Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jakub Zieliński Sędziowie Sędzia WSA Aleksandra Kiersnowska - Tylewicz Sędzia WSA Jan Szuma (spr.) po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 4 sierpnia 2021 r. sprawy ze skargi T. K., Z. K., A. J., H. E. i A. E. na decyzję Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] października 2020 r. Nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego oddala skargę

Decyzją z dnia [...] października 2020 r., [...] W. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowalnego (zwany dalej "Inspektorem Wojewódzkim"), po rozpatrzeniu odwołania H. E., A. E., A. J., Z. K. i T. K., utrzymał w mocy decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w S. (zwanego dalej "Inspektorem Powiatowym") z dnia [...] sierpnia 2020 r., [...] o umorzeniu postępowania w sprawie legalności budowy linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV w części przebiegającej przez działki [...] i [...], obręb P..

Powyższe rozstrzygnięcia wydano w następujących okolicznościach udokumentowanych w aktach sprawy.

Pismem z dnia [...] grudnia 2018 r. A. J., Z. K. i T. K. wnieśli o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i niezwłoczne zbadanie legalności budowy linii wysokiego napięcia 110 kV na ich nieruchomości oznaczonej jako działka [...] (k. 1 akt administracyjnych organu pierwszej instancji). Wnioskodawcy wskazali, że nabyli nieruchomość od Skarbu Państwa w drodze umowy z dnia [...] kwietnia 1996 r. Zgodnie z przepisami obowiązującymi w latach 1994-1996 inwestor powinien uzyskać zgodę lokalizacyjną i pozwolenie na budowę. Z dołączonego do wniosku projektu technicznego oznaczonego symbolem [...] datowanego na wrzesień 1994 r. wynika, że linia wysokiego napięcia 110 kV miała być zdemontowana. Obecny właściciel urządzeń przesyłowych, E. S.A., nie przedstawił pozwolenia na budowę nowej linii wysokiego napięcia w tym miejscu. Wnioskodawcy podkreślili także, że linia energetyczna zagraża bezpieczeństwu lasu, który znajduje się na działce [...] i jako taka powinna być przesunięta poza jego obszar, zwłaszcza że została posadowiona z rażącym naruszeniem prawa.

Pismem z dnia [...] grudnia 2018 r. H. E. oraz A. E. również zawnioskowali o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i niezwłoczne zbadanie legalności budowy linii wysokiego napięcia 110 kV na ich nieruchomości oznaczonej jako działka nr [...] (k. 2 akt administracyjnych organu pierwszej instancji). Powołali się na tożsame argumenty wskazując, że posadowienie linii energetycznej jest sprzeczne z prawem oraz ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem nieruchomości, która stanowi teren leśny.

Zawiadomieniem z dnia [...] stycznia 2019 r. Inspektor Powiatowy poinformował o przeprowadzeniu kontroli zrealizowanej linii elektroenergetycznej wysokiego napięcia 110 kV przebiegającej przez działki [...] i [...] (k. 11 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

W protokole pokontrolnym z dnia [...] lutego 2019 r., [...] (k. 12 akt administracyjnych organu pierwszej instancji) stwierdzono, że obecni podczas kontroli I. K. oraz T. K. – przedstawiciele E. S.A. – wskazali przebieg linii 110 kV relacji P.-W. i przedłożyli następujące dokumenty:

1) decyzję Urzędu Wojewódzkiego w K. z dnia [...] września 1994 r., [...] lokalizacyjną przedmiotowej linii;

2) decyzję Urzędu Rejonowego w S. z dnia [...] stycznia 1995 r. , [...] dotyczącą remontu linii;

3) protokół nr [...], [...], [...] potwierdzający zgodę na usytuowanie słupów;

4) profil podłużny trasy linii 110 kV na trasie P.-G. wskazujący przebieg sieci na działkach według poprzedniej numeracji działek nr [...] i 217;

5) protokół odbioru przedmiotowej linii z dnia [...] maja 1995 r.

Na podstawie powyższego stwierdzono, że kontrolowana linia została wykonana na podstawie przewidzianych prawem dokumentów.

Pismami z dnia [...] lutego 2019 r. Inspektor Powiatowy poinformował strony postępowania o dokonanych ustaleniach wskazując, że ze względu na powyższe odstępuje od dalszych czynności w sprawie (k. 13 i 14 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

Pismem z dnia [...] maja 2019 r. A. J., T. K. oraz Z. K. odnosząc się do pisma z dnia [...] lutego 2019 r. wnieśli o niezwłoczne podjęcia postępowania w sprawie legalności budowy linii elektroenergetycznej 110 kV na działce nr [...], dawniej [...] (k. 16 akt administracyjnych organu pierwszej instancji). Wskazano, że postępowanie wstępne w niniejszej sprawie zostało przeprowadzone nierzetelnie, a odstąpienie od wszczęcia postępowania oparte zostało na dokumentacji niepełnej i sfałszowanej. W piśmie przedstawiono szczegółową analizę dokumentów przedłożonych w sprawie podkreślając, że:

1) decyzja Urzędu Wojewódzkiego w K. z dnia [...] września 1994 r., [...] została wydana pod warunkiem m.in. wymienionym w pkt 2. Natomiast wymienionego w tym punkcie projektu E. S.A. nie załączyła, więc nie można na podstawie samej decyzji stwierdzić dokładnego przebiegu przedmiotowej linii ani jej paramentów. Zatem twierdzenie Inspektora Powiatowego, że decyzja dotyczyła nieruchomości wnioskodawców jest nieuprawnione;

2) decyzja Urzędu Rejonowego w S. z dnia [...] stycznia 1995 r., [...] nie odwołuje się do wspomnianej wyżej decyzji lokalizacyjnej, więc łączenie ich ze sobą, jakoby dotyczyły tej samej inwestycji jest nieuprawnione. Decyzja udzielająca pozwolenia na budowę określa zakres remontowanej linii istniejącej pomiędzy słupami [...] bez dokładnego oznaczenia jej przebiegu i opisu czy numeracja dotyczy nowych słupów;

3) protokół [...] nie dotyczy działki [...] ani [...]. Ponadto jest to dokument sfałszowany. W tym protokole K. sp. o.o. reprezentowana przez J. T. udzieliła zgody na postawienie słupa podając się za właściciela działki [...] co jest niezgodne z prawdą. W 1994 r. nieruchomość tę zakupiła H. E. w drodze przetargu zorganizowanego przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa. Zatem nieprawdą jest, że w 1995 r. właścicielem działki [...] była jakaś firma czy inna osoba fizyczna. Natomiast protokół [...] dotyczy gruntów sąsiednich, a nie działek wnioskodawców, co potwierdza, że nie było zgody na przeprowadzenie linii energetycznej przez działkę [...];

4) przedstawione przez E. S.A. do profilu podłużnego trasy linii 110 kV na trasie P.-G. rysunki jako załączniki pozwolenia na budowę powinny być sygnowane stemplem Starostwa na każdej stronie. Brak tych stempli potwierdza, że rysunki nie stanowią integralnej części pozwolenia na budowę;

5) protokół odbioru linii z dnia [...] maja 1995 r. – wspominanie w pkt 2 pozwolenie na budowę obejmowało linię pomiędzy słupami 65–159, a niniejszy protokół w pkt 4 wymienia stanowiska od 101 do 163, a więc dotyczy innego odcinka linii. Protokół nie obejmuje słupa 167 posadowionego na działce 232 i dalszych. Powyższe potwierdza domniemanie, że za słupem 163 linia miała być zlikwidowana.

Podsumowując A. J., T. K. oraz Z. K. wskazali, że przedłożona dokumentacja nie wykazała legalności robót przeprowadzonych na działkach [...]

Mając na uwadze powyższe pismem z dnia [...] maja 2019 r. Inspektor Powiatowy zawiadomił strony o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie legalności wykonania linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV przebiegającej między innymi przez działki nr [...] i [...], obręb P., stanowiące własność kolejno: H. i A. E. oraz A. J., Z. K., T. K., informując o możliwości wniesienia wyjaśnień w przedmiotowej sprawie (k. 17 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

Pismem z dnia [...] czerwca 2019 r. Inspektor Powiatowy wezwał E. S.A do złożenia wyjaśnień i odniesienie się do uwag podniesionych w piśmie A. J., Z. K. i T. K. (k. 20 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

W protokole wniesienia ustnych uwag z dnia [...] lipca 2019 r. (k. 23 akt administracyjnych organu pierwszej instancji) przedstawiciele E. S.A oświadczyli, co następuje:

1) remont linii przeprowadzono po starej trasie zgodnie z dokumentacją techniczną (załącznik; fragment opisu technicznego), zmiana numeracji wynika z konieczności wprowadzenia nowszych technologii czyli wyższych słupów kratowych ze zmianą ich wzajemnej odległości;

2) faktycznie decyzja Urzędu Rejonowego w S. z dnia [...] stycznia 1995 r., [...] nie odwołuje się do decyzji lokalizacyjnej, niemniej jednak obydwie decyzje dotyczą tego samego zadania remontu linii energetycznej P.-G.. Decyzje urzędów rejonowych wydawane były w obszarze działania natomiast Urząd Wojewódzki wydał na całe zadanie, decyzja ww. do której był załączony wykaz właścicieli nie uwzględnia właściciela działki [...], gdyż słup tam nie powstał, natomiast na dzień [...] maja 1995r. Państwo E. nie byli właścicielami gruntu;

3) na przedłożonych profilach nie znajdują się stemple natomiast na projekcie trasy przebudowanej linii takowe stemple znajdują się i tym samym twierdzenie, że rysunki mogły być podmienione jest nieuzasadnione;

4) spółka przedstawia dokumentację powykonawczą, z której wynika, że słup [...] położony na działce [...] nie zmienił swojej lokalizacji w stosunku do projektu remontu przedmiotowej linii 110 kV. Zmiana lokalizacji słupów dotyczyła terenu nie będącego przedmiotem postępowania. Zmiana lokalizacji dotyczy jedynie przesunięcia w osi trasy.

Ponadto odnośnie punktu 1 przedstawiciele E. S.A. poinformowali, że dokumentacja techniczna zawierała tom Il/N , który dotyczył analizy oddziaływania linii na środowisko naturalne. Dokumentacja ta została dołączona w celu wydania decyzji Urzędu Wojewódzkiego w K. co potwierdza treść w decyzji z dnia [...] września 1994 r., [...] E. S.A. nie posiada tego tomu. Na okoliczność złożonych oświadczeń przedstawiciele E. S.A. przedłożyli dokumentację: fragment opisu technicznego, mapę z przebiegiem trasy, decyzję Urzędu Wojewódzkiego w K. z dnia [...] września 1994 r., [...] [...], profil podłużny trasy, mapę z zaznaczoną trasą przebudowanej linii, decyzję Urzędu Rejonowego w S. z dnia [...] stycznia 1995 r., [...], wyciąg z KRS K. sp. z o.o., protokół [...], protokół [...], protokół [...], porozumienie, mapę z trasą linii, profile podłużne oraz protokół odbioru linii 110 kV z dnia [...] maja 1995 r.

Zawiadomieniem z dnia [...] czerwca 2019 r. Inspektor Powiatowy poinformował strony postępowania, że rozstrzygnięcie sprawy nastąpi do dnia [...] sierpnia 2019 r. z uwagi na jej skomplikowany charakter i konieczność zebrania dodatkowego materiału dowodowego (k. 21 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

Pismem z dnia [...] lipca 2019 r. Inspektor Powiatowy zwrócił się do Starosty Powiatowego w S. z prośbą o podanie wszelkich informacji dotyczących zmian numeracji gruntów i przebiegu ich granic, w tym daty zmiany numeracji działek oznaczonych obecnie [...] i [...] oraz roku uwidocznienia przedmiotowej linii 110 kV (k. 22 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

Jednocześnie pismem z dnia [...] lipca 2019 r. Inspektor Powiatowy zwrócił się ponownie do E. S.A o podanie wszelkich informacji dotyczących pierwotnej decyzji na budowę linii wysokiego napięcia oraz projektu budowlanego, w tym przedstawienie załączników graficznych z dokumentacji technicznej, jeżeli takie są (k. 24 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

W dniu [...] sierpnia 2019 r. przedstawiciel E. S.A. przedłożył Powiatowemu Inspektorowi: opis techniczny, uzgodnienia, plany trasy dotyczącej istniejącej linii WN 110 kV przed modernizacją wraz z opisem oddziaływania na środowisko modernizowanej linii (k. 25 akt administracyjnych organu pierwszej instancji). Przedstawiciel E. S.A. wskazał, że pierwotnie linia już istniała (remontowana linia była już w 1970 r. i jej trasa nie uległa zmianie). Ponadto przedłożył zestawienie inwentarzowe zdemontowanych konstrukcji podczas przeprowadzanej modernizacji oświadczając, że dokumentacji z lat wcześniejszych E. S.A. nie posiada.

Pismem z dnia [...] sierpnia 2019 r. Inspektor Powiatowy ponownie zawiadomił strony o przedłużeniu postępowania z uwagi na skomplikowany charakter sprawy wskazując dzień [...] września 2019 r. jako termin jej rozstrzygnięcia (k. 26 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

Pismem z dnia [...] sierpnia 2019 r. (k. 27 akt administracyjnych organu pierwszej instancji) Starosta S. poinformował, że właścicielami działki [...] są H. E. (1/2) i A. E. (1/2), natomiast działki [...] – T. K. (3/4) i A. J. wraz z mężem Z. K. (1/4). Starosta wskazał także, że w 1995 r. w wyniku zmiany granic administracyjnych obrębów W. i P. doszło do zmiany numeracji działek geodezyjnych. Działka [...] otrzymała [...], a działka [...] – numer [...]. W 2003 r. doszło do podziału działki [...] na działkę [...] i [...]. Linia wysokiego napięcia przebiegająca przez działki [...] i [...] została zamierzona w 1995 r., natomiast linia średniego napięcia przebiegająca przez działkę [...] została zamierzona w 2000 r.

W dalszym toku postępowania administracyjnego zawiadomiono strony o zebranym materiale dowodowym i o możliwości wniesienia dodatkowych uwag bądź zastrzeżeń (k. 28 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

Pismem z dnia [...] września 2019r. T. K., Z. K. oraz A. K. poinformowali, że zapoznali się z zebranym materiałem dowodowym, podtrzymują swoje stanowisko i nie zgadzają się z oświadczeniami pracowników E. S.A (k. 29 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

Decyzją z dnia [...] września 2019 r. Inspektor Powiatowy umorzył w całości postępowanie administracyjne w przedmiocie legalności budowy linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV przebiegającej między innymi przez działki [...] i [...], obręb P. (k. 32 akt administracyjnych organu pierwszej instancji). Wskazał, że linia istniała przed 1970 r., a jej modernizacja nastąpiła w 1995 r. Zgodnie z art. 1 ust. 4 pkt 5 obowiązującej wówczas ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. Prawo budowlane (Dz. U. Nr 7, poz. 46, dalej "P.b. z 1961 r.") obiektem inżynierskim były między innymi elektroenergetyczne sieci użytku publicznego. Linia stanowiła zatem obiekt inżynierski będący obiektem budowlanym, na budowę którego wymagane było uzyskanie pozwolenia na budowę w myśl przepisów P.b. z 1961 r. Inspektor Powiatowy podkreślił, że z zachowanych dokumentów bezpośrednio wynika, że realizowano przepisy ustawy z dnia 28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli (tekst jednolity Dz. U. z 1954 r. Nr 32, poz. 135, dalej "u.p.e."). W tym kontekście pozwolenie na budowę nie miało charakteru samoistnego, lecz było koniecznym etapem zakończenia procedury elektryfikacji wynikającej z u.p.e. Ponadto organ podkreślił, że obowiązujące w dacie realizacji inwestycji przepisy nie zobowiązywały do przechowywania dokumentacji budowlanej przez cały okres istnienia obiektu, a jedynie przez 10 lat. Zaznaczono, że nawet gdyby inwestor nie posiadał pozwolenia na budowę przedmiotowej linii to nie można mówić w tym przypadku o samowoli budowlanej, gdyż realizacja tej inwestycji była zgodna z przepisami u.p.e. na okoliczność czego zachowała się dokumentacja znajdująca się w aktach sprawy.

Decyzją z dnia [...] stycznia 2019 r. Inspektor Wojewódzki uchylił powyższą decyzję i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia (k. 35 akt administracyjnych organu pierwszej instancji). Wskazał, że przedmiot postępowania prowadzonego przez Powiatowego Inspektora jest nieprecyzyjny. Żądanie stron obejmowało badanie legalności jedynie części linii przechodzącej przez działki [...] i [...], natomiast z sentencji decyzji wynika, że organ badał legalność powstania całej linii biegnącej przez nieokreśloną ilość działek. Inspektor Powiatowy nie ustalił także dokładnej daty powstania linii wysokiego napięcia. Z akt sprawy nie wynika również, aby organ pierwszej instancji podjął czynności zmierzające do pozyskania pozwolenia na budowę przedmiotowej linii. Wobec powyższego, Inspektor Powiatowy nie wyjaśnił wszystkich wątpliwości i tym samym przedwcześnie umorzył postępowanie.

Z uwagi na powyższe pismem z dnia [...] marca 2020 r. Inspektor Powiatowy wystąpił do E. S.A. o złożenie dodatkowych informacji i dokumentów w zakresie: zgodności przebiegu linii z projektem budowlanym, daty powstania przedmiotowej linii i pozwolenia na budowę (k. 37 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

Ponadto pismem z dnia [...] kwietnia 2020 r. wystąpił do Archiwum Państwowego w P. oraz do Archiwum Państwowego Oddział w K. z prośbą o podanie informacji czy w zasobach archiwalnych znajdują się dokumenty związane z wykonaniem przedmiotowej linii (k. 38 i 39 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

E. S.A. w odpowiedzi na pismo Powiatowego Inspektora poinformował, że aktualny przebieg linii wysokiego napięcia jest zgodny ze wcześniejszymi decyzjami administracyjnymi wydawanymi w przedmiotowej sprawie, czego dowód dał biegły geodeta w swej opinii z dnia [...] lutego 2020 r. wykonywanej na zlecenie Sądu Rejonowego w S. w sprawie dotyczącej ustanowienia służebności przesyłu dla linii 110 kV, która znajduje się w Sądzie (k. 42 akt administracyjnych organu pierwszej instancji). E. S.A. nie posiada kompletnego projektu budowlanego z okresu budowy pierwotnej linii, a dokonując remontu linii, slup na działce [...] został cofnięty w stronę zachodnią w kierunku drogi gruntowej oznaczonej [...] o około 61 m, ale nadal pozostał na działce [...] Ponadto wskazano, że zgodnie z posiadaną dokumentacją techniczną wykonano remont kapitalny "1. od sł. nr [...] do st. G. oraz K.", a linia napowietrzna została wyremontowana w 1970 r. i przebudowana była na całej linii nie zmieniając lokalizacji. Do powyższej odpowiedzi dołączono dwie mapy (sytuacja stacji [...] - załącznik 5). Podkreślono także, że właściciele działek nabyli nieruchomość w latach 90. XX wieku i posiadali pełną wiedzę o sposobie zagospodarowania przedmiotowych działek w infrastrukturę energetyczną, a wykonywany w tym czasie remont linii nie powodował sprzeciwu właścicieli.

Pismem z dnia [...] kwietnia 2020 r. Archiwum Państwowe Oddział w K. zwróciło się do Powiatowego Inspektora z prośbą o uściślenie informacji potrzebnych do ich wyszukania (k. 44 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

W związku z powyższym Inspektor Powiatowy zwrócił się do E. S.A. z prośbą o wskazanie: daty wystawienia pierwotnej decyzji na budowę przedmiotowej linii wysokiego napięcia, miejsca wystawienia dokumentu oraz jego aktotwórcę (k. 45 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

Archiwum Państwowe w P. pismem z dnia [...] kwietnia 2020 r. przesłało płytę CD zawierającą skany dokumentacji związanej przedmiotową inwestycją, z których wynika, że plan zmiany trasy linii 110kV G.-G. był uzgadniany i opiniowany już [...] maja 1954 r. (k. 46 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

Natomiast E. S.A. poinformowała pismem z dnia [...] maja 2020 r., że wszystkie informacje i dokumenty zostały przekazane oraz podmiot ten nie zna miejsca wystawienia dokumentu jak również aktotwórcy (k. 47 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

W dalszym toku postępowania administracyjnego pismem z dnia [...] maja 2020 r. zawiadomiono strony o zebranym materiale dowodowym, niezbędnym do wydania decyzji i możliwości wniesienia uwag bądź zastrzeżeń (k. 48 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

W dniu [...] czerwca 2020 r. stawiła się A. J. wnosząc uwagi: stwierdziła brak analizy geodezyjnej zestawienia z 1994 r. ujętego w tabeli; w piśmie z dnia [...] marca 2020 r. E. S.A. powołuje się na opinię biegłego geodety z dnia [...] lutego 2020 r., której nie ma w aktach dodając, iż podstawowym zagadnieniem do rozwiązania jest załączone do akt pozwolenie na budowę, które nie obejmuje swoim zakresem działki [...] (protokół wniesienia ustnych uwag na k. 49 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

W związku z powyższym pismem z dnia [...] czerwca 2020 r. wystąpiono ponownie do E. S.A. o przedłożenie wskazanej przez stronę analizy geodezyjnej i jednocześnie przedłużono postępowanie administracyjne z uwagi na konieczność zebrania dodatkowego materiału dowodowego (k. 50 i 51 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

Pismem z dnia [...] czerwca 2020 r. E. S.A. przesłał wnioskowane materiały (k. 53 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

Inspektor Powiatowy ponownie zawiadomił strony o zebranym materiale dowodowym i możliwości wniesienia uwag bądź zastrzeżeń (k. 54 akt administracyjnych organu pierwszej instancji). A. J., Z. K. oraz T. K. odnieśli się do zebranego materiału dowodowego podtrzymując swoje stanowisko w sprawie (k. 58 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

Decyzją z dnia [...] sierpnia 2020 r., [...] Inspektor Powiatowy umorzył w całości postępowanie w sprawie legalności budowy linii energetycznej wysokiego napięcia 110 kV w części przebiegającej przez działki 904 i [...], obręb P. (k. 60 akt administracyjnych organu pierwszej instancji). Wyjaśnił, że linia energetyczna istniała już przed 1970 r., natomiast modernizacja linii nastąpiła w 1995 r. Z zachowanych dokumentów niezbicie wynika, że realizowano przepisy zawarte w u.p.e. W związku z faktem, że budowa tej linii nie stanowiła samowoli budowlanej Inspektor Powiatowy orzekł o umorzeniu w całości postępowania administracyjnego w przedmiocie legalności jej budowy. Podkreślono, że w dacie budowy linii, to jest w 1952 r., obecni właściciele działek [...] i [...] nie byli właścicielami przedmiotowych nieruchomości. Późniejsze nabycie prawa własności nieruchomości nie upoważnia do żądania usunięcia słupów linii wysokiego napięcia, skoro sama linia nie jest samowolą budowlaną. Jednocześnie wskazano, że ewentualne przesunięcie lub wymiana słupów w osi dotychczasowego przebiegu linii energetycznej w trakcie jej eksploatacji nie czyni tej linii samowolą budowlaną, nie narusza również prawa własności każdoczesnego właściciela nieruchomości, który musi liczyć się z ograniczeniami w eksploatacji tej nieruchomości. Wynagrodzeniem spadku wartości nieruchomości, ograniczeń w jej zagospodarowaniu jest opłata z tytułu służebności przesyłu uiszczana przez przedsiębiorstwa energetyczne na rzecz ich właścicieli.

Pismem z dnia [...] września 2020 r. H. E. i A. E. wnieśli odwołanie od powyższej decyzji (k. 2–7 akt administracyjnych organu drugiej instancji). Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie art. 48 ust. 1 w zw. z art. 34 ust. 4 i art. 32 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm., dalej "P.b.") oraz przepisów postępowania administracyjnego:

1. art. 7 i art. 77 § 1 i 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (obecnie tekst jednolity Dz. U. z 2021 r., poz. 735 z późn. zm., dalej "K.p.a.") poprzez nie pozyskanie odpisu ksiąg wieczystych potwierdzających kto był właścicielem działki [...] w 1996 r., w którym realizowana była inwestycja oraz pominięcie, bądź niewłaściwą ocenę dowodów znajdujących się w aktach sprawy, w tym między innymi niezasadne uznanie, że brak jest w aktach sprawy danych uzasadniających przyjęcie zmiany parametrów technicznych przedmiotowego obiektu liniowego w sytuacji, gdy linia była wielokrotnie przebudowywana i zmieniała swoją lokalizację, a ostatnie roboty wykonywane w 1996 r. nie były remontem, ale całkowitą przebudową rozebranej linii;

2. art. 75 § 1 K.p.a. poprzez niepowołanie biegłego geodety w celu wykonania ilustracji na układzie współrzędnych danych z tabel załączonych do opinii biegłego sądowego (wykonane przez skarżących wykresy na układzie współrzędnych xy przebiegu linii z 1994 i 1996 r. nie pokrywają się);

3. art. 80 i art. 107 § 1 pkt 6 i § 3 K.p.a. poprzez brak w uzasadnieniu decyzji analizy dowodów przedstawionych w sprawie i podjęcie decyzji bez odniesienia się do skonkretyzowanych zarzutów wnioskodawców z dnia [...] sierpnia 2020 r.;

4. art. 8 K.p.a. poprzez bezkrytyczne przyjęcie oświadczeń pracowników E. S.A. i całkowite pominięcie analizy dokumentów składanych przez wnioskodawców oraz braku uzasadnienia z jakiego powodu odmówił im wiarygodności. W szczególności organ pominął fakt, że w momencie uzyskania pozwolenia na budowę w 1995 r. E. S.A. nie dysponował działką [...] (obecnie [...]).

W uzasadnieniu podkreślono, że linia nie mogła zostać wybudowana na podstawie u.p.e., gdyż roboty budowlane na podstawie tej ustawy były wykonywane kilkadziesiąt lat wcześniej i obejmowały zupełnie inny zakres prac określony w zarządzeniu Ministra Rolnictwa z [...] czerwca 1950 r. w sprawie zakresu powszechnej elektryfikacji we wsiach i osiedlach i nie są to budowy sieci. Nadto przedmiotem sprawy jest budowa linii dokonana na podstawie pozwolenia wydanego w 1995 r., gdyż wcześniejsze linie przestały istnieć wskutek ich rozbiórki, a E. S.A. nie wykazała dokumentu uprawniającego ją do budowy linii 110 kV na działce skarżących.

Odwołanie od decyzji Powiatowego Inspektora z dnia [...] sierpnia 2020 r., [...] zawierające tożsamą argumentację wnieśli także A. J., Z. K. i T. K. (k. 8–12 akt administracyjnych organu drugiej instancji).

Decyzją z dnia [...] października 2020 r., [...] Wojewódzki Inspektor utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy (k. 14–16 akt administracyjnych organu drugiej instancji). W uzasadnieniu organ podkreślił, że nie ulega wątpliwości, że linia istniała już przed 1970 r., a jedynie jej modernizacja (bez zmiany trasy) nastąpiła w 1995 r. Wojewódzki Inspektor podtrzymał argumentację zawartą w decyzji organu pierwszej instancji.

Pismem z dnia [...] listopada 2020 r. H. E., A. E., A. J., Z. K. i T. K. wnieśli skargę na powyższą decyzję (k. 10–12 akt sądowych) przedstawiając zarzuty naruszenia:

1. art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 K.p.a. poprzez brak wszechstronnego zbadania materiału dowodowego i pominięcie, że w 1995 r. doszło do realizacji budowy nowej linii elektroenergetycznej – to jest nowego obiektu budowlanego w miejsce zlikwidowanej, która zgodnie z projektem realizacyjnym była przeznaczona do rozbiórki. Oznaczało to, że w dacie uzyskania pozwolenia na budowę i w dacie prowadzenia prac na cudzym gruncie wymagane było legitymowanie się przez inwestora prawem do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. W ocenie skarżący organ błędnie przyjął, że inwestor takie uprawnienie posiadał;

2. art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 105 § 1 K.p.a. poprzez błędne utrzymanie w mocy decyzji umarzającej postępowanie;

3. art. 6, art. 7 i art. 8 K.p.a. poprzez pominięcie faktu, że skarżący pozbawieni zostali możliwości obrony swoich praw, gdyż w stosunku do inwestycji na ich działkach inwestor dokonał przebudowy linii napowietrznej w latach, gdy właściciele posiadali zobowiązanie Agencji Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa do przeniesienia prawa własności nieruchomości nabytej w przetargu, a do podpisania aktu notarialnego doszło [...] kwietnia 1996 r.;

4. art. 107 § 3 K.p.a. poprzez brak wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy, w szczególności nie odniesienie się do argumentów zawartych w piśmie z dnia [...] września 2020 r.;

5. art. 11 K.p.a. poprzez niewystarczające wyjaśnienie przesłanek, na których organ oparł się wydając decyzję w sprawie, szczególności także poprzez przytoczenie faktów wzajemnie sprzecznych;

6. art. 77 § 3 w zw. z § 75 § 1 K.p.a. poprzez nie powołanie biegłego celem ustalenia parametrów geodezyjnych urządzeń z wykreśleniem ich na mapie;

7. art. 80 K.p.a. poprzez przyznanie zbyt dużej mocy dowodowej pismom i oświadczeniom pracowników E. S.A., oparcie się wyłącznie na stanowisku zawartym w tych pismach i zapewnieniach, że parametry techniczne i przebieg linii nie uległ zmianie (gdy tymczasem sam inwestor przyznaje, że słup na działce [...] został przesunięty o kilkadziesiąt metrów w kierunku zachodnim, co ma dalszy wpływ na przebieg linii na działce [...]);

8. art. 3 pkt 6, 7 i 7a P.b. poprzez błędne uznanie, że w latach 1995-1996 r. doszło do przebudowy linii energetycznej, a nie budowy nowej oraz błędne uznanie, że inwestor legitymował się prawem do dysponowania gruntem na podstawie u.p.e.;

9. art. 33 ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 2 i art., 28 ust. 1 i art. 3 pkt 11 P.b., według stanu prawnego obowiązującego od [...] stycznia 1995 r., poprzez błędne uznanie, że inwestor miał prawo wykonywać roboty budowlanego na działce skarżących, pomimo, że nie przedstawił żadnego dokumentu potwierdzającego to uprawnienie, oraz, że postępowanie należy prowadzić z odwołaniem do przepisów z dnia budowy linii (lat 50 tych ubiegłego wieku) zamiast przepisów z daty wykonywania robót budowlanych na podstawie pozwolenia w 1995 r.;

10. art. 38 ust. 1 i 2 P.b. z 1994 r. poprzez błędne uznanie, że organ nie miał obowiązku przechowywania dokumentacji związanej z udzielonym pozwoleniem na budowę dłużej niż 5 lat;

11. art. 50 i 51 P.b. poprzez ich nie zastosowanie.

Wskazując na powyższe skarżący wnieśli o uchylenie decyzji obu instancji oraz zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania.

W odpowiedzi na skargę Wojewódzki Inspektor wniósł o jej oddalenie i podtrzymał dotychczasowe stanowisko (k. 14 akt sądowych).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje:

Skarga nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.

Sąd na wstępie zaznacza, że początkowo odniesie się do całości zarzutów skargi, gdyż chciałby uwypuklić, iż nie zgadza się z wyjściowymi założeniami, które, A. J., Z. K., T. K. oraz H. E. i A. E. przyjęli za podstawy swej argumentacji.

Przede wszystkim zauważyć należy, że skarżący – co precyzują w skardze przedstawiając zarzut naruszenia art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 K.p.a. (czyli przepisów określających reguły administracyjnego postępowania wyjaśniającego) – podkreślają, iż nie jest istotą sprawy badanie pierwotnych podstaw budowy spornej linii elektroenergetycznej na ich działkach w latach 50 tych ubiegłego wieku (zob. tezy do zarzutu naruszenia art. 33 ust. 2 pkt 2 w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 2 i art. 28 ust. 1 oraz art. 3 pkt 11 P.b.), ale przede wszystkim organy nadzoru budowlanego powinny skoncentrować się na ocenie charakterystyki i legalności zamierzenia inwestycyjnego zrealizowanego w 1995 r., które wymagało legitymowania się przez inwestora prawem do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Ten ostatni wymóg – zdaniem skarżących (jak wynika dalej z opisu do zarzutu naruszenia art. 3 pkt 6, 7 i 7a P.b.) – należy przyjąć za wówczas aktualny, gdyż roboty wykonane w latach 1995-1996 były budową nowej linii, czyli zamierzenia wymagającego posiadania praw do nieruchomości, przez które przebiega. Wreszcie skarżący podają w wątpliwość ustalenia przyjęte na podstawie pism i oświadczeń E. S.A., że linia elektroenergetyczna na przestrzeni lat nie zmieniła przebiegu.

W ocenie Sądu fakt istnienia linii od lat 50 tych ubiegłego wieku ma znaczenie. Oczywiście Sąd ma świadomość, że skarżący kwestionują legalność działań inwestora w 1995 i 1996 r., niemniej do genezy powstania linii należy sięgnąć, by wyjaśnić, że linia elektroenergetyczna na odcinku przebiegającym przez działki [...] i [...] była linią istniejącą podczas prac remontowych (uwagi co do ich zakresu – patrz niżej) w wymienionych tu latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku.

Z materiał dowodowego zebranego w aktach wynika, że sporna linia elektroenergetyczna powstawała w latach 50 tych ubiegłego wieku (zob. dokumenty archiwalne przekazane przez Archiwum Państwowe w P. – k. 43-44 akt administracyjnych organu pierwszej instancji). Linia elektroenergetyczna wysokiego napięcia 110 kV istniała już przed rokiem 1970, kiedy to ją wyremontowano. Fakt remontu z 1970 r. został wiarygodnie odnotowany w dokumentacji projektowej z roku 1994 r., która dotyczyła dalszych zamierzeń odnoszących się do tej linii (zob. opis techniczny do projektu technicznego remontu kapitalnego linii napowietrznej 110 kV Pątnów-Gniezno z 1994 r. – za k. 41 akt administracyjnych organu pierwszej instancji).

W ocenie Sądu organy nadzoru budowlanego mają rację przyjmując, że sporna linia elektroenergetyczna przebiegająca przez dzisiejsze działki [...] i [...] wykonana została pierwotnie w ramach powszechnej elektryfikacji obejmującej doprowadzenie przewodów elektrycznych napięcia użytkowego do budynków mieszkalnych oraz założenie w tych budynkach wewnętrznego urządzenia odbiorczego na podstawie u.p.e. Jak zaznaczono, można też przyjąć za udowodnione, że istniejąca linia była remontowana w latach 70 tych ubiegłego wieku.

Kwestionowany co do legalności remont z połowy lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku w ocenie Sądu niewątpliwie dotyczył linii istniejącej. Jak już zaznaczono, skarżący przedstawiając zarzuty skargi koncentrują się na konsekwentnym forsowaniu tezy, że skoro w 1995 r. (ewentualnie 1996 r.) doszło do demontażu linii (skarżący uwypuklają od początku postępowania, że demontaż linii przewidziano w zatwierdzonej wówczas dokumentacji), to oznacza, że przedsięwzięcie to było budową nowej linii.

W tym miejscu Sąd dla szerszego przedstawienia kontekstu prawnego zaznacza, że istnieje współcześnie bardzo bogate orzecznictwo rozróżniające stany faktyczne, które kwalifikować się będą jako remont, przebudowę albo rozbiórkę i budowę nowej linii energetycznej (odpowiednio art. 3 punkty 7a i 8 oraz 6 i 7 P.b.). Według stanowiska dominującego wymiana słupów w tego rodzaju obiekcie (przy braku zmiany jego parametrów) może mieścić się w pojęciu remontu, natomiast wymiana słupów przy zmianie ich charakterystyki jest z reguły traktowana jako przebudowa – na przykład przebudowa linii z jednotorowej na dwutorową (por. współczesny art. 3 pkt 3a P.b., który przypisuje obiektom liniowym jedną tylko cechę charakterystyczną, jaką jest długość).

Granice między pojęciami z art. 3 pkt 6-8 P.b., które powyżej pokrótce zarysowano, nie mają jednak w niniejszej sprawie zasadniczego znaczenia. Najważniejsze znaczenie prawne ma bowiem fakt – pomijany przez skarżących w rozważaniach – że kwestionowane przez nich zamierzenie zrealizowane przez poprzednika prawnego E. S.A. zostało sprecyzowane co do kwalifikacji w ostatecznej decyzji administracyjnej Urzędu Rejonowego w S. z dnia [...] stycznia 1995 r. , [...] dotyczącej remontu linii. Dopóki decyzja ta nie zostanie wyeliminowana z obrotu (a żadne okoliczności sprawy nie wskazują, aby w tym zakresie toczyło się kiedykolwiek jakiekolwiek postępowanie) dopóty zamierzenia remontowego zrealizowanego przy obiekcie linii w połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku nie można prawnie kwalifikować jako co innego, aniżeli remont, który swym zakresem obejmował demontaż starych słupów i wymianę ich na nowe.

W kontekście powyższe nie można się więc zgodzić z tezą, która wybrzmiewa jako podłoże większości argumentów skargi, że wykonanie zamierzenia z połowy lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku na linii przebiegającej przez działki [...] i [...] musiało wiązać się z ustaleniem, iż inwestor legitymuje się prawem do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Znaczenie prawne ma bowiem fakt, że inwestor uzyskał pozwolenie na remont linii i remont ten zrealizował.

W skardze przedstawiono też zarzut naruszenia art. 80 K.p.a. wyrażającego się w tym, że przeceniono moc dowodową dokumentów przedłożonych przez E. S.A., jako że wynikało z nich, iż podczas remontu przebiegu linii na działkach [...] i [...] nie zmieniono, gdy tymczasem w końcowej fazie postępowania administracyjnego (patrz pismo na k. 42 akt administracyjnych organu pierwszej instancji) ta sama spółka przyznała, że lokalizacja słupa została zmieniona dla działki [...] przez cofnięcie go w kierunku zachodnim w kierunku drogi gruntowej [...].

W ocenie Sądu powyższy fakt nie świadczy o zmianie w inwestycji naruszającej prawo. Żaden dokument dotyczący przebiegu linii nie wskazuje, aby przebieg ten został zmieniony. Z kolei przesunięcie słupa w kierunku zachodnim, co odnotowano, nastąpił zapewne wzdłuż osi linii energetycznej, jako że ta przebiega przez działkę [...] właśnie w relacji ca. wschód-zachód, gdzie działka stanowiąca drogę gruntową [...] jest na zachodzie.

Warto także w tym miejscu wskazać, że do protokołu z dnia [...] lipca 2019 r. (za k. 23 akt administracyjnych organu pierwszej instancji) przedstawiciel E. S.A. przedłożył protokół odbioru spornej linii datowany na [...] maja 1995 r. Protokół ten jest dokumentem prywatnym, niemniej jego wartość dowodowa jest wysoka, gdyż został on sporządzony i podpisany przez komisję składającą się z jedenastu osób, w większości posiadających uprawnienia budowlane. W dokumencie tym stwierdzono, i należy przyjąć, że wyczerpująco, iż dokonano odstępstw od zatwierdzonej dokumentacji w zakresie posadowienia słupów [...] To z kolei a contrario pozwala przyjąć za uprawdopodobnione, iż zapewne zmiana lokalizacji słupa [...] na działce [...] nastąpiła w osi linii energetycznej i była wcześniej przewidziana w zatwierdzonej dokumentacji projektowej (nie była więc odstępstwem).

W tym miejscu należy też uzupełniająco wyjaśnić, że nie mają racji skarżący, którzy w trakcie postępowania starali się wykazać, że protokół odbiorczy z dnia [...] maja 1995 r. dotyczy innych słupów aniżeli położone na działce (dzisiejszej) [...]. Przy dokumentacji towarzyszącej protokołowi odbiorczemu z 1995 r. znajdują się bowiem rysunki obrazujące dawną numerację słupów, gdzie wyraźnie widać, że sporny słup ma właśnie numer [...] (tak zeznał też pracownik E. S.A. w protokole z dnia [...] lipca 2019 r. na k. 23 akt administracyjnych organu pierwszej instancji). Dla upewnienia się, co do przestrzennego przebiegu linii Sąd dokonał też poglądowego porównania aktualnych danych przestrzennych z zaznaczonym przebiegiem linii (por. załączniki mapowe za k. 23 akt administracyjnych, względnie także złączniki mapowe do protokołu z dnia [...] sierpnia 2019 r. na k. 25 akt administracyjnych, z mapami poglądowymi na k. 132-134 akt sądowych). W ocenie Sądu analiza archiwalnych i dostępnych danych przestrzennych nie daje podstaw do twierdzenia, że sporna linia na działkach [...] i [...] zmieniła swój przebieg, bądź też, że dokonano w jej ramach zmian, które mogłyby świadczyć o istotnym odstąpieniu od pozwolenia na budowę Urzędu Rejonowego w S. z dnia [...] stycznia 1995 r. , [...] dotyczącą remontu linii.

Mając to wszystko na uwadze Sąd doszedł do przekonania, że nie ma podstaw do twierdzenia, iż linia energetyczna przebiegająca przez działki [...] i [...] w jakikolwiek sposób narusza prawo. W szczególności nie jest ona samowolą budowlaną, jak i też nic nie wskazuje, iż jej współczesna postać odbiega od warunków ostatniego udzielonego pozwolenia na budowę obejmującego remont tej linii z połowy lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że są prawidłowe kontrolowane decyzje organów nadzoru budowlanego, w których uznano, że postępowanie w kierunku badania legalności spornego odcinka linii na działkach [...] i [...] jest bezprzedmiotowe w rozumieniu art. 105 § 1 K.p.a. Słusznie zatem postępowanie to umorzono.

Wobec powyższego skargę H. E., A. E., A. J., Z. K. i T. K. oddalono na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 z późn. zm.).

Niniejszą sprawę rozpoznano na posiedzeniu niejawnym stosownie do art. 15 zzs4 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (obecnie tekst jednolity Dz. U. z 2020 r., poz. 1842 z późn. zm.), po uprzednim skierowaniu jej do takiego trybu przez Przewodniczącego Wydziału (k. 1 verte akt sądowych).