Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Art. 20 Konstytucji RP i art. 5 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.) odpowiadający

brzmieniu art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807 ze zm.) nie są przepisami prawa

materialnego stanowiącymi podstawę do wykazania sie interesem prawnym osoby przy składaniu wniosku o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na

znak towarowy, o którym mowa w art. 169 ust. 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2003 r., Nr 119, poz. 1117 ze

zm.).

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Edward Kierejczyk (spr.) Sędziowie NSA Andrzej Kuba Cezary Pryca Protokolant Anna Tomaka- Magdoń po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2007 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej H. H. Spółki z o.o. w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 16 października 2006 r. sygn. akt VI SA/Wa 770/06 w sprawie ze skargi H. H. Spółki z o.o. w W. na decyzję Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej z dnia [...] listopada 2005 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia w części prawa ochronnego na znak towarowy 1. uchyla zaskarżony wyrok, 2. uchyla decyzję Urzędu Patentowego z dnia [...] listopada 2005 r. nr [...] 3. zasądza od C. L. LLC z U. na rzecz H. H. Sp. z o.o. w W. kwotę 1950 zł (słownie: tysiąc dziewięćset pięćdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Zaskarżonym wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. oddalił skargę H. H. Sp. z o.o. w W. na decyzję Urzędu Patentowego RP z dnia [...] listopada 2005 r., nr [...], stwierdzającą wygaśnięcie, udzielonego na rzecz skarżącej, prawa ochronnego na znak towarowy CLEANIC- R-95 z dniem 14 stycznia 2004 r. w części dotyczącej towarów z klasy 3: produkty kosmetyczne z wyłączeniem: chusteczek nasączonych płynami kosmetycznymi, wacików, płatków kosmetycznych, patyczków z watą do celów kosmetycznych i waty do celów kosmetycznych.

Z ustalonego przez Sąd I instancji stanu faktycznego wynika, że z wnioskiem o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na ten znak wystąpiła a. firma C. L. LLC, powołując się na art. 169 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (tekst jedn. Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.), zwanej p.w.p., podnosząc, że zgodnie z posiadanymi informacjami znak towarowy CLEANIC- nigdy nie był używany w pełnej gamie "produktów kosmetycznych", a jedynie dla towarów, dla których prawa ochronnego nie wygaszono. Sama natomiast jest uprawniona z rejestracji znaku towarowego słowno-graficznego C CLINIQUE R-51 732, którego ochrona trwa od 23 maja 1973 r. dla towarów w klasach 3 i 5, tj.: kremy kosmetyczne, płyny do zmywania i olejki, szczególnie kremy oczyszczające, nawilżające płyny i kremy, środki upiększające - szczególnie puder do twarzy, zasadnicze podkłady do makijażu, róże, preparaty do upiększania oczu, szczególnie tusze, kreski do oczu, cienie do oczu, ołówki do brwi, zmywacze do oczu, szminki, dezodoranty, lakiery do włosów, olejki do kąpieli. Swój interes prawny wnioskodawca uzasadnił tym, że gdyby obecnie chciał wystąpić o udzielenie prawa wyłącznego na odmianę znaku C CLINIQUE dla produktów kosmetycznych, uzyskałby prawdopodobnie odmowę ze względu na podobieństwo do zarejestrowanego znaku CLEANIC-, pomimo że jest właścicielem prawa z rejestracji z wcześniejszym pierwszeństwem. Obecna sytuacja ogranicza jego swobodę działalności gospodarczej zagwarantowanej w art. 20 Konstytucji RP i wynikającą z art. 5 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 z zm.). Uprawniony z prawa ochronnego, wnosząc o oddalenie wniosku, podkreślił między innymi, że zarówno uprawiony, jak i wnioskodawca uzyskali przysługujące im prawa wyłączne na swoje oznaczenia z zachowaniem przepisów prawa, a sytuacja prawna tych podmiotów wynika z równości wolności prowadzenia działalności gospodarczej, zatem nietrafne jest powołanie się na przepisy Konstytucji i Prawa działalności gospodarczej jako podstawę interesu prawnego.

Urząd Patentowy RP zaskarżoną decyzją z dnia [...] listopada 2005 r. stwierdził wygaśnięcie prawa ochronnego na znak towarowy CLEANIC- w części wskazanej we wniosku podkreślając, że celem takiego postępowania o uznanie prawa za wygasłe jest eliminacja znaków faktycznie nieużywanych w obrocie. Uznał istnienie po stronie firmy a. ważnego interesu prawnego do złożenia wniosku w tej sprawie, do którego zaliczył uzyskanie przez nią pewności co do zakresu praw wyłącznych przysługujących podmiotom gospodarczym, w tym prawa ochronnego na znak towarowy. Ponadto uprawniona z prawa ochronnego na ten znak firma z W., na której w myśl art. 169 ust. 6 p.w.p. ciążył obowiązek wykazania używania spornego znaku lub istnienia ważnych powodów usprawiedliwiających jego nieużywanie, nie wykazała jego używania dla produktów lub towarów kosmetycznych innych niż wskazane we wniosku, a wręcz przeciwnie, przedstawione przez nią dokumenty stanowiły dowód używania znaku CLEANIC' jedynie dla towarów, których wniosek o wygaśnięcie nie obejmował.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. podzielił w całości w zaskarżonym wyroku stanowisko Urzędu Patentowego w kwestii istnienia po stronie firmy a. ważnego interesu prawnego uzasadniającego wystąpienie z wnioskiem o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy CLEANIC- w części, opartego na art. 20 Konstytucji i art. 5 Prawa działalności gospodarczej. Nie uwzględnił tym samym skargi H. H. Sp. z o.o. w W., ponieważ zaskarżona decyzja organu nie została wydana z naruszeniem prawa mającym wpływ na prawidłowość dokonanego przez ten organ rozstrzygnięcia. W ocenie Sądu, Urząd Patentowy na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego poczynił prawidłowe ustalenia polegające na stwierdzeniu, że uprawniony wykazał używanie spornego znaku tylko dla tych produktów kosmetycznych w klasie 3, które nie były objęte wnioskiem o wygaśnięcie prawa ochronnego. Zgodził się również z organem, że nieuzasadnione jest stanowisko uprawnionego stwierdzające, że wprowadzenie na rynek chusteczek nasączonych produktem kosmetycznym jest w istocie wprowadzeniem tego produktu kosmetycznego do obrotu, tylko przy użyciu innego nośnika jakim są te chusteczki. Ustawa Prawo własności przemysłowej nie posługuje się pojęciem używania pośredniego znaku lub używania go przez nośniki. Używanie znaku musi być rzeczywiste dla towarów objętych rejestracją. Uznał, że wprowadzanie do obrotu chusteczek nasączonych odpowiednimi środkami kosmetycznymi, takimi jak kremy czy środki nawilżające, nie może być uznane za wprowadzanie do obrotu produktów kosmetycznych. Organ słusznie wskazał w swojej decyzji, że klasa 3 obowiązującej klasyfikacji nicejskiej obejmuje jako rodzaj towaru chusteczki nasączone płynami kosmetycznymi, odrębnie zaś sklasyfikowano kremy kosmetyczne i towary, czy artykuły kosmetyczne występujące w postaci płynów (np. mleczka, toniki kosmetyczne). Klasyfikacja ta dokonuje podziału towarów ze względu na ich rodzaj, a nie pod względem skutków ich działania. W ocenie Sądu organ prawidłowo przeprowadził postępowanie administracyjne w tej sprawie, w uzasadnieniu odniósł się do wszystkich zebranych dowodów i wyczerpująco uzasadnił swoje stanowisko.

H. H. Sp. z o.o. w W. zaskarżyła wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. w całości, domagając się jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji oraz o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.

Skarga kasacyjna została oparta na podstawie art. 173 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., i wyrokowi zarzuca naruszenie następujących przepisów:

prawa materialnego, tj. art. 20 Konstytucji, art. 5 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. (a nie jak błędnie podała strona z dnia 21 marca 1985 r.) Prawo działalności gospodarczej oraz art. 169 ust. 1 i 2 p.w.p. poprzez niewłaściwe zastosowanie,

prawa procesowego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy przez niezastosowanie art. 145 § 1 p.p.s.a. w zw. z art. 7, 8, 77, 107 § 3 k.p.a. oraz art. 151 p.p.s.a. przez jego zastosowanie w sytuacji, kiedy Sąd powinien był zastosować art. 145 § 1 p.p.s.a.

Zawarte w uzasadnieniu skargi stanowisko sprowadza się do dwóch zarzutów podnoszonych przez skarżącą zarówno w postępowaniu administracyjnym, jak i w skardze do sądu I instancji. W pierwszej kolejności ponownie zakwestionowała uznanie przez WSA istnienia po stronie wnioskodawcy interesu prawnego uzasadniającego zainicjowanie postępowania o wygaśnięcie prawa ochronnego na znak towarowy CLEANIC- udzielonego na rzecz skarżącej. Wskazała, że przepisy p.w.p. nie definiują na własny użytek pojęcia interesu prawnego, zatem w tym zakresie ma zastosowanie wprost art. 28 k.p.a. Powołując się na orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego przypomniała, że o istnieniu interesu prawnego decydują przepisy prawa materialnego przyznającego stronie konkretne i indywidualne korzyści. Od tak rozumianego interesu prawnego należy odróżnić interes faktyczny, to jest stan, w którym strona jest wprawdzie bezpośrednio zainteresowana rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, nie może jednak tego zainteresowania poprzeć konkretnymi przepisami prawa materialnego, stanowiącymi podstawę skutecznego żądania stosownych czynności organu administracji. Drugą cechą interesu prawnego jest jego realność, to znaczy interes ten musi rzeczywiście istnieć w dacie stosowania danych norm prawa administracyjnego. Nie może to być interes tylko przewidywalny w przyszłości ani hipotetyczny, musi być konkretny, bezpośredni, realny, znajdujący uzasadnienie w okolicznościach faktycznych, które uzasadniają zastosowanie norm prawa materialnego. Wymienione wyżej przesłanki nie zostały w żaden sposób spełnione przez wnioskodawcę. Jest on uprawniony z rejestracji swojego znaku towarowego tj. C CLINIUE i nigdy wcześniej nie ubiegał się o rejestrację w Polsce znaku towarowego CLEANIC-, którego używa skarżąca. Nie występował również o unieważnienie znaku towarowego CLEANIC- z powodu ryzyka konfuzji ze swoim znakiem. Ma on zatem pełny dostęp do swojego znaku, którym się posługuje i nie można uznać, że ma interes prawny w dostępności znaku CLEANIC-.

Ponadto Urząd Patentowy w toku postępowania w sprawie rejestracji spornego znaku towarowego nie stwierdził jego podobieństwa do znaku wnioskodawcy. Nie miał zatem miejsca konflikt prawny dotyczący używania tych dwóch oznaczeń pomimo ich wieloletniego, równoległego używania. Tym samym w rzeczywistości istnieje pewność co do sytuacji prawnej zarejestrowanych znaków. Skarżąca podkreśliła, że Sąd naruszył art. 20 Konstytucji, wskazując go jako podstawę interesu prawnego amerykańskiej firmy, ponieważ posiadanie przez każdą ze stron prawa z rejestracji swoich znaków towarowych w niczym nie narusza wolności gospodarczej, zagwarantowanej ustawą zasadniczą. Każdy z podmiotów może w pełnym zakresie, wynikającym z przynależnych mu praw do znaków towarowych, prowadzić działalność gospodarczą, a ten przepis Konstytucji nie uzasadnia działań zmierzających do ograniczenia cudzych, prawidłowo przyznanych praw. Sąd naruszył również art. 5 ustawy Prawo działalności gospodarczej niewłaściwie przyjmując, że wolność prowadzenia działalności gospodarczej na równych prawach uzasadnia w tym przypadku działania wnioskodawcy zmierzające do ograniczenia cudzej wolności i skazując podmioty gospodarcze na nierówność. Przyjęcie istnienia interesu prawnego po jego stronie spowodowało błędne zastosowanie art. 169 ust. 2 p.w.p.

Skarżąca nie zgodziła się również z ustaleniami Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W., z których wynika, że Urząd Patentowy dokonał wszechstronnego wyjaśnienia sprawy i wyczerpująco zebrał materiał dowodowy. W żaden sposób nie została wykazana przesłanka konkurencyjności między stronami postępowania, uzasadniająca istnienie interesu prawnego wnioskodawcy. Ponadto bezpodstawnie przyjęto, że skarżąca nie udowodniła używania znaku dla objętych rejestracją towarów. Za całkiem bezpodstawne uznała stwierdzenie Sądu, że wprowadzenie do obrotu chusteczek nasączonych środkami kosmetycznymi nie jest wprowadzaniem do obrotu środków kosmetycznych. Podkreśliła, że w jej przypadku znakiem towarowym oznaczany jest zarówno nośnik, którym jest chusteczka, jak i inny specyficzny produkt sprzedawany wraz z tym nośnikiem. Natomiast Sąd, w ślad za organem, zdaje się stwierdzać, że istnieją lepsze i gorsze sposoby wprowadzania środków kosmetycznych do obrotu i np. wprowadzenie produktu w butelkach czy słoiczkach jest wprowadzeniem do obrotu, natomiast wprowadzenie na chusteczkach takim działaniem nie jest.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną uczestnik postępowania zaznaczył, że ze skutecznym wnioskiem o wygaszenie prawa ochronnego może wystąpić wyłącznie podmiot legitymujący się prawem, którego zakres pokrywa się choćby częściowo z prawem będącym przedmiotem postępowania o wygaszenie prawa ochronnego z powodu jego nieużywania i może mieć bezpośredni wpływ na sferę prawną tego konkurenta. Uczestnik swój interes prawny wywodzi ze swojego prawa ochronnego na znak towarowy C CLINIQUE, na które zakres ochrony wygaszenia znaku CLEANIC- ma bezpośredni wpływ. Natomiast powołanie się na przepisy Konstytucji i Prawa działalności gospodarczej służyło do skonkretyzowania tego interesu prawnego. Ponadto, jak wynika z akt spraw, strony są w stosunku konkurencji do siebie, ponieważ z wykazu obu znaków CLEANIC- i CLINIQUE wynika, że obejmują one zakresem ochrony te same produkty, tzn. kosmetyki z klasy 3. Skarżąca może w każdej chwili wejść w zakres działalności uczestnika chociażby poprzez rozszerzenie swojej gamy produktów o tusze oznaczone znakiem CLEANIC-. Groźba wystąpienia konfliktu między obydwoma znakami jest rzeczywista i realna, ponieważ są one znakami identycznymi pod względem fonetycznym i łudząco podobnymi pod względem wizualnym.

Nie jest również zasadny pogląd skarżącej, że możliwość dochodzenia wygaszenia lub unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy należy ograniczyć tylko do wąskiej grupy sytuacji, kiedy wnioskodawca chce używać tego samego znaku co uprawniony. W takiej sytuacji podmiot zainteresowany wygaszeniem znaku faktycznie nieużywanego musiałby najpierw zgłosić do rejestracji identyczny znak w celu uzyskania "pseudo"- legitymacji czynnej do złożenia wniosku o wygaszenie. To znaczy, że uczestnik musiałby najpierw zgłosić do rejestracji na swoją rzecz znak towarowy CLEANIC w celu uzasadnienia interesu prawnego do uznania za wygasłe praw ze znaku skarżącej. Ponadto, cel instytucji wygaszenia prawa ochronnego na znak towarowy, którym jest udzielenie osobom trzecim uprawnienia w postępowaniu dotyczącym eliminowania z obrotu prawnego praw ochronnych na znaki w rzeczywistości nieużywane, uzasadnia liberalne podejście do kwestii interesu prawnego w tym zakresie. Odmienne stanowisko byłoby sprzeczne z Pierwszą Dyrektywą Rady z dnia 21 grudnia 1988 r., mającą na celu zbliżenie ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do znaków towarowych (89/104/EWG)(OJ EC No L 40, 11/02/1989, str. 1, Uwaga nr 8 Dyrektywy), oraz uwagą 9 do Rozporządzenia Rady (WE) Nr 40/94 z 20 grudnia 1993 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (OJ EC No L 11, 14/01/1994, str. 1).

Odnosząc się do niewłaściwej oceny towarów uczestnik podkreślił, że p.w.p. oraz Dyrektywa Rady o znakach towarowych wymagają, aby używanie znaku było rzeczywiste i dla konkretnych towarów objętych wykazem. Regulacje te nie znają określenia używania oznaczenia poprzez nośniki.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Wynikające z art. 183 § 1 p.p.s.a. związanie Naczelnego Sądu Administracyjnego granicami skargi kasacyjnej, z wyjątkiem branej z urzędu pod rozwagę nieważności postępowania, kształtuje zakres dokonywania oceny legalności wyroku sądu I instancji tylko na podstawie sformułowanych w niej zarzutów. Tam, gdzie dotyczą one naruszenia przepisów postępowania w zakresie ustalenia stanu faktycznego sprawy, ocenia się je w pierwszej kolejności, bo jedynie do bezspornego stanu faktycznego można odnosić zarzuty naruszenia prawa materialnego co do prawidłowości jego wykładni lub zastosowania. Przedstawiony tok czynności ulega zmianie, gdy jeden spośród innych zarzutów musi być oceniany w pierwszej kolejności, jeżeli w razie potwierdzenia jego zasadności wpłynie on na wynik sprawy. Taka sytuacja zaistniała w rozpoznawanej sprawie z powodu sformułowania w skardze kasacyjnej zarzutu braku legitymowania się przez uczestnika postępowania interesem prawnym przy wystąpieniu z wnioskiem o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego skarżącej do powyższego znaku towarowego. Zarzut ten skarżąca powiązała z naruszeniem art. 169 ust. 2 p.w.p., art. 20 Konstytucji i art. 5 Prawa działalności gospodarczej przez ich niewłaściwe zastosowanie w postępowaniu administracyjnym i sądowym.

Art. 169 ust. 2 p.w.p. stanowi, że Urząd Patentowy wydaje decyzję stwierdzającą wygaśnięcie prawa ochronnego na znak towarowy w przypadkach, o których mowa w ust. 1, na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes prawny. Jednym z czterech takich przypadków jest nieużywanie zarejestrowanego znaku towarowego w sposób rzeczywisty dla towarów objętych prawem ochronnym w ciągu nieprzerwalnego okresu pięciu lat, po dniu wydania decyzji o udzieleniu prawa ochronnego, chyba że istnieją ważne powody jego nieużywania (art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p.), przyjęte w tej sprawie przez Urząd Patentowy i Sąd I instancji. Jest to postępowanie wszczynane na wniosek podmiotu, który oprócz wskazania konkretnej przesłanki wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy musi legitymować się interesem prawnym w uzyskaniu korzystnego dla siebie orzeczenia. Różni się ono w sposób zasadniczy od wymogów obowiązujących przy wnoszeniu sprzeciwu wobec prawomocnej decyzji Urzędu Patentowego o udzieleniu patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji (art. 246 i 247 p.w.p.), gdzie podmiot wnoszący sprzeciw obowiązany jest tylko przedstawić okoliczności uzasadniające unieważnienie patentu lub wymienionych praw, bez wykazywania swojego interesu prawnego przy dokonywaniu tej czynności. Postępowanie sprzeciwowe ma w określonych mu granicach cechy postępowania inicjowanego tzw. skargą powszechną. Nie istnieje natomiast między nim a postępowaniem, o którym mowa w art. 169 ust. 2 p.w.p., wolna przestrzeń pozwalająca na liberalne egzekwowanie od wnioskodawcy obowiązku wykazania się interesem prawnym lub modyfikacją istoty tego pojęcia. Interes prawny nie może istnieć tylko w części, a samo zainteresowanie wynikiem sprawy to cecha kształtująca istotę interesu faktycznego.

W przepisach p.w.p., podobnie jak w ustawie z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych (Dz. U. Nr 5, poz. 17 ze zm.) nie ma określonej definicji interesu prawnego. Jego istota jest przedstawiana w doktrynie i orzecznictwie w nawiązaniu do pojęcia strony w postępowaniu administracyjnym (art. 28 k.p.a.) i sądowoadministracyjnym (art. 50 § 1 p.p.s.a.). Interes prawny jest podstawowym elementem pojęcia strony postępowania, wywodzącym się z normy prawa materialnego, która daje określonemu podmiotowi możliwość żądania konkretyzacji jego uprawnień i obowiązków dla ich ochrony przed naruszeniami wynikającymi z niekorzystnego dla niego aktu. Na etapie wszczęcia postępowania wystarczające jest prawdopodobieństwo istnienia związku pomiędzy obowiązującą normą o charakterze materialnoprawnym a sytuacją prawną takiego podmiotu, ponieważ o zasadności roszczenia decyduje wynik postępowania. Wskazywanie licznych cech interesu prawnego budowanego na tej konstrukcji nie stwarza większych trudności dla stron postępowania administracyjnego i sądowego, co znajduje potwierdzenie w rozpoznawanej sprawie. Nie ma więc potrzeby powtarzania trafnej argumentacji skarżącej co do wymogów, jakie trzeba spełnić przy wykazywaniu istnienia interesu prawnego strony postępowania, o które chodzi w art. 169 ust. 2 p.w.p. Musi on być osobisty, konkretny, dający się obiektywnie stwierdzić i znajdujący uzasadnienie w przepisach prawa materialnego, a przede wszystkim zawsze realny i aktualny. Nie można bowiem przyznać legitymacji do występowania w charakterze strony temu, kto uzasadnia swój interes prawny zdarzeniami przyszłymi, które w jego ocenie mogą wystąpić dopiero później. Wspomniane trudności, podobnie jak w tej sprawie, pojawiają się dopiero na etapie wykazywania, z jakich przepisów prawa materialnego wynika interes prawny strony postępowania oceniany przez organ i sąd.

Uczestnik postępowania oparł swój interes prawny na art. 20 Konstytucji i art. 5 Prawa działalności gospodarczej przyjmując, że jego wolność gospodarcza jako przedsiębiorcy zagwarantowana tymi przepisami, zostanie ograniczona w razie ubiegania się o uzyskanie prawa ochronnego na znak towarowy faktycznie nieużywany przez skarżącą. Ponadto wskazał na niekorzystne dla niego skutki w postaci kolizji ze znakiem towarowym skarżącej i niebezpieczeństwa pomyłek wśród potencjalnych klientów, gdyby wprowadziła ona do obrotu kosmetyki oznaczone swoim znakiem. Z tych powodów wymienione przepisy zostały uznane przez Urząd Patentowy i Sąd I instancji za normy prawa materialnego, z których uczestnik postępowania wywiódł swój interes prawny, co podważono w skardze kasacyjnej.

Przed dalszymi rozważaniami należy przypomnieć brzmienie obu przepisów. Art. 20 Konstytucji stanowi, że społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. Z kolei według art. 5 Prawa działalności gospodarczej, podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. W piśmiennictwie podkreśla się, że zadaniem Konstytucji jest nie tylko określenie ustroju politycznego państwa, ale także sprecyzowanie zasad, na jakich opiera się ustrój gospodarczy; określają go art. 20 i art. 21 stanowiące fundament tego ustroju (W. Skrzydło, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Zakamycze 2002, wyd. IV). Sformułowana w art. 20 Konstytucji zasada wolności działalności gospodarczej obejmuje zespół norm konstytucyjnych, wyznaczając władzom publicznym, zwłaszcza ustawodawcy, zakaz arbitralnej ingerencji w sferę zachowań podmiotów gospodarczych przy tworzeniu prawa (J. Ciapała, Konstytucyjna zasada wolności działalności gospodarczej. Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny, 2001/4/15). Takie jego rozumienie przyjmuje w licznych orzeczeniach Trybunał Konstytucyjny przy badaniu zgodności z nim przepisów ustawowych.

Podobny charakter normy o charakterze ustrojowym dostrzega się w art. 5 Prawa działalności gospodarczej, którego brzmienie odpowiada art. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 41, poz. 324 ze zm.) i art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807 ze zm.). Rozwijają one konstytucyjną zasadę wolności gospodarczej. W piśmiennictwie zwraca się uwagę, że dokonuje się tego w dwóch sferach. Odnośnie wykonywania działalności gospodarczej chodzi o swobodę prawnej organizacji działalności (wybór formy organizacyjno-prawnej, system kierowania i organizacji wewnętrznej przedsiębiorstwa, zmiany strukturalne i zrzeszanie się przedsiębiorstw) i samodzielność w jej wykonywaniu (podejmowanie decyzji na własny rachunek i odpowiedzialność w sferze działalności eksploatacyjnej i inwestycyjnej przedsiębiorstwa oraz jego finansów). Druga sfera obejmuje swobodę działalności gospodarczej jako publiczne prawo podmiotowe o charakterze negatywnym, któremu odpowiada ogólny obowiązek nienaruszalności swobody działania beneficjentów tego prawa (C. Kosikowski, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2005, s. 42-44). Utożsamia się też swobodę działalności gospodarczej z wolnością gospodarczą, łączoną z innymi wolnościami człowieka i jego prawem do własności, przedsiębiorczości, wyboru zajęcia, wolnej konkurencji (M. Zdyb, Prawo działalności gospodarczej. Komentarz, Zakamycze 2000, komentarz do art. 5). Trzeba jednocześnie uwzględniać zawarte w art. 1, 5 i 6 ust. 1 kolejno wymienionych trzech ustaw odesłanie do innych przepisów określających warunki podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, co dodatkowo potwierdza ich ustrojowy charakter.

Z powyższych względów należy przyjąć, że art. 20 Konstytucji i art. 5 Prawa działalności gospodarczej odpowiadający brzmieniu art. 6 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie są przepisami prawa materialnego stanowiącymi podstawę do wykazania się interesem prawnym osoby przy składaniu wniosku o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy, o którym mowa w art. 169 ust. 2 p.w.p.

W rezultacie skarga kasacyjna trafnie zarzuciła naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie art. 20 Konstytucji i art. 5 Prawa działalności gospodarczej, które nie mogły stanowić podstawy do wykazania się interesem prawnym uczestnika postępowania przy składaniu wniosku, o którym mowa w art. 169 ust. 2 p.w.p. Nie wystarczyło powołanie się na prawdopodobne zagrożenie wynikające z kolizji w razie wprowadzenia do obrotu towarów oznaczonych znakiem przyznanym dla skarżącej. Dotychczas nie doszło między stronami do jakiegokolwiek sporu wskazującego na istnienie konfliktu wymagającego przeciwdziałania uczestnika postępowania. Są one konkurencyjnymi przedsiębiorstwami na rynku kosmetyków w granicach zasady swobody działalności gospodarczej, a ich obszary działania nie krzyżują się. Nie ma tu również wspomnianego w odpowiedzi na skargę kasacyjną naruszenia prawodawstwa wspólnotowego. Uwagi 8 i 9 Pierwszej Dyrektywy Rady z dnia 21 grudnia 1988 r. i Rozporządzenia Rady (WE) z dnia 20 grudnia 1993 r. określają jedynie kryterium wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy, natomiast ustalenie procedury w tych sprawach należy do kompetencji każdego z Państw Członkowskich.

W zaistniałej sytuacji zbędne było dokonywanie przez Naczelny Sąd Administracyjny oceny zaistnienia przesłanki stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy przewidzianej w art. 169 ust. 1 pkt 1 p.w.p. i związanych z nią zarzutów naruszenia przepisów postępowania, skoro w okolicznościach tej sprawy postępowanie nie mogło być nawet wszczęte. Z powyższych względów Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 188 w związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i art. 203 pkt 2 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.