Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 10 lutego 2023 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział III w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Paweł Dańczak, Sędziowie Sędzia WSA Joanna Wyporska-Frankiewicz (spr.), Asesor WSA Anna Dębowska, , po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2023 roku na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym sprawy ze skargi M. M. na czynność Wójta Gminy [...] z dnia 12 września 2022 roku nr AO.4464.2022 w przedmiocie odmowy sfinansowania przez Gminę kosztów dowozu dziecka niepełnosprawnego do szkoły 1. stwierdza bezskuteczność zaskarżonej czynności; 2. zasądza od Wójta Gminy [...] na rzecz skarżącej M. M. kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Pismem z 26 sierpnia 2022 r. M. M. wystąpiła do Wójta Gminy C. z wnioskiem o zwrot kosztów dowozu dziecka niepełnosprawnego – Z. M. do Specjalnego Ośrodka Szkoleniowo Wychowawczego w G. gmina W. z miejsca zamieszkania matki i niepełnosprawnego dziecka – tj. z miejscowości J. Gmina C..

Pismem z 12 września 2022 r. Wójt Gminy C. poinformował M. M., że zgodnie z treścią art. 32 ust. 6 ustawy Prawo oświatowe (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 1082) obowiązkiem gminy jest zapewnienie niepełnosprawnym dzieciom pięcioletnim i sześcioletnim oraz dzieciom objętym wychowaniem przedszkolnym na podstawie art. 31 ust. 2, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższego przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej, innej formy wychowania przedszkolnego lub ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego. Wobec powyższego Gmina C. nie może refundować kosztów dowozu dziecka – Z. M. do Specjalnego Ośrodka Szkoleniowo - Wychowawczego w G. Najbliższą placówką, do której mogłaby uczęszczać bowiem córka strony i do której dowóz mogłaby organizować gmina C. jest Szkoła Podstawowa Specjalna w T., [...] S.. Jednocześnie organ zaznaczył, że Szkoła Podstawowa Specjalna w T. swoim zakresem nauczania oraz innymi wymaganiami określonymi dla szkół specjalnych, spełnia wymagania niezbędne dla edukacji córki wnioskodawczyni.

M. M. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi skargę na czynność Wójta Gminy C. z 12 września 2022 r. w przedmiocie odmowy sfinansowania przez Gminę kosztów dowozu dziecka niepełnosprawnego – Z.M. do Specjalnego Ośrodka Szkoleniowo-Wychowawczego w G. Skarżąca podniosła, iż nie zgadza się z przyjętym stanowiskiem wyrażonym w piśmie Wójta Gminy C., a jako matka dwójki niepełnosprawnych dzieci uważa ww. decyzję za krzywdzącą. W ocenie skarżącej Szkoła Podstawowa Specjalna w T. nie zapewnia bowiem takiego przygotowania w codziennym życiu, jak Specjalny Ośrodek Szkoleniowo-Wychowawczy w G.

Skarżąca dodała, że Specjalny Ośrodek Szkoleniowo-Wychowawczy w G. zapewnia w sposób ciągły edukację na etapie szkoły podstawowej oraz kolejno szkoły przysposabiającej dla dorosłych, a także posiada internat. Córka skarżącej Z. M. ma wady genetyczne - mutacja. Opiekunowie, nauczyciele posiadając odpowiednie kwalifikacje mają możliwości kontynuacji edukacji i wsparcia rozwoju, ponieważ dotychczas byli zatrudnieni w przedszkolu, do którego córka strony skarżącej wcześniej uczęszczała. W ocenie skarżącej jej sytuacja jest wyjątkowa ponieważ jest również matką 10-miesięcznego synka, który jest obciążony tą samą wadą genetyczną. Dojazd/przywóz ze szkoły w T. utrudniłby znacznie, a wręcz uniemożliwiał funkcjonowanie skarżącej w gospodarstwie domowym. W W. od godz. 8:15 rozpoczynają się specjalne zajęcia - integracja sensoryczna, po których córka skarżącej jest zawożona do ośrodka w G. na godz. 9:20 - odległość ok. 12 km (dojazd do szkoły w T. to ok. 23,5 km, zatem 28 min). Syn strony skarżącej – K. M. - odbywa te same zajęcia o godz. 9:00 - w tym czasie skarżąca zawozi córkę do Ośrodka w G. Ponadto Specjalny Ośrodek Szkoleniowo-Wychowawczy w G. zapewnia: zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze dla dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną, terapię logopedyczną prowadzoną w oparciu o nowoczesne programy, rewalidację indywidualną (korygowanie wad postawy, arteterapię, dogoterapię, hipoterapię i inne), terapię psychologiczną, trening umiejętności społecznych, zajęcia z pedagogiem, zajęcia z psychologiem, pracę w oparciu o alternatywne i wspomagające metody komunikacji (w tym z wykorzystaniem protezy mowy - "MOWIK"), terapię behawioralną, integrację sensoryczną, terapię ręki, cykliczne wyjazdy na pływalnię, lodowisko, kręgielnię. Dla 7-letniego dziecka szeroki zakres możliwości ze strony ośrodka jest rzutującym aspektem na jego rozwój i edukację małoletniej, najistotniejsze - opóźniony rozwój psychoruchowy, obniżone napięcie mięśniowe to diagnoza, którą lekarze już stwierdzili, jednak nie wiedzą jak będą wyglądać dalsze następstwa tej wady, ponieważ obciążone jest nimi kilkanaście osób na świecie. Stąd skarżąca uważa, że zmiana miejsca edukacji na przestrzeni lat może mieć negatywne konsekwencje, choćby w zaklimatyzowaniu się w nowym miejscu i środowisku, jak i - o ile nie najważniejsze - emocji, chęci i współpracy córki z otoczeniem.

W odpowiedzi na skargę Wójt Gminy C. wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonym rozstrzygnięciu.

Organ wyjaśnił, że po wnikliwej analizie wniosku skarżącej, w tym w szczególności orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego z rozpoznaniem niepełnosprawności intelektualnej w stopniu umiarkowanym pod kątem potrzeb dziecka niepełnosprawnego, a także treści przepisów ustawy Prawo oświatowe organ ustalił, że gmina C. w aktualnym stanie prawnym, nie jest zobowiązana do zwrotu kosztów dowozu dziecka niepełnosprawnego skarżącej do Specjalnego Ośrodka Szkoleniowo Wychowawczego w G. gmina W. z miejscowości J. Gmina C.. Analizując stan faktyczny ustalono, że Specjalny Ośrodek Szkoleniowo Wychowawczy w G. Gmina W. oddalony jest od miejsca zamieszkania dziecka niepełnosprawnego o ok 30 km. W znacznie bliższej odległości od zamieszkania dziecka skarżącej jest Szkoła Podstawowa w T. gmina S.. W tym przypadku odległość wynosi 8 km. Analizując orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego dziecka z 30 maja 2022 r., Nr 40/21/22 ustalono, że Szkoła Podstawowa w T. może w pełni zapewnić dziecku realizującemu obowiązek szkolny w klasie I w zakresie szkoły podstawowej posiadającemu orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z rozpoznaniem niepełnosprawności intelektualnej w stopniu umiarkowanym, kształcenie, terapię logopedyczną i inne zajęcia w pełnym zakresie wynikającym z orzeczenia. Wójt Gminy C. zwrócił się do Dyrektora Szkoły Podstawowej Specjalnej w T. o potwierdzenie na piśmie powyższych okoliczności. Organ podniósł nadto, że Szkoła Podstawowa Specjalna w T. jest placówką nowoczesną, w pełni dostosowaną dla potrzeb dzieci niepełnosprawnych o różnym poziomie niepełnosprawności intelektualnej. Szkoła posiada własny transport, którym dzieci niepełnosprawne dowożone są z miejsca swojego zamieszkania do placówki i z powrotem specjalistycznym samochodem, pod opieką opiekuna dzieci niepełnosprawnych posiadającego odpowiednie doświadczenie i przygotowanie specjalistyczne. Gmina C. gdzie zamieszkuje skarżąca i jej niepełnosprawne dziecko, od roku 2009 posiada zawartą z Gminą S. (organ prowadzący Szkoły Podstawowej Specjalnej w T.) porozumienie, w oparciu o które inne dzieci z niepełnosprawnościami z terenu Gminy C., specjalistycznym samochodem dowożone są do Szkoły w T. i odwożone po zajęciach do miejsca zamieszkania. Tym samym dziecko skarżącej zabierane byłoby do szkoły spod domu, w którym mieszka i przywożone do miejsca zamieszkania pod opieką, którą zapewnia dowożący. Zatem dowóz dziecka niepełnosprawnego do Szkoły Podstawowej Specjalnej w T., wbrew temu co twierdzi skarżąca, nie tylko nie dezorganizowałby lub uniemożliwiał znacznie funkcjonowanie gospodarstwa domowego, a wręcz pomagał jej w zajęciu się drugim niepełnosprawnym dzieckiem. Organ dodał, że dowóz i przywóz dziecka do szkoły i domu nie obciąża rodziców dziecka żadnymi kosztami

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Skarga jest uzasadniona.

Sądy administracyjne, zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2492), sprawują wymiar sprawiedliwości w zakresie swojej właściwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym § 2 cytowanego przepisu stanowi, że kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Na podstawie art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 259) – dalej: "p.p.s.a.", kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje między innymi orzekanie w sprawach skarg na inne niż określone w pkt 1 - 3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, z wyłączeniem aktów lub czynności wymienionych w tym przepisie.

Według zaś art. 146 § 1 p.p.s.a., w razie uwzględnienia skargi na akt lub czynność, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4, sąd uchyla ten akt albo stwierdza bezskuteczność czynności. Przepis art. 145 § 1 pkt 1 stosuje się odpowiednio. W sprawach skarg na akt lub czynność, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4, sąd może w wyroku uznać uprawnienie lub obowiązek wynikające z przepisów prawa (art. 146 § 2 p.p.s.a.).

Na wstępie należy zwrócić uwagę, że niniejsza sprawa została rozpoznana w trybie uproszczonym na podstawie wniosku organu w oparciu o treść art. 119 pkt 2 p.p.s.a.

Przedmiotem skargi jest czynność Wójt Gminy C. polegająca na odmowie zwrotu przez Gminę kosztów dowozu dziecka niepełnosprawnego Z. M. do Specjalnego Ośrodka Szkoleniowo Wychowawczego w G.

W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się, że tego rodzaju czynność jest czynnością z zakresu administracji publicznej dotyczącą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, w rozumieniu przytoczonego wyżej art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. (por. postanowienie NSA z 13 kwietnia 2016 r., sygn. akt I OSK 717/16 oraz powołane tam orzecznictwo; a także wyrok WSA w Bydgoszczy z 3 lutego 2021 r., sygn. akt II SA/Bd 1069/20 - dostępne w internetowej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych - orzeczenia.nsa.gov.pl).

W pierwszej kolejności należy podnieść, że powołana przez organ podstawa prawna, tj. art. 32 ust. 6 ustawy Prawo oświatowe, nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, albowiem materialnoprawną podstawę zaskarżonej czynności stanowił art. 39 ust. 4 pkt 1 ww. ustawy, zgodnie z którym obowiązkiem gminy jest zapewnienie uczniom niepełnosprawnym, których kształcenie i wychowanie odbywa się na podstawie art. 127, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej, a uczniom z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym - także do najbliższej szkoły ponadpodstawowej, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy 21 rok życia. Zdaniem sądu rozstrzygnięcie sprawy w oparciu o wadliwie wskazaną przez organ podstawę prawną było niewłaściwe, ale nie miało istotnego wpływu na treść rozstrzygnięcia.

Z art. 39, jak i z art. 39a ust. 1 ustawy Prawo oświatowe wynika, że gmina może realizować obowiązek zapewnienia uczniom niepełnosprawnym transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły w formie zorganizowania bezpośrednio przez gminę - we własnym zakresie - bezpłatnego transportu i opieki, albo w formie zwrotu kosztów przejazdu uczniów oraz opiekujących się nimi rodziców, gdy dowóz dziecka do szkoły zapewniają rodzice. Przy tym wybór sposobu realizacji omawianej powinności publicznoprawnej gminy jest pozostawiony rodzicom dziecka. W przypadku wyboru przez rodziców drugiej z wymienionych form, w sytuacji spełnienia ustawowych przesłanek, organ gminy nie może uchylić się od zawarcia umowy co do zwrotu kosztów przejazdu ucznia oraz jego opiekuna do najbliższej szkoły.

Interpretacja normy art. 39 ust. 4 pkt 1 ustawy Prawo oświatowe wymaga jej zestawienia z niepełnosprawnością konkretnego dziecka, która to niepełnosprawność może różnić się zarówno rodzajem, jak i zakresem. Dlatego "najbliższą" szkołą, przedszkolem, ośrodkiem będzie tylko taka szkoła, przedszkole i ośrodek, który pozwala jak najpełniej realizować zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego (lub w orzeczeniu o niepełnosprawności dziecka), a zatem jest najpełniej dostosowana do zdolności i możliwości psychofizycznych dziecka. Nie musi to być szkoła najbliższa w rozumieniu faktycznej odległości od miejsca zamieszkania dziecka. Szkoła bliższa geograficznie lecz w mniejszym stopniu pozwalająca urzeczywistnić wspomniane zalecenia, nie będzie zatem szkołą najbliższą w rozumieniu cytowanego przepisu (por. wyrok NSA z 18 grudnia 2014 r., sygn. akt I OSK 1961/14, Lex nr 1636862).

W sytuacji, w której organ twierdzi, że realizacja zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, zostanie zapewniona przez inną placówkę, która jest położona bliżej miejsca zamieszkania dziecka, powinien również wykazać, że ta najbliższa (geograficznie) placówka może zapewnić dziecku odpowiednie metody pracy i nauki, dostosowane do stopnia jego niepełnosprawności, dokonując w tym zakresie indywidualnej oceny, w szczególności w świetle orzeczenia o niepełnosprawności i orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dziecka. Należy przy tym zauważyć, że ocena potrzeb i możliwości niepełnosprawnego dziecka powinna być przez organ dokonywana w sposób szczególnie wnikliwy, z wykorzystaniem wiedzy fachowej oraz z uwzględnieniem, że skorzystanie z uprawnienia przewidzianego w art. 39 ust. 4 ustawy musi być realne, zaś uprawnienie to jest ściśle skorelowane z obowiązkiem gminy (por. wyrok WSA w Gdańsku z 18 czerwca 2020 r., sygn. akt III SA/Gd 769/19, Lex nr 3027455; wyrok WSA w Poznaniu z 17 lutego 2021 r., sygn. akt II SA/Po 398/20, Lex nr 3156603).

Organy administracji publicznej zobowiązane są do działania na podstawie i w granicach prawa, co wynika wprost z konstytucyjnych zasad zawartych w art. 2 i art. 7 Konstytucji RP.

Obowiązek działania zgodnego z prawem - niezależnie od formy prawnej załatwienia sprawy z zakresu administracji publicznej (decyzja, postanowienie, czynność materialno-techniczna, inne akty i czynności z zakresu administracji publicznej) - wymaga od organu podjęcia czynności nastawionej na prawidłowe ustalenie stanu faktycznego sprawy, zebrania wszystkich istotnych dowodów koniecznych do jej załatwienia oraz ich wnikliwej oceny. Z kolei prawidłowe ustalenie stanu faktycznego pozwala na zastosowanie właściwych przepisów prawa materialnego.

W kontrolowanej sprawie brak sformalizowanych reguł postępowania wiążącego się z zasadami zwrotu kosztów przejazdu uczennicy niepełnosprawnej do szkoły nie oznacza, że odmowa dokonania tej czynności może nastąpić bez szczegółowego ustalenia stanu faktycznego sprawy oraz oceny wszystkich jej istotnych okoliczności. Czynności z zakresu administracji publicznej podejmowane w sprawie indywidualnej powinny bowiem odnosić się do okoliczności konkretnego przypadku.

W realiach sprawy niniejszej, zaskarżona czynność - wyrażona w piśmie organu z 12 września 2022 r. – nie jest typową, sformalizowaną tak jak decyzja administracyjna, formą załatwienia sprawy z zakresu administracji publicznej, do której miałyby zastosowanie przepisy k.p.a. Do tego rodzaju niedecyzyjnych czynności organów administracji publicznej nie stosuje się przepisów k.p.a. Zakres przedmiotowy zastosowania przepisów k.p.a. określa art. 1 i 2 tej ustawy. Stosownie do tej regulacji, Kodeks postępowania administracyjnego normuje: 1) postępowanie przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych albo załatwianych milcząco; 2) postępowanie przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1; 3) postępowanie w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2; 4) postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń; 5) nakładanie lub wymierzanie administracyjnych kar pieniężnych lub udzielanie ulg w ich wykonaniu; 6) tryb europejskiej współpracy administracyjnej; 7) postępowanie w sprawie skarg i wniosków (Dział VIII) przed organami państwowymi, organami jednostek samorządu terytorialnego oraz przed organami organizacji społecznych. Kodeks postępowania administracyjnego szczegółowo wylicza elementy, jakie powinna zawierać prawidłowa decyzja, zaliczając do nich m.in. rozstrzygnięcie oraz uzasadnienie faktyczne i prawne (art. 107 § 1 pkt 5 i 6 k.p.a.), wskazując jednocześnie, że uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne – wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa (art. 107 § 3 k.p.a.).

Nie ulega wątpliwości, że ani art. 107 k.p.a., ani inne przepisy k.p.a., nie znajdują wprost zastosowania do zaskarżonej czynności, gdyż czynności tego rodzaju nie są dokonywane w trybie i na zasadach określonych w k.p.a. Dlatego ocena legalności zaskarżonej czynności winna nastąpić z uwzględnieniem zasad Konstytucji RP, na czele z zasadą demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP) i zasadą legalizmu (art. 7 Konstytucji RP) oraz z wyprowadzanymi z tej pierwszej zasadami szczegółowymi, w tym zwłaszcza zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa. Zasady te w powiązaniu z normami i standardami, jakim powinny odpowiadać działania organu administracji publicznej o charakterze władczym, pozwalają Sądowi uznać, że każda forma załatwienia sprawy indywidualnej wymaga od organu szczegółowego uzasadnienia podjętego rozstrzygnięcia. Prawo strony do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia jej sprawy w rozsądnym terminie obejmuje w szczególności obowiązek administracji uzasadniania swoich decyzji. Standardy "dobrej administracji" szerzej reguluje Europejski Kodeks Dobrej Praktyki Administracyjnej – dalej: EKDPA, przyjęty przez Parlament Europejski w dniu 6 września 2001 r. W akcie tym eksponuje się obowiązek należytego uzasadniania przez organy administracji swych rozstrzygnięć. Z art. 18 ust. 1 EKDPA wynika, że w odniesieniu do każdej wydanej przez instytucję decyzji, która może mieć negatywny wpływ na prawa lub interesy jednostki, należy podać powody, na których się ona opiera, a w tym celu należy jednoznacznie podać istotne fakty i podstawę prawną podjętego rozstrzygnięcia. Zgodnie zaś z art. 18 ust. 2 EKDPA urzędnik odstępuje od wydania decyzji, które opierałyby się na niewystarczających lub niepewnych podstawach i które nie zawierałyby indywidualnej argumentacji. Jak wskazuje się w orzecznictwie sądowoadministracyjnym, wprawdzie przywołane postanowienia odnoszą się wprost do urzędników i innych funkcjonariuszy unijnych (zob. art. 2 ust. 4 lit. b EKDPA), to w istocie wyznaczają pewne ogólne zasady (standardy), których winny przestrzegać organy administracji publicznej każdego demokratycznego państwa prawnego (por. wyroki NSA z 28 lutego 2020 r., sygn. akt I OSK 3264/18 oraz z 5 września 2019 r., sygn. akt II OSK 2430/17, Lex nr 2778821).

Brak prawidłowego uzasadnienia czynności z zakresu administracji publicznej stanowiącego jego integralną część, nie pozwala zarówno stronie jak i sądowi na poznanie motywów, jakimi kierował się organ podejmując takie rozstrzygnięcie. Nie do zaakceptowania jest sytuacja, w której organ uzasadnia odmowne załatwienie wniosku w sposób lakoniczny, bez odniesienia się do realiów konkretnego przypadku.

W sprawie będącej przedmiotem rozpoznania w piśmie z 12 września 2022 r. skierowanym do M. M., a informującym o odmowie zwrotu kosztów dowozu Z. M. do Specjalnego Ośrodka Szkoleniowo Wychowawczego w G., Wójt nie dokonał jakiejkolwiek oceny indywidualnego przypadku niepełnosprawnego dziecka, tj. Z. M.; nie odniósł się do dokumentacji dotyczącej jej osoby w kontekście przesłanki "najbliższej szkoły" w przedstawionym powyżej rozumieniu, a jedynie w sposób lakoniczny stwierdził, że najbliższą placówką, do której mogłaby uczęszczać córka skarżącej, i do której mogłaby dowóz organizować Gmina - jest Szkoła Podstawowa Specjalna w T. spełniająca wymogi realizacji zaleceń niezbędnych dla edukacji dziecka niepełnosprawnego. Trzeba zwrócić uwagę, iż w sytuacji, w której organ twierdził, że realizacja zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, zostanie zapewniona przez inną placówkę, która jest położona bliżej miejsca zamieszkania dziecka - to powinien on wykazać, że najbliższa szkoła podstawowa może zapewnić dziecku odpowiednie metody pracy i nauki, dostosowane do stopnia jego niepełnosprawności, dokonując w tym zakresie indywidualnej i wnikliwej oceny w świetle orzeczenia o niepełnosprawności i orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dziecka. Zatem skoro we wniosku została określona konkretna szkoła, w ocenie matki dziecka "najbliższa", jako najpełniej realizująca zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, to po stronie organu powstał wymóg wykazania, że wskazana przez niego szkoła, będzie mogła w takim samym stopniu, jak szkoła wskazana przez rodziców dziecka, realizować zalecenia zawarte w tym orzeczeniu. Nic takiego jednak nie miało miejsca przed podjęciem zaskarżonej czynności. Co więcej, jak wynika z akt administracyjnych, dopiero pismem z 24 października 2022 r. organ otrzymał informację od Dyrektora Szkoły Podstawowej Specjalnej w T., iż placówka ta spełnia zalecenia lekarskie wskazane w szczególności w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego dziecka skarżącej, a więc po dacie dokonania zaskarżonej czynności odmawiającej stronie skarżącej zwrotu kosztów dowozu dziecka niepełnosprawnego do wybranej przez nią szkoły. Tymczasem takie ustalenia organ powinien poczynić przed dokonaniem czynności i dać im wyraz w uzasadnieniu czynności, by umożliwić sądowi kontrolę jej prawidłowości. Również próba odniesienia się do tych dokumentów dokonana w odpowiedzi na skargę nie może konwalidować braku należytego uzasadnienia zaskarżonej czynności. Odpowiedź na skargę stanowi bowiem wyłącznie pismo procesowe, zaś zgodnie z tym co wyżej podniesiono, organ powinien poczynić ustalenia istotne dla prawidłowego rozpoznania wniosku przed dokonaniem czynności i dać im wyraz w jej uzasadnieniu, by umożliwić sądowi jej kontrolę (por. wyrok WSA w Gdańsku z 18 czerwca 2020 r., sygn. akt III SA/Gd 769/19, Lex nr 3027455).

Brak zachowania przedstawionych powyżej wymogów, przemawiał za koniecznością stwierdzenia bezskuteczności podjętej czynności. Bez poczynienia ustaleń w powyższym zakresie i przedstawienia stosownej argumentacji zaskarżona czynność została dokonana z naruszeniem art. 39 ust. 4 ustawy Prawo oświatowe.

Dlatego sąd, na podstawie art. 146 § 1 p.p.s.a., orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

Jednocześnie sąd nie przesądza o uznaniu uprawnienia skarżącej do zwrotu kosztów dowozu na podstawie art. 146 § 2 p.p.s.a., oceniając takie uprawnienie, jako przedwczesne wobec braku wyjaśnienia przez organ przesłanek, jakimi się kierował podejmując zaskarżoną czynność. Przepis art. 146 § 2 p.p.s.a. stanowi wyjątek od kasacyjnego charakteru orzeczeń sądu administracyjnego. Wyrok sądu uznający uprawnienie lub obowiązek wynikający z przepisów prawa zastępuje rozstrzygnięcie organu administracji. To na organie spoczywa jednak obowiązek uprzedniej oceny materiału dowodowego i jej wyrażenia w uzasadnieniu czynności, czego w tym przypadku zabrakło.

Rozstrzygnięcie dotyczące kosztów postępowania, zawarte w punkcie 2 sentencji wyroku, uzasadnia art. 200 p.p.s.a. Na koszty składa się uiszczony wpis od skargi w kwocie 200 zł.

Przy ponownym podejmowaniu czynności w przedmiocie wniosku o zwrot kosztów przewozu dziecka skarżącej organ uwzględni powyższą ocenę prawną, w szczególności uwzględni indywidualne potrzeby dziecka w procesie edukacyjno-terapeutycznym, zdrowotnym i dowozu do szkoły, w tym również okoliczności związane z jego adaptacją w danej placówce szkolnej, zwłaszcza przy uwzględnieniu rodzaju niepełnosprawności i stwierdzonych schorzeń, a następnie uzasadni podjętą czynność w sposób pełny.

a.l.