemysłowych oba warunki, tj. nowości i indywidualnego charakteru, muszą być bowiem spełnione równocześnie (por. art. 102 ust. 1 p.w.p.).

Wbrew zarzutom skarżącego, organ dokonał pełnej oceny braku indywidualnego charakteru spornego wzoru pt: "Podstawka reklamowa świecąca Star light". Wskazał w uzasadnieniu decyzji, dlaczego uważa, że ogólne wrażenie spornego rozwiązania nie różni się od wzorów przeciwstawionych nr [...] i [...] pt. "Bilonownica" z wcześniejszym pierwszeństwem - zgodnie z wyraźnym obowiązkiem nałożonym przez ustawodawcę - uwzględnił w swojej ocenie zakres swobody twórczej, jaką dysponuje twórca wzoru, poddając analizie przedłożone dowody. Urząd dokonał również analizę i ocenił oddziaływanie ogólnego wrażenia z punktu widzenia tzw. zorientowanego użytkownika.

Zdaniem Sądu, Urząd Patentowy RP w trybie postępowania spornego zobowiązany był rozstrzygać sprawę w granicach wniosku i w tych granicach, mając na względzie stanowiska obu stron i przedłożone dowody orzekał, dokonując całościowej oceny przesłanki braku oryginalności (indywidualnego charakteru) spornego wzoru przemysłowego. I pomimo, że zarówno wnoszący sprzeciw, jak i skarżący, odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 104 ust. 1 p.w.p., nie podnosili kwestii zakresu swobody twórczej i nie wskazywali expressis verbis na przepis art. 104 ust. 2 p.w.p., organ ex officio dokonał także analizy zakresu swobody twórczej, jako istotnej przesłanki wskazanej przez ustawodawcę.

Zarzut, że organ nie zasięgnął opinii zorientowanego użytkownika w kwestii oceny ogólnego wrażenia jest gołosłowny w sytuacji, gdy w sprawie orzeka organ wyspecjalizowany w osobach ekspertów Urzędu Patentowego RP i w sytuacji, gdy w postępowaniu spornym nie był w ogóle składany przez stronę wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego.

Także zarzut, że rozstrzygnięcie o indywidualnym charakterze wzoru nie określa, które środki dowodowe stanowiły podstawę przedmiotowego rozstrzygnięcia jest: niezasadny w świetle dokonanej analizy podstaw faktycznych w tym przedmiocie w oparciu o zastosowaną podstawę materialnoprawną, która jest inna niż określona w art. 103 p.w.p. w zakresie wymogu nowości, co wskazano na wstępie.

Wbrew zarzutom skarżącego, zaskarżone rozstrzygnięcie zawiera stanowisko organu odnoszące się do wszystkich istotnych elementów (przesłanek), dotyczących oceny zarówno nowości, która to ocena nie została zakwestionowana, jak i indywidualnego charakteru wzoru oraz wszystkich zarzutów stawianych przez stronę skarżącą, co oznacza bezzasadność zarzutu naruszenia wymogów procesowych określonym w art. 7, 77 § 1 i 107 § 3 k.p.a. Należy podkreślić, Sąd administracyjny nie czyni własnych ustaleń w sprawie, oceniając zaskarżony akt administracyjny pod względem jego zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi. Taka kontrola jest jednak możliwa tylko w warunkach wyczerpujących istotę zagadnień ustaleń faktycznych i prawnych dokonanych przez organ administracyjny rozstrzygający sprawę, co w niniejszej sprawie ma miejsce.

W rozpoznawanej sprawie przesłanki unieważnienia prawa z rejestracji spornego wzoru przemysłowego zostały w sposób dostateczny zindywidualizowane, a zatem ocena dokonana przez organ jest prawidłowa. Uzasadnienie decyzji objaśnia także tok myślenia organu rozstrzygającego prowadzący do zastosowania w sprawie konkretnie wskazanego przepisu prawa oraz umożliwia ocenę prawidłowości wydanej decyzji. Wynika z niego syntetyczna analizy faktów i wyjaśnienie zasadności przesłanek, jakimi się kierował organ przy wydawaniu rozstrzygnięcia.

Ocena czy wzór przemysłowy posiada indywidualny charakter postaci wytworu, nadany mu przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację, musi być dokonana przez zorientowanego użytkownika przy uwzględnieniu zakresu swobody twórczej przy opracowywaniu tego konkretnego wzoru. A to z kolei oznacza, że bierze się pod uwagę zakres swobody twórczej przy opracowywaniu wzoru, który z kolei jest zdeterminowany przez cechy funkcjonalne przedmiotu oraz przez wcześniejsze wzornictwo. Organ logicznie uzasadnił przesłanki co do zakresu swobody twórczej przy opracowywaniu wzoru, w świetle dowodu w postaci czterech stron wydruku przedstawiającego różne produkowane podstawki reklamowe, złożonych przez wnoszącego sprzeciw, jako bardzo szeroki, bowiem ograniczony jest jedynie funkcją użytkową tych podstawek umożliwiającą łatwe pobieranie bilonu.

Stąd, w ocenie Sądu, "zorientowany użytkownik" wie, że w przypadku wzorów, które muszą uwzględniać przede wszystkim wymogi funkcjonalne przedmiotu, zakres swobody twórczej przy ich opracowywaniu jest mniejszy niż w przypadku wzorów, w których przeważają założenia estetyczne.

Sąd podziela zatem dokonaną ocenę Urzędu Patentowego, iż wskazane przez wnoszącego sprzeciw podobieństwa, obejmujące podstawkę o kształcie, w widoku z góry, sześciokątnym i prostokątny kształt płytki, tak umieszczonej, że wystająca z obu dłuższych boków tej części podstawka przedstawia w widoku z góry dwie figury trójkątne przesadzają o tym, że ogólne wrażenie jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku sporny wzór [...] nie różni się od ogólnego wrażenia wywołanego na nim przez wzór nr [...] pt. "Bilonownica", publicznie udostępniony przed datą, według której oznacza się jego pierwszeństwo. Zorientowanym użytkownikiem może być wskazana przez Kolegium osoba zamawiająca u producenta partie podkładek reklamowych w celu zaopatrzenia ich w reklamy wyrobów własnej firmy i rozprowadzenia ich do miejsc użytkowania.

W świetle wyroku w sprawie II CSK 302/07 z dnia 23 października 2007 r. dotyczącej roszczeń powoda zarzucającego naruszenie pozwanemu prawa z rejestracji wzoru przemysłowego przez naśladownictwo (OSNC-ZD 2008/2/52, Biul. SN 2008/2/16, ZNSA 2008/4/94, OSP 2009/6/66, LEX 350424) Sąd Najwyższy wskazał, że "naruszenie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego następuje zatem wtedy, gdy osoba nieuprawniona posługuje się taką postacią wytworu lub jego części, która na zorientowanym użytkowniku wywołuje ogólne wrażenie takie samo, nieróżniące się ("nie odmienne"), od ogólnego wrażenia wywoływanego na takim użytkowniku przez postać utworu zarejestrowaną jako wzór przemysłowy. Ocena w tym przedmiocie powinna uwzględniać zakres swobody twórczej przy opracowywaniu wzoru".

Sąd Najwyższy dokonał wykładni pojęć: "zorientowany użytkownik", "ogólne wrażenie" i "zakres swobody twórczej przy opracowywaniu wzoru", których ustawodawca nie zdefiniował. Stwierdził, że "są to w polskim systemie prawnym pojęcia nowe, których wykładnia powinna uwzględniać dorobek orzecznictwa w Unii Europejskiej w sprawach o unieważnienie wspólnotowych wzorów przemysłowych i w sprawach o ochronę uprawnień z rejestracji wzorów przemysłowych. Wykładnia językowa pojęcia "zorientowany użytkownik" wskazuje, że chodzi o osobę dobrze poinformowaną, mającą dobre rozeznanie i wiadomości w danej dziedzinie, korzystającą z określonych przedmiotów lub grupy przedmiotów. Pojęcie to nie ma charakteru abstrakcyjnego, lecz odnosi się do konkretnej grupy przedmiotów porównywanych, do której należy przedmiot zarejestrowany jako wzór przemysłowy oraz przedmiot zakwestionowany".

Stwierdził, że zważywszy, że określenie to zostało wprowadzone jako nowe zarówno w stosunku do pojęcia "znawcy", używanego w dawnych przepisach chroniących wzory użytkowe, a obecnie w art. 24 i art. 26 ust. 1 p.w.p., dotyczących badania zdolności patentowej wynalazku, jak i w stosunku do pojęcia przeciętnego odbiorcy, używanego na gruncie wskazanych wyżej dawnych przepisów o znakach towarowych i ustawy z dnia 17 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, a obecnie w art. 132 ust. 2 pkt 2 i art. 296 ust. 2 p.w.p., dotyczących znaków towarowych, trzeba uznać, że "zorientowany użytkownik" nie jest ani znawcą (ekspertem), ani przeciętnym odbiorcą.

W literaturze i orzecznictwie unijnym przeważa stanowisko, że jest to osoba używająca w sposób stały danych przedmiotów, mająca na ich temat więcej wiadomości praktycznych lub teoretycznych niż przeciętny użytkownik i mająca większą od niego zdolność spostrzegania cech charakterystycznych danego przedmiotu. Ze względu na to, że zgodnie z art. 105 ust. 4 p.w.p., przy ocenie, czy porównywane przedmioty wywołują odmienne czy podobne ogólne wrażenie, należy brać pod uwagę zakres swobody twórczej przy opracowywaniu wzoru, trzeba uznać, że "zorientowany użytkownik" to osoba zorientowana praktycznie lub teoretycznie także w stanie wzornictwa w danej dziedzinie i zdolna odróżnić występujące wzory(...).

Sąd Najwyższy wskazał także, że "zakres swobody twórczej jest zdeterminowany przez cechy funkcjonalne przedmiotu oraz przez wcześniejsze wzornictwo. W przypadku wzorów, które muszą uwzględniać przede wszystkim wymogi funkcjonalne przedmiotu, zakres swobody twórczej jest mniejszy, niż w przypadku wzorów, w których przeważają założenia estetyczne. Tam, gdzie zakres swobody twórczej jest większy, różnice między wzorami powinny być łatwiej zauważalne, niż w przypadku wąskiego zakresu tej swobody. Zorientowany użytkownik musi mieć wiadomości w tym przedmiocie, wystarczające do oceny zakresu swobody twórczej, i umieć zauważyć nawet stosunkowo małe różnice, istotne w przypadku wzorów o niewielkiej swobodzie twórczej.

Zgodnie z art. 105 ust. 4 p.w.p., oceny czy zakwestionowany wzór wywołuje odmienne wrażenie na zorientowanym użytkowniku, dokonuje się przez pryzmat wrażenia ogólnego, tzn. odnoszącego się do wzoru jako całości, a nie jego poszczególnych cech. Chodzi zatem o ogólne wrażenie, ogólny efekt, ogólne odczucie, jakie wywołuje wzór zakwestionowany i wzór zarejestrowany - czy jest to wrażenie różne, czy takie samo. To ogólne wrażenie jest wywoływane łącznie przez wszystkie cechy wzoru widoczne w czasie zwykłego używania przedmiotu.

Dla wywołania u zorientowanego użytkownika ogólnego wrażenia odmienności lub podobieństwa konieczna jest całościowa analiza zarówno podobieństw, jak i różnic wzoru. Zorientowany użytkownik, który zna zakres swobody twórczej i stan wzornictwa w danej dziedzinie, przy ocenie ogólnego wrażenia, jakie porównane wzory wywołują, jest w stanie dostrzec niekiedy duże różnice między nimi tam, gdzie zwykły użytkownik widzi jedynie podobieństwa."

Odnosząc te rozważania na grunt sprawy niniejszej stwierdzić należy, że w rozpoznawanej sprawie Urząd Patentowy, poprzez swoich ekspertów, przeciwnie niż sąd powszechny, mógł samodzielnie ocenić, czy ogólne wrażenie, jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku zakwestionowany wzór podstawki, różni się od ogólnego wrażenia, jakie na takim użytkowniku wywołuje wzór - "bilonownicy", która została przeciwstawiona, jako wcześniej zarejestrowana na rzecz uczestnika postępowania.

Zwrot "ogólne wrażenie" wskazuje na to, że wzór musi się różnić od wzoru już znanego i nie może wywoływać wrażenia, że taką postać wytworu już widziano.

Rzeczą organu i jednocześnie obowiązkiem było ustalenie wzorca zorientowanego użytkownika i dokonanie oceny ogólnego wrażenia wywieranego na takim użytkowniku. Należy więc zaakceptować stanowisko organu wyrażone w decyzji, a dotyczące zorientowanego użytkownika. Urząd nie mógł zasięgnąć opinii zorientowanego użytkownika, gdyż taki nie istnieje.

Można zatem przyznać za Urzędem, że za zorientowanego użytkownika należy uznać osobę, która zamawia u producenta partię podkładek reklamowych w celu zaopatrzenia ich w reklamy wyrobów własnej firmy i rozprowadzenia do miejsc ich użytkowania. Jest to niewątpliwie wzorzec użytkownika, a więc użytkownik hipotetyczny (fizycznie nieistniejący), który używa w sposób stały danego produktu; nie jest więc to ani przeciętny konsument ani przeciętny fachowiec. To z jego punktu widzenia organ dokonuje oceny ogólnego wrażenia wywieranego na użytkownikach przez dany wzór i wzory mu przeciwstawione. To on (zorientowany użytkownik) dokonuje przecież bezpośrednio zestawienia porównywanych wzorów przemysłowych.

Urząd uwzględnił także zakres swobody twórczej przy opracowywaniu wzoru, który jest zdeterminowany przez cechy funkcjonalne przedmiotu oraz przez wcześniejsze wzornictwo. W przedmiotowej sprawie zakres tej swobody jest szeroki. Sąd podziela ocenę, że dowodzą tego dołączone wydruki, przedstawiające różne produkowane podstawki reklamowe. Zakres ten ograniczony jest jedynie funkcją użytkową tych podstawek polegającą na łatwości pobieraniu bilonu.

Z powyższych względów Sąd uznał zarzuty skargi za niezasadne. Mając na uwadze powyższe skargę należało oddalić na podstawie art. 151 p.p.s.a. jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw.