Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Agnieszka Banach (spr.) Sędzia WSA Renata Detka Sędziowie Sędzia WSA Dorota Pędziwilk-Moskal Protokolant Starszy inspektor sądowy Urszula Opara po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 marca 2022 r. sprawy ze skargi A. S.-G. i M. G. na czynność Burmistrza Miasta i Gminy z dnia [...] października 2021 r. znak: [...] w przedmiocie odmowy zwrotu kosztów przejazdu ucznia niepełnosprawnego do szkoły I. stwierdza bezskuteczność zaskarżonej czynności; II. zasądza od Gminy K. na rzecz A. S.-G. i M. G. solidarnie kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

II SA/Ke [...]

UZASADNIENIE

Zaskarżoną czynnością - wyrażoną w piśmie z dnia [...] października 2021 r. znak: [...] - Burmistrz Miasta i Gminy (dalej też jako "Burmistrz") negatywnie rozpoznał wniosek A. S.-G. i M. G. z dnia [...] października 2021r. o zwrot pokrycia kosztów dowożenia dziecka niepełnosprawnego M. G. z miejsca zamieszkania do Prywatnej Szkoły Podstawowej w K..

Powołując się na treść art. 39 ust. 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r., poz. 1082 ze zm.), zwanej dalej "ustawą", organ wskazał, że najbliższą obwodową szkołą podstawową dla miejsca zamieszkania ucznia jest Szkoła Podstawowa Nr [...] w K. przy ul. [...] (położona 650 m od miejsca zamieszkania).

Skargę na powyższą czynność Burmistrza Miasta i Gminy do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach wywiedli A. S.-G. i M. G., zarzucając jej naruszenie:

1) przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a to: art. 7 i art. 11 k.p.a. poprzez nieprzeprowadzenie postępowania wyjaśniającego oraz niewyjaśnienie istotnych okoliczności sprawy, w szczególności brak dostatecznego uzasadnienia zaskarżonej czynności, w tym niewskazanie, czy placówka wskazana przez Burmistrza spełnia wszelkie wymogi kształcenia dziecka skarżących, w tym uwzględnia przedłożone orzeczenia i zalecenia;

2) przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, a to: art. 39 ust. 4 pkt 1 w zw. z art. 127 ustawy Prawo oświatowe poprzez dokonanie jego błędnej wykładni i zinterpretowanie kryterium "bliskości" bez odniesienia się w sposób należyty do orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, a w konsekwencji przyjęcie, że Gmina nie ma obowiązku zwrotu kosztów dowozu dziecka skarżących do wskazanej we wniosku szkoły.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, skarżący wnieśli o stwierdzenie bezskuteczności zaskarżonej czynności oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania sądowego.

W uzasadnieniu skargi jej autorzy przedstawili stan faktyczny sprawy i podnieśli w szczególności, że organ zaniechał wyjaśnienia okoliczności faktycznych sprawy i nie kierował się słusznym interesem obywateli. Skarżący podnieśli także, że z art. 9 ust. 4 pkt 1, jak i art. 39a ustawy, wynika, że gmina może realizować obowiązek zapewnienia uczniom niepełnosprawnym transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły w formie zorganizowania bezpośrednio przez gminę - we własnym zakresie - bezpłatnego transportu i opieki, albo w formie zwrotu kosztów przejazdu uczniów oraz opiekujących się nimi rodziców, gdy dowóz dziecka do szkoły zapewniają rodzice. Przy tym wybór sposobu realizacji omawianej powinności publicznoprawnej gminy jest pozostawiony rodzicom dziecka. W przypadku wyboru przez rodziców drugiej z wymienionych form, w sytuacji spełnienia ustawowych przesłanek, burmistrz nie może uchylić się od zawarcia umowy co do zwrotu kosztów przejazdu ucznia oraz jego opiekuna do najbliższej szkoły.

Zdaniem skarżących, przy interpretowaniu normy art. 39 ust. 4 pkt 1 ustawy należy uwzględnić stan zdrowia dziecka wynikający z orzeczenia o niepełnosprawności, która różnić się może jej rodzajem, jak i zakresem. Dlatego "najbliższą" szkołą, przedszkolem, ośrodkiem będzie tylko taka szkoła, przedszkole i ośrodek, która pozwala jak najpełniej realizować zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego (lub w orzeczeniu o niepełnosprawności dziecka), a zatem najpełniej dostosowany jest do zdolności i możliwości psychofizycznych dziecka. Nie musi to być szkoła najbliższa w rozumieniu faktycznej odległości od miejsca zamieszkania dziecka. Szkoła bliższa geograficznie, lecz w mniejszym stopniu pozwalająca urzeczywistnić wspomniane zalecenia, nie będzie zatem szkołą najbliższą w rozumieniu cytowanego przepisu.

Tymczasem, jak dalej podnieśli skarżący, Burmistrz Miasta i Gminy w piśmie z dnia [...] października 2021 r. odpowiedział negatywnie na ich wniosek o zwrot kosztów dojazdu dziecka niepełnosprawnego bez uprzedniego dogłębnego zapoznania się z potrzebami dziecka i Orzeczeniem z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w K.. Załączone orzeczenie wskazuje zaś na szeroki zakres wsparcia niezbędny do zapewnienia dla dziecka. Skarżący wyjaśnili, że dokładając wszelkich starań jako rodzice dziecka i kierując się jego najwyższym dobrem są, najbardziej świadomi, jakie potrzeby mogą być zapewniane czy też realizowane przez konkretne placówki. Dodali, że wielokrotnie starali się porozumieć z Burmistrzem pisemnie i w formie ustnej w związku z refundacją kosztów dowozu dziecka niepełnosprawnego - bez rezultatu. Dodali, że w żadnym z pism organu nie było pouczenia o możliwej drodze postępowania odwoławczego.

Jak wskazali nadto autorzy skargi, zapewniali i zapewniają zajęcia i wsparcie medyczne syna ze środków własnych w łącznych sumach sięgających dziesiątek czy też setek tysięcy złotych. Burmistrz natomiast uchyla się od udzielenia informacji w zakresie dotyczącym wartości subwencji na ich dziecko, działając negatywnie na dobro ich dziecka.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podnosząc, że wniosek skarżących nie zawierał informacji o motywach wyboru szkoły dla ich dziecka. Organ wyjaśnił, że szkoła obwodowa zatrudnia kadrę pedagogiczną posiadającą pełne kwalifikacje do pracy z dziećmi o szczególnych potrzebach edukacyjnych: nauczyciela terapeutę, psychologa, pedagoga, logopedę, wyposażona jest również w specjalistyczną pracownię sensoryczną.

Jak przyznał Burmistrz, art. 39 ust. 4 pkt 1 ustawy zobowiązuje gminę do zapewnienia uczniom niepełnosprawnym, których kształcenie i wychowanie odbywa się na podstawie art. 127 tej ustawy, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej, a uczniom z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, do najbliższej szkoły ponadpodstawowej, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy 21 rok życia. Ewentualnie gmina zapewnia zwrot kosztów przejazdu ucznia oraz jego opiekuna do szkoły, na zasadach określonych w umowie zawartej pomiędzy burmistrzem a rodzicami, jeżeli dowożenie i opiekę zapewniają rodzice. Faktem jest również, że na pojęcie "najbliższej szkoły podstawowej" składa się nie tylko element dotyczący położenia geograficznego, tj. odległości placówki od miejsca zamieszkania niepełnosprawnego dziecka, ale również element posiadania przez daną placówkę warunków umożliwiających prawidłowe kształcenie dzieci z rozpoznanym rodzajem niepełnosprawności. Ten drugi element, winien być oceniany indywidualnie w odniesieniu do treści orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Wybrana szkoła winna urzeczywistnić wspomniane zalecenia.

Nie kwestionując konstytucyjnego prawa rodziców do wyboru szkoły, Burmistrz uznał, że przed podjęciem decyzji o wyborze szkoły, rodzice powinni przekazać orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego dyrektorowi szkoły i z nim określić zasady kształcenia dziecka, uwzględniając obowiązujące w tym zakresie prawo oświatowe. W przypadku zaś, gdy szkoła nie jest w stanie ze względów organizacyjnych, kadrowych lub innych zrealizować wymagań określonych w

orzeczeniu, informuje organ prowadzący i rodziców. Skarżący w żadnym dokumencie nie podali przyczyny wyboru szkoły innej niż obwodowa, nie przedstawili dyrektorowi szkoły obwodowej opinii o potrzebie kształcenia specjalnego dziecka, aby mógł podjąć określone prawem działania. Nie podali również żadnych utrudnień uniemożliwiających dotarcie ucznia do szkoły obwodowej z miejsca zamieszkania.

Organ podniósł, że nie uchyla się od zwrotu kosztów dowozu niepełnosprawnego dziecka do wybranej szkoły, który jak ustalono wyniósłby ok. 510 zł na cały rok szkolny, jednakże w przedmiotowym stanie faktycznym, pozytywne rozpatrzenie wniosku jest nieracjonalne i nie znajduje uzasadnienia.

Odnosząc się do zarzutu skarżących, organ zwrócił uwagę, że pismo odmowne nie stanowi decyzji administracyjnej w rozumieniu art. 104 k.p.a. i w związku z tym na organie nie ciążył obowiązek zawarcia w jego treści określonych w art. 107 § 1 tej ustawy elementów składowych decyzji administracyjnej, w tym pouczenia o trybie i terminie wniesienia środka odwoławczego.

Pismem procesowym z dnia 7 lutego 2022 r. skarżący wnieśli o dopuszczenie dowodów na okoliczność uzasadnienia zwrotu kosztów dojazdów ich dziecka do szkoły, tj.: Interwencji Rzecznika Praw Dziecka w sprawie znak: [...] [...] oraz pism organu z dnia: 28 października 2019 r., 21 listopada 2019 r.,

2 stycznia 2020 r., 19 lutego 2020 r., 31 sierpnia 2020 r., 29 września 2020 r. oraz 12 października 2021 r. , dotyczących odmowy zwrotu ww. kosztów w latach 2019-2021 na wnioski skarżących.

Skarżący dodali, że w szkołach na terenie gminy K. jako pomoc nauczyciela zatrudnione są osoby, które nie posiadają kwalifikacji dydaktycznych, podczas gdy wsparcie dziecka z autyzmem w okresie edukacji przedszkolnej i klas 1-3 jest dla niego kluczowe. Zdaniem skarżących, to rodzice decydują o edukacji swojego dziecka, a nie urzędnicy. Organ zaś uchyla się od zwrotu kosztów dojazdu, mimo że otrzymuje subwencje oświatowe na niepełnosprawnego ucznia.

Wnioskiem z dnia 8 lutego 2022 r. skarżący zwrócili się o wyłączenie jawności rozprawy dla osób trzecich niezwiązanych ze sprawą ze względu na jej charakter oraz dane wrażliwe dziecka i ich rodziny.

Na rozprawie w dniu 23 marca 2022 r. Sąd zarządził odbycie przy drzwiach zamkniętych postępowania dotyczącego wniosku skarżącego M. G. z dnia 8 lutego 2022 r. o wyłączenie jawności rozprawy. Następnie postanowieniem wydanym na podstawie art. 96 § 2 p.p.s.a. Sąd zarządził odbycie całej rozprawy przy drzwiach zamkniętych ze względu na ochronę ważnego interesu prywatnego skarżących.

Skarżący poparł skargę i wniósł o zwrot kosztów postępowania z uwzględnieniem dodatkowych kosztów, jakie poniósł w związku ze sprawą, a związanych z opłaceniem wydatków za przygotowanie skargi do sądu administracyjnego przez profesjonalnego pełnomocnika, złożonej następnie w tej sprawie. Strona zobowiązała się do złożenia dowodu poniesienia tych kosztów - w terminie 3 dni.

Skarżąca poparła skargę.

Dnia 23 marca 2022 r. skarżący wniósł o zobowiązanie organu w wyroku do uwzględnienia aktualnych cen benzyny przy obliczaniu wartości kosztów ponoszonych na rzecz dowozu dziecka skarżących do szkoły.

W dniu 25 marca 2022 r. skarżący złożył pismo z uzasadnieniem wniosku zgłoszonego na rozprawie o zwrot kosztu przygotowania skargi wraz z oryginałem rachunku potwierdzającego poniesienia tego kosztu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach zważył, co następuje:

Sądy administracyjne zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 137), sprawują wymiar sprawiedliwości w zakresie swojej właściwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym § 2 cytowanego przepisu stanowi, że kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Z kolei na podstawie art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329), zwanej dalej "p.p.s.a.", kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje między innymi orzekanie w sprawach skarg na inne niż określone w pkt 1 - 3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, z wyłączeniem aktów lub czynności wymienionych w tym przepisie. Według zaś art. 146 § 1 tej ustawy, w razie uwzględnienia skargi na akt lub czynność, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4, sąd uchyla ten akt albo stwierdza bezskuteczność czynności. Przepis art. 145 § 1 pkt 1 stosuje się odpowiednio. W sprawach skarg na akt lub czynność, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4, Sąd może w wyroku uznać uprawnienie lub obowiązek wynikające z przepisów prawa (art. 146 § 2 p.p.s.a.).

Przedmiotem skargi w niniejszej sprawie jest czynność Burmistrza Miasta i Gminy polegająca na odmowie zwrotu kosztów dowozu dziecka skarżących M. G. do Prywatnej Szkoły Podstawowej w K..

W pierwszej kolejności należy podnieść, że zgodnie ze stanowiskiem wyrażanym w orzecznictwie sądów administracyjnych tego rodzaju czynność jest czynnością z zakresu administracji publicznej dotyczącą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, w rozumieniu powołanego wyżej art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. (por. m.in. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 kwietnia 2016 r., sygn. akt I OSK 717/16 i powołane tam orzecznictwo, a także np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 lipca 2018 r., sygn. akt I OSK 409/18, wyrok WSA w Bydgoszczy z 3 lutego 2021 r., sygn. II SA/Bd 1069/20).

Materialnoprawną podstawę zaskarżonej czynności stanowił przepis art. 39 ust. 4 pkt 1 ustawy, zgodnie z którym obowiązkiem gminy jest zapewnienie uczniom niepełnosprawnym, których kształcenie i wychowanie odbywa się na podstawie art. 127, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej, a uczniom z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym - także do najbliższej szkoły ponadpodstawowej, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy 21 rok życia.

Z powyższego przepisu, jak i art. 39a ustawy, wynika, że gmina może realizować obowiązek zapewnienia uczniom niepełnosprawnym transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły w formie zorganizowania bezpośrednio przez gminę - we własnym zakresie - bezpłatnego transportu i opieki, albo w formie zwrotu kosztów przejazdu uczniów oraz opiekujących się nimi rodziców, gdy dowóz dziecka do szkoły zapewniają rodzice. Przy tym wybór sposobu realizacji omawianej powinności publicznoprawnej gminy jest pozostawiony rodzicom dziecka. W przypadku wyboru przez rodziców drugiej z wymienionych form, w sytuacji spełnienia ustawowych przesłanek wójt gminy nie może uchylić się od zawarcia umowy co do zwrotu kosztów przejazdu ucznia oraz jego opiekuna do najbliższej szkoły.

Przy interpretowaniu normy art. 39 ust. 4 pkt 1 ustawy ustawodawca miał w zamyśle jej zestawienie z niepełnosprawnością konkretnego dziecka, która różnić się może jej rodzajem, jak i zakresem. Przyjmuje się, że "najbliższą" szkołą (przedszkolem, ośrodkiem) będzie tylko szkoła (przedszkole i ośrodek) pozwalająca jak najpełniej realizować zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego (lub w orzeczeniu o niepełnosprawności dziecka), a zatem najpełniej dostosowana do zdolności i możliwości psychofizycznych dziecka. Nie musi to być szkoła najbliższa w rozumieniu faktycznej odległości od miejsca zamieszkania dziecka. Szkoła bliższa geograficznie, lecz w mniejszym stopniu pozwalająca urzeczywistnić wspomniane zalecenia, nie będzie zatem szkołą najbliższą w rozumieniu cytowanego przepisu (por. wyrok NSA z dnia 18 grudnia 2014 r., sygn. akt I OSK 1961/14).

W sytuacji, w której organ twierdzi, że realizacja zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, zostanie zapewniona przez inną placówkę, która jest położona bliżej miejsca zamieszkania dziecka, powinien on również wykazać, że ta najbliższa (geograficznie) placówka może zapewnić dziecku odpowiednie metody pracy i nauki, dostosowane do stopnia jego niepełnosprawności, dokonując w tym zakresie indywidualnej oceny w świetle w szczególności orzeczenia o niepełnosprawności i orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dziecka. Należy przy tym zauważyć, że ocena potrzeb i możliwości niepełnosprawnego dziecka powinna być przez organ dokonywana w sposób szczególnie wnikliwy, z wykorzystaniem wiedzy fachowej oraz z uwzględnieniem, że skorzystanie z uprawnienia przewidzianego w art. 39 ust. 4 ustawy musi być realne, zaś uprawnienie to jest ściśle skorelowane z obowiązkiem gminy (por. wyrok WSA w Gdańsku z 18 czerwca 2020 r., sygn. III SA/Gd 769/19, wyrok WSA w Poznaniu z 17 lutego 2021 r., sygn. II SA/Po 398/20).

Organy administracji publicznej zobowiązane są do działania na podstawie i w granicach prawa, co wynika wprost z konstytucyjnych zasad zawartych w art. 2 i art. 7 Konstytucji RP. Obowiązek działania zgodnego z prawem - niezależnie od formy prawnej załatwienia sprawy z zakresu administracji publicznej (decyzja, postanowienie, czynność materialno-techniczna, inne akty i czynności z zakresu administracji publicznej) - wymaga od organu podjęcia aktywności ukierunkowanej na prawidłowe ustalenie stanu faktycznego sprawy, zebrania wszystkich istotnych dowodów koniecznych do jej załatwienia oraz ich wnikliwej oceny. Z kolei prawidłowe ustalenie stanu faktycznego pozwala na zastosowanie właściwych przepisów prawa materialnego.

W kontrolowanej sprawie brak sformalizowanych reguł postępowania wiążącego się z zasadami zwrotu kosztów przejazdu ucznia niepełnosprawnego do szkoły nie oznacza, że odmowa dokonania tej czynności może nastąpić bez szczegółowego ustalenia stanu faktycznego sprawy oraz oceny wszystkich istotnych jej okoliczności. Czynności z zakresu administracji publicznej podejmowane w sprawie indywidualnej powinny bowiem odnosić się do okoliczności konkretnego przypadku.

W realiach sprawy niniejszej, zaskarżona czynność - wyrażona w piśmie organu z [...] października 2021 r. znak: [...], nie jest "klasyczną" a zarazem sformalizowaną jak decyzja administracyjna, formą załatwienia sprawy z zakresu administracji publicznej, do której miałyby zastosowanie przepisy Kodeksu postepowania administracyjnego. Do tego rodzaju "niedecyzyjnych" czynności organów administracji publicznej nie stosuje się przepisów k.p.a. Zakres przedmiotowy zastosowania przepisów k.p.a. określa art. 1 i 2 tej ustawy. Stosownie do tej regulacji, Kodeks postępowania administracyjnego normuje: 1) postępowanie przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych albo załatwianych milcząco; 2) postępowanie przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1; 3) postępowanie w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2; 4) postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń; 5) nakładanie lub wymierzanie administracyjnych kar pieniężnych lub udzielanie ulg w ich wykonaniu; 6) tryb europejskiej współpracy administracyjnej; 7) postępowanie w sprawie skarg i wniosków (Dział VIII) przed organami państwowymi, organami jednostek samorządu terytorialnego oraz przed organami organizacji społecznych.

Kodeks postępowania administracyjnego szczegółowo wylicza elementy, jakie powinna zawierać prawidłowa decyzja, zaliczając do nich m.in. rozstrzygnięcie oraz uzasadnienie faktyczne i prawne (art. 107 § 1 pkt 5 i 6 k.p.a.), wskazując jednocześnie, że uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa (art. 107 § 3 k.p.a.). Nie ulega wątpliwości, że art. 107 k.p.a., ani inne przepisy k.p.a., nie znajdują wprost zastosowania do zaskarżonej czynności, gdyż czynności tego rodzaju nie są dokonywane w trybie i na zasadach określonych w k.p.a.

W ocenie Sądu, w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę, ocena legalności zaskarżonej czynności winna jednak nastąpić z uwzględnieniem zasad Konstytucji RP, na czele z zasadą demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) i zasadą legalizmu (art. 7 Konstytucji) oraz z wyprowadzanymi z tej pierwszej, zasadami szczegółowymi w tym zwłaszcza zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa. Zasady te w powiązaniu z normami i standardami, jakim powinny odpowiadać działania organu administracji publicznej o charakterze władczym, pozwalają Sądowi uznać, że każda forma załatwienia sprawy indywidualnej wymaga od organu szczegółowego uzasadnienia podjętego rozstrzygnięcia. W orzecznictwie sądowym podkreśla się (tak: WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 7 lipca 2020 r. sygn. akt IV SA/Po 209/20), że prawo strony do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia jej sprawy w rozsądnym terminie obejmuje w szczególności obowiązek administracji uzasadniania swoich decyzji. Standardy "dobrej administracji" szerzej reguluje Europejski Kodeks Dobrej Praktyki Administracyjnej (dalej w skrócie: "EKDPA"), przyjęty przez Parlament Europejski w dniu 6 września 2001 r. W akcie tym eksponuje się obowiązek należytego uzasadniania przez organy administracji swych rozstrzygnięć. Z art. 18 ust. 1 EKDPA wynika, że w odniesieniu do każdej wydanej przez instytucję decyzji, która może mieć negatywny wpływ na prawa lub interesy jednostki, należy podać powody, na których opiera się wydana decyzja; w tym celu należy jednoznacznie podać istotne fakty i podstawę prawną podjętej decyzji. Zgodnie zaś z art. 18 ust. 2 EKDPA urzędnik odstępuje od wydania decyzji, które opierałyby się na niewystarczających lub niepewnych podstawach i które nie zawierałyby indywidualnej argumentacji (tekst EKDPA cyt. za: J. Świątkiewicz, Europejski Kodeks Dobrej Administracji, Warszawa, marzec 2007 r., s. 34). Jak wskazuje się w orzecznictwie sądowoadministracyjnym, wprawdzie przywołane postanowienia odnoszą się wprost do urzędników i innych funkcjonariuszy unijnych (zob. art. 2 ust. 4 lit. b EKDPA), to w istocie wyznaczają pewne ogólne zasady (standardy), których winny przestrzegać organy administracji publicznej każdego demokratycznego państwa prawnego (tak: wskazany wyżej wyrok WSA w Poznaniu oraz powołane tam wyroki NSA: z dnia 28 lutego 2020 r., sygn. akt I OSK 3264/18, z dnia 5 września 2019 r., sygn. akt II OSK 2430/17, z dnia 26 marca 2019 r., sygn. akt I OSK 1816/17 - dostępne CBOSA).

Sumując, brak prawidłowego uzasadnienia aktu/czynności z zakresu administracji publicznej, stanowiącego jego integralną część, nie pozwala zarówno adresatowi tej czynności jak i Sądowi na poznanie motywów, jakimi kierował się organ, podejmując takie a nie inne rozstrzygnięcie. Do czynności organu w przedmiocie rozpoznania wniosku o zwrot kosztów przejazdu ucznia niepełnosprawnego do szkoły spełniającej określone wymagania w zakresie rozstrzygnięcia i uzasadnienia należy stosować te same zasady (per analogiam), jakie stosuje organ, załatwiając sprawę w formach określonych w k.p.a. Wnioskodawcy jako rodzice dziecka niepełnosprawnego mają prawo oczekiwać szczególnie wnikliwego rozpoznania ich sprawy, w tym również wszechstronnego odniesienia się przez organ do wszystkich okoliczności i dowodów istotnych w sprawie. Nie do zaakceptowania jest sytuacja, w której organ uzasadnia odmowne załatwienie wniosku w sposób lakoniczny, bez odniesienia się do realiów konkretnego przypadku.

W sprawie będącej przedmiotem rozpoznania w piśmie z 21 października 2021 r. skierowanym do A. S.-G. i M. G., a informującym o odmowie zwrotu kosztów dowozu M. G. do Prywatnej Szkoły Podstawowej w K., Burmistrz nie dokonał jakiejkolwiek oceny indywidualnego przypadku dziecka skarżących, nie odniósł się do dokumentacji dotyczącej jego osoby w kontekście przesłanki "najbliższej szkoły" w przedstawionym powyżej rozumieniu, a jedynie w sposób lakoniczny stwierdził, że najbliższą obwodową szkołą podstawową dla miejsca zamieszkania ucznia jest Szkoła Podstawowa nr [...] w K. przy ul. [...], położona 650 m od miejsca jego zamieszkania.

Trzeba zwrócić uwagę, że przy dokonywaniu zaskarżonej czynności organ dysponował orzeczeniem nr [...]/21 o potrzebie kształcenia specjalnego M. G., które powinien był - w świetle powyższych wywodów - poddać szczegółowej analizie. Próba odniesienia się do tego dokumentu dokonana w odpowiedzi na skargę nie może konwalidować braku należytego uzasadnienia zaskarżonej czynności. Odpowiedź na skargę stanowi bowiem wyłącznie pismo procesowe, zaś zgodnie z tym, co wyżej podniesiono, organ powinien poczynić ustalenia istotne dla prawidłowego rozpoznania wniosku przed dokonaniem czynności i dać im wyraz w jej uzasadnieniu, by umożliwić Sądowi kontrolę prawidłowości tej czynności (por. wyrok WSA w Gdańsku z dnia 18 czerwca 2020 r., sygn. III SA/Gd 769/19).

Należy również podnieść, że nie bez znaczenia w zapewnieniu realizacji konstytucyjnego prawa do nauki niepełnosprawnego ucznia pozostają kwestie związane z jego adaptacją w danej placówce szkolnej, zwłaszcza przy uwzględnieniu rodzaju niepełnosprawności i stwierdzonych schorzeń. Nie wystarczy więc w każdym przypadku powołanie się tylko na okoliczności związane z realizacją zaleceń zawartych w orzeczeniu o kształceniu specjalnym, ale również istotne są kwestie związane z psychofizycznymi cechami ucznia. Niewątpliwym jest zaś, że M. G. jest uczniem Prywatnej Szkoły Podstawowej w K., a ze wspomnianego orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego wynika, że u dziecka stwierdzono nieprawidłowości funkcjonowania społecznego, komunikacyjnego, emocjonalnego i sensomotorycznego. Zalecono mi.in., aby objąć chłopca zajęciami rewalidacyjnymi oraz pomocą psychologiczno-pedagogiczną w formie zajęć logopedycznych, zajęć korekcyjno-kompensacyjnych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym (terapia SI, terapia ręki). Zakres wsparcia niezbędny dla dziecka dotyczy również wytycznych, aby wybrane zajęcia edukacyjne prowadzić w indywidualnym kontakcie z uczniem lub w grupie do 5 osób.

Podniesione powyżej kwestie nie mogą zatem - w ocenie Sądu - zostać zupełnie pominięte przez organ przy podejmowaniu czynności w przedmiocie zwrotu kosztów przewozu dziecka do najbliższej szkoły.

Z tych wszystkich powodów jako skutecznie zgłoszony okazał się zarzut naruszenia prawa, który zasadzał się na twierdzeniach, że organ nie wyjaśnił istotnych okoliczności sprawy, nie uzasadnił zaskarżonej czynności, a zwłaszcza nie wykazał, że placówka wskazana przez Burmistrza spełnia wszelkie wymogi kształcenia dziecka skarżących, w tym uwzględnia orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.

W konsekwencji nie poddaje się ocenie Sądu zasadność odmowy przez Burmistrza zwrotu kosztów dowozu dziecka skarżących do wybranej przez rodziców szkoły.

Mając powyższe na względzie Sąd na podstawie art. 146 § 1 p.p.s.a. orzekł jak w punkcie I wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie II wyroku na podstawie art. 200 i art. 205 § 1 p.p.s.a. Na kwotę zasądzonych na rzecz skarżących kosztów postępowania złożyły się: uiszczony wpis od skargi w kwocie 200 zł, należność uiszczona za przygotowanie skargi przez adwokata w wysokości 400 zł.

Sąd ocenił, uwzględniając datę i tytuł wystawionego paragonu fiskalnego i treść złożonej skargi, że skarżący wykazali związek pomiędzy poniesionym w dniu 3 grudnia 2021 r. na rzecz adwokata kosztem usługi prawnej a toczącym się z ich skargi postępowaniem sądowoadministracyjnym w tej sprawie. Jest to koszt poniesiony na przygotowanie skargi do sądu, pozostający zatem w związku z tą sprawą, a zwrot takich kosztów należy się stronie, której skarga została uwzględniona.

Odnośnie postanowienia Sądu o zarządzeniu przeprowadzenia rozprawy przy drzwiach zamkniętych (art. 96 §1 p.p.s.a.) wyjaśnić należy, że Sąd uwzględnił wniosek strony w tym zakresie, kierując się przesłanką ochrony ważnego interesu prywatnego skarżących. Sąd uznał, że takim interesem jest ochrona danych dotyczących stanu zdrowia dziecka. Skarżący mają prawo obawiać się o dostęp do tych danych osób postronnych, które na rozprawie występują wyłącznie jako publiczność.

Ubocznie należy wyjaśnić, w związku z wnioskiem skarżących o nałożenie na organ obowiązku zwrotu kosztów dowozu ich dziecka do szkoły z zastosowaniem odpowiedniego przelicznika w zakresie ceny benzyny (zgłoszonym zresztą po zamknięciu rozprawy), że w świetle ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Sąd nie miał podstaw do nałożenia takiego obowiązku przy uwzględnieniu skargi.

Przy ponownym podejmowaniu czynności w przedmiocie zwrotu kosztów przewozu dziecka skarżących Burmistrza Miasta i Gminy weźmie pod uwagę dokonaną przez Sąd w analizowanej sprawie ocenę prawną i wskazania co do dalszego postępowania, w szczególności przy zastosowaniu kryterium "najbliższej szkoły" w świetle przedstawionej wykładni art. 39 ust. 4 ustawy organ uwzględni indywidualne potrzeby dziecka w procesie edukacyjno-terapeutycznym, a następnie uzasadni podjętą czynność w sposób spełniający wyżej wskazane wymagania.