Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący: Asesor sądowy Bartłomiej Pastucha po rozpoznaniu w dniu 4 stycznia 2023 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi Stowarzyszenia [...] z siedzibą w N. na uchwałę Zarządu Powiatu w [...] z dnia 6 października 2022 r. nr 616/2022 w przedmiocie zasad finansowania rodzinnej pieczy zastępczej p o s t a n a w i a odrzucić skargę.

W dniu 6 października 2022 r. Zarząd Powiatu w Białej Podlaskiej (dalej także jako "organ") podjął uchwałę nr 616/2022 w sprawie zasad finansowania rodzinnej pieczy zastępczej w Powiecie Bialskim.

W dniu 4 listopada 2022 r. (data nadania – k. 23 akt sądowych) Stowarzyszenie [...] z siedzibą w N. (dalej także jako "skarżąca" lub "Stowarzyszenie") wniosło do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie skargę na powyższą uchwałę. W treści skargi Stowarzyszenie zarzuciło, że zaskarżona uchwała jest sprzeczna z interesem prawnym grupy społecznej rodziców zastępczych, jak również narusza ich uprawnienia do uzyskania wsparcia związanego z zapewnianiem przez nich opieki i wychowania dzieciom pozbawionym opieki ze strony rodziców biologicznych. Skarżąca podniosła, że kwestionowana uchwała przerzuca niemal cały ciężar finansowy związany z utrzymaniem lokalu lub domu, w którym zamieszkują dzieci wraz z rodziną zastępczą lub w którym prowadzony jest rodzinny dom dziecka, na osoby zawodowo trudniące się pieczą zastępczą.

Wskazując na powyższe, skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej uchwały, jako rażąco naruszającej prawo rodziców zastępczych i osób prowadzących rodzinne domy dziecka do otrzymania pomocy finansowej adekwatnej do poniesionych kosztów utrzymania lokalu lub domu.

W odpowiedzi na skargę organ, reprezentowany przez radcę prawnego J. Ł., wniósł o oddalenie skargi w całości i zasądzenie od skarżącej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:

Skarga Stowarzyszenia podlega odrzuceniu, jako niedopuszczalna z powodu braku legitymacji do jej wniesienia.

Podstawę prawną wniesienia przedmiotowej skargi stanowi art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1526; dalej jako "u.s.p."). Zgodnie z tym przepisem każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą podjętą przez organ powiatu w sprawie z zakresu administracji publicznej, może zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego. Skargę na taką uchwałę można wnieść do sądu administracyjnego w imieniu własnym lub reprezentując grupę mieszkańców powiatu, którzy na to wyrażą pisemną zgodę (art. 87 ust. 3 u.s.p.).

Powyższy przepis przyznaje prawo skargi każdemu, czyj interes prawny lub uprawnienie zostało naruszone uchwałą organu powiatu, podjętą w sprawie z zakresu administracji publicznej. Skarga wnoszona w tym trybie nie ma jednak charakteru actio popularis, co oznacza, że podmiot skarżący uchwałę organu powiatu musi wykazać istnienie związku pomiędzy zaskarżoną uchwałą, a jego indywidualną sytuacją prawną (ewentualnie indywidualną sytuacją prawną reprezentowanej - na mocy pisemnej zgody - grupy mieszkańców powiatu). Interes prawny lub uprawnienie, do których nawiązuje art. 87 ust. 1 u.s.p., muszą wynikać z normy prawa materialnego kształtującej sytuację prawną wnoszącego skargę. Powołany przepis ma bowiem służyć ochronie indywidualnego interesu prawnego lub uprawnienia. Nie daje on więc podstaw do tego, aby skargę można było wnosić w interesie publicznym. Do ochrony interesu publicznego przed naruszeniem uchwałami organów powiatu służą inne instytucje prawne, w tym przede wszystkim nadzór organów nadzoru, czyli Prezesa Rady Ministrów, wojewody i regionalnej izby obrachunkowej (art. 76 ust. 1 u.s.p.). Skargę na podstawie art. 87 ust. 1 u.s.p. może więc wnieść osoba fizyczna, osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna posiadająca zdolność sądową, np. – jak w niniejszej sprawie – stowarzyszenie. Jednakże każdy z tych podmiotów musi wykazać, że to jego interes prawny lub uprawnienie zostały zaskarżoną uchwałą naruszone (por. wyrok NSA z dnia 21 marca 2017 r., sygn. akt II OSK 2865/15, LEX nr 2293550).

W niniejszej sprawie skarżące Stowarzyszenie, wnosząc skargę na powołaną na wstępie uchwałę Zarządu Powiatu w Białej Podlaskiej z dnia 6 października 2022 r. w sprawie zasad finansowania rodzinnej pieczy zastępczej w Powiecie Bialskim, nie wykazało, iż zaskarżona uchwała narusza jego interes prawny lub uprawnienie chronione prawem. U podstaw swojej skargi Stowarzyszenie wskazało jedynie, że uchwała ta narusza prawo rodziców zastępczych i osób prowadzących rodzinne domy dziecka. Jednocześnie do skargi skarżąca załączyła wydruk informacji z Krajowego Rejestru Sądowego (k. 18-22 akt sądowych), z którego wynika, że, do jej statutowych celów należy (m.in.) udzielanie wszechstronnej pomocy rodzinom zastępczym, czy też reprezentowanie i obrona interesów rodzin zastępczych wobec organów administracji rządowej i samorządowej oraz innych instytucji. Stowarzyszenie nie załączyło jednak do skargi pisemnego upoważnienia do wniesienia skargi, udzielonego przez konkretnych rodziców zastępczych bądź osób prowadzących rodzinne domy dziecka (w tym ewentualnie członków Stowarzyszenia). Nie sposób również uznać, że Stowarzyszenie samodzielnie prowadzi tego rodzaju placówkę, albowiem działalność taka nie została ujęta w jej celach statutowych.

Stowarzyszenie nie wykazało zatem posiadania indywidualnego interesu prawnego lub uprawnienia, który został naruszony zaskarżoną uchwałą. Nie wykazało nadto, jakoby skargę wniosło w imieniu konkretnych mieszkańców powiatu (w tym ewentualnie członków Stowarzyszenia), będących rodzicami zastępczymi lub prowadzących rodzinne domy dziecka, a tym samym posiadających interes prawny, w który godziłaby zaskarżona uchwała. Stowarzyszenie nie przedstawiło bowiem żadnego pisemnego upoważnienia do wniesienia skargi, udzielonego przez takie osoby.

Wprawdzie wniesienie przedmiotowej skargi niewątpliwie wpisuje się w realizację przytoczonych wyżej celów statutowych Stowarzyszenia, jednak okoliczność ta nie jest wystarczająca by uznać, że Stowarzyszenie posiada w niniejszej sprawie legitymację skargową. W orzecznictwie ugruntowane jest bowiem stanowisko, że organizacja społeczna nie może zaskarżyć uchwały organu powiatu (gminy) wyłącznie z powołaniem się na własny cel statutowy. Nie jest to bowiem wówczas działanie z powodu naruszenia własnego interesu prawnego, ale w obronie interesu publicznego, a ten nie może być wyłączną przesłanką zaskarżenia na podstawie art. 87 ust. 1 u.s.p. (por. wyroki NSA z dnia 12 maja 2006 r., sygn. akt II OSK 1457/05; z dnia 12 stycznia 2010 r., sygn. akt II OSK 1736/09; postanowienie NSA z dnia 12 października 2001 r., sygn. akt II SA 138/01 – opubl. w CBOSA).

Zgodnie z art. 58 § 1 pkt 5a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329 ze zm., dalej jako "p.p.s.a.") sąd odrzuca skargę, jeżeli interes prawny lub uprawnienie wnoszącego skargę na uchwałę lub akt, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 5 i 6 (tj. akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej, a także inne akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej), nie zostały naruszone stosownie do wymagań przepisu szczególnego.

Odnosząc się końcowo do zawartego w odpowiedzi na skargę wniosku o zasądzenie od skarżącej na rzecz organu zwrotu kosztów postępowania obejmujących koszty zastępstwa procesowego, wyjaśnić należy, że w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym zwrot kosztów postępowania następuje w razie uwzględnienia skargi (ewentualnie w razie umorzenia postępowania z przyczyny określonej w art. 54 § 3 p.p.s.a.), a więc od organu administracji publicznej, który wydał zaskarżony akt, na rzecz strony skarżącej (art. 200 i art. 201 § 1 p.p.s.a.). W postępowaniu sądowoadministracyjnym I instancji nie jest natomiast możliwe zasądzenie zwrotu kosztów postępowania od strony skarżącej na rzecz organu – nawet w razie oddalenia skargi bądź jej odrzucenia.

Z tych względów Sąd, na mocy art. 58 § 1 pkt 5a p.p.s.a. w zw. z art. 87 ust. 1 u.s.p. orzekł, jak w sentencji postanowienia.